PIRAMIDA ZDROWEGO ŻYWIENIA I STYLU ŻYCIA Wraz z postępem cywilizacyjnym nasz styl życia dorosłych, dzieci, młodzieży zmienia się niestety nie zawsze na lepsze, co ma swoje konsekwencje również w odniesieniu do zdrowia. Stąd też wiedza o żywieniu człowieka i czynnikach związanych ze stylem życia, które wpływają na nasze zdrowie, także podlega ciągłym zmianom. Odzwierciedleniem najnowszej wiedzy z tego zakresu a jednocześnie prostym narzędziem edukacyjnym w profilaktyce wielu chorób żywieniowozależnych są piramidy żywieniowe dedykowane różnym grupom populacyjnym. Podczas IV Narodowego Kongresu Żywieniowego (2019 r.) przedstawiono zaktualizowaną Piramidę Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dla dzieci i młodzieży opracowaną przez ekspertów Instytutu Żywności i Żywienia pod kierownictwem prof. Mirosława Jarosza. 1 / 5
Co nowego? Odpowiedni sposób odżywiania i aktywność ruchowa promowane w dotychczasowych piramidach są nadal podstawą dobrego zdrowia i samopoczucia. W zaktualizowanej piramidzie część żywieniowa oraz zalecenia związane z aktywnością ruchową nie uległy zatem zmianie. W oparciu o wyniki badań naukowych realizowanych w ostatnich latach identyfikowane są jednak kolejne czynniki związane ze stylem życia, które mają wpływ na zdrowie. Stąd też aktualizacja nazwy piramidy i podkreślenie roli wybranych czynników związanych ze stylem życia w profilaktyce zdrowotnej. Jakie to czynniki? Mycie zębów Zgodnie z wynikami badań epidemiologicznych próchnica stanowi istotny problem zdrowotny wśród polskich dzieci dotyczy niemal 90% 7-latków i 85% 12-latków. Aktywna choroba próchnicowa i towarzyszące jej powikłania wpływają nie tylko na stan zdrowia jamy ustnej, ale mają znaczący wpływ na ogólny stan zdrowia. Utrzymujący się, wysoki odsetek dzieci ze zmianami próchniczymi wskazuje, że istnieje stała potrzeba edukacji w zakresie profilaktyki próchnicy. Dlatego też jedną z aktualizacji uwzględnionych w piramidzie jest zalecenie, aby pamiętać o dokładnym myciu zębów po jedzeniu. Sen Odpowiednia ilość i jakość snu mają znaczenie dla fizycznego, 2 / 5
psychicznego i społecznego funkcjonowania młodego człowieka. Zbyt mała ilość snu wpływa negatywnie na zdrowie fizyczne, zdolności poznawcze oraz nastrój. Wykazano, że zbyt krótki sen zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia nadmiernej masy ciała. Jedna z nowych zasad towarzyszących zaktualizowanej piramidzie mówi Wysypiaj się, aby Twój mózg mógł wypocząć. W komentarzu do tej zasady podkreślono, że dzieci w wieku 6-12 lat powinny spać przynajmniej 10 godzin na dobę. Na podstawie badań naukowych określono bardziej szczegółowe zakresy określając, że zalecana ilość snu dla dzieci w wieku przedszkolnym to 10-13 godzin/dobę, dla dzieci w wieku szkolnym (6-13 lat) 9-11 godzin/dobę, zaś u 14-17-latków 8-10 godzin/dobę. Ważnym zaleceniem w aspekcie snu jest unikanie oglądania telewizora, korzystania z komputera, smartfona, czy innych urządzeń ekranowych przed snem oraz zadbanie o to, żeby kłaść się spać regularnie, o podobnej porze każdego dnia. Ograniczenie oglądania telewizji, korzystania z komputera i innych urządzeń elektronicznych Dzisiaj chyba nikogo nie trzeba przekonywać, że codzienna aktywność ruchowa w przypadku dzieci i młodzieży co najmniej 60 minut dziennie jest niezbędna w celu utrzymania zdrowia, dobrego samopoczucia i sprawności umysłowej. Im jednak więcej czasu młody człowiek spędza przed komputerem czy telewizorem, tym mniej czasu poświęca na aktywny ruch. Wykazano, że czas spędzany przed tego typu urządzeniami sprzyja podjadaniu produktów niezalecanych w codziennym żywieniu, co z kolei może wpływać negatywnie na stan odżywienia i przekładać się na stan zdrowia. Dlatego w aktualnej piramidzie uwzględniono zalecenie, by oglądanie telewizora czy korzystanie z komputera bądź innych urządzeń elektronicznych ograniczyć do 2 godzin dziennie. Pomiary wysokości i masy ciała 3 / 5
Prawidłowo wykonane pomiary wysokości i masy ciała są jednym z elementów kontroli rozwoju fizycznego. Są źródłem wiarygodnych informacji o stanie odżywienia i właściwie zinterpretowane umożliwiają wczesne wykrywanie ewentualnych odchyleń od normy (zarówno nadmiaru, jak i zbyt niskiej masy ciała) oraz przeciwdziałanie zmianom wpływającym negatywnie na rozwój i stan zdrowia. Ich powtarzanie co pewien czas pozwala na określenie prawidłowości tempa wzrastania. Istotne jest, aby w przypadku dzieci i młodzieży wyniki pomiarów interpretować w oparciu o siatki centylowe lub tabele będące odzwierciedleniem krajowych norm rozwoju określonych dla wieku i płci (najlepiej, żeby robił to profesjonalista lekarz, pielęgniarka, dietetyk). Pamiętanie o kontroli wzrostu i masy ciała ma szczególne znaczenie ze względu na wysoki odsetek nadmiernej masy ciała zarówno w populacji dorosłych jak i dzieci i młodzieży. Czytaj więcej: Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży zasady i komentarze, prof. dr hab. n. med. Mirosław JaroszAutor artykułu:dr inż. Katarzyna Wolnicka mgr inż. Anna Taraszewska 4 / 5
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Artykuł Pochodzi ze strony Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej Instytutu Żywności i Żywienia https://ncez.pl/ i został udostępniony dzięki uprzejmości Instytutu Żywności i Żywienia oraz autorów artykułu. 5 / 5