Warszawa, 29 grudnia 2017 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-VIII.431.1.33.2017.BT Pani Ewa Michalska Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w Konstancinie Jeziornie WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 197 b w związku z art. 186 pkt 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie: Beata Trzcińska starszy inspektor wojewódzki i Ewa Łubianka starszy inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach 28-30 listopada 2017 roku kontrolę kompleksową w Ośrodku Pomocy Społecznej w Konstancinie Jeziornej z siedzibą w Konstancinie Jeziornie, ul. Rycerska 13, zwanym dalej Ośrodkiem. Zakres kontroli obejmował: zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych wsparcia i pomocy asystenta rodziny, w okresie od 1 stycznia 2016 roku do dnia kontroli. Na podstawie art. 197 d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U., poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne. Wojewoda Mazowiecki pozytywnie pomimo uchybień ocenił sposób organizacji i realizacji przez Ośrodek zadań wynikających z ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w tym:
1. Zapewnienie warunków organizacyjno-kadrowych do realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny; 2. Rzetelność sporządzanej sprawozdawczości; 3. Prawidłowość, adekwatność i skuteczność udzielanej pomocy i wsparcia rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez działania prowadzone w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka. Uchwałą Nr 426/V/35/2009 Rady Miejskiej Konstancin Jeziorna z dnia 16 listopada 2009 roku przyjęto Statut Ośrodka Pomocy Społecznej w Konstancinie Jeziornie, do którego wprowadzono zmiany Uchwałą Nr 174/VI/2012 z dnia 1 lutego 2012 roku oraz Uchwałą Nr 258/VII/19/20165 z dnia 13 kwietnia 20165 r. W 1 pkt 7 b wskazano, że Ośrodek działa między innymi na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z 10 Statutu, szczegółowe zadania oraz organizację wewnętrzną Ośrodka określa kierownik Ośrodka w regulaminie organizacyjnym. Zarządzeniem Nr 11 kierownika Ośrodka z dnia 10 września 2012 roku wprowadzono regulamin organizacyjny, zmieniony Zarządzeniem Nr OPS.2010.5.2015 z dnia 1 kwietnia 2016 r. oraz Zarządzeniem Nr OPS.2010.2.2017 z dnia 31 maja 2017 r. Zgodnie z 12 Regulaminu w skład Ośrodka wchodzą 4 wydziały. Stanowisko asystenta rodziny przypisane jest do Wydziału Systemu Pomocy Społecznej, którym kieruje zastępca kierownika. Stanowisko kierownika Ośrodka w Konstancinie Jeziornie objęła pani z dniem 1 kwietnia 2009 r., zastępcą kierownika jest pani Jolanta Leśniewska. (akta kontroli- str. 24-93) Zgodnie z art. 28 a ustawy, wójt sprawuje kontrolę nad podmiotami organizującymi pracę z rodziną oraz placówkami wsparcia dziennego. W Ośrodku nie przeprowadzano kontroli w tym zakresie. Do zadań własnych gminy zgodnie z art. 176 pkt 1 należy opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny. Gmina uchwałą Nr 576/VI/44/2014 Rady Miejskiej Konstancin Jeziorna z dnia 21 maja 2014 r. przyjęła program na lata 2014-2016. Wykonanie uchwały powierzono Burmistrzowi Gminy Konstancin Jeziorna. Za sporządzenie sprawozdania realizacji programu odpowiadał Ośrodek, który następnie przedstawił je Burmistrzowi i Radzie 2
Miejskiej wraz z rocznym sprawozdaniem z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny. Wyjaśniła pani, że nie sporządzono sprawozdania z programu, ponieważ wszystkie informacje zostały zawarte w sprawozdaniu opisowym z działalności Ośrodka. Ustalono, że nie prowadzono monitoringu i ewaluacji programu, co uniemożliwiło ocenę postępów prowadzonych działań w tym zakresie. Należy zauważyć, że mając na względzie cel główny programu, tj. wspieranie rodzin i dzieci w gminie Konstancin Jeziorna, zaspakajanie potrzeb, zapewnianie im bezpieczeństwa oraz możliwości rozwoju w środowisku lokalnym, jak również określone w ustawie zasady i formy 1 wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, opracowując program należałoby skupić się w szczególności na mechanizmach i elementach, które posłużą zwiększeniu skuteczności działań prowadzonych w tym zakresie. W przedstawionym programie brak harmonogramu przyjętych do realizacji zadań uniemożliwia dokonanie oceny podjętych działań, jak również sporządzanie rzetelnej sprawozdawczości. Program opracowywany jest na okres 3 lat i po jego upływie powinien zostać oceniony. W 2017 roku gmina nie posiadała programu wspierania rodziny. Wyjaśniła pani, że 31 października 2017 r. zawarła pani umowę z firmą zewnętrzną, dotyczącą opracowania programu wspierania rodziny dla gminy Konstancin Jeziorna, a program zostanie wdrożony w pierwszym półroczu 2018 roku. (akta kontroli- str. 94-151) Z art. 179 ustawy wynika obowiązek składania przez burmistrza do 31 marca każdego roku radzie gminy rocznego sprawozdania z realizacji zadań z zakresu wspierania rodziny oraz przedstawienia potrzeb w tym zakresie. Całość materiału przedkładanego radzie gminy przygotowywana jest przez podmiot, który faktycznie odpowiada za realizację tego zadania w gminie, a zatem przez Ośrodek. Przedstawiono sprawozdanie OPS3000.55.2017 z dnia 7 marca 2017 roku, w którym w dziale V zawarto informację pn. Realizacja zadań w odniesieniu do ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz wydatki w rozdziale 85206. 1 Art. 10 ust. 3. Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie: 1) konsultacji i poradnictwa specjalistycznego; 2) terapii i mediacji; 3) usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych; 4) pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego; 5) organizowania dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych dalej grupami wsparcia lub grupami samopomocowymi. Art. 10 ust. 4. Praca z rodziną jest prowadzona także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną. 3
1. Zapewnienie warunków organizacyjno-kadrowych do realizacji zadania z zakresu wspierania rodziny Okazała pani stosowne upoważnienie z 24 listopada 2017 r. do prowadzenia postępowań w sprawach z zakresu wspierania rodziny oraz upoważnienie do prowadzenia postępowań i wydawania decyzji w sprawach dotyczących realizacji zadań wynikających z ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin Za życiem. (akta kontroli- str. 152-153) Zastępca kierownika zgodnie z zakresem czynności sprawuje między innymi, nadzór nad pracą asystenta rodziny. (akta kontroli- str. 154-160) Art. 10 ust. 2 ustawy stanowi, iż w przypadku gdy podmiotem wyznaczonym do pracy z rodziną jest ośrodek pomocy społecznej, w ośrodku można utworzyć zespół do spraw asysty rodzinnej. W Ośrodku nie utworzono zespołu. W okresie objętym kontrolą Ośrodek utworzył dwa stanowiska asystentów rodziny w ramach umowy o pracę w systemie zadaniowego czasu pracy. Asystenci rodziny posiadali kwalifikacje określone w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy, spełniali wymogi zawarte w art. 12 ust. 1. pkt 2, 3 i 4 oraz art. 17 ust. 3 i 4 ustawy, jak również posiadali zakresy obowiązków wykonywanych na tym stanowisku, które należałoby uaktualnić do obowiązujących przepisów ustawy. (akta kontroli- str. 161-206) Asystenci nie prowadzili kart pracy z rodziną, nie odnotowywali wizyt oraz wykonywanych czynności. 2. Rzetelność sporządzanej sprawozdawczości Ośrodek terminowo wypełnił obowiązek wynikający z 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 lutego 2016 r. w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej (Dz. U. poz. 213) i przekazał sprawozdania za okres od 1 stycznia do 30 czerwca 2016 r., od 1 lipca do 31 grudnia 2016 r. oraz od 1 stycznia do 30 czerwca 2017 r. 4
Biorąc pod uwagę przedstawioną w trakcie kontroli dokumentację prowadzonych spraw oraz sporządzane sprawozdania z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej stwierdzono brak zgodności w danych dotyczących liczby dzieci w rodzinach objętych opieką asystenta rodziny w 2016 roku. W sprawozdaniu z programu wykazano 58 dzieci, natomiast z analizy prowadzonych spraw wynika, że w rodzinach tych wychowywano 55 dzieci. (akta kontroli- str. 207-216) 3. Prawidłowość, adekwatność i skuteczność udzielanej pomocy i wsparcia rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych przez działania prowadzone w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych to zespół planowych działań mających na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania tych funkcji. Definicja wskazuje, że nie chodzi o jedno działanie, ale o ich zespół, i do tego zaplanowany. Dlatego też konieczne jest zdiagnozowanie problemu występującego w danej rodzinie stanowiącego przyczynę trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych. Na gminie spoczywa nie tylko obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, ale też prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub przeżywającej trudności. W celu realizacji tego zadania istotne jest dokonywanie analizy i oceny zjawisk mających wpływ na sytuację osób wymagających wsparcia w środowisku lokalnym, wykazanie aktywności przy identyfikowaniu i monitorowaniu osób i rodzin wymagających pomocy, w szczególności: ustalenie zasad postępowania odnośnie wymiany informacji dotyczącej rodzin z problemami; stosowanie procedur weryfikowania własnych informacji i ustalenia wspólnych działań; wykorzystanie innych możliwości odnośnie dotarcia do wszystkich osób potrzebujących pomocy i wsparcia. W Ośrodku nie ustalono zasad postępowania odnośnie wymiany informacji dotyczących rodzin z problemami, ani procedur weryfikowania własnych informacji i ustalenia wspólnych działań. 5
W programie 2 wskazano podmioty odpowiedzialne za realizację działań oraz przypisano partnerów do ich realizacji, nie określono jednak zasad współpracy i sposobu wymiany informacji pomiędzy nimi, jak również mechanizmów służących zwiększeniu skuteczności prowadzonych oddziaływań w tym zakresie. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy, w celu wsparcia rodziny dziecko może zostać objęte opieką i wychowaniem w placówce wsparcia dziennego 3. Ustalono, że na terenie gminy Konstancin Jeziorna funkcjonują dwie placówki wsparcia dziennego, prowadzone przez gminę w formie opiekuńczej, tj. świetlica środowiskowa przy ul. Sobieskiego 6 A oraz świetlica środowiskowa przy ul. Jaworskiego 24. Placówki działały w dni powszednie w godzinach popołudniowych, po 5 godzin dziennie. Zgodnie ze sprawozdaniem rzeczowo-finansowym z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, w 2016 roku liczba miejsc w placówkach wynosiła 60, natomiast przeciętna liczba umieszczonych dzieci 31. Zastępca kierownika wyjaśnił, że do świetlic uczęszczało ośmioro dzieci z rodzin objętych wsparciem asystentów rodziny. Ośrodek nie uczestniczył w kierowaniu dzieci do placówek wsparcia dziennego. (akta kontroli- str. 217) Gmina nie wspierała rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczowychowawczych pomocą rodzin wspierających 4. Praca z rodziną 5 jest jedną z form wspierania rodziny. Artykuł 10 ust. 3 ustawy przewiduje jednak dodatkowy podział pracy z rodziną, wymieniony w pkt 1-5. Poinformowała pani, że rodziny mogły 2 Program Wspierania Rodziny w gminie Konstancin Jeziorna na lata 2014-2016. 3 Art. 18 ust 2. Placówkę wsparcia dziennego prowadzi gmina, podmiot, któremu gmina zleciła realizację tego zadania na podstawie art. 190, lub podmiot, który uzyskał zezwolenie wójta. 4 Art. 29 ust. 1. W celu wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych rodzina może zostać objęta pomocą rodziny wspierającej. 2. Rodzina wspierająca, przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w: 1) opiece i wychowaniu dziecka; 2) prowadzeniu gospodarstwa domowego; 3) kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych. 5 Art. 8 ust. 2 Wspieranie rodziny jest prowadzone w formie 1) pracy z rodziną; 2) pomocy w opiece i wychowaniu dziecka 6
korzystać z konsultacji i poradnictwa specjalistycznego (psychologicznego, prawnego) świadczonego przez Gminny Punkt Konsultacyjny Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Uzależnień w Konstancinie Jeziornie, Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Górze Kalwarii oraz Punkt bezpłatnej pomocy prawnej w Górze Kalwarii. Ponadto w placówkach oświatowych na terenie gminy zatrudnieni byli pedagodzy szkolni. Ośrodek nie prowadził pracy z rodziną w formie: terapii i mediacji, usług dla rodzin z dziećmi, spotkań dla rodzin mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych grupami wsparcia. Poinformowała pani, że Ośrodek organizował grupę wsparcia dla osób dotkniętych przemocą. W okresie od 01 stycznia 2016 r. do 28 listopada 2017 r. wsparciem asystenta rodziny objęto łącznie 31 rodzin 6, z tego: 21 rodzin, w których pozostaje 43 dzieci (9 dzieci w wieku do 5 roku życia, 34 od 6 do 18 r. ż.), 9 rodzin, z których umieszczono 17 dzieci w instytucjonalnej pieczy zastępczej; jedną rodzinę, z której 2 dzieci umieszczono w rodzinnej pieczy zastępczej. Pracę zakończono z 9 rodzinami i z 9 rozpoczęto. Pracę w dniu kontroli kontynuowano z 22 rodzinami. (akta kontroli- str. 218-222) Zgodnie z zaświadczeniem z dnia 18 grudnia 2014 roku, dane osobowe dotyczące wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej zostały zarejestrowane przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. (akta kontroli- str. 223) Zweryfikowano dokumentację 11 rodzin objętych wsparciem asystenta rodziny. Dla każdej rodziny dokumentacja gromadzona była w indywidualnej teczce i obejmowała między innymi: rodzinny wywiad środowiskowy wraz z wnioskiem pracownika socjalnego i akceptacją kierownika, zgodę rodziny na współpracę z asystentem, miesięczne sprawozdania z pracy z rodziną, plan pracy z rodziną, oceny funkcjonowania rodziny. 6 Analiza działań prowadzonych przez asystentów rodziny od 01 stycznia 2016 r. do 28 listopada 2017 r., sporządzona na potrzeby kontroli. 7
Zarządzeniem Nr OPS.2010.6.2015 z dnia 30 września 2015 r. kierownik Ośrodka wprowadził procedury realizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej. Określono sposób zatrudniania asystenta rodziny, zadania asystenta rodziny i pracownika socjalnego w pracy z rodziną, przyczyny zakończenia pracy z rodziną, sporządzanie dokumentów pracy z rodziną i ich przechowywanie, nadzór i kontrolę. Wykonanie zarządzenia powierzono zastępcy kierownika. Zarządzenie nie definiuje wzorów dokumentów, procedur określających i planujących czas pracy z rodziną (zaplanowanie okresu pracy, biorąc pod uwagę potrzeby rodziny, w tym cele długoterminowe i krótkoterminowe) oraz wykonywanego zakresu zadań (czasu poświęconego na bezpośrednią pracę z rodziną i pracę z dzieckiem, działań pośrednich realizowanych na rzecz dziecka i rodziny, organizacji własnego warsztatu pracy). Zarządzenie przewiduje zakończenie pracy z rodziną w przypadku: osiągnięcia założonych indywidualnie dla rodziny celów, zakończenia czasookresu trwania usługi, rezygnacji rodziny z usług asystenta, istotnej sytuacji losowej/szczególnej uniemożliwiającej realizację dalszej pracy asystenta, braku współpracy rodziny z asystentem/braku zaangażowania ze strony rodziny w realizację planu pracy. (akta kontroli- str. 223-228) Asystenci rodziny dokumentowali podejmowane działania i przewidywane efekty na drukach wytworzonych we własnym zakresie, w konsultacji z bezpośrednim przełożonym. Nie wystąpiły okoliczności przydzielenia asystenta rodziny w przypadkach, o których mowa w art. 11 ust. 1 a ustawy 7. Przydzielenie asystenta rodziny następowało po uzyskaniu akceptacji kierownika Ośrodka na rodzinnym wywiadzie środowiskowym sporządzanym przez pracownika socjalnego 8, ponadto do rodziny wysyłano pismo informujące o przydzieleniu asystenta rodziny. 7 Art. 11 ust. 1 a. W przypadku, gdy rodzicem wychowującym dziecko jest małoletni opuszczający młodzieżowy ośrodek wychowawczy, młodzieżowy ośrodek socjoterapii, schronisko dla nieletnich lub zakład poprawczy, pracownik socjalny przeprowadza u tego rodzica wywiad, o którym mowa w ust. 1, a następnie kierownik ośrodka pomocy społecznej przydziela temu rodzicowi asystenta rodziny 8 Art. 11 ust. 2. Po przeprowadzeniu wywiadu, o którym mowa w ust. 1 pracownik socjalny dokonuje analizy sytuacji rodziny. Art. 11 ust. 3. Jeżeli z analizy, o której mowa w ust. 2, wynika konieczność przydzielenia rodzinie asystenta rodziny, pracownik socjalny występuje do kierownika ośrodka pomocy społecznej z wnioskiem o jego przydzielenie. 8
Brak przyjętych do stosowania standardów pracy asystenta rodziny uniemożliwił dokonanie rzetelnej i obiektywnej oceny podjętych działań, w tym skuteczności udzielanego wsparcia przez asystenta rodziny oraz chwili jej zakończenia (przerwania lub zawieszenia) przez asystenta rodziny. Asystent przydzielany był rodzinie zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy, na wniosek pracownika socjalnego sporządzony w arkuszu rodzinnego wywiadu środowiskowego. We wszystkich prowadzonych sprawach, rodziny wyraziły zgodę na współpracę z asystentem rodziny. Asystent, przydzielany był także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną. Dla 5 rodzin 9 nie sporządzono planów pracy. W trakcie kontroli wyjaśniono, że sytuacja taka spowodowana była dużą rotacją asystentów rodziny. Zauważyć należy, że w przypadku rodzin, których akta prowadzone były pod numerami: - 8120.1.a.35.2016 asystenci prowadzili pracę od czerwca 2016 r. - 8120.1.a.30.2015 asystenci prowadzili pracę od grudnia 2015 r. do 28.03.2016 r.; - 8120.1.a.39.2017 i 8120.1.a.40.2017 asystenci prowadzili pracę od maja 2017 r., do dnia kontroli nie sporządzono planów pracy z rodziną. Spośród sprawdzonej dokumentacji, dla 7 rodzin sporządzone były plany pracy zawierające: cel główny, cele szczegółowe długoterminowe i krótkoterminowe, efekty oraz opis działań wraz z terminem i osobami odpowiedzialnymi za ich wykonanie. W sporządzanej dokumentacji nie określono daty planowanego okresu pracy z rodziną, ani przewidywanego terminu usamodzielnienia rodziny, zakończenia z nią pracy. W planie pomocy - teczka nr 8120.1.a.36.2016 stwierdzono brak daty sporządzenia, a w planie pomocy - teczka nr 8120.1.a.37.2017 brak podpisu rodziny. Ustalono, że spośród skontrolowanych spraw, w dwóch przypadkach prowadzona była praca z rodzinami zastępczymi. Plany pracy z rodziną w przypadku umieszczenia dziecka poza rodziną nie były skoordynowane z planami pomocy dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej i sporządzane 9 Teczka rodziny C.Z. Nr 8120.1.a.30.2015, teczka rodziny L.B. Nr 8120.1.a.35.2016, teczka rodziny K.M. Nr 8120.1.a.38.2017, teczka rodziny K.K. Nr 8120.1.a.39.2017, teczka rodziny S.M. Nr 8120.1.a.40.2017 (źródło: Analiza działań prowadzonych przez asystentów rodziny od 01 stycznia 2016 r. do 28 listopada 2017 r.) 9
były bez udziału koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Asystent nie zapoznał się z planami pomocy dzieciom. Nie ustalono przewidywanego czasu wsparcia rodziny. Asystent był zapraszany na posiedzenia zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, jednak nie brał w nich udziału. Na potrzeby zespołu sporządzał i przekazywał opinie pisemne. Stwierdzono, że nie monitorowano funkcjonowania rodziny po zakończeniu z nią pracy. Zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 16 do zadań asystenta rodziny należy monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną. Asystent dokonywał okresowej oceny sytuacji rodziny, jednak ocena nie odnosiła się do planu pomocy rodzinie, zawierała opis rodziny, warunki mieszkaniowe, sytuację finansową, ocenę funkcjonowania rodziny w sferze wychowawczej, edukacyjnej, konfliktów, przemocy, uzależnień, struktury rodziny, więzi emocjonalnych, mocnych i słabych stron, szans. Ocena ta nie pozwalała na sprawdzenie efektów prowadzonej pracy. Ocenę sporządzona również w przypadku rodziny (teczka 8120.1.a.30.2015), która nie posiadała planu pomocy. Stwierdzono, że oceny sytuacji rodziny nie były sporządzane zgodnie z art. 15 ust. 1 pkt 15 ustawy. Asystenci sporządzali miesięczne sprawozdania z pracy z rodziną wraz z datą i opisem podjętych działań. Tylko niektóre zawierały godzinowy opis podejmowanych czynności. Zgodnie z zarządzeniem kierownika z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wprowadzenia procedury realizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemu pieczy zastępczej nadzór nad wykonywaniem zadań wynikających z realizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w Ośrodku sprawuje zastępca kierownika, a działania podejmowane na rzecz rodziny omawiane powinny być na spotkaniach, w których uczestniczy zastępca kierownika, asystent rodziny i pracownik socjalny. Ponadto, kontrola dokumentów powinna odbywać się nie rzadziej jak raz na trzy miesiące. Sprawdzona dokumentacja nie potwierdza prowadzenia powyższych czynności. Brak jest zapisów świadczących o spotkaniach z zastępcą kierownika. Na miesięcznych sprawozdaniach asystentów z pracy z rodziną widniały podpisy zastępcy kierownika, brak było natomiast dat, dlatego też nie można ocenić, czy kontrola odbywała się zgodnie z zarządzeniem. Zastępca kierownika złożył ustne wyjaśnienia w sprawie monitorowania i nadzorowania pracy asystentów rodziny oraz oceny efektów udzielanej przez nich pomocy, z których wynika, że monitorowanie i nadzorowanie pracy asystentów rodziny odbywało się przez kontrolę prowadzonej przez nich dokumentacji. Zastępca kierownika nie odniósł się do oceny efektów świadczonej pomocy. (akta kontroli- str. 229-276) 10
Kierownik Ośrodka w dniu 31 marca 2017 r. zawarł porozumienie dotyczące zawiązania partnerstwa zadaniowego ze Stowarzyszeniem Penitencjarnym Patronat Oddział w Piasecznie w zakresie pracy środowiskowej z rodzinami zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Określono, że praca z rodzinami prowadzona będzie w formie tzw. asysty osób z terenu gminy Konstancin Jeziorna w terminie od 1 kwietnia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. i obejmować między innymi pomoc w rozwiązywaniu problemów socjalnych, trudności wychowawczych, wspieranie rodziny w jej dążeniach, wsparcie w rozwiązywaniu problemów emocjonalnych i osobistych uczestników, umożliwienie rodzinom udziału w zajęciach grupowych. Na dzień 7 lipca 2017 r. pomocą objęto 5 rodzin, w tym 3 rodziny korzystające ze wsparcia asystenta rodziny. Innych informacji wynikających z zakresu porozumienia, Ośrodek nie posiadał. (akta kontroli- str. 277-280) Na podstawie art. 197d ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz.U. poz. 1477) i wobec stwierdzonych uchybień kieruję do pani Kierownik następujące zalecenia pokontrolne: wypracować do stosowania procedury określające standardy pracy asystenta rodziny, które staną się podstawą udoskonalenia stosowanych metod pracy i przyczynią się do podejmowania adekwatnych i zaplanowanych działań, a w efekcie sporządzania rzetelnej sprawozdawczości w tym zakresie, podjąć działania w celu ustalenia procedur monitorowania działań wykonywanych przez asystenta rodziny, w szczególności sporządzania planów pracy z rodziną zgodnie ze wskazaniami określonymi w art. 15 ust. 1 i 3 ustawy, Uwagi i wnioski: Ponadto zwracam uwagę na potrzebę: spełnienia obowiązku wynikającego z art. 176 ustawy, opracowywania i realizacji 3-letniego gminnego programu wspierania rodziny, 11
wypracowania mechanizmów identyfikowania wszystkich rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych w celu objęcia ich wsparciem w formie pracy z rodziną lub pomocy w opiece i wychowaniu dziecka, przyjęcia zasad współpracy i sprawnej wymiany informacji pomiędzy ośrodkiem, a poszczególnymi instytucjami i podmiotami zaangażowanymi w udzielanie wsparcia rodzinom, podjęcia działań w celu nawiązania współpracy z rodzinami, które mogłyby stanowić rodzinę wspierającą dla rodzin przeżywających trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, podjęcia współpracy z placówkami wsparcia dziennego w zakresie kierowania dzieci z rodzin przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze. Pouczenie Zgodnie z art. 197 d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej kontrolowana jednostka może, w terminie 7 dni od dnia otrzymania zaleceń pokontrolnych, zgłosić do nich zastrzeżenia do Wojewody Mazowieckiego na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, 00-950 Warszawa. Zgodnie z art. 197 d ust. 3 ustawy Wojewoda w terminie 14 dni od dnia otrzymania zastrzeżeń przedstawia stanowisko w sprawie uwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń. W przypadku nieuwzględnienia przez Wojewodę Mazowieckiego zastrzeżeń oraz w przypadku nie zgłoszenia zastrzeżeń do zaleceń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego powiadomić wojewodę o sposobie realizacji zaleceń kierując pismo na adres: Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie. W przypadku uwzględnienia zastrzeżeń odpowiadając na zalecenia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu. Jednocześnie przypominam, że w przypadku osób, które nie realizują zaleceń pokontrolnych mają zastosowanie przepisy art. 198 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Beata Trzcińska STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Ewa Łubianka z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Wioletta Kucharska Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej 12