Scenariusz do indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI) z przedstawicielami Zakładów Aktywności Zawodowej (ZAZ) (osobami zarządzającymi ZAZ lub wskazanymi przez nich najbardziej kompetentnymi w zakresie problematyki rehabilitacji zawodowej i społecznej osób h pracownikami) Narzędzie przygotowane w ramach projektu Zatrudnienie osób h perspektywy wzrostu Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Warszawa 2013
Skróty używane w tekście: NGO: organizacja pozarządowa, np. stowarzyszenie, fundacja ON: osoba niepełnosprawna OPS: Ośrodek Pomocy Społecznej PUP: Powiatowy Urząd Pracy ZAZ: Zakład Aktywności Zawodowej ZPCh: Zakład Pracy Chronionej [WŁĄCZYĆ NAGRYWANIE] TEMAT KWESTIE SZCZEGÓŁOWE (PYTANIA) UWAGI Konieczne inwestycje zrealizowane w związku z zatrudnieniem osób h Rekrutacja pracowników Jakiego rodzaju inwestycje zostały zrealizowane w Zakładzie wynikające z konieczności zatrudnienia osób h? Jakie metody rekrutacji są stosowane w Państwa ZAZ? Czy one są dla wszystkich kategorii pracowników jednakowe czy też są różnicowane? Jeżeli są zróżnicowane: Od czego zależy ich różnicowanie? W jaki sposób najczęściej Państwo rekrutowali osoby niepełnosprawne - czy wszystkie w ten sam sposób, czy też na różne sposoby? Jeżeli osoby niepełnosprawne były rekrutowane na różne sposoby: Proszę powiedzieć na czym polegały te różne sposoby rekrutacji czy miały one np. związek ze stopniem czy rodzajem niepełnosprawności, czy też wynikały z innych czynników? Chodzi o inwestycje związane z dostosowaniem stanowiska pracy i/lub budynków należących do firmy Jeżeli osoby niepełnosprawne były rekrutowane na różne sposoby dopytać szczegółowo jakich kategorii h dotyczyły poszczególne sposoby rekrutacji. 2
Praca osób h zatrudnionych w ZAZ Czy planują Państwo w najbliższym czasie przyjąć do pracy nowe osoby? Jeżeli tak: Ile osób chcieliby Państwo zatrudnić? Czy planujecie Państwo zatrudnienie osoby czy osób h? Jeżeli tak: Osobę/osoby z jakiego rodzaju niepełnosprawnością i jakim stopniem niepełnosprawności najchętniej zatrudnilibyście? Czy praca wykonywana przez osoby niepełnosprawne jest zgodna z posiadanymi przez nie kwalifikacjami? Jakie kwalifikacje posiadają a jaki zawód wykonują ON pracujące niezgodnie z kwalifikacjami? Czy zatrudnione ON samodzielnie wykonują pracę, czy też korzystają z pomocy innych osób w wykonywaniu pracy? Jeśli ON korzystają z pomocy innych osób: Jaki odsetek osób h w Państwa ZAZ wymaga tego typu wsparcia? Jaki jest stopień i rodzaj niepełnosprawności tych osób? Na czym polega to wsparcie? Czy zatrudnienie osób h wymagało lub wymaga zatrudnienia trenerów lub opiekunów, którzy musieli ich przeszkolić? Czy takie rozwiązania się sprawdziło? Czy chcieliby Państwo zatrudnić trenerów lub opiekunów? Jakie warunki musiałyby zostać spełnione, aby zdecydowali się Państwo zatrudnić trenerów lub opiekunów, którzy szkoliliby ON? 3
Szkolenia zawodowe Czy zatrudnieni w Zakładzie pracownicy wysyłani są na szkolenia zawodowe? Czy na szkolenia zawodowe wysyłane są także ON? Na jakie szkolenia zawodowe kierowali Państwo ON? Komu proponowaliście Państwo udział w szkoleniach zawodowych? - stopień i rodzaj niepełnosprawności, - poziom wykształcenia, - wiek - posiadane kwalifikacje zawodowe Dlaczego te właśnie osoby uczestniczyły w szkoleniach? Czy wszystkie osoby skierowane na szkolenia ukończyły je? Kto nie ukończył szkolenia i dlaczego? Czy osoby, które ukończyły szkolenie znalazły później pracę w ZPCh lub w firmie na otwartym rynku pracy? Którzy? W jakiej firmie/firmach znaleźli zatrudnienie? Dopytać szczegółowo o ON, które kierowano szkolenia oraz tych którzy ukończyli je Dopytać szczegółowo o ON, które znalazły pracę poza ZAZ. 4
Przechodzenie osób h zatrudnionych w ZAZ do innych pracodawców Czy zdarzało się, że zatrudnione w zakładzie osoby przechodziły do pracodawców prowadzących Zakłady Pracy Chronionej? W jakich okolicznościach dochodziło do takich sytuacji? Osoby o jakich kwalifikacjach, poziomie i rodzaju niepełnosprawności podejmowały takie decyzje? Ile takich osób było? Czy zdarzyło się, że osoby te wracały z powrotem do Państwa ZAZ? Dlaczego wracały? Jeśli nie, to; Dlaczego nie wracały? Czy zdarzało się, że zatrudnione w zakładzie osoby przechodziły do innych pracodawców? W jakich okolicznościach dochodziło do takich sytuacji? Osoby o jakich kwalifikacjach, poziomie i rodzaju niepełnosprawności podejmowały takie decyzje? Ile takich osób było? Czy zdarzyło się, że osoby te wracały z powrotem do Państwa ZAZ? Dlaczego wracały? Jeśli nie, to; Dlaczego nie wracały? 5
Osoby niepełnosprawne i ich stosunek do pracy widziani oczami pracodawców (ZAZ) Jak ogólnie rzecz biorąc - oceniają Państwo postawy osób h w stosunku do pracy? Czy postawy osób h wobec pracy są zróżnicowane ze względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności, wiek, płeć, sytuacje rodzinną, miejsce zamieszkania? Na czym polega to zróżnicowanie? Czy ON są roszczeniowe? Czego dotyczą te roszczenia? Czy w Państwa ocenie - kwalifikacje ON odpowiadają potrzebom rynku pracy? 6
Współpraca z ośrodkami pomocy społecznej Współpraca z powiatowymi urzędami pracy Czy współpracują Państwo z ośrodkami pomocy społecznej w zakresie zatrudniania osób h? Czy chcieliby takiej współpracy? Na czym powinna polegać? Na czym ta współpraca polega? Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy? Jakie zmiany powinny nastąpić w ramach współpracy z OPS na rzecz ON? Czy współpracują Państwo z PUP w zakresie zatrudniania osób h? Czy chcieliby takiej współpracy? Na czym powinna polegać? Na czym ta współpraca polega? Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy? Jakie zmiany powinny nastąpić w ramach współpracy z PUP na rzecz ON? Współpraca z OPS interesuje nas wyłącznie w kontekście aktywizacji zawodowej ON a nie np. pomocy materialnej. Współpraca z PUP interesuje nas wyłącznie w kontekście aktywizacji zawodowej ON. 7
Współpraca z organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami, fundacjami Współpraca z Zakładami Pracy Chronionej Czy współpracują Państwo z organizacjami pozarządowymi, stowarzyszeniami, fundacjami w zakresie zatrudniania osób h? Czy chcieliby takiej współpracy? Na czym powinna polegać? Na czym ta współpraca polega? Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy? Jakie zmiany powinny nastąpić w ramach współpracy z NGO na rzecz ON? Czy współpracują Państwo z Zakładami Pracy Chronionej w zakresie zatrudniania osób h? Czy chcieliby takiej współpracy? Na czym powinna polegać? Na czym ta współpraca polega? Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy? Jeśli tak, to Jakie zmiany powinny nastąpić w tej współpracy i ogólnie - we współpracy firm z chronionego rynku pracy, czyli ZPCh i ZAZ? Współpraca z NGO interesuje nas wyłącznie w kontekście aktywizacji zawodowej ON. Współpraca z ZPCh interesuje nas wyłącznie w kontekście aktywizacji zawodowej ON. 8
Ocena systemu finansowania działalności ZAZ Ocena istniejących uprawnień h pracowników Oczekiwania dotyczące zmian istniejącego systemu wsparcia zatrudnienia osób h Jak ogólnie rzecz biorąc -oceniają Państwo system finansowania działalności ZAZ? Jakie zmiany w tym systemie należałoby wprowadzić, aby był bardziej efektywny? Jak Państwo oceniają obecnie istniejący system dofinansowań w kontekście obowiązujących procedur - składanie wniosków, sprawozdań, rozliczeń itp.? Które z poniższych rozwiązań mają największe znaczenie dla zatrudnionych osób h, a które są zbędne? Uprawnienia do dodatkowej przerwy w pracy Prawo do korzystania ze zwolnienia od pracy (m.in. celem uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, wykonania badań specjalistycznych, przeprowadzenia zabiegów) Uprawnienia do dodatkowego urlopu wypoczynkowego Ograniczenia w zakresie czasu pracy osób h i prawo pracownika do wykonywania pracy w skróconym wymiarze czasu pracy. Które z nich mają Pana(i) zdaniem -największe znaczenie dla aktywizacji zawodowej osób h? Czy Państwa zdaniem te rozwiązania sprzyjają zatrudnianiu osób h przez pracodawców, czy też są przeszkodą? Jeżeli są przeszkodą, to: Które z tych rozwiązań stanowią dla pracodawców największy problem? Czy, Pana(i) zdaniem, istnieje potrzeba uelastycznienia czasu pracy osób h np. rozliczania go w okresie miesięcznym, kwartalnym? Dla których osób h? Dla jakich rodzajów prac? Jeśli nie to: Jakie zmiany przepisów byłyby Pana(i) zdaniem - potrzebne, aby dokonać racjonalnych usprawnień w miejscu pracy pracowników h? Wręczyć respondentowi kartę z informacjami dla uczestników wywiadów dotyczącymi uprawnień h pracowników. Proszę poprosić, aby respondent uzasadnił swoją odpowiedź w przypadku każdego z rozwiązań. 9
Czy, Państwa zdaniem, osoby cierpiące na następujące schorzenia: - chorobę Parkinsona, - stwardnienie rozsiane, - paraplegię, - tetraplegię, - hemiplegię, - ze znacznym upośledzeniem widzenia (ślepotą) oraz niedowidzeniem, - głuchota i głuchoniemota, - nosiciele wirusa HIV oraz chorzy na AIDS, - epilepsję, - przewlekłe choroby psychiczne, - upośledzenie umysłowe, - miastenię - z późnymi powikłaniami cukrzycy powinny mieć wyższe dofinansowania od obowiązującego obecnie dofinansowania dla zatrudniających ich pracodawców lub być w inny szczególny sposób traktowane w niektórych przepisach ustawy? Których schorzeń powinno to dotyczyć? Na czym powinno polegać szczególne traktowanie osób z tymi schorzeniami? Które z wymienionych schorzeń nie powinny wiązać się z wyższym dofinansowaniem dla pracodawców lub innym szczególnym traktowaniem? Czy są jakieś schorzenia, które nie zostały wymienione, a powodują, że zatrudnienie osób cierpiących na nie również powinno nieść ze sobą możliwość uzyskania wyższego dofinansowania dla zatrudniającego je pracodawcy? Jeśli tak to: Jakie schorzenia ma Pan(i) na myśli? Jak wysokie powinno być to dofinansowanie? 10
11