Religijny podział Europy czyli przyczyny i następstwa reformacji.

Transkrypt

1 Religijny podział Europy czyli przyczyny i następstwa reformacji. Był 2 czerwca 1505 roku. Niedaleko niemieckiego miasta Erfurt rozszalała się burza. Nawałnica powywracała drzewa. Jeden z konarów przygniótł młodego studenta prawa Marcina Lutra, powracającego z domu na uczelnię. Śmiertelnie przerażony, złożył przyrzeczenie, że jeśli przeżyje, zostanie zakonnikiem. Tak też się stało. Kilka miesięcy później wstąpił do zakonu augustianów, gdzie dogłębnie studiował Biblię. Dwanaście lat później imię zakonnika stało się znane w całej Europie. 31 października 1517 roku ogłosił 95 tez, w których krytykował niektóre zjawiska w kościele. To z pozoru niewinne wydarzenie stało się początkiem ruchu religijnego nazwanego reformacją. Kryzys Kościoła Portret Marcina Lutra i róża - symbol luteran - zaprojektowana przez Marcina Lutra W średniowieczu Kościół odgrywał ogromną rolę i cieszył się dużym autorytetem. Duchowni mieli wpływ nie tylko na życie religijne ale także na politykę i kulturę. Jednak u schyłku średniowiecza pojawiają się głosy krytykujące Kościół katolicki. Niechęć budziło wystawne i pełne przepychu życie dostojników kościelnych, niski poziom wykształcenia księży, obojętność religijna kleru, mała dbałość księży o sprawy kościoła i wiernych, niski poziom moralny i nepotyzm 1, ale największy sprzeciw wywołało sprzedawanie odpustów. Za określoną sumę pieniędzy można było uzyskać darowanie kary za grzechy. Doprowadziło to do handlu odpustami na wielką skalę, co oburzało prawdziwych chrześcijan. Dla ciekawych Czy wiesz, że Sprzedawcy odpustów często głosili, że pokuta i żal za grzechy są niepotrzebne tym, którzy kupili listy odpustowe. Do ich nabywania zachęcali słowami: "Skoro pieniądz w szkatule zadzwoni, duszę z czyśćca do nieba wygoni". 1 Nepotyzm - obsadzanie na wysokich stanowiskach swoich krewnych

2 Wystąpienie Marcina Lutra i powstanie nowego wyznania - luteranizmu. W 1517 roku Luter ogłosił swoje tezy w Wittenberdze, w których krytykował sprzedaż odpustów i władzę papieża. Twierdził, że jedynym źródłem wiary jest Biblia, nawoływał do zniesienia celibatu 2. Papież ekskomunikował 3 Lutra, a cesarz skazał go na wygnanie. Idee Lutra szybko jednak znalazły zwolenników i powstało nowe wyznanie, które nazwano luteranizmem, a zwolenników Lutra protestantami. Rozwój protestantyzmu w Europie - kalwinizm i anglikanizm. Protestantyzm dość szybko rozpowszechniał się w Europie, między innymi dzięki wynalazkowi Jana Gutenberga. Innym nurtem był kalwinizm zapoczątkowany przez Francuza Jana Kalwina. Podobnie jak Luter głosił on, że człowiek może być zbawiony tylko dzięki wierze, ale to tylko Bóg z góry wie kto będzie zbawiony, a kto potępiony. Wyznawców kalwinizmu we Francji nazywano hugenotami. Zerwanie z Kościołem katolickim nastąpiło także w Anglii. Król Henryk VIII nie uzyskał zgody papieża na rozwód, więc ogłosił powstanie własnego kościoła i stanął na jego czele. W 1534 roku ogłosiła akt supremacji 4, na mocy którego ogłosiła się głową kościoła w Anglii, dając tym samym początek wyznaniu anglikańskiemu. W wyniku reformacji doszło do podziału chrześcijaństwa zachodniego na kościół rzymskokatolicki i wyznania protestanckie (luteranizm, kalwinizm, anglikanizm). 2 Celibat - bezżeństwo księży, łac. caelebs bez żony, samotny 3 Ekskomunika - w kościele katolickim wykluczenia ze wspólnoty wiernych 4 Supremacja - ustawa uchwalona przez parlament w 1534 r.

3 Podział religijny Europy i tolerancja wyznaniowa w Polsce. Podział chrześcijaństwa nie przebiegał pokojowo. Wkrótce Europę ogarnęły wojny religijne między katolikami a protestantami, spowodowały one wiele ofiar w ludziach i ogromne zniszczenia. O ich okrucieństwie może świadczyć noc św. Bartłomieja (1572), podczas której wymordowano w Paryżu ok. 20 tysięcy wyznawców kalwinizmu. W Niemczech wojny religijne trwały 30 lat i dopiero zasada "czyj kraj, tego religia" doprowadziła do zawarcia pokoju. Oznaczało to, że poddani muszą przyjąć religię panującego. W połowie XVI wieku w czasie reformacji Niderlandy podzieliły się na dwa przeciwstawne obozy - południe pozostało katolickie, na północy głównym wyznaniem został kalwinizm. Reformacja w Polsce Po wystąpieniu Marcina Lutra poglądy reformatorskie upowszechniły się także na ziemiach polskich. Nowe wyznania zyskiwały zwolenników wśród części szlachty (kalwinizm) i mieszczaństwa (luteranizm). Protestantami było wiele wybitnych postaci doby renesansu: Andrzej Frycz Modrzewski, Mikołaj Rej czy Mikołaj Sienicki. W przeciwieństwie jednak do państw Europy w Polsce nie dochodziło do wojen na tle religijnym. Nasz kraj może się poszczycić tym, że w tym czasie kiedy w Europie na stosach płonęli wyznawcy protestantyzmu, w Polsce panowała ogromna tolerancja religijna. Działo się tak za sprawą króla Zygmunta I Starego, który wojen nie lubił i uznawał je za ostateczną konieczność. W 1573 roku doprowadził on do powstania specjalnej ustawy nazwanej aktem konfederacji warszawskiej, na mocy której każdy szlachcic otrzymał swobodę wyznania. Akt gwarantował także wieczysty pokój pomiędzy wyznaniami, dlatego nasze państwo stało się azylem dla wielu różnowierców. Kiedy stosy płonęły pod Janem Husem, Giordano Bruno, Galileuszem, to w Polsce Mikołaj Kopernik ogłasza swe rewolucyjne dzieło o obrotach sfer niebieskich. Często mówi się, że Polska była krajem "bez stosów". Czy wiesz, że Jeden z odłamów reformacji w Polsce, arianie(nazywani braćmi polskimi), głosił pokój i potępiał wszelkie formy przemocy. Niektórzy z nich, by dać wyraz swej niechęci do wojen, nosili drewniane miecze. Uznawali także równość społeczną, dlatego też uwalniali chłopów z poddaństwa. Obraz Giorgio Vasari namalowany na życzenie papieża Grzegorza XIII (Watykan). Rzeź hugenotów w noc św. Bartłomieja.

4 Kościół katolicki wobec reformacji. W wyniku reformacji Kościół znalazł się w bardzo trudnej sytuacji. Rzesze wiernych odwróciło się od Kościoła i wiary. Duża część Europy stała się protestancka. Należało przeprowadzić reformy wewnątrz instytucji kościelnej. Dokonać tego miał sobór, który obradował w Trydencie w latach Ewangelików (protestantów) uznano za heretyków5. Sobór przywrócił dyscyplinę wśród duchowieństwa, księża mieli się szkolić w seminariach. Biskupom nakazano regularne odwiedzanie parafii, a proboszczom zajmowanie się wiernymi. Kościół też starał się zwalczać reformację. Działania te nazwano kontrreformacją. Szczególną rolę odegrał tu Zakon Jezuitów, którego zakonnicy prowadzili pracę duszpasterską, organizowali szkolnictwo i działalność misyjną w Ameryce i Azji. Przywrócono do życia instytucję powołaną jeszcze w XIII wieku. Inkwizycja miała na celu zwalczanie herezji. Inkwizytorami byli głównie dominikanie. Początkowo zajmowała się tylko księżmi, ale potem również cywilami. To za przyczyną tej instytucji powstał Indeks ksiąg zakazanych, na której do 1828 roku znalazło się dzieło Kopernika, a Giordano Bruno i wielu innych spłonęli na stosie. NASTEPSTWA REFORMACJI wojny religijne, w których zginęło wiele ludzi przemiany polityczne przemiany wewnętrzne Kościoła katolickiego (kontrreformacja) dojście do głosu języków narodowych (m.in. języka polskiego/ MikołajRej) Zbór kalwiński w mieście Oksa w woj. świętokrzyskim. Miasto założył Mikołaj Rej. 5 Heretyk - osoba głosząca poglądy sprzeczne z nauką kościoła

5 Raków - miejscowość w woj. świętokrzyskim. Miasteczko, które założyli i w którym mieszkali Arianie - Bracia polscy. Pod koniec XVI wieku założono drukarnię ariańską. Na początku XVII wieku wybrano Raków na ośrodek organizacyjny zboru ariańskiego. Miasto szybko się rozwijało. Powstał w tym czasie przemysł tkacki, papierniczy, garncarski i browarniczy. Wybudowano także okazały ratusz i most na Czarnej. W latach istniała w Rakowie szkoła ariańska o międzynarodowej sławie, gdzie nauczanie prowadzono w oparciu o własne podręczniki, autorstwa wykładających w szkole profesorów. Dom ariański zwany także domem wójta. Poreformacki kościół św. Anny

6 Bibliografia: Tekst w oparciu o podręczniki do historii wydawnictwa Operon, Nowa Era, WS PWN. Materiał ilustracyjny: wikimedia commons/ domena publiczna