Szkody na obszarach Natura 2000

Transkrypt

1 Szkody na obszarach Natura 2000 Paulina Kupczyk kancelaria Ochrona Środowiska i działalno inwestycyjna Konsulting Szkolenie Interwencje ekologiczne w obronie ostoi Natura 2000 w ramach projektu Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków Ekointerwencje zwiększanie zaangażowania społeczeństwa w ochronę obszarów Natura 2000

2 Ustawa o ochronie przyrody art. 33 ust. 1 zakaz podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności: pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000, lub pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami. Integralność - spójność czynników strukturalnych i funkcjonalnych warunkujących zrównoważone trwanie populacji gatunków i siedlisk przyrodniczych, dla ochrony których zaprojektowano lub wyznaczono obszar Natura 2000.

3 Prowadzenie działań na obszarach Natura 2000 (1): nie podlega ograniczeniu działalność związana z: utrzymaniem urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu, działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywnie na cele ochrony obszaru Natura 2000 wyjątek obszary parków narodowych i rezerwatów przyrody tam odrębne zakazy dotyczące określonych rodzajów działalności, wskazane w u.o.p.,

4 Prowadzenie działań na obszarach Natura 2000 (2): Art Jeżeli działania mogące znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000 lub obszar znajdujący się na liście, o której mowa w art. 27 ust. 3 pkt 1, zostały podjęte bez uzyskania zezwolenia, o którym mowa w art. 34, lub decyzji, o której mowa w art. 35a, regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich - dyrektor właściwego urzędu morskiego, nakazuje ich natychmiastowe wstrzymanie i podjęcie w wyznaczonym terminie niezbędnych czynności w celu przywrócenia poprzedniego stanu danego obszaru, jego części lub chronionych na nim gatunków. 2. Jeżeli działania na obszarze Natura 2000 zostały podjęte niezgodnie z ustaleniami planu zadań ochronnych lub planu ochrony, regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na obszarach morskich - dyrektor urzędu morskiego, podejmuje czynności, o których mowa w ust. 1.

5 Wykroczenia z u.o.p. umyślne naruszenie zakazów obowiązujących na obszarach Natura 2000 (art. 127 pkt. 1 lit. e), umyślne naruszenie zakazów dotyczących ochrony gatunkowej (art. 127 pkt. 2 lit. e), posiadanie okazów gatunków bez stosownego zezwolenia (art. 127 pkt. 4) - kara aresztu (do 30 dni) lub kara grzywny (od 20 do 5000 zł), - sąd może też orzec: przepadek przedmiotów służących do popełnienia wykroczenia oraz przedmiotów, roślin, zwierząt lub grzybów pochodzących z wykroczenia lub przestępstwa, chociażby nie stanowiły własności sprawcy; obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego, a jeśli obowiązek taki nie byłby wykonalny - nawiązkę do wysokości złotych na rzecz organizacji ekologicznej lub właściwego, ze względu na miejsce popełnienia wykroczenia WFOŚiGW.

6 Szkody w środowisku

7 Źródła prawa dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (dyrektywa szkodowa), ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (ustawa szkodowa), rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku, rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia.

8 Odpowiedzialność w ustawie szkodowej: Art Przepisy ustawy stosuje się do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub do szkody w środowisku: 1) spowodowanych przez działalność podmiotu korzystającego ze środowiska stwarzającą ryzyko szkody w środowisku; - odpowiedzialność na zasadzie ryzyka 2) spowodowanych przez inną działalność niż ta, o której mowa w pkt 1, podmiotu korzystającego ze środowiska, jeżeli dotyczą gatunków chronionych lub chronionych siedlisk przyrodniczych oraz wystąpiły z winy podmiotu korzystającego ze środowiska. - odpowiedzialność na zasadzie winy 2. Przepisy ustawy stosuje się do bezpośredniego zagrożenia szkodą w środowisku lub do szkody w środowisku, wywołanych emisją rozproszoną, pochodzącą z wielu źródeł, gdy jest możliwe ustalenie związku przyczynowego między bezpośrednim zagrożeniem szkodą w środowisku lub szkodą w środowisku a działalnością podmiotu korzystającego ze środowiska.

9 Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka: podmiot korzystający ze środowiska odpowiada za każdą szkodę i zagrożenie taką szkodą bez względu na winę, za rodzaje działalności wskazane w art. 3 ustawy, w tym: zbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, eksploatacja instalacji wymagającą uzyskania: pozwolenia zintegrowanego, pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza; odzysk, unieszkodliwianie, zbieranie, transport magazynowanie odpadów, wymagające pozwolenia wodnoprawnego: wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór oraz odprowadzanie wód powierzchniowych lub podziemnych, retencjonowanie śródlądowych wód powierzchniowych, zamknięte użycie GMO oraz zamierzone uwolnienie GMO do środowiska, w tym wprowadzanie produktów GMO do obrotu, międzynarodowy obrót odpadami, produkcja, wykorzystanie, przechowywanie, przetwarzanie, składowanie, uwalnianie do środowiska oraz transport: substancji i preparatów niebezpiecznych, środków ochrony roślin, produktów biobójczych, transport towarów i materiałów niebezpiecznych

10 Odpowiedzialność na zasadzie winy: dotyczy innej działalności, niż wymienionej w art. 3 ustawy, tylko za szkodę lub zagrożenie szkodą w siedliskach i gatunkach chronionych, szkoda powstała z winy podmiotu, przy czym: wina umyślna - sprawca chce wyrządzić szkodę, albo co najmniej się na to godzi, niedbalstwo - niedołożenie należytej staranności, ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju

11 Definicje: środowisko - ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, krajobraz, klimat oraz pozostałe elementy różnorodności biologicznej, a także wzajemne oddziaływania pomiędzy tymi elementami szkoda w środowisku - negatywna, mierzalna zmiana stanu lub funkcji elementów przyrodniczych, ocenioną w stosunku do stanu początkowego spowodowana bezpośrednio lub pośrednio przez działalność prowadzoną przez podmiot korzystający ze środowiska: w gatunkach chronionych lub chronionych siedliskach przyrodniczych, mającą znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu ochrony tych gatunków lub siedlisk przyrodniczych, w wodach, mającą znaczący negatywny wpływ na stan ekologiczny, chemiczny lub ilościowy wód, w powierzchni ziemi, przez co rozumie się zanieczyszczenie gleby lub ziemi, w tym w szczególności zanieczyszczenie mogące stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. bezpośrednie zagrożenie szkodą w środowisku- wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia szkody w środowisku w dającej się przewidzieć przyszłości.

12 Szkodą nie jest: szkoda w gatunkach lub siedliskach chronionych, jeżeli podmiot korzystający ze środowiska: uzyskał decyzję z art. 34 u.o.p. uzyskał decyzję środowiskową.

13 Przesłanki wyłączające odpowiedzialność: upływ czasu: od emisji lub zdarzenia, które spowodowały bezpośrednie zagrożenie szkodą lub szkodę minęło 30 lat, siła wyższa - szkoda lub bezpośrednie zagrożenie szkodą wynikiem: konfliktu zbrojnego, działań wojennych, wojny domowej, powstania zbrojnego, katastrofy naturalnej, działalności, której głównym celem jest obrona narodowa, bezpieczeństwo międzynarodowe lub której celem jest ochrona przed klęską żywiołową, w zakresie uregulowanym w ustawie Prawo atomowe, gospodarka leśna prowadzona zgodnie z zasadami trwale zrównoważonej gospodarki leśnej.

14 Przesłanki odpowiedzialności: istnienie szkody - trzeba wykazać, że ona wystąpiła, związek przyczynowy między szkodą lub zagrożeniem a działaniem (zaniechaniem) podmiotu, istnienie szkody określone przy zastosowaniu kryteriów z rozporządzenia w sprawie kryteriów oceny; jeżeli szkoda spowodowana przez więcej niż jeden podmiot - odpowiedzialność solidarna.

15 Właściwe organy: regionalny dyrektor ochrony środowiska; jeżeli szkoda na obszarze dwóch lub więcej województw, właściwy ten, który pierwszy podjął postępowanie, organ wyższego stopnia: Generany Dyrektor Ochrony Środowiska, Minister Środowiska - w sprawach związanych z użyciem GMO.

16 Postępowanie: podmiot ma obowiązek niezwłocznie podjąć kroki zapobiegawcze, jeżeli bezpośrednie niebezpieczeństwo nie zostało zażegnane lub szkoda wystąpiła - podmiot ma obowiązek niezwłocznego zgłoszenia tego faktu RDOŚ i WIOŚ, na wniosek podmiotu organ decyzją uzgadnia warunki przeprowadzenia działań naprawczych, w tym: zakres i sposób prowadzenia działań, stan, do jakiego ma zostać przywrócone środowisko, termin wykonania działań.

17 Postępowanie (II): jeżeli podmiot nie podejmuje działań zapobiegawczych i zabezpieczających, organ decyzją nakłada na niego taki obowiązek i określa: zakres i sposób przeprowadzenia działań, stan, do którego ma być przywrócone środowisko, termin wykonania działań. organ sam podejmuje działania w szczególnych wypadkach, jak: niedopuszczalność albo bezskuteczność egzekucji, niemożność zidentyfikowania podmiotu zobowiązanego, zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, zagrożenie nieodwracalną szkodą w środowisku.

18 Udział społeczeństwa: każdy może zgłosić szkodę; elementy zgłoszenia: oznaczenie podmiotu zgłaszającego, określenie rodzaju, miejsca, daty i opis szkody lub bezpośredniego zagrożenia szkodą, wszczęcie postępowania, jeśli organ uzna za uzasadnione, na postanowienie o odmowie wszczęcia służy zażalenie, organizacje ekologiczne lub organy administracji zgłaszające szkodę mogą uczestniczyć w postępowaniu na prawach strony, kopie zgłoszeń przekazuje się GIOŚ w celu wpisu do rejestru szkód.

19 Obowiązki podmiotu korzystającego ze środowiska: informowanie na każde żądanie organu o szkodzie lub bezpośrednim nią zagrożeniu, informowanie o zakończeniu działan naprawczych i zapobiegawczych, ponoszenie kosztów działań naprawczych i zapobiegawczych, z wyjątkiem: gdy szkoda lub zagrożenie spowodowane przez inny wskazany podmiot, zagrożenie lub szkoda wystąpiły mimo stosowania przez podmiot właściwych środków bezpieczeństwa, zagrożenie lub szkoda powstały na skutek podporządkowania się nakazowi organu administracji, chyba, że nakaz wynikał z emisji lub zdarzenia spowodowanego działalnością podmiotu korzystającego ze środowiska.

20 Podsumowanie problemy z funkcjonowaniem ustawy, od r. GIOŚ prowadzi elektroniczny rejestr bezpośrednich zagrożeń szkodą lub szkód w środowisku, program REMEDE w celu opracowania metod ekwiwalentności.

21 Dziękuję za uwagę! Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.