Zatrudnienie osób niepełnosprawnych perspektywy wzrostu

Transkrypt

1 Scenariusz zogniskowanego wywiadu grupowego (FGI) do badania pracodawców z sektora publicznego z otwartego rynku pracy niezatrudniających niepełnosprawnych pracowników Narzędzie przygotowane w ramach projektu Zatrudnienie osób niepełnosprawnych perspektywy wzrostu Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Warszawa 2013

2 Aranżacja 1. Powitanie, podziękowanie za przyjęcie propozycji udziału w badaniu. 2. Przedstawienie się moderatora. 3. Przedstawienie tematu spotkania. Szanowni Państwo. Będziemy rozmawiali o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Moderator rozdaje KARTĘ 0 4. Reguły działania grupy: Nie obowiązuje jednomyślność, każdy uczestnik może pozostać przy własnych poglądach, przy własnym zdaniu nie chodzi nam o uzgodnienie wspólnego poglądu, ale o poznanie maksymalnie wielu różnych opinii na omawiane tematy. Każda wypowiedź jest ważna i cenna ze względu na cel spotkania. Przede wszystkim chodzi o czytelne i szczere wyrażenie Państwa opinii. Ja będę podsuwała kolejne tematy do dyskusji Proszę o zabieranie głosu pojedynczo, ponieważ będziemy rejestrować przebieg spotkania za pomocą magnetofonu. Rejestracja jest konieczna, gdyż nie ma możliwości dokonywać zapisywania wypowiedzi uczestników badania w trakcie dyskusji. Ani zapis magnetofonowy, ani żadne inne materiały dotyczące uczestników spotkania nie zostaną ujawnione nikomu spoza zespołu badawczego. 4. Przedstawienie uczestników: Szanowni Państwo. Ponieważ spędzimy ze sobą najbliższe 2 godziny, proszę, aby każdy z Państwa podał swoje imię, I. Wstęp. Informacje o instytucji (pytania zadawane po kolei wszystkim uczestnikom FGI) Od ilu lat działają Państwa instytucje? W jakiej (jakich) działach (obszarach) działają? Ile osób zatrudniają? II. Przyczyny niezatrudniania niepełnosprawnych Dlaczego Państwa instytucje obecnie nie zatrudniają osób Jeśli nie pojawi się spontanicznie: Czy ostatnio (w latach ) Państwa instytucja była zainteresowana zatrudnieniem osoby niepełnosprawnej? (tzn. np.. szukała informacji na temat pracy niepełnosprawnych, zasad zatrudnienia itp.) Jeśli TAK dlaczego była zainteresowana, z jakich powodów; dlaczego ostatecznie nie zatrudniono takiej osoby/osób. Jeśli NIE - dlaczego NIE była zainteresowana? 2

3 Czy ostatnio (w latach ) w Państwa instytucji myślano o zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej? (tzn. czy w ogóle przyszło im na myśl, że można zatrudnić taką osobę?) Dlaczego TAK? Dlaczego NIE? III. Bezpośrednie doświadczenia związane z zatrudnianiem niepełnosprawnych Czy kiedykolwiek Państwa instytucje zatrudniały osoby niepełnosprawne? A. Jeśli NIE zatrudniały dlaczego nigdy nie zatrudniały takich osób? Dlaczego nie były zainteresowane zatrudnianiem takich osób? Czy nigdy w Pana(i) instytucji nie myślano o zatrudnieniu Dlaczego NIE? B. Jeśli TAK (zatrudniały) kiedy to było, ile lat temu? Jakiego rodzaju niepełnosprawność miały zatrudnione osoby? Proszę sobie przypomnieć, czy zatrudnienie osób niepełnosprawnych: wymagało podjęcia inwestycji infrastrukturalnych o charakterze ogólnym np.: przygotowania podjazdów, toalet? związane było z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów związanych z przystosowaniem stanowiska pracy? Jakiego rodzaju inwestycje zostały dokonane? Czy wymóg dostosowania stanowiska pracy do potrzeb osób o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności z nadzorem PIP w tym zakresie stwarzał w praktyce istotne problemy? jakie to były problemy Dlaczego te osoby niepełnosprawne już nie pracują - czy to Pana(i) instytucja z nich zrezygnowała czy same odeszły? Jeśli firma z nich zrezygnowała z jakich powodów? dopytać jeśli uczestnicy spontanicznie nie wymienią: czy nie dawały sobie rady w pracy? z innych powodów, z jakich? [UWAGA. Dwa poniższe pytania nie dotyczą instytucji zatrudniających poniżej 25 osób] Czy instytucja korzystała wówczas z możliwości obniżenia wpłat na PFRON? Czy jest to rozwiązanie atrakcyjne? 3

4 IV. Pośrednie doświadczenia związane z zatrudnianiem niepełnosprawnych - Znajomość instytucji/firm zatrudniających niepełnosprawnych Czy znają Państwo jakąś instytucję/instytucje/firmy (poza własną) zatrudniające Jeśli TAK, to czy znają powód zatrudniania przez nich osób V. Planowane zatrudnienie Czy ta instytucja/ instytucje/firmy są zadowolone z pracowników Czy ta instytucja/ instytucje/firmy korzystają z refundacji lub dofinansowań z PFRON-u? Czy Państwa instytucja planuje w najbliższym czasie zatrudnić nowych pracowników? Jeśli TAK jakich pracowników planuje zatrudnić o jakich kwalifikacjach? Czy bierze się pod uwagę/planuje możliwość zatrudnienia osoby/osób niepełnosprawnej/ych? A. Jeśli TAK instytucja bierze pod uwagę możliwość zatrudnienia osoby/osób niepełnosprawnej/ych: z jakiego rodzaju niepełnosprawnością i jakim stopniem niepełnosprawności? na jakich stanowiskach będą pracowali? w jaki sposób będą poszukiwani niepełnosprawni kandydaci do pracy? czy uwzględniają Państwo możliwość poniesienia dodatkowych kosztów związanych z przystosowaniem stanowiska pracy? Jeśli tak, to o jakie inwestycje chodzi? B. Jeśli NIE, - instytucja nie bierze pod uwagę/nie planuje zatrudnienia osoby/osób niepełnosprawnej(ych) Dlaczego instytucja nie bierze pod uwagę możliwości zatrudnienia osoby/osób niepełnosprawnych). 4

5 VI. Ocena wysokości składki wpłacanej do PFRON Czy Państwa instytucje płacą składki do PFRON-u z tytułu niezatrudniania osób Jeśli Tak płacą składki, jak oceniają Państwo poziom (wysokość) obowiązującej obecnie składki UWAGA. Pracodawcy zatrudniający poniżej 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy nie mają obowiązku wpłaty do PFRON. Jeśli na FGI są obecni wyłącznie przedstawiciele pracodawców nie mających obowiązku wpłat na PFRON proszę przejść do bloku VII. Jeśli grupa jest mieszana czyli są pracodawcy zatrudniający poniżej 25 osób oraz 25 i więcej pozostałe pytania z bloku VI zadajemy tylko tym, którzy zatrudniają 25 osób lub więcej. (Moderator odczytuje dla ewentualnego przypomnienia, jakie zasady obowiązują) Każdy pracodawca z sektora publicznego, zatrudniający ogółem co najmniej 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, który nie osiąga odpowiedniego wskaźnika zatrudnienia niepełnosprawnych,[ 2% (typ 1 )oraz 6% (typ 2)] ma obowiązek dokonywać miesięcznych wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Kwota składki jest równa iloczynowi liczby pracowników niepełnosprawnych brakujących do osiągnięcia wymaganego wskaźnika i zmieniającej się co kwartał kwoty równej 40,65% przeciętnego wynagrodzenia ( w okresie III-V 2013r. kwota ta wynosi 1500,11 zł za jednego brakującego pracownika).) Wszyscy pracodawcy mogą zmniejszyć obowiązkowy wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o ile zatrudniają osoby niepełnosprawne (w stopniu umiarkowanym lub znacznym) z następującymi schorzeniami specjalnymi: choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, paraplegia, tetraplegia, hemiplegia, znaczne upośledzenie widzenia (ślepota) oraz niedowidzenie, głuchota i głuchoniemota, nosicielstwo wirusa HIV oraz choroba AIDS, epilepsja, przewlekłe choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe, miastenia, późne powikłania cukrzycy. Czy podniesienie poziomu składki zachęciłoby Państwa instytucje do zatrudnienia osób Jeśli TAK, podniesienie składki zachęciłoby do zatrudnienia niepełnosprawnych: jaka wysokość składki zmotywowałaby Państwa instytucje do zatrudnienia osoby/osób niepełnosprawnej(ych)? Jeśli NIE, żadne podniesienie składki nie zachęciłoby do zatrudnienia niepełnosprawnych: 5

6 dlaczego - czy to wynika ze specyfiki Państwa instytucji, w której nie ma miejsc pracy dla niepełnosprawnych czy z jakiś innych powodów? z jakich? VII. Czynniki sprzyjające i niesprzyjające zatrudnieniu niepełnosprawnych ocena obecnych uregulowań (Moderator rozdaje Kartę 1 z informacjami) W jakim stopniu te czynniki sprzyjają a w jakim są przeszkodą w zatrudnianiu Uprawnienia do dodatkowej przerwy w pracy (uzasadnienie oceny) Prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego (uzasadnienie oceny) Prawo do korzystania ze zwolnienia od pracy m.in. celem uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym, wykonania badań specjalistycznych, przeprowadzenia zabiegów (uzasadnienie oceny) Ograniczenia w zakresie czasu pracy osób niepełnosprawnych i prawo pracownika do wykonywania pracy w skróconym wymiarze czasu pracy (uzasadnienie oceny) Dokonanie racjonalnych usprawnień w miejscu pracy (uzasadnienie oceny) Czy istnieje potrzeba uelastycznienia czasu pracy osób niepełnosprawnych np. rozliczania jego w okresie miesięcznym, kwartalnym? Jeśli TAK, to dla których osób niepełnosprawnych, dla jakich rodzajów prac? Jeśli NIE, to dlaczego? Jakie zmiany przepisów byłyby potrzebne, aby dokonać racjonalnych usprawnień w miejscu pracy pracowników [UWAGA. to pytanie dotyczy tylko zatrudniających 25 osób i więcej]. (Moderator rozdaje Kartę 2 z informacjami) Czy Państwa zdaniem możliwość zmniejszenia wpłat na PFRON jest czynnikiem atrakcyjnym dla Państwa instytucji? 6

7 VIII, Czynniki sprzyjające zatrudnieniu niepełnosprawnych nowe propozycje Czy jest coś co zachęciłoby Państwa instytucje do zatrudnienia osób niepełnosprawnych poza istniejącymi obecnie rozwiązaniami? Jeśli TAK, to jakie są to rozwiązania? Jeśli nie pojawi się spontanicznie, dopytać: [UWAGA. to dopytanie dotyczy tylko zatrudniających 25 osób i więcej]. Czy zmniejszenie obowiązującego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych np. z 6 do 5% oraz wprowadzenie np. dodatkowego wymogu aby co najmniej 2-3% stanowiły ze znacznym stopniem niepełnosprawności lub umiarkowanym, spowodowałoby wzrost zainteresowania zatrudnieniem osób Dlaczego TAK? Dlaczego NIE? Niektóre kraje "rezerwowały" pewne stanowiska dla określonych grup osób niepełnosprawnych, aby zapewnić im możliwość zatrudnienia np. we Włoszech osoby niewidome miały preferencje w zatrudnieniu na stanowiskach operatorów telefonicznych (w czasach gdy jeszcze rozmowy łączyła centrala) Czy widzą Państwo u siebie pewne rodzaje stanowisk (poza tymi stanowiskami, dla których ustawy wymagają procedur konkursowych), które mogłyby być obsadzane wyłącznie albo w zdecydowanej większości przez osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności, w miarę potrzeb wspomagane przez trenerów / koordynatorów / asystentów? (Moderator wręcza KARTĘ 3) Jakie są zalety obecnych przepisów regulujących procedury konkursowe, które mają na celu ułatwienie zatrudnienia osób niepełnosprawnych wprowadzonych w końcu 2011r. Jakie są wady obecnych przepisów regulujących procedury konkursowe, które mają na celu ułatwienie zatrudnienia osób niepełnosprawnych wprowadzonych w końcu 2011r. w informacji o konkursie na wolne stanowisko musi znaleźć się informacja czy w miesiącu poprzedzającym wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6% czy też nie. Następnie komisja konkursowa przeprowadza postępowanie i w jego wyniku wyłania do 5 kandydatów1 (spełniających wymagania niezbędne i w największym stopniu wymagania dodatkowe). W kolejnym etapie dyrektor generalny urzędu lub kierownik urzędu wybiera z tego grona kandydata do zatrudnienia, przy czym jeśli opublikowany wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych jest niższy 1 W przypadku wyższych stanowisk w służbie cywilnej jak np. dyrektor generalny urzędu maksymalna liczba wyłanianych kandydatów wynosi 2 7

8 niż 6% a w gronie osób wybranych przez komisję konkursową jest osoba niepełnosprawna to właśnie ta osoba musi zostać zatrudniona. W przypadku urzędów państwowych (np. Kancelaria Sejmu, Kancelaria Prezydenta RP) ustawa wprowadza ogólną normę o pierwszeństwie zatrudnienia osób niepełnosprawnych jeśli wspomniany wskaźnik zatrudnienia jest niższy niż 6%, pozostawiając poszczególnym urzędom obowiązek szczegółowego określenia sposobu, w jaki to prawo będzie realizowane. Jak te przepisy są realizowane w praktyce? Jakie są luki w obecnych rozwiązaniach? Czy łatwo je obejść jeśli już ktoś chciałby koniecznie zatrudnić kandydata, który nie jest osobą niepełnosprawną? Czy w Państwa instytucji stosowano takie procedury konkursowe bądź wprost na podstawie przepisów ustawy, bądź też na podstawie wewnętrznych regulacji wzorowanych na rozwiązaniach ustawowych? Jeśli TAK, stosowano, to jakie wnioski z tych postępowań wynikają? Jeśli NIE stosowano dlaczego? Czy chcieliby Państwo dodać coś jeszcze do naszej dyskusji, coś, co nie było poruszane, a powinno być? Dziękuję za spotkanie. 8