Praktyczne aspekty funkcjonowania systemu gospodarowania zuŝytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym Robert Wawrzonek Koordynator BranŜy RTV i IT Warszawa, sierpień 2009 r.
ZuŜyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (ZSEE) AGD IT RTV Oświetlenie
Grupy produktowe ZSEE I II III IV V VI VII VIII IX X Wielkogabarytowe urządzenia AGD Małogabarytowe urządzenia AGD Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny Sprzęt audiowizualny Sprzęt oświetleniowy Narzędzia elektryczne i elektroniczne z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych Zabawki, sprzęt rekreacyjny i sportowy Przyrządy medyczne, z wyjątkiem wszystkich wszczepianych i skaŝonych produktów Przyrządy do nadzoru i kontroli Automaty do wydawania
Ustawa o ZuŜytym Sprzęcie Elektrycznym i Elektronicznym
Ustawa o ZSEE Ustawa o ZuŜytym Sprzęcie Elektrycznym i Elektronicznym z 29 lipca 2005 r. implementuje do polskiego prawa przepisy Dyrektywy Unijnej Nakłada na producentów oraz importerów wprowadzających na rynek sprzęt elektryczny i elektroniczny obowiązek utworzenia systemu zbierania, odzysku i recyklingu ZSEE Określa równieŝ obowiązki innych podmiotów związanych z gospodarowaniem ZSEE zbierających, przetwarzających, recyklerów, gminy oraz konsumentów
Nowelizacja ustawy o ZSEE Nowelizacja ustawy, z 21 listopada 2008 r. wprowadza zmiany mające usprawnić funkcjonowanie systemu gospodarowania zuŝytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Nowe przepisy obowiązują od 1 stycznia 2009 r. Zmiany wynikają z obowiązku dostosowania prawa polskiego do wymogów dyrektywy Rady UE i Parlamentu Europejskiego. Celem jest osiągnięcie przez Polskę minimalnego rocznego poziomu zbierania ZSEE w ilości 4 kg/ mieszkańca
Uczestnicy systemu gospodarowania ZSEE MINISTERSTWO ŚRODOWISKA GIOŚ WPROWADZAJĄCY ORGANIZACJA ODZYSKU KONSUMENCI ZBIERAJĄCY ODBIERAJĄCY PRZETWARZAJĄCY RECYKLER Indywidualni Instytucjonalni (urzędy, firmy, szpitale, szkoły) Gminne i inne publiczne punkty zbierania Hurtownie, sklepy Punkty skupu złomu Podmioty uprawnione do transportu odpadów ZSEE Podmioty uprawnione do przetwarzania odpadów ZSEE Podmioty prowadzące działalność w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów ZSEE Punkty serwisowe
Wprowadzający prawa i obowiązki Zarejestrowanie się w GIOŚ Posługiwanie się na fakturach otrzymanym numerem rejestrowym Rozliczenie się z GIOŚ z wprowadzonego sprzętu oraz zebranego i przetworzonego zuŝytego sprzętu Zorganizowanie i sfinansowanie odbioru, odzysku i recyklingu ZSEE Osiągnięcie określonych w ustawie poziomów odzysku i recyklingu Uwzględnienie w cenie produktu kosztu gospodarowania odpadami (KGO), pokrywającego wydatki związane z obowiązkiem zagospodarowania odpadów elektrycznych i elektronicznych Informowanie uŝytkowników wprowadzanego przez siebie sprzętu o obowiązku selektywnego zbierania zuŝytego sprzętu Zawarcie umowy z organizacją odzysku ZSEE (dotyczy tylko wprowadzających sprzęt oświetleniowy) WPROWADZAJĄCY importerzy i producenci sprzętu elektrycznego i elektronicznego
Wprowadzający prawa i obowiązki Wprowadzający nie współpracujący z organizacją odzysku ZSEE mają obowiązek złoŝenia zabezpieczenia finansowego w formie Depozytu wpłacanego na odrębny rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) Umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wprowadzającego sprzęt za niewykonanie obowiązku zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingui unieszkodliwiania zuŝytego sprzętu (polisę składa się do NFOŚiGW) Gwarancji bankowej złoŝonej do NFOŚiGW Samodzielnego organizowania i finansowania odbierania i odzysku, w tym recyklingu ZSEE Samodzielnego prowadzenia akcji edukacyjnych na poziomie 0,1 % swoich przychodów
Zbierający prawa i obowiązki Zarejestrowanie się w GIOŚ Rozliczenie się z GIOŚ z ilości zebranego zuŝytego sprzętu Utworzenie właściwych warunków do przechowywania zebranego sprzętu (zadaszony plac, odpowiednie pojemniki) Zgłoszenia prowadzonej działalności w gminie Nieodpłatne przyjmowanie od konsumentów ZSEE Przekazanie zebranego sprzętu do odbierającego lub samodzielne zorganizowanie przekazania sprzętu do zakładu przetwarzania ZBIERAJĄCY zajmujący się zbieraniem zuŝytego sprzętu, np. sklepy, hurtownie, firmy komunalne zbierające odpady ZSEE
Gmina punkty zbierania w gminach Gmina ma obowiązek zapewnienia i utrzymania czystości i porządku poprzez zgodne z prawem zagospodarowanie odpadów komunalnych pochodzących z gospodarstw domowych zuŝyty sprzęt, który był przeznaczony dla gospodarstw domowych, jest równieŝ odpadem komunalnym Gmina jest zobowiązana stworzyć warunki do zagospodarowania ZSEE poprzez współpracę z gminnymi jednostkami organizacyjnymi przedsiębiorcami trudniącymi się odbieraniem odpadów komunalnych Od 01.10.2006 r. gmina ma obowiązek poinformować swoich mieszkańców na stronie internetowej oraz w sposób zwyczajowo przyjęty o znajdujących się na terenie gminy punktach zbierania ZSEE, w tym punktach sprzedaŝy sprzętu elektrycznego i elektronicznego
Odbierający prawa i obowiązki Zarejestrowanie się w GIOŚ Utworzenie właściwych warunków do transportu odbieranego sprzętu Zgłoszenie prowadzonej działalności w gminie Transport przejętego sprzętu do zakładu przetwarzania ODBIERAJĄCY transportujący ZSEE do punktów przetwarzania
Przetwarzający prawa i obowiązki Zarejestrowanie się w GIOŚ Rozliczenie się z GIOŚ z przetworzonego ZSEE Nieodpłatne przyjęcie ZSEE od zbierającego DemontaŜ ZSEE w celu usunięcia z niego składników niebezpiecznych oraz innych materiałów i części składowych wymagających specjalnego traktowania PRZETWARZAJĄCY demontujący i usuwający ze sprzętu składniki niebezpieczne
Recykler prawa i obowiązki Zarejestrowanie się w GIOŚ Zgłoszenie prowadzonej działalności w gminie Odzyskiwanie elementów powstałych po demontaŝu ZSEE Neutralizowanie odpadów niebezpiecznych RECYKLERZY utylizujący i neutralizujący składniki ze zdemontowanych sprzętów
Konsument prawa i obowiązki Obowiązek prawidłowego pozbywania się elektrośmieci, czyli oddawanie ich do punktów zbierania: Do sklepu lub hurtowni Do gminnego punktu zbierania Do punktu skupu złomu Do punktu serwisowego Wyrzucanie elektrośmieci wraz z innymi odpadami jest zakazane i grozi karą grzywny od 20 zł do 5 000 zł Konsument ma prawo do informacji o wysokości Kosztów Gospodarowania Odpadami
Zmiany prawne po nowelizacji ustawy o ZSEE
Poziom zbierania 4 kg ZSEE na mieszkańca Wprowadzono poziomy zbierania dla poszczególnych grup zuŝytego sprzętu celem osiągnięcia 4 kg ZSEE na mieszkańca Poziomy zbierania określane są co roku rozporządzeniem Ministra Środowiska w zaleŝności od ilości sprzętu wprowadzonego na rynek w roku poprzednim Za nieosiągnięcie odpowiedniego poziomu zbierania naliczana jest opłata produktowa W 2007 r. w Polsce zebrano ~0,7 kg/mieszkańca ElektroEko zebrało ~1 kg/mieszkańca W 2008 r. w Polsce zebrano ~1,4 kg/mieszkańca ElektroEko zebrało ~2 kg/mieszkańca
Rozszerzona lista punktów zbierania Po nowelizacji ustawy rozszerzono listę punktów zbierania o punkty skupu złomu oraz punkty serwisowe Chcąc pozbyć się elektrośmieci moŝna je bezpłatnie oddać: Do punktu skupu złomu który posiada pozwolenie na prowadzenie działalności zbierania elektrośmieci i jest zarejestrowany w GIOŚ. Ilość bez ograniczeń. Do punktu serwisowego w przypadku gdy koszt serwisu jest wyŝszy niŝ cena zakupu nowego urządzenia lub gdy naprawa jest nieskuteczna. Serwisant moŝe odmówić przyjęcia zuŝytego sprzętu, gdy klient przyniesie go z zamiarem pozbycia się a nie naprawy, oraz gdy stare urządzenie stanowi zagroŝenie dla zdrowia lub Ŝycia pracowników. Do sklepu lub hurtowni w momencie zakupu nowych urządzeń na zasadzie wymiany (1 za 1, czyli stary sprzęt za nowy). Transport trzeba zapewnić we własnym zakresie lub domówić w sklepie. Do specjalnego punktu zbierania który znajduje się w gminie. Baza adresów punktów zbierania w Polsce znajduje się na stronie www elektrosmieci.pl. Transport trzeba zapewnić we własnym zakresie. Ilość bez ograniczeń.
Obowiązek edukacji ekologicznej Obowiązek uwidocznienia w cenie urządzeń opłaty recyklingowej (tzw. KGO = Koszt Gospodarowania Odpadem) Dotyczy wszystkich sprzętów przeznaczonych dla gospodarstw domowych typu: sprzęt AGD, audiowizualny, oświetleniowy oraz narzędzia (z grup 1, 2, 4, 5 i 6) Obowiązek finansowania i prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych popularyzujących wiedzę na temat postępowania ze zuŝytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym ze względu na ich szkodliwy wpływ na środowisko na poziomie 5 % przychodów organizacji odzysku na poziomie 0,1 % przychodów Wprowadzających (producentów) niezrzeszonych w organizacjach odzysku
Odpowiedzialność finansowa Kary finansowe za niedopełnienie obowiązków ustawowych: Nieosiągnięcie poziomów zbierania Opłata produktowa Brak rejestracji w GIOŚ Kara pienięŝna od 5 tys. do 500 tys. zł Niedopełnienie obowiązku uwidocznienia KGO w cenie produktu Kara pienięŝna od 5 tys. do 2 mln. zł Nielegalny demontaŝ ZSEE poza zakładem przetwarzania Kara pienięŝna od 2 tys. do 100 tys. zł Niezrealizowanie obowiązku edukacji ekologicznej przez organizacje odzysku Kara pienięŝna od 10 tys. do 1 mln. zł
Działalność organizacji odzysku ElektroEko
ElektroEko Organizacja Odzysku Spółka Akcyjna działająca na zasadach not for profit Cel działalności ElektroEko to organizacja, zarządzanie oraz finansowanie sprawnego, efektywnego i wydajnego kosztowo systemu gospodarowania ZSEE Powołana 3 lutego 2006 r. przez największe firmy i organizacje zrzeszające producentów i importerów sprzętu AGD, RTV, IT i sprzętu oświetleniowego Udziały w rynku Klientów ElektroEko AGD - 70% RTV - 60% IT - 50% Oświetlenie - 70%
ElektroEko załoŝyciele i akcjonariusze BranŜa AGD - 40 % CECED Polska - związek pracodawców branŝy AGD członkowie CECED objęci umową: Amica Wronki S.A, BSH Sprzęt Gospodarstwa Domowego Sp. z o.o., Beko S.A., Candy Polska Sp. z o.o., Ciarko Sp. z o.o., FagorMastercook S.A., Indesit Company Polska Sp. z o.o., Miele Sp. z o.o., Philips Polska Sp. z o.o., Groupe SEB Polska Sp. z o.o., Whirlpool Polska Sp. z o.o. BranŜa Oświetleniowa - 30% Philips Lighting Poland S.A. Osram Sp. z o.o. General Electric Company Polska Sp. z o.o. BranŜa RTV i IT - 30% ZIPSEE - związek importerów i producentów sprzętu elektrycznego i elektronicznego branŝy RTV i IT członkowie ZIPSEE objęci umową: ABC Data Sp. z o.o., Canon Polska Sp. z o.o., Daewoo Electronics Manufacturing Poland Sp. z o.o., Grundig Polska Sp. z o.o., JVC Polska Sp. z o.o., LG Electronics Polska Sp. z o.o., Panasonic Polska Sp. z o.o., Philips Polska Sp. z o.o., Samsung Electronics Polska Sp. z o.o., Sharp Electronics (EUROPE) GMBH Sp. z o.o. Oddział w Polsce, Tech Data Polska Sp. z o.o.
ElektroEko działalność i rola w systemie Tworzenie i finansowanie w imieniu Wprowadzających systemu gospodarowania ZSEE zbierania, odbierania, przetwarzania, odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania substancji niebezpiecznych Organizacja odbioru, przetwarzania, odzysku i recyklingu ZSEE, we współpracy ze zbierającymi, odbierającymi, przetwarzającymi i recyklerami Wsparcie dla gmin przy organizacji punktów zbierania Organizacja i finansowanie odbierania elektrośmieci z punktów zbierania i transportowania do zakładów przetwarzania Edukacja ekologiczna dla społeczności lokalnej Prowadzenie ogólnopolskich kampanii edukacyjnych popularyzujących wiedzę na temat ZSEE
ElektroEko korzyści ze współpracy Dla Wprowadzających OdciąŜenie administracyjne i logistyczne Gwarancja prawidłowego wypełnienia zobowiązań administracyjnych Pewność współuczestniczenia w budowie system odzysku, (w przyszłości, gdy w Ŝycie wejdą przepisy mówiące o karach za nie osiągnięcie określonych limitów gwarancja na ich wypełnienie) Wzmocnienie wizerunku firmy jako instytucji troszczącej się o środowisko, wspierającej zrównowaŝony rozwój i efektywne gospodarowanie zasobami. Partnerstwo w szeroko zakrojonej edukacji ekologicznej społeczeństwa Transparentność klarowny system rozliczeń z wykonanych zadań Efektywność kosztowa (korzyści skali)
Działalność edukacyjna ElektroEko
Badanie społeczne ElektroEko Brak świadomości istnienia ustawy o ZSEE i/lub nieznajomość związanych z nią praw i obowiązków Organizacje handlowe Rejestracja w GIOŚ Obowiązek przyjmowania ZSEE od konsumentów 1:1 przy zakupie nowego Prawo do nieodpłatnego oddania zebranego ZSEE do hurtowni lub do firm współpracujących z ElektroEko Gminy Nieświadomość tego, Ŝe ustawa o ZSEE, zmodyfikowała brzmienie ustawy o Utrzymaniu Czystości i Porządku w Gminach, narzucając tym samym gminom obowiązek zapewnienia odpowiedniej infrastruktury dla gospodarowania ZSEE Konsumenci Prawo do bezpłatnego oddania ZSEE w sklepie przy zakupie nowego tego samego typu Zakaz wyrzucania ZSEE z innymi odpadami - mandaty Nieznajomość zagroŝeń wynikających z nieprawidłowego pozbywania się ZSEE Negatywne nawyki
Spectrum działań edukacyjnych ElektroEko Edukacyjne strony internetowe Bezpłatna infolinia edukacyjna Program edukacyjny dla szkół podstawowych Ogólnopolskie kampanie edukacyjne w mediach Kampanie edukacyjne na terenie gmin i w sieciach handlowych Wystawy edukacyjne Organizacja spotkań edukacyjnych z udziałem przedstawicieli gmin i firm komunalnych z całej Polski
Strony internetowe www.elektroeko.pl Strona korporacyjno edukacyjna www.elektrosmieci.pl Strona edukacyjna programu Elektrośmieci przynieś z mieszkania do punktu zbierania www.zuzyteswietlowki.pl Strona poświęcona zuŝytemu oświetleniu www.szkolazsee.pl Strona programu edukacji ekologicznej dla szkół www.dwaswiatyelektrosmieci.pl Strona poświęcona wystawie w PKiN
Wyniki zbierania i przetwarzania ZSEE Porównanie danych Polska Unia Europejska
Poziomy zbieranie i przetwarzania ZSEE [t] ElektroEko 2006 2007 2008 RAZEM BranŜa Zebranie [t] Zebranie [t] Zebranie [t] Zebranie [t] AGD 612 7269 16 582 24 463 RTV / IT 652 10 583 14 297 25 532 OŚWIETLENIE 1631 3333 3 645 8609 SUMA 2 895 21 185 34 523 58 603 ElektroEko 2006 2007 2008 RAZEM BranŜa Przetworzenie [t] Przetworzenie [t] Przetworzenie [t] Przetwarzanie [t] AGD 593 6947 16 582 24 122 RTV / IT 652 10 199 14 282 25 133 OŚWIETLENIE 1570 3328 3 645 8543 SUMA 2815 20 474 34 508 57 797
Poziomy zbierania ZSEE [t] 60 000 OŚWIETLENIE RTV / IT AGD SUMA 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2006 2007 2008 YTD
Poziomy przetworzenia ZSEE [t] 60 000 OŚWIETLENIE RTV / IT AGD SUMA 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 2006 2007 2008 YTD
Wyniki zbierania ZSEE [t] - ogółem 60 000 50 000 ElektroEko Pozostali Łącznie 56 426 52 000 40 000 30 000 27 174 34 523 20 000 21 185 21 903 10 000 0 2 895 2 136 5 031 5 989 2006 r. 2007 r. 2008 r. Prognoza 2009 r
Nakłady finansowe na zbieranie i przetwarzanie ElektroEko 2006 2007 2008 RAZEM BranŜa Koszty zbiórki [PLN '000] Koszty zbiórki [PLN '000] Koszty zbiórki [PLN '000] Koszty zbiórki [PLN '000] AGD 523 6075 15 679 22 277 RTV / IT 563 9147 14 618 24 328 OŚWIETLENIE 6601 14 091 16 382 37 074 SUMA 7687 29 313 46 679 83 679
Wyniki zbierania ZSEE w 2008 roku. K ra j M as a ze br a ne g o Z SEE w to n ac h M a s a ze b ra n eg o Z SEE pr zyp a da ją c a na je dn e go m ie sz kań c a (k g) Szw ec ja 1 5 0 0 0 0 1 6,7 N o rw e g ia 7 4 0 0 0 1 5,4 Szw ajc a ria 1 0 7 0 0 0 1 4,3 B e lgia 8 7 0 0 0 8,3 W ie lk a B ry ta n ia 5 0 0 0 0 0 8,2 A us tria 5 4 0 0 0 6,5 H is zp an ia 2 6 0 0 0 0 5,7 Wę g ry 4 1 0 0 0 4,1 C ze c hy 4 2 0 0 0 4 Sło w a c ja 1 7 5 0 0 3,5 W ło c hy 1 2 0 0 0 0 2 Po ls ka * 5 6 4 2 6 1,5 * N a pod stawie ra portu G IOŚ "o fun kcjon ow aniu s ys tem u gospod arki zuŝ yty m sp rzętem elek try czny m i e le ktronicz nym w 2008 rok u".
Ul. Hrubieszowska 6a 01-209 Warszawa Tel. +48 22 431 82 60 Fax. +48 22 431 82 69 email: elektroeko@elektroeko.pl www.elektroeko.pl www.elektrosmieci.pl www.dwaswiatyelektrosmieci.pl www.zuzyteswietlowki.pl