Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą

Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą Przyroda i różnorodność biologiczna. Współczesna potrzeba ochrony przyrody- zadania rządu, samorządów, organizacji pozarządowych dr Maria Palińska Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

Przyroda cierpi z powodu człowieka. Dar panowania nad przyrodą powinniśmy wykorzystać w poczuciu odpowiedzialności, świadomości, że jest to wspólne dobro ludzkości. Woda, powietrze, ziemia, las, zwierzęta, rośliny zostały stworzone przez Boga zasługują na szacunek ze strony człowieka. Jan Paweł II 2

Przyroda: w najszerszym znaczeniu to świat, wszechświat, rzeczywistość materialna. Termin ten obejmuje zjawiska świata fizycznego zarówno nieożywionego, jak życia w ogóle, bez szczególnego uwzględniania lub z wyłączeniem produktów działalności ludzkiej i ludzkiego oddziaływania na przyrodę. 3

Ochrona przyrody Jan Gwalbert Pawlikowski (1860-1939) ochrona przyrody jako ochrona oblicza ziemi i uznał ja jako dziecko XX wieku motywy: - natury estetycznej, - historyczno-pamiątkowy, - przyrodniczo-naukowy 4

Ochrona przyrody prof.romuald Olaczek.nauka, idea, ruch społeczny i działalność praktyczna, zmierzająca do zachowania twórczych, naukowych io estetycznych wartości przyrody oraz kształtowania racjonalnego i przyjaznego stosunku do przyrody 5

Różnorodność biologiczna zróżnicowanie wszystkich istot występujących na Ziemi w ekosystemach lądowych, morskich i słodkowodnych oraz w zespołach ekologicznych, których są częścią; dotyczy to różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz różnorodności ekosytemów. 6

Bioróżnorodność chronimy po to, aby podtrzymać mechanizmy działania żywej przyrody, zachować jej zdolność do przetrwania zmian środowiska, nie tracić wartości, jeszcze nie odkrytych i niewykorzystanych, a które mogą być podstawą rozwoju i gwarancją przeżycia przyszłych pokoleń 7

Prawo a Ochrona przyrody Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r ( Dz.U.1997r. Nr 78, poz. 483) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001r. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.) Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U z 2013 r, poz. 1399) - tekst ujednolicony, Ustawa z dnia 25 stycznia 2013 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r., poz. 228), Ustawa z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r., Nr 152, poz. 897), Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r., poz. 21) Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008r. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.) Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie(dz.u. z 2007r. Nr 75, poz. 493 z późn. zm.) Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. z 2001r. Nr 63, poz. 638, z późn. zm.) Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U. z 2005r. Nr 25, poz. 202 z późn. zm.) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U. z 2005r. Nr 180, poz. 1495, z późn. zm.) Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach (Dz.U. z 2009r. Nr 79, poz. 666) Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. z 1996r. Nr 132 poz.622, z późn. zm) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) U Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 1991r. Nr 101, poz. 444 z pożn. zm.) Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 1995r. Nr 16, poz. 78, z późn. zm) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004r. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.) 8

Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003r. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.) Ustawa z. 21 sierpnia 1997r. o ochronie zwierząt (Dz.U.z 1997r. Nr 111, poz.724, z późn. zm.) Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest(dz.u. z 1997r. Nr 101, poz. 628, z późn. zm.) Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz.U. z 2004r. Nr 11, poz. 94, z późn. zm.) Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2007r. Nr 147, poz. 1033) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz.U. z 1994r. Nr 89, poz. 414, z późn. zm.) Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 1991r. Nr 77, poz. 335, z późn. zm.) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2011r. Nr 163, poz. 981) Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. 1989r. Nr 30, poz. 163, z późn. zm.) Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004r. Nr 173, poz. 1807, z późn zm.) Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 1997r. Nr 137, poz.926, z późn. zm.) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. (Dz.U. z 1974r. Nr 24, poz. 141, z późn. zm.) 9

Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz.U. z 2011r. Nr 178, poz. 1060) Kodeks Cywilny (Dz.U. z 1964r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali. (Dz.U. z 1994r. Nr 85, poz. 388, z późn zm.) Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo Łowieckie. (Dz.U. z 1995r. Nr 147, poz.713, z późn. zm.) Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2011r. Nr 122, poz. 695) Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz.U. z 2007r. Nr 124, poz. 859) Ustawa z 15 listopada 1984 o podatku rolnym (Dz.U. z 1984r. Nr 52, poz. 268, z późn. zm.) Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. z 2010r. Nr 182, poz. 1228) Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz.U. z 2001r. Nr 112, poz. 1198 z późn. zm.) Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz.U. z 2008r. Nr 138, poz. 865 ) Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz.U. z 2001r. Nr 76, poz. 811) Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591) Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. z 2004.69.625, z późn. zm.) 10

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004r. Nr 92, poz. 880, z późn. zm.) 11

Troska o przyrodę jest obowiązkiem organów administracji publicznej, jednostek organizacyjnych i osób fizycznych, przy czym organy administracji publicznej mają obowiązek zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony przyrody, a wraz z instytucjami naukowymi, oświatowymi i publicznymi środkami masowego przekazu także do prowadzenia odpowiedniej działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej. 12

Organami ochrony środowiska są organy administracji publicznej powołane do wykonywania zadań z zakresu ochrony środowiska. Zgodnie z artykułem 376 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska, organami ochrony środowiska są: Wójt, burmistrz lub prezydent miasta Starosta (prezydent miasta na prawach powiatu) Sejmik województwa Marszałek województwa Wojewoda Minister właściwy do spraw środowiska (Minister Środowiska) Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska Regionalny dyrektor ochrony środowiska Organy Inspekcji Ochrony Środowiska 13

WÓJT, BURMISTRZ, PREZYDENT MIASTA Wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest organem ochrony środowiska działającym na poziomie gminy. Do jego kompetencji zaliczane są przede wszystkim zadania wynikające z planowania przestrzennego oraz rozpatrywanie wszelkich drobnych spraw, nie należących do kompetencji starosty lub powiązanych z korzystaniem ze środowiska przez osoby fizyczne nie będące przedsiębiorcami. 14

Wójt, burmistrz lub prezydent miasta posiada uprawnienia do wydawania następujących decyzji dotyczących korzystania ze środowiska: decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu decyzja ta stanowi - obok miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podstawowy instrument, przez który organ gminy może regulować wiele zagadnień lokalnych, w tym sprawy ochrony środowiska; zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości zezwolenie na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości zezwolenie na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transporty nieczystości płynnych decyzja w sprawie zatwierdzenia ugody zawartej pomiędzy właścicielami gruntów w sprawie zmiany stanu wody na gruntach decyzja w sprawie nałożenia obowiązku prowadzenia pomiarów emisji decyzje ustalające wymagania w zakresie ochrony środowiska dotyczące eksploatacji instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia przyjmowanie określonych w ustawie POŚ wyników pomiarów, wykonywanych przez prowadzących ) instalacje przyjmowanie zgłoszeń instalacji, z których emisja nie wymaga pozwolenia, mogących negatywnie oddziaływać na środowisko przyjmowanie informacji o posiadanych substancjach stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska wydawanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach planowanych przedsięwzięć mogących zawsze lub potencjalnie oddziaływać na środowisko wydawanie postanowień w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko wydawanie postanowienia w sprawie zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wydawanie postanowień w sprawie dodatkowych obowiązków związanych z ochroną obszarów NATURA 2000 dla przedsięwzięć innych niż przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko, które nie jest bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynika z tej ochrony, ale może potencjalnie znacząco oddziaływać na obszar NATURA 2000 15

STAROSTA (PREZYDENT MIASTA NA PRAWACH POWIATU) Starosta (także prezydent miasta na prawie powiatu) jest organem ochrony środowiska, którego kompetencje dotyczą bardzo szerokiego zakresu spraw środowiskowych. Przede wszystkim ma prawo wydawać pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko może być wymagane. Jemu również zgłasza się instalacje, z których emisja wprawdzie nie wymaga pozwolenia, ale mogące negatywnie oddziaływać na środowisko. Staroście ponadto podlegają te wszystkie pozostałe inwestycje/przedsięwzięcia, które na mocy przepisów nie podlegają innym organom. 16

Starosta ma prawo wydawać następujące decyzje środowiskowe: pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, decyzja uzgadniająca zakres, sposób i termin zakończenia rekultywacji, pozwolenie zintegrowane, decyzja o dopuszczalnym poziomie hałasu, pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzeń wodnych pozwolenie wodnoprawne na rolnicze wykorzystanie ścieków, w zakresie nieobjętym zwykłym korzystaniem z wód, pozwolenie wodnoprawne na wprowadzanie do urządzeń kanalizacyjnych ścieków zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego, 17

Starosta ma prawo wydawać następujące decyzje środowiskowe pozwolenie wodnoprawne na długotrwałe obniżenie zwierciadła wody podziemnej, pozwolenie wodnoprawne na odwadnianie obiektów lub wykopów budowlanych oraz zakładów górniczych, pozwolenie wodnoprawne na wydobywanie kamienia, żwiru, piasku, innych materiałów oraz ich składowanie, pozwolenie na wytwarzanie odpadów, decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów, 18

Starosta ma prawo wydawać następujące decyzje środowiskowe koncesja na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin pospolitych (np. żwir lub piasek), bez użycia materiałów wybuchowych, na powierzchni nie przekraczającej 2 ha i przewidywanym rocznym wydobyciu nie przekraczającym 20 000 m3, zatwierdzenie projektu prac geologicznych, których wykonanie nie wymaga koncesji, decyzja w sprawie nałożenia obowiązku prowadzenia pomiarów emisji 19

Starosta ma prawo wydawać następujące decyzje środowiskowe przyjmowanie określonych w ustawie POŚ wyników pomiarów, wykonywanych przez prowadzących instalacje nakładające na zarządzających drogą, linią kolejową, linią tramwajową, lotniskiem lub portem obowiązki prowadzenia pomiarów, nakładające obowiązek przeprowadzenia przeglądu ekologicznego, w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko. o środowiskowych uwarunkowaniach w przypadku scalania, podziału lub wymiany gruntów opiniowanie projektów uchwał dotyczących programów ochrony powietrza przygotowywanych przez marszałka województwa 20

MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA jest organem ochrony środowiska na szczeblu wojewódzkim. Organy samorządu województwa mogą prowadzić własną politykę w zakresie ochrony środowiska, której wytyczne wyznaczają m.in. w strategia rozwoju regionalnego, wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego i wojewódzki program ochrony środowiska. 21

Zadania marszałka realizowanie zadań w zakresie spraw związanych z opłatami za korzystanie ze środowiska, a w szczególności za: wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód, składowanie odpadów; realizacja zadań w zakresie spraw związanych z opłatą produktową i opłatą za substancje kontrolowane, w tym gromadzenie i egzekucja opłaty produktowej, prowadzenie ewidencji: wprowadzonych na rynek krajowy opakowań i niektórych produktów, odzyskanych i poddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych i poużytkowych, wysokości należnej opłaty produktowej oraz sprawozdań rocznych przedsiębiorców i organizacji odzysku, 22

przeprowadzanie kontroli podmiotów korzystających ze środowiska w zakresie wywiązywania się z obowiązków odnośnie opłat za emisję gazów lub pyłów do powietrza, pobór wód, odprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, składowanie odpadów, tj. naliczanie i wnoszenie opłat, sporządzanie wykazów zawierających zbiorcze informacje o zakresie korzystania ze środowiska, sporządzanie informacji o przeprowadzonych kontrolach w zakresie opłat, prowadzenie i obsługa zbioru informacji geologicznych, uzgadnianie warunków realizacji przedsięwzięcia dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzenie raportu jest zawsze obowiązkowe, z wyłączeniem dróg oraz linii kolejowych, zobowiązanie decyzją do sporządzenia przeglądu ekologicznego instalacji zaliczonych do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu oddziaływania na środowisko jest obligatoryjne, 23

udzielanie pozwoleń zintegrowanych, prowadzenie spraw dotyczących pozwoleń wodnoprawnych, prowadzenie rejestru rodzajów, ilości oraz miejsc występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska, uzgadnianie wydawanych przez starostę zezwoleń na prowadzenie działalności na zbieranie odpadów przedsiębiorcy prowadzącemu punkt zbierania pojazdów, prowadzenie wykazu przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu oraz punkty zbierania pojazdów i przekazywanie do centralnej ewidencji pojazdów informacji o umieszczeniu lub usunięciu z wykazu przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu i punkty zbierania pojazdów, przyjmowanie rocznych sprawozdań od przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu, wydawanie pozwoleń na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza dla inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu jest obligatoryjne, 24

przedstawianie do zaopiniowania właściwym starostom projektu uchwały w sprawie programu ochrony powietrza, mającego na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu przekazywanie ministrowi właściwemu do spraw środowiska informacji o programach ochrony powietrza i co 3 lata raportów z realizacji programów ochrony powietrza nakładanie na podmiot korzystający ze środowiska, zaliczony do podmiotów mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których sporządzanie raportu jest obligatoryjne, obowiązku prowadzenia pomiarów poziomów substancji w powietrzu, dla których istnieje przekroczenie dopuszczalnego poziomu, powiadamianie o ryzyku wystąpienia przekroczeń dopuszczalnych albo alarmowych poziomów substancji w powietrzu oraz o wystąpieniu przekroczeń dopuszczalnych, docelowych albo alarmowych poziomów substancji. 25

WOJEWODA Działania na rzecz ochrony środowiska stanowią jedno z zadań organów administracji rządowej zarówno szczebla centralnego, jak również wojewódzkiego. Pozycja wojewody ma tu szczególne znaczenie, ponieważ jest on koordynatorem działań, jakie podejmują organy administracji publicznej w tej dziedzinie na obszarze województwa. Wojewoda jest zwierzchnikiem administracji zespolonej, czyli rządowej administracji terenowej. Bezpośrednio podlega mu Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Obok administracji zespolonej, częścią administracji terenowej w województwie jest administracja niezespolona, nie podlegająca wojewodzie, lecz bezpośrednio właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej. W województwie przedstawicielem organów ochrony środowiska administracji niezespolonej jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska 26

Wojewoda Jako zwierzchnik zespolonej administracji rządowej wojewoda kieruje nią i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania i ponosi odpowiedzialność za efekty jej działania. Podstawowe zadania w zakresie ochrony środowiska: kontrola przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska, monitoring środowiska oraz przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, wojewoda wykonuje przy pomocy Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Rola wojewody sprowadza się z reguły do funkcji koordynującej, określenia zadań i kontroli ich wykonania. 27

DYREKTOR OCHRONY ŚRODOWISKA Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska centralny organ administracji rządowej w zakresie. ochrony środowiska oraz ochrony przyrody, wykonujący swoje zadania przy pomocy Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Organ został powołany na mocy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Wykonuje zadania określone w art. 127 tej ustawy, jest także organem w zakresie ochrony przyrody w rozumieniu art. 91 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, organem w zakresie ochrony środowiska w rozumieniu art. 376 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska a także uczestnikiem krajowego system ekozarządzania i audytu w rozumieniu ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) 28

Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska podlega ministrowi właściwemu do spraw środowiska (obecnie Ministrowi Środowiska). Do ogólnych zadań Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska należy w szczególności: współudział w realizacji polityki ochrony środowiska, kontrola odpowiedzialności za zapobieganie szkodom w środowisku i ich naprawę, zbieranie danych i opracowywanie informacji dotyczących m.in. programu Natura 2000 współpraca z organami ochrony środowiska innych państw, organizacjami międzynarodowymi, Komisją Europejską, Głównym Konserwatorem Przyrody, Państwową Radą Ochrony Przyrody, jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami ekologicznymi, udział w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko, wykonywanie zadań związanych z siecią Natura 2000 oraz z udziałem organizacji w systemie ekozarządzania i audytu 29

Regionalny dyrektor ochrony środowiska jest organem administracji rządowej niezespolonej (organem administracji rządowej zespolonej jest wojewoda, realizuje zadania przewidziane w ustawach na obszarze województwa. W zakresie swoich kompetencji wydaje akty prawa miejscowego w postaci zarządzeń. Obsługę jego urzędu zapewnia regionalna dyrekcja ochrony środowiska, zgodnie z podziałem terytorialnym Polski powołano 16 tego typu jednostek budżetowych. Regionalnego dyrektora ochrony środowiska powołuje i odwołuje Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska. 30

Zadania RDOŚ: przeprowadzanie ocen oddziaływania na środowisko lub udział w tych ocenach prowadzenie postępowań w trybie ustawy o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie współpraca z organami jednostek samorządu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływania na środowisko i ochrony przyrody wydawanie decyzji i prowadzenie postępowań na terenach zamkniętych w przypadkach określonych w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Tworzenie i likwidacja form ochrony przyrody Współpraca z organizacjami ekologicznymi 31

DYREKTOR ZARZĄDU GOSPODARKI WODNEJ Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej jest centralnym organem administracji rządowej utworzonym w celu gospodarowania wodami, nadzorowanym przez Ministra Środowiska, powoływanym i odwoływanym przez Prezesa Rady Ministrów. Organ został ustanowiony na mocy ustawy Prawo Wodne. Prezes KZGW realizuje swoje zadania w kwestii gospodarowania wodami, a w szczególności w sprawach zarządzania wodami oraz korzystania z wód, przy pomocy Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej. Urząd ten został utworzony 1 lipca 2006 roku w miejsce Departamentu Zasobów Wodnych Ministerstwa Środowiska i Biura Gospodarki Wodnej. Prezes KZGW sprawuje nadzór nad: dyrektorami regionalnych zarządów gospodarki wodnej, funkcjonowaniem państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej (Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej), funkcjonowaniem państwowej służby hydrogeologicznej (Państwowego Instytutu Geologicznego). 32

MINISTER ŚRODOWISKA kieruje działem administracji rządowej środowisko, na podstawie par. 1ust. 2 pkt. 2 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Środowiska kieruje następującymi działami administracji rządowej: gospodarka wodna; środowisko. sprawuje nadzór nad: Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska; Prezesem Państwowej Agencji Atomistyki; Prezesem Wyższego Urzędu Górniczego; Prezesem Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej; Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska. 33

OBOWIĄZKI I OGRANICZENIA WYNIKAJĄCE Z USTANOWIENIA FORM OCHRONY PRZYRODY 34

Ochrona przyrody w rozumieniu ustawy polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów następujących tworów i składników przyrody: dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów (zarówno tych objętych jak i nie objętych ochroną gatunkową), siedlisk przyrodniczych (zarówno tych pospolitych jak i rzadkich), tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt a także krajobrazu, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień. W skrócie ochrona przyrody to ochrona wszystkich jej elementów, zarówno tych rzadkich jak i pospolitych, a także ochrona krajobrazu i zieleni miejskiej. 35

W związku z ustanowieniem form ochrony przyrody nałożone zostały następujące obowiązki i ograniczenia: Natura 2000: Na obszarach Natura 2000 zgodnie z ustawą o ochronie przyrody zabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: 1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub 2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub 3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami 36

Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych, właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może zezwolić na realizację planu lub działań, mogących znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 lub obszary znajdujące się na liście, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. 37

W przypadku gdy znaczące negatywne oddziaływanie dotyczy siedlisk i gatunków priorytetowych, zezwolenie może zostać udzielone wyłącznie w celu: 1) ochrony zdrowia i życia ludzi; 2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego; 3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego; 4) wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej. 38

Na obszarach Natura 2000, nie podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu oraz działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru Natura 2000. 39

Formy ochrony przyrody w Polsce parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowisko dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów. 40

Park narodowy Utworzenie parku zmiana jego granic lub likwidacja następuje w drodze rozporządzenia Rady Ministrów 41

Park Krajobrazowy utworzenie lub powiększenie w drodze uchwały Sejmiku Województwa, projekt uchwały wymaga uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska, 42

Obszar chronionego krajobrazu Uchwała Rady Sejmiku Wojewódzkiego 43

Sieć Natura 2000 Minister Środowiska po uzyskaniu zgody przez komisję europejską, nadzór nad obszarami mają RDOŚ 44

Pomnik przyrody, stanowisko dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespół przyrodniczokrajobrazowy Uchwała Rady Gminy 45

Rodzaje ochrony przyrody Ochrona In situ (tzn. na miejscu): 1. Ochrona obszarowa przestrzenna (formy: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000) a) Ochrona ścisła całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną. b) Ochrona czynna stosowanie, w razie potrzeby zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów. c) Ochrona krajobrazowa zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu. 2. Ochrona indywidualna (formy: pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjna, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo krajobrazowe). 3. Ochrona gatunkowa (ochrona roślin, zwierząt, grzybów): a) ochrona ścisła całoroczna ochrona osobników gatunku i stadiów ich rozwoju, b) ochrona częściowa ochrona gatunków roślin, zwierząt i grzybów dopuszczająca możliwość redukcji liczebności populacji oraz pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części. Ochrona ex situ (tzn. poza miejscem) Ochrona przede wszystkim gatunkowa (ochrona dziko rosnących roślin, roślin użytkowych, dziko żyjących zwierząt gospodarskich) w warunkach hodowlanych. 46

SKUTKI PRAWNE OBJĘCIA OCHRONĄ Skarb Państwa odpowiada za szkody wyrządzone przez: 1) żubry w uprawach, płodach rolnych lub w gospodarstwie leśnym; 2) wilki w pogłowiu zwierząt gospodarskich; 3) rysie w pogłowiu zwierząt gospodarskich; 4) niedźwiedzie w pasiekach, w pogłowiu zwierząt gospodarskich oraz w uprawach rolnych; 5) bobry w gospodarstwie rolnym, leśnym lub rybackim. 47

Odpowiedzialność ta nie obejmuje utraconych korzyści, tzn., że dostaniemy odszkodowanie tylko za faktyczne szkody wyrządzone przez zwierzęta, nie dostaniemy natomiast odszkodowania za potencjalne korzyści, które moglibyśmy uzyskać gdyby do szkody nie doszło. Oględzin, szacowania szkód, a także ustalania wysokości odszkodowania i jego wypłaty, dokonuje regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego dyrektor tego parku. 48

Właściciele lub użytkownicy gospodarstw rolnych i leśnych mogą współdziałać z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska, a na obszarze parku narodowego z dyrektorem tego parku, w zakresie sposobów zabezpieczania upraw i płodów rolnych, lasów oraz zwierząt gospodarskich przed szkodami powodowanymi przez zwierzęta. Współdziałanie może obejmować budowę urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom, finansowane z budżetu właściwego miejscowo dyrektora parku narodowego lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska, w ramach zawartych umów cywilnoprawnych. 49

Odszkodowanie nie przysługuje: 1) osobom, którym przydzielono grunty stanowiące własność Skarbu Państwa; 2) jeżeli poszkodowany: a) nie dokonał sprzętu upraw lub płodów rolnych w ciągu 14 dni od zakończenia zbiorów tego gatunku roślin w danym regionie, b) nie wyraził zgody na budowę przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska lub dyrektora parku narodowego urządzeń lub wykonanie zabiegów zapobiegających szkodom; 3) za szkody: a) powstałe w mieniu Skarbu Państwa, z wyłączeniem mienia oddanego do gospodarczego korzystania na podstawie Kodeksu cywilnego, b) nieprzekraczające w ciągu roku wartości 100 kg żyta w przeliczeniu na jeden hektar uprawy, c) w uprawach rolnych założonych z naruszeniem powszechnie stosowanych wymogów agrotechnicznych, d) wyrządzone przez wilki, niedźwiedzie lub rysie w pogłowiu zwierząt gospodarskich pozostawionych, w okresie od zachodu do wschodu słońca, bez bezpośredniej opieki. 50

Szkody wyrządzone przez zwierzęta łowne, występujące w parkach narodowych, strefach ochronnych zwierząt łownych oraz w rezerwatach przyrody szacuje się oraz dokonuje wypłaty odszkodowań według zasad określonych w rozdziale 9 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie Szacowanie szkód wyrządzonych przez zwierzęta łowne w strefie ochronnej zwierząt łownych należy do zadań Służby Parku Narodowego, a w rezerwatach przyrody do sprawującego nadzór nad rezerwatem. Odszkodowania za szkody spowodowane przez zwierzęta łowne w parku narodowym oraz strefie ochronnej zwierząt łownych są pokrywane ze środków parku narodowego, a za szkody spowodowane w rezerwatach przyrody ze środków regionalnej dyrekcji ochrony środowiska. W sprawach spornych dotyczących wysokości odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzęta orzekają sądy powszechne. 51

Agnieszka Świejkowska 52

Organizacje ekologiczne ich rola w ochronie przyrody Ustawa Prawo o stowarzyszeniach została uchwalona aby uwspółcześnić warunki i podstawy prawne działalności społecznej obywatela, jego uczestnictwa w życiu publicznym, wyrażania poglądów, realizacji zainteresowań. wymienia 2 rodzaje stowarzyszeń. Stowarzyszenie i stowarzyszenie zwykłe (uproszczona forma stowarzyszenia). 53

Nową, rozszerzoną formą działalności są organizacje pożytku publicznego-organizacje działające wyłącznie dla pożytku społecznego, nie nastawione na zysk. 24 kwietnia 2003 roku weszła w życie ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.2 Ustawa ta reguluje następujące zasady: prowadzenia przez organizacje pozarządowe działalności pożytku publicznego jak również możliwości korzystania z tej działalności przez administrację publiczną, sposobu uzyskiwania statutu organizacji pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe, szczegółów nadzoru tych organizacji, działalności wolontariuszy. 54

Art. 5 niniejszej ustawy stanowi o współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi przy realizowaniu zadań publicznych. Współpraca powinna odbywać się na zasadach: zlecania organizacjom realizacji zadań publicznych, wzajemnego informowania o kierunkach działania, konsultowania zakresów działalności, tworzenia wspólnych zespołów złożonych z przedstawicieli organizacji i administracji publicznej, zlecanie zadań może mieć formę powierzenia zadania wraz z dotacją na ich realizację, bądź wspierania tych zadań także popartego dotacją. 55

Ustawa z 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska i o ocenach oddziaływania Organizacja ekologiczna- taka, która w statucie ma cel ochrona środowiska Stroną w ocenach oddziaływania może być organizacja ekologiczna 56

Inne aspekty organizacji ekologicznych Prace na rzecz środowiska i ochrony przyrody Liga Ochrony Przyrody, Polski Klub Ekologiczny, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Stowarzyszenie Pro Natura. Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej 57

JAK UZYSKAĆ INFORMACJĘ O ŚRODOWISKU? 58

Kto udziela informacji o środowisku? Organy administracji, które są w ich posiadaniu czyli: wójt, burmistrz lub prezydent miasta; starosta; sejmik województwa; marszałek województwa; wojewoda; minister właściwy do spraw środowiska; Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska; regionalny dyrektor ochrony środowiska 59

Informacje te są upubliczniane za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej prowadzonego przez każdy organ administracji na swojej oficjalnej stronie internetowej. BIP nie zawiera jednak treści dokumentów, a jedynie informacje o tym gdzie są dostępne dokumenty (w jakim urzędzie, w jakich godzinach itp.) W celu dotarcia do dokumentu konieczne jest złożenie wniosku o udostępnienie informacji o środowisku. 60

Koszty udostępniania informacji o środowisku Część informacji o środowisku można uzyskać bezpłatnie, za inne trzeba jednak zapłacić opłata za wyszukiwanie informacji wynosi 5 zł, jeżeli wymaga wyszukania do dziesięciu dokumentów. Jeżeli informacja wymaga wyszukania więcej niż dziesięciu dokumentów, pobiera się dodatkową opłatę, mnożąc kwotę5 zł przez liczbę dodatkowych dokumentów i przez współczynnik różnicujący 0,1. Opłata za przekształcanie informacji polegające na skanowaniu dokumentów wynosi 0,10 zł za każdą stronę. Opłaty za sporządzanie kopii dokumentów lub danych w formacie 210 mm x 297 mm (A4), w formie wydruku lub kserokopii, wynoszą: 1) 0,15 zł za stronę kopii czarno-białej; 2) 1,5 zł za stronę kopii kolorowej. Za sporządzanie kopii dokumentów lub danych w formacie większym niż A4 opłaty są zwiększane wg następujących współczynników różnicujących: - 2 w przypadku kopii w formacie A3; - 4 w przypadku kopii w formacie A2; - 8 w przypadku kopii w formacie A1; - 16 w przypadku kopii w formacie A0. Jeżeli wniosek dotyczy udostępnienia informacji w formie elektronicznej, pobiera się opłatę nie wyższą niż 1,50 zł za każdą płytę CD lub DVD. 61

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ dr Maria Palińska 601051871 maripalinczer@gmail.com Włocławskie Centrum Edukacji Ekologicznej ul Komunalna 4 87-800 Włocławek www.wcee.org.pl 62