Prawo cywilne I Oświadczenia woli Pojęcie Przejaw woli zmierzający do wywołania skutków prawnych w postaci ustanowienia zniesienia zmiany stosunku cywilnoprawnego Może być wyrażone w dowolny sposób Przesłanki skuteczności Swobodne Zrozumiałe dla adresata Wyraźne dorozumiane Złożone na serio Teoria woli Teoria oświadczenia Teoria zaufania 1
Nie są oświadczeniami woli Oświadczenia wiedzy Zawiadomienia Przebaczenie Przejawy woli nie zmierzające do wywołania skutków prawnych Zapewnienia Uczuciowe Towarzyskie Rodzaje oświadczeń woli Kierowane do oznaczonego adresata Ad incertas personas Składane przed właściwym organem Wymagające zgody osoby trzeciej Nie wymagające zakomunikowania adresatowi Orzeczenia zastępujące oświadczenia woli Związanie oświadczeniem woli Wiąże od chwili złożenia art. 61 KC (teoria doręczenia) Śmierć lub utrata zdolności do czynności prawnych przez składającego Nie powoduje utraty mocy przez oświadczenie woli Wyjątki: treść oświadczenia, ustawa, okoliczności 2
Czas związania Brak reguł ogólnych Stan związania Bezterminowy Ograniczony w czasie Oświadczenia odwoływalne i nieodwoływalne Wadliwość oświadczenia woli może uchylić stan związania Wykładnia oświadczeń woli Cel: ustalenie rzeczywistej treści oświadczenia Reguła ogólna: art. 65 par. 1 Okoliczności Zasady współżycia społecznego Ustalone zwyczaje Wykładnia uwzględnia elementy werbalne i niewerbalne oświadczenia Wykładnia oświadczeń woli przypadki szczególne Umowy (art. 65 par. 2) Falsa demonstratio non nocet Zgodny zamiar stron Prawo spadkowe Wykładnia testamentu (art. 948 par 2) Zapis wyczerpujący cały spadek (art. 961 zd. 2 kc) 3
Wady oświadczeń woli pojęcie Typowe nieprawidłowości występujące przy: Powzięciu decyzji (wola wewnętrzna) Uzewnętrznieniu woli (wola zewnętrzna) Których wystąpienie powoduje Możliwość uchylenia się od skutków złożonego oświadczenia Nieważność oświadczenia woli Normatywna teoria wad oświadczeń woli Wadami oświadczenia woli są tylko nieprawidłowości uznane za wady przez ustawodawcę Nie są wadami inne nieprawidłowości wskazane przez ustawodawcę Wady Regulacja podstawowa Regulacje szczególne Brak świadomości lub swobody Stan wyłączający świadomość choroba psychiczna inne zaburzenia psychiczne Stan wyłączający swobodę decyzji Wewnętrzny stan osoby Nie okoliczności zewnętrzne (np. przymus) Skutek: nieważność bezwzględna 4
Brak świadomości lub swobody II Osoby ubezwłasnowolnione całkowicie nie mają zdolności do czynności prawnych. Ich oświadczenia są nieważne Osoby nieubezwłasnowolnione Brak naturalnej niezdolności do czynności prawnych Lucidum intervalum Pozorność Złożenie drugiej stronie za jej zgodą oświadczenia woli bez zamiaru wywołania skutków prawnych Bezwzględnie nieważne Reservatio mentalis to nie pozorność Czynności ukryte Pozorna nieważna Ważność ukrytej zależy od spełnienia przesłanek ważności takiej czynności Pozorność II Pozorny dysponent dokonuje czynności prawnej, w wyniku której Osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona z obowiązku Nabycie jest skuteczne, jeśli osoba trzecia była w dobrej wierze Składający pozorne oświadczenie nie jest chroniony 5
Błąd Mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie rzeczy Przesłanki podstawowe Mylne wyobrażenie co do treści czynności prawnej Istotność błędu Zniekształcenie oświadczenia woli przez posłańca traktujemy tak, jak błąd Błąd II Oświadczenie składane drugiej stronie: Błąd wywołany choćby nieświadomie Wiedza składającego o błędzie Możność zauważenia błędu Nie dotyczy czynności nieodpłatnych Uchylenie się od skutków oświadczenia Oświadczenie drugiej stronie na piśmie Roczny termin od wykrycia błędu Podstęp Błąd wywołany celowo przez Drugą stronę Osobę trzecią, jeśli druga strona Wiedziała o podstępie a nie zawiadomiła składającego oświadczenie woli Czynność była nieodpłatne Obejmuje także: Błąd nieistotny Błąd co do pobudki 6
Podstęp II Charakter prawny Kwalifikowana postać błędu LUB Samodzielna wada oświadczenia woli Uchylenie się od skutków oświadczenia Oświadczenie złożone drugiej stronie na piśmie W ciągu roku od wykrycia podstępu Groźba Wywołanie stanu obawy powodującego złożenie oświadczenia woli o treści pożądanej przez grożącego Musi być Poważna (realne niebezpieczeństwo spełnienia) Bezprawna: zapowiedź działania Bezprawnego dozwolonego, ale w innym celu Groźba II / Wyzysk Uchylenie się od skutków oświadczenia woli Na piśmie Rok od czasu, gdy stan obawy ustał Wyzysk (art. 388) Dawniej wada oświadczeń woli Obecnie: WĄTPLIWE Regulacja w prawie zobowiązań 7
Przypadki szczególne Testamenty art. 945 KC Przyjęcie spadku art. 1019 Ugoda art. 945 Uznanie dziecka art 80 i 82 krio Wady oświadczeń woli w związku z zawarciem małżeństwa (art 15 krio) 8