Reformacja Kłamstwo jest kula śnieżna: im dłużej ją kręcisz, tym staje się większa. Marcin Luter (1483-1546) niemiecki reformator
1. Przyczyny reformacji 1. Kryzysy w Kościele (schizma zachodnia) 2. Kościół jak państwo świeckie (laicyzacja) 3. Papieże zajmują się polityką, zbieraniem pieniędzy oraz innymi uciechami cielesnymi (np. Aleksander VI, Juliusz II) 4. Papieże prowadzili wojny i mają swoje armie 5. Symonia, nepotyzm 6. Duchowni zajmują kilka stanowisk kościelnych 7. Sprzedaż odpustów 8. Tłumaczenie Biblii na języki nowożytne 9. Druk pomaga rozpowszechniać komentarze do Biblii
2. Wystąpienie Marcina Lutra Marcin Luter zakonnik augustiański 31 października 1517 w Wittenberdze Luter ogłosił swoje 95 tez Zwolennicy: elektor saski Fryderyk III Mądry, Filip Melanchton Aby nie dać się spalić Luter ukrywa się u elektora saskiego, przy jednoczesnym głoszeniu potrzeby zmian w kościele 1520 r. papież wystawia bullę nakazującą Lutrowi zmianę poglądów Luter publicznie pokazuję co o tym sądzi, więc klątwa 1521 r. cesarz Karol V nakazuje aresztować heretyka (tzw. edykt wormacki) Luter chowa się w Wartburgu; tam tłumaczy Biblię na język niemiecki oraz spisuje zasady nowej religii
3. Reformacja w Niemczech Duża popularność dzieł Lutra; pisane przystępnym językiem i dla każdego ważne 1526 r. na sejmie w Spirze zagwarantowano wolność religijną, a kiedy w 1529 r. cesarz chciał to cofnąć na sejmie ogłoszono protest przeciw temu Stopniowo poglądy rozszerzają się i radykalizują; w Zwickau i Wittenbedze niszczono obrazy, zamykano klasztory, konfiskowano mienie duchownych
Wojna chłopska 1524-1526 Hasło sprawiedliwości Bożej lansowane przez Thomasa Munzera Zaczęło się w Schwarzwaldzie W 1525 ogłoszono 12 postulatów Żądania poprawy warunków życia, zniesienie poddaństwa i dziesięciny, przywrócenia przywilejów gminnych, zniesienia własności prywatnej Ruch chłopski krwawo stłumiono (katolicy+protestanci) 1531 r. powstał Związek Szmalkaldzki - koalicja książąt protestanckich powstała w celu obrony przed katolikami Gdy cesarz Karol V czuł się silny próbował zwalczyć protestantów (tzw. wojny szmalkaldzkie)
Pokój w Augsburgu 1555 Cuius regio, eius religio czyj kraj, tego religia; to władcy decydowali jaka religia ma panować na ich obszarze, a jak komuś się nie podobało to mógł szukać innego kraju
4. Reformacja w Szwajcarii Ulrich Zwingli w 1525 r. zaczął głosić potrzebę reformy Kościoła; chciał powrotu do źródeł, odrzucenie tego co się pojawiało po śmierci Jezusa Nie wszystkim się to podobało; Szwajcaria podzielona była na kantony miejskie i wiejskie (tzw. leśne); w leśnych głównym dochodem było kondotierstwo (najmowanie się do walki za pieniądze) Zwingli potępiał te praktyki, dlatego wybuchła wojna między wiejskimi a miejskimi kantonami 1529-1531 W 1531 r. zginął Zwingli
Jan Kalwin W 1536 r. w Genewie zorganizował gminę ewangelicką Kalwin opierał się na teoriach Lutra i Zwingliego; tylko Biblia i nic więcej Zasada predestynacji; człowiek jeszcze przed narodzinami został przez Boga przeznaczony (predestynowany) do zbawienia lub na potępienie Praca, życie bez zabawy, rozrywek itp. miały być tego dowodem Gmina kalwińska miała charakter nie tylko religijny, ale i państwowy;
5. Reformacja w Anglii Początkowo Henryk VIII był obrońcą wiary katolickiej; w 1521 r. otrzymał od papieża tytuł Fidei defensor Ale: 1. Brak męskiego potomka z Katarzyną Aragońską 2. Chęć zabrania Kościołowi w Anglii ziemi Katarzyna Aragońska to ciotka cesarza Karola V, więc papież nie wydaje zgody na rozwód 1531 r. parlament przymuszony przez Henryka ogłasza go głową kościoła w Anglii Równocześnie rozwód z Kaśką i wzięcia ślubu z Anną Boleyn Klątwa papieska 1534 r. akt supremacji ustanowienia Kościoła anglikańskiego z królem jako głową tegoż
Likwidacja klasztorów, Zabór ziemi kościelnej Zniesienie celibatu, komunia pod dwiema postaciami, język angielski językiem liturgii Zachowano hierarchie biskupów kościoła katolickiego oraz pewne elementy doktrynalne Represje wobec przeciwników (śmierć Thomasa More a)
Za czasów króla Edwarda VI; rozpowszechnienie się kalwinizmu Potem była Maria Tudor (córka Katarzyny Aragońskiej); chce przywrócić (w krwawy sposób) katolicyzm, czym zasłużyła sobie na przydomek Krwawej Marii Elżbieta I Wielka; religia anglikańska religia państwową, katolicy prześladowani
6. Reformacja we Francji Mieszczanie i szlachta zainteresowani reformacją Hugenoci (kalwini w wersji francuskiej); na czele rody Burbonów Katolicy; na czele rody Gwizjuszy i Walezjuszy Wojna religijna w latach 1562-1598 23/24 sierpnia 1572 r. noc św. Bartłomieja rzeź 3000 hugenotów przybyłych na ślub przywódcy hugenotów, księcia Nawarry Henryka z siostrą króla Karola IX, Małgorzatą Kiedy władca hugenotów Henryk IV Burbon przechodzi na katolicyzm ( Paryż wart jest mszy ) wprowadza w 1598 r. edykt nantejski 1. Hugenoci zyskali swobodę wyznania w całym państwa z wyjątkiem Paryża 2. Otrzymali kilka twierdz i prawo do posiadania armii
7. Reformacja w innych krajach europejskich 1. Prusy Książęce 1525 Albrecht Hohenzollern sekularyzował (zeświecczył) zakon krzyżacki i przyjął wyznanie luterańskie 1. Inflanty Gotthard Kettler w 1561 r. wielki mistrz inflanckiej gałęzi zakonu przeszedł na protestantyzm 1. Unia personalna Danii i Norwegii w 1527 luteranizm religią państwową 1. Szwecja (plus zależna Finlandia) 1544 oficjalnie państwo luterańskie