MAZOWIECKI BAROMETR SKUTECZNE NARZĘDZIE PROGNOSTYCZNE MODUŁ ANALIZ MEZOEKONOMICZNYCH

MAZOWIECKI BAROMETR SKUTECZNE NARZĘDZIE PROGNOSTYCZNE MODUŁ ANALIZ MEZOEKONOMICZNYCH

Mazowiecki Barometr moduł analiz mezoekonomicznych I ETAP VI XI 2012 II ETAP XI 2012 - V 2013 ANALIZA OFERT PRACY 10 500 analizowanych ofert BADANIE KONIUNKTURY KONSUMENCKIEJ analiza danych zastanych, badanie terenowe na N=1000 mieszkańców Mazowsza BADANIE NASTROJÓW GOSPODARCZYCH analiza danych zastanych, badanie terenowe na N=1200 mazowieckich przedsiębiorców PROGNOZY REGIONALNE metaanaliza na podstawie wszystkich modułów projektu Mazowiecki Barometr ANALIZA OFERT PRACY 7 743 analizowane oferty BADANIE KONIUNKTURY KONSUMENCKIEJ analiza danych zastanych, badanie terenowe na N=1003 mieszkańców Mazowsza BADANIE NASTROJÓW GOSPODARCZYCH analiza danych zastanych, badanie terenowe na N=1200 mazowieckich przedsiębiorców PROGNOZY REGIONALNE metaanaliza na podstawie wszystkich modułów projektu Mazowiecki Barometr

Wyniki badania ofert pracy

Zatrudnienie w branżach 0% 5% 10% 15% 20% 25% rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo górnictwo i wydobywanie przetwórstwo przemysłowe wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz budownictwo 0,5% 0,1% 0,3% 0,2% 4,8% 12,8% druga najczęściej poszukująca pracowników branża największy spadek liczby ofert w branży budowlanej (7,8% w poprzedniej fali badania) handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 21,7% transport i gospodarka magazynowa działalność związana z zakwaterowaniem i usługami informacja i komunikacja 2,7% 8,3% 7,9% NAJWIĘCEJ ofert pochodziło od pracodawców z sektora handlu działalność finansowa i ubezpieczeniowa 7,2% działalność związana z obsługą rynku nieruchomości działalność profesjonalna, naukowa i techniczna działalność w zakresie usług administrowania i działalność administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe 1,0% 0,8% 6,5% 10,8% w województwie mazowieckim pracy nie oferuje branża górnicza i energetyka. edukacja 5,4% opieka zdrowotna i pomoc społeczna 4,1% działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 1,2% pozostała działalność usługowa 3,7% gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; organizacje i zespoły eksterytorialne 0,0% 0,0%

przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy specjaliści technicy i inny średni personel pracownicy biurowi pracownicy usług i sprzedawcy rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń pracownicy przy pracach prostych Zatrudnienie w zawodach SPECJALIŚCI - druga najczęściej poszukiwana grupa zawodowa wzrost odsetka ofert dla pracowników usług i sprzedawców duży spadek odsetka ofert dla robotników przemysłowych, budowlanych i rzemieślników 30% 26,8% 25% 20% 22,8% 20,2% 15% 10% 15,3% 14,7% 11,8% 11,8% 10,4% 7,9% 12,4% 10,6% 9,3% 9,0% 8,6% 5% 4,0% 2,6% 0% 1,1% 0,7% 2012 2013

0,4% 1,7% 2,3% 1,8% 0,9% 1,4% 1,8% 4,9% 5,2% 3,8% 4,6% 4,0% 6,8% 6,8% 10,9% 10,0% 8,5% 7,4% 11,2% 11,0% 9,7% 14,2% 17,8% 52,7% Oferowane wynagrodzenie podstawa - ogłoszenia zawierające informacje o wynagrodzeniu 50% 40% 30% oferty publikowane przez Powiatowe Urzędy Pracy, N=1058 oferty zamieszczone w publikatorach, N=472 Większość ogłoszeń o pracę oferuje płacę w przedziale, w którym mieści się ustawowe wynagrodzenie minimalne. Wśród ofert PUP płacę minimalną oferuje połowa ogłoszeń, tymczasem rozkład wynagrodzeń w ogłoszeniach zamieszczonych w publikatorach jest dużo bardziej równomierny 20% 10% 0% poniżej 600zł 601-800zł 801-1000zł 1001-1200zł 1201-1400zł 1401-1600zł 1601-1800zł 1801-2000zł 2001-2500zł 2501-3000zł 3001-5000zł powyżej 5000zł

Wymagania względem kandydatów do pracy oferty NIE zawierające wymogu oferty NIE zawierające wymogu oferty ZAWIERAJĄCE wymóg doświadczenia oferty ZAWIERAJĄCE wymóg zaświadczeń lub kwalifikacji oferty ZAWIERAJĄCE wymóg prawa jazdy oferty NIE zawierające wymogu oferty NIE zawierające wymogu oferty ZAWIERAJĄCE informacje o preferowanym wieku oferty dla KOBIET oferty dla MĘŻCZYZN oferty NIE zawierające wymogu

ukończona szkoła podstawowa ukończone gimnazjum ukończona zasadnicza szkoła zawodowa ukończona szkoła średnia ukończone studium policealne ukończona uczelnia wyższa posiadanie stopnia naukowego Wymagania odnośnie do wykształcenia kandydatów do pracy 60% 50% 40% oferty zamieszczane w publikatorach, N=1256 oferty zamieszczane w Powiatowych Urzędach Pracy, N=1328 54,0% 46,8% Najwięcej pracodawców specyfikujących w ofercie poziom wykształcenia poszukuje absolwentów szkół średnich. W publikatorach wyraźnie częściej pojawiają się oferty dla kandydatów z wyższym wykształceniem. 35,0% 30% 28,0% 20% 15,6% 10% 8,7% 8,8% 0% 1,8% 0,2% 0,6% 0,3% 0,2% 0,0% 0,0% podstawa - ogłoszenia zawierające informacje o wymaganym wykształceniu kandydata

Wymagania odnośnie do znajomości języków kandydatów do pracy 80% 70% 60% 72,7% średnio co dziesiąta ze wszystkich ofert wymagała znajomości języka angielskiego oferty zamieszczone w publikatorach, N=653 W większości przypadków w ofertach poszukiwano osób, które są w stanie wykorzystać znajomość języka obcego w praktyce, stąd: albo wymóg znajomości komunikatywnej do mało wymagających kontaktów zagranicznych, albo znajomości biegłej z możliwością profesjonalnej obsługi zagranicznego kontrahenta i umiejętnością pisania dokumentacji w obcym języku. tylko kilka ofert (8 w publikatorach i 2 w PUP) zawierało wymóg legitymowania się certyfikatem językowym. Potwierdza to tezę, że znajomość języka obcego jest weryfikowana w praktyce. 50% 48,1% oferty zamieszczone w PUP, N=455 40% 30% 20% 10% 0% 12,4% 20,7% Większość nietypowych języków to języki azjatyckie: chiński, japoński, wietnamski, tajski, ale też norweski, holenderski, węgierski, arabski i inne. Ogłoszenia wymagające innego języka w dużej mierze wiązały się z ofertami pracy w handlu zagranicznym, na stanowiskach przedstawiciela handlowego lub na stanowiskach kierowniczych. Część z nich wiązała się z pracą lektora języka obcego. 40% takich ofert pochodziła z miasta Warszawy, 17% z powiatu legionowskiego i ponad 10% z powiatu pruszkowskiego. 3,4% 5,8% 0,9% 8,6% 0,5% 1,1% 2,5% 0,0% 2,8% język angielski język niemiecki język francuski język rosyjski język hiszpański język włoski inny 20,7% podstawa - ogłoszenia zawierające wymóg znajomości języków

... kognitywne... indywidualne (psychologiczne)... kulturowe... fizyczne... interpersonalne... kierownicze dyspozycyjnośc... biurowe (proceduralne/konwencjon alne)... techniczne... komputerowe... zawodowe 2,6% 1,2% 0,6% 0,3% 1,1% 4,4% 2,9% 2,7% 1,5% 0,9% 4,1% 3,6% 8,3% 9,4% 9,5% 8,6% 12,8% 11,3% 11,5% 14,4% 39,5% 48,8% 50% Wymagania odnośnie do kompetencji kandydatów do pracy kompetencje wymienione w ofertach zamieszczonych w publikatorach, N=8442 kompetencje wymienione w ofertach zamieszczonych w Powiatowych Urzędach Pracy, N=336 45% 40% 35% w ofertach zamieszczanych w publikatorach prym wiodły indywidualne cechy osobowości do powiatowych urzędów pracy pracodawcy częściej zgłaszali bardziej konkretne (twarde) wymogi, jak kompetencje zawodowe 30% 25% 20% a po nich kompetencje interpersonal ne czy kompetencje biurowe identycznie często wymagane 15% 10% 5% 0% podstawa - kompetencje wymieniane w ofertach

Wyniki badania koniunktury konsumenckiej

Bieżący Wskaźnik Ufności Konsumenckiej Bieżący Wskaźnik Ufności Konsumenckie j Polska mazowieckie ciechanowsko-płocki ostrołęcko-siedlecki Subregion radomski m. st. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni Lipiec 2012-27 -20,48-21,71-22,55-28,10-19,21-17,62-18,13 Styczeń 2013-30,8-21,73-27,76-25,49-24,52-18,98-18,14-21,58 Tabela 1. Wartości Bieżącego Wskaźnika Ufności Konsumenckiej dla mieszkańców Polski, województwa mazowieckiego i jego podregionów. Ujemne wartości, wskazują, że wśród osób badanych przeważają negatywne opinie na temat obecnej sytuacji ekonomicznej kraju i gospodarstwa domowego. Dla wszystkich podregionów są one wyższe od średniej wartości wskaźnika dla Polski, co oznacza względny mniejszy pesymizm mieszkańców Mazowsza.

Polska mazowieckie ciechanowsko-płocki ostrołęcko-siedlecki radomski m. st. Warszawa warszawski wschodni warszawski zachodni Wyprzedzający Wskaźnik Ufności Konsumenckiej subregion Ma miejsce przewaga osób pesymistycznie patrzących na zmiany, jakie przyniesie kolejny rok pod względem sytuacji finansowej ich gospodarstwa domowego, ogólnej sytuacji ekonomicznej Polski, poziomu bezrobocia i możliwości oszczędzenia pieniędzy. Wyprzedzający Wskaźnik Ufności Konsumenckie j Pesymizm mieszkańców Mazowsza jest jednak mniejszy niż obserwowany w skali całej Polski. Lipiec 2012-34,4-24,64-26,92-29,08-30,75-22,04-22,12-23,09 Styczeń 2013-40,9-23,2-26,51-26,24-25,82-20,43-22,77-22,99 Tabela 3. Wartości Wyprzedzającego Wskaźnika Ufności Konsumenckiej dla mieszkańców Polski, województwa mazowieckiego i jego podregionów.

Plany zakupowe Mazowszan Urlop za min. 1500zł na osobę Zakup za minimum 2 tys. Remont domu/mieszkania Prawdopodobne - Lipiec 2012 Prawdopodobne - Styczeń 2013 34% 33% 38% 43% 41% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 13,5% 20,6% 27,5% 28,9% 10,6% 9,5% 9,9% 9,1% dobra codziennego użytku (jedzenie, kosmetyki itp.) planuję przeznaczać tyle samo, co w ubiegłym roku planuję przeznaczać mniej niż w ubiegłym roku planuję przeznaczać więcej niż w ubiegłym roku odzież i obuwie przyjemności, rekreacja i kultura wyjazdy wakacyjne, turystyczne, sport Zakup samochodu Zakup domu/mieszkania 6% 8% 13% 11% Jednym z większych wydatków, uznawanych za prawdopodobny przez mieszkańców województwa mazowieckiego w ciągu następnego roku, okazał się być urlop za min. 1500 zł na osobę, a dalej remont domu/mieszkania Zdecydowanie rzadziej planowanymi wydatkami są dobra traktowane jako luksusowe. 0% 20% 40% 60% Wykres 2. Opinie mieszkańców województwa mazowieckiego na temat prawdopodobieństwa dokonania zakupu wybranych dóbr i usług w ciągu najbliższych w ciągu najbliższych 12 miesięcy w lipcu 2012 (N=1000) i w styczniu 2013 (N=1003). największy odsetek Mazowszan planuje oszczędzić w przyszłym roku na wyjazdach wakacyjnych i wydatkach na sport popyt na dobra codziennego użytku pozostaje dużo bardziej sztywny

Wyniki badania nastrojów gospodarczych

Sytuacja ekonomiczno-gospodarcza regionu W drodze wywiadów pogłębionych wskazano następujące zjawiska zaobserwowane w otoczeniu ekonomiczno-gospodarczym: Liczba wskazań spadek konsumpcji 38 klienci szukają najtańszych opcji 37 klienci negocjują ceny i warunki 36 klienci nie kupują, jeśli nie muszą, oszczędzają 35 bezrobocie 33 spadek obrotów firm 33 mniej pieniądza na rynku 32 spadek dochodów mieszkańców 26 wzrost cen i kosztów utrzymania 26 klienci nie robią zapasów - kupują tyle, ile wiedzą, że będą mogli sprzedać 21 brak zakładów pracy 19 dłuższe terminy zapłat 15 częste zaległości w płatnościach 13 brak wsparcia instytucji 11 agregacja mniejszych podmiotów w większe 11 odpływ kapitału za granicę 10 nieprzyjazne środowisko działania 8 zagrożenie płynności finansowej przedsiębiorstw 6 niewspieranie lokalnych przedsiębiorstw 6 odpływ pracowników do innych miast / regionów 3 jakość dróg i problemy z dojazdami 2

Sytuacja ekonomiczno-gospodarcza regionu Większość przedsiębiorców nie ma dobrego zdania o aktualnej sytuacji społecznogospodarczej regionu. Do najważniejszych problemów gospodarczych regionu, badani przedsiębiorcy zaliczyli przede wszystkim spadek konsumpcji. Część przedsiębiorców jest zdania, że obserwowany kryzys jest w pewnym stopniu wytworem sztucznym. Odpowiedzialnością za popłoch na rynku obarczają media, które napędzają strachu zarówno firmom jak i gospodarstwom domowym tak, że każdy wstrzymuje się z wydawaniem ewentualnych rezerw finansowych, konsumenci nie robią zakupów dla przyjemności, firmy wstrzymują zatrudnienie i wymagają od dotychczasowych pracowników wzrostu wydajności, którą tłumaczą nadchodzącym kryzysem. Wymieniając bezrobocie, jako jeden z istotnych problemów gospodarczych regionu, przedsiębiorcy wielokrotnie skarżyli się na pracowników mało zaangażowanych w wykonywanie zadań i rozwiązywanie problemów służbowych. W opiniach przedsiębiorców przewijał się też temat szkodliwości kryterium najniższej ceny w zamówieniach publicznych, a także brak preferencyjnych warunków startu w przetargach dla lokalnych firm. Mniejsze firmy narzekały na trudność konkurowania z większymi podmiotami, szczególnie z zagranicznym kapitałem.

atmosfera kryzysu w mediach jest katalizatorem każdego z tych zjawisk Sytuacja ekonomiczno-gospodarcza regionu KRYZYS wzrost bezrobocia spadek obrotów spadek dochodów spadek konsumpcji

ogółem (N=1200) 2-3 osoby (N=186) 4-9 osób (N=304) 10-49 osób (N=476) 50-249 osób (N=186) 250+ osób (N=48) 74,3% 69,9% 68,8% 75,2% 84,4% 79,2% Zatrudnienie w stosunku do aktualnych potrzeb firmy 100% 80% 14,1% 17,2% 15,1% 13,7% 10,2% 14,6% nadmierne zatrudnienie częstsze w przypadku firm zatrudniających 4-9 osób 60% 40% 20% 0% 11,2% 12,9% 15,5% 11,1% 4,3% 4,2% W mikro i małych przedsiębiorstwach poczucie odpowiedzialności za pracownika wstrzymuje pracodawców przed zwolnieniami nawet, jeśli utrzymywanie zatrudnienia nie jest opłacalne niedostateczne odpowiednie nadmierne Pracodawcy w obliczu trudniejszych warunków działania bardziej wnikliwie przyglądają się korzyściom, jakie przynosi im każdy z zatrudnionych pracowników. Zmiany kadrowe bardzo rzadko są wydarzeniem nieprzewidzianym z półrocznym wyprzedzeniem. Pracodawcy wyraźnie częściej zamierzają zatrudniać pracowników w następnym półroczu niż ich zwalniać.

ogółem (N=1200) 2-3 osoby (N=186) 4-9 osób (N=304) 10-49 osób (N=476) 50-249 osób (N=186) 250+ osób (N=48) 31,2% 40,4% 38,2% 41,4% 45,2% 62,5% 30,6% 36,7% 39,8% 40,5% 32,8% 16,7% Ocena sytuacji ekonomicznej firmy bardzo dobrze dobrze ani źle ani dobrze źle bardzo źle nie dotyczy mojej instytucji 100% 3,9% 3,9% 2,5% 9,7% 2,2% 6,3% 90% 10,1% 13,4% 16,1% 8,1% 2,1% 80% 70% 60% 50% 25,8% nie wiem \ odpowiedzi gorsza kondycja mikroprzedsiębiorstw przeciążenie obowiązkami właściciela powoduje, że mikro-firmy są mniej elastyczne niż mogłyby być, gdyby były lepiej zarządzane 40% 30% 20% właściciele mikro-firm nie przekazują pracownikom odpowiedzialności, przez co przedsiębiorstwa nie wykorzystują optymalnie swoich zasobów 10% 0% 4,4% 2,7% 2,0% 4,6% 8,1% 10,4% mikro-firmy dysponują mniejszymi rezerwami finansowymi i środkami na inwestycje, przez co są bardziej zagrożone utratą płynności pomimo kryzysu, prawie 45% firm określiło swoją sytuację jako dobrą lub bardzo dobrą

ogółem (N=1200) przemysł (N=135) budownictwo (N=102) handel (N=398) usługi rynkowe i nierynkowe (N=565) Perspektywy rozwoju branży w okresie najbliższych 6 miesięcy * 100% 80% 60% 4,4% 8,1% 42,5% 35,6% 2,0% 3,5% 4,6% 35,4% 59,8% 50,5% nie wiem \ odmowa pogorszenie stabilizacja poprawa 40% 20% 42,3% 44,4% 29,4% 35,4% 49,0% Przedsiębiorcy badani w pierwszej fali badania rozumieli, że największe zagrożenie czeka branżę budowlaną i popyt konsumencki. 0% 10,8% 11,9% 8,8% 10,6% 11,0% Ich przypuszczenia potwierdziły się w ciągu minionego półrocza. Respondenci badania jakościowego deklarowali, że obserwowany corocznie sezonowy spadek konsumpcji w styczniu i lutym wystąpił w tym roku na wyjątkowo dotkliwą skalę *pytanie zadane w pierwszej fali badania, w sierpniu i wrześniu 2012, N=1200

Co czeka firmę w nadchodzącym roku?* walka o przetrwanie spadek obrotów i konieczność zwolnienia pracowników spadek obrotów stabilizacja rozwój - wzrost obrotów i możliwość zatrudnienia pracowników trudno powiedzieć 0 5 10 15 20 3 *pytanie zadane w drugiej, jakościowej fali badania, w lutym i marcu 2013, N=60 5 7 9 18 18 Przedsiębiorcy nie mają spójnego zdanie na temat przyszłości mazowieckiego rynku, największa część nie spodziewa się zmian w najbliższym półroczu, ale znalazły się też pokaźne grupy zarówno optymistów jak i pesymistów Przewidywania przedsiębiorców odnośnie przyszłości ich firmy są bardziej optymistyczne od tych dla ogółu gospodarki. Tylko nieco ponad połowa badanych przedsiębiorstw była spokojna o swoją przyszłość w najbliższych sześciu miesiącach. Pozostałe albo przewidywały spadek, albo zakładały bieżące reakcje na zmiany, na zasadzie działalności tu i teraz, nie potrafiąc sformułować swoich planów i przewidywań.

Prognozy regionalne

PODREGION OSTROŁĘCKO-SIEDLECKI diagnoza relatywnie niski poziom rozwoju gospodarczego mała gęstość zaludnienia, przewaga ludności wiejskiej stosunkowo niewielka liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw wysoka stopa bezrobocia: 16% w podregionie stosunkowo niskie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto gorsze nastroje konsumenckie w podregionie niż w województwie (choć lepsze niż w kraju) wskaźniki ekonomiczne w podregionie są bardziej sztywne względem koniunktury krajowej i globalnej niż przeciętnie w województwie wyraźnie niższe nakłady inwestycyjne w podregionie niż w województwie i kraju brak wzrostu zatrudnienia brak poprawy kondycji przedsiębiorstw, które mogą borykać się z niepełnym wykorzystaniem swojego potencjału względna stabilizacja relatywnie słabej sytuacji gospodarczej szanse na przyspieszenie gospodarcze od 2014 roku, nie mające jednak charakteru intensywnego wzrostu i pozostawiające podregion na obecnej pozycji na tle województwa mazowieckiego prognoza 24

PODREGION CIECHANOWSKO-PŁOCKI diagnoza relatywnie niski poziom rozwoju gospodarczego, mała gęstość zaludnienia, przewaga ludności wiejskiej i stosunkowo niewielka liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw wysoka stopa bezrobocia - 17,9% w podregionie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto porównywalne do krajowego gorsze nastroje konsumenckie w podregionie niż w województwie (choć lepsze niż w kraju) w 2011r. wzrost nakładów inwestycyjnych dużo wyższe nakłady inwestycyjne w Płocku, jednak tam właśnie spadły w stosunku do poprzedniego roku sprzężenie gospodarki podregionu z sytuacją ogólnopolską i międzynarodową za sprawą największego pracodawcy - Petrochemii Płock możliwe dalsze spadki zatrudnienia brak gwałtownych zmian w sytuacji gospodarczej szanse na przyspieszenie gospodarcze ściśle powiązane z sytuacją krajowej i międzynarodowej gospodarki możliwe zmiany spodziewane w 2014 roku prognoza 25

PODREGION RADOMSKI diagnoza relatywnie niski poziom rozwoju gospodarczego, stosunkowo nieduża gęstość zaludnienia, połowa ludności zamieszkująca obszary wiejskie stosunkowo niewielka liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw rekordowo wysoka stopa bezrobocia - 24,6% jedyny mazowiecki podregion gdzie w 2011r. odnotowano spadek poziomu bezrobocia w stosunku do poprzedniego roku stosunkowo niskie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto Bieżący Wskaźnik Ufności Konsumenckiej jest wyższy niż średnia wartość wskaźnika dla Polski, ale niższy niż średnia wartość wskaźnika dla Mazowsza Wyprzedzający Wskaźnik Ufności Konsumenckiej odnotował relatywnie silny wzrost (z -30,8 do -25,8) w odróżnieniu od wskaźnika dla Polski wyraźnie niższe nakłady inwestycyjne w podregionie niż w województwie i kraju, ale wykazujące tendencję rosnącą, zwłaszcza w powiecie m. Radom stabilizacja lub dalszy, niewielki spadek bezrobocia brak pogorszenia koniunktury prognoza szanse na przyspieszenie gospodarcze podążanie w kierunku stopniowego zrównywania wyników gospodarczych podregionu z normą dla Mazowsza 26

PODREGION M. ST. WARSZAWA diagnoza wysoki poziom rozwoju gospodarczego, duża gęstość zaludnienia, drenaż siły roboczej z gorzej rozwiniętych regionów siedziba władz państwowych, administracji centralnej oraz central dużych przedsiębiorstw, wysoka liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw stopa bezrobocia w mieście 4,4% - bliska naturalnemu bezrobociu przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto znacznie wyższe od krajowego lepsze i wciąż polepszające się nastroje konsumenckie w stolicy na tle województwa i kraju dużo wyższe nakłady inwestycyjne w podregionie wskaźniki ekonomiczne bardziej elastyczne (wrażliwe) względem koniunktury krajowej i globalnej niż przeciętnie w województwie stolica pierwsza odczuwa symptomy spowolnienia lub przyspieszenia rozwoju gospodarczego spadek bezrobocia w 2014r. stopniowa poprawa koniunktury brak gwałtownych zmian, stabilny powolny wzrost przyspieszenie gospodarcze od 2014 r. ściśle uwarunkowane sytuacją krajową i międzynarodową elastyczne dostosowywanie przedsiębiorstw do warunków rynkowych prognoza 27

PODREGION WARSZAWSKI WSCHODNI diagnoza dość wysoki poziom rozwoju gospodarczego duża gęstość zaludnienia, sąsiedztwo Warszawy relatywnie duży wzrost wcześniej niskiej stopy bezrobocia w podregionie - 13,5% przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto nieco niższe od krajowego dobre nastroje konsumenckie w województwie, choć wbrew trendom mazowieckim nastąpił spadek Wyprzedzającego Wskaźnika Ufności Konsumenckiej bardzo słaby wzrost i tak już niewielkich nakładów inwestycyjnych w podregionie wskaźniki ekonomiczne w podregionie warszawskim wschodnim są nieco bardziej elastyczne (wrażliwe) względem koniunktury krajowej i globalnej niż przeciętnie w województwie nieznaczne spadki zatrudnienia stabilizacja koniunktury brak gwałtownych zmian brak szans na przyspieszenie gospodarcze przed 2014 r. elastyczne dostosowywanie przedsiębiorstw do warunków rynkowych prognoza 28

PODREGION WARSZAWSKI ZACHODNI diagnoza dość wysoki poziom rozwoju gospodarczego bardzo wysoka gęstość zaludnienia, sąsiedztwo Warszawy duża liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw niska stopa bezrobocia w podregionie - 8,9% przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wyższe od krajowego nastroje konsumenckie lepsze niż w województwie i niż w kraju wyraźny wzrost nakładów inwestycyjnych w podregionie, korekta po ubiegłorocznym gwałtownym spadku wskaźniki ekonomiczne są nieco bardziej elastyczne (wrażliwe) względem koniunktury krajowej i globalnej niż przeciętnie w województwie brak zmian w wielkości zatrudnienia do końca 2013 roku stabilizacja koniunktury prognoza brak ryzyka trwałych negatywnych efektów spowolnienia gospodarczego szanse na przyspieszenie gospodarcze w 2014r. elastyczne dostosowywanie przedsiębiorstw do warunków rynkowych 29

WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE diagnoza wysoki poziom rozwoju gospodarczego wysoka gęstość zaludnienia duża liczba zarejestrowanych przedsiębiorstw relatywnie niska stopa bezrobocia w województwie- 10,8% przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wyższe od krajowego nastroje konsumenckie lepsze niż w kraju wyraźny wzrost nakładów inwestycyjnych i wartości środków trwałych (w przeliczeniu na 1 mieszkańca), wartości wojewódzkie dużo wyższe od krajowych wskaźniki ekonomiczne są nieco bardziej elastyczne (wrażliwe) względem koniunktury krajowej i globalnej niż przeciętnie w kraju brak zmian w wielkości zatrudnienia do końca 2013 roku spadek bezrobocia w 2014 roku stabilizacja koniunktury, w 2014 r. możliwy powolny wzrost brak ryzyka trwałych negatywnych efektów spowolnienia gospodarczego szanse na przyspieszenie gospodarcze w 2014r., warunkowane sytuacją międzynarodową elastyczne dostosowywanie przedsiębiorstw do warunków rynkowych prognoza 30

WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE Polska gospodarka pozostając pod wpływem dużego spowolnienia gospodarczego występującego w innych krajach, po kilkuletniej walce odczuła w końcu nieuchronny wpływ spadku koniunktury. Zmniejszyła się liczba zamówień finansowanych ze środków unijnych, dotyczy to w szczególności inwestycji budowlanych i drogowych oraz tych realizowanych w ramach przygotowań do piłkarskich mistrzostw Euro2012, ale także zamówień unijnych w pozostałych sektorach gospodarki. Zatrudnienie zmniejszyło się najbardziej w sektorze budowlanym, a przedsiębiorcy deklarują wyraźny spadek liczby oraz wartości zamówień. Na początku roku 2013 mieliśmy do czynienie z najsilniejszym od 23 lat spowolnieniem tempa wzrostu gospodarczego w Chinach, m.in. ze względu na spadek eksportu i inwestycji. Wpływ na spadek gospodarczy ma atmosfera kryzysu kreowana w mediach: zarówno przedsiębiorcy jak i konsumenci nawet, jeśli sami nie odczuli jeszcze zmniejszenia ilości pieniędzy we własnym portfelu, uznawali za rozsądne wstrzymywanie się z ponoszeniem wydatków do momentu, kiedy sytuacja nieco sie ustabilizuje. Zmniejszyło to nie tylko wielkość ponoszonych wydatków inwestycyjnych, ale przede wszystkim kluczową dla całości koniunktury wielkość popytu konsumpcyjnego. 31

WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE Omówione tendencje pozwalają przypuszczać, że sytuacja mazowieckich przedsiębiorstw będzie stabilna dzięki ich działaniom zapobiegawczym. Rozważne planowanie działalności oparte na konkurencyjności jakościowej, niechętne zatrudnianie nowej i koncentracja na rozwoju już zatrudnionej kadry, ostrożne inwestycje, dbanie o płynność finansową, poszukiwanie nowych rynków to wszystko każe spodziewać się, że w niesprzyjających warunkach przedsiębiorcy na Mazowszu przetrwają kryzys w atmosferze niepokoju, ale bez większych strat. Nie ulega również wątpliwości, że przedsiębiorcy nie podejmą się nowych inwestycji i rozszerzania zatrudnienia zanim nie upewnią się, że poprawa sytuacji nie jest chwilowa. Druga połowa roku 2013 nie powinna przynieść gwałtownych zmian, koniunktura utrzyma się na dotychczasowym, trudnym i niskim poziomie, można natomiast liczyć na ożywienie gospodarcze w 2014 r. 32

Dziękuję za uwagę