Narzędzie przygotowane w ramach projektu Zatrudnienie osób niepełnosprawnych perspektywy wzrostu

Transkrypt

1 Scenariusz do indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI) z przedstawicielami publicznych służb zatrudnienia (wskazanymi przez dyrektorów PUP najbardziej kompetentnymi w kwestii aktywizacji zawodowej osób pracownikami) Narzędzie przygotowane w ramach projektu Zatrudnienie osób perspektywy wzrostu Projekt współfinansowany ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Warszawa

2 ANKIETER: bezpośrednio przed rozpoczęciem wywiadu należy zanotować na Karcie datę i godzinę rozpoczęcia oraz lokalizację PUP. Wywiad rejestrowany należy rozpocząć od zadania respondentowi pytań 4 i 5 z Karty Realizacji Wywiadu. Po zakończeniu wywiadu należy uzupełnić punkty 6 i 7 Karty. Wypełnioną Kartę w wersji papierowej należy dostarczyć wraz z nagraniem wywiadu do Zespołu Realizacji Badań CBOS. KARTA REALIZACJI WYWIADU 1. Data realizacji wywiadu: 2. Godzina rozpoczęcia wywiadu:.. 3. Lokalizacja PUP: nazwa miejscowości: województwo:.. 4. Stanowisko respondenta: nazwa:. zakres obowiązków: (opis).. 5. Moja praca tak jak każda inna, jest sprawdzana i kontrolowana. Czy zgodzi się Pan(i) na podanie swego nazwiska i numeru telefonu, aby można było skontaktować się z Panem(ią) telefonicznie i sprawdzić, czy swoje zadanie wykonałe(a)m zgodnie z wymogami badań naukowych? (podkreślić odpowiedź) Respondent(a) się nie zgadza Respondent(ka) się zgadza: imię o nazwisko: telefon: 6. Godzina zakończenia wywiadu:.. 7. Oświadczam, że wywiad z wymienionym powyżej respondentem przeprowadziłe(am) osobiście. Imię i nazwisko ankietera:. Podpis:.. 2

3 SCENARIUSZ DO WYWIADU POGŁĘBIONEGO (IDI) Skróty używane w tekście: ON: osoba niepełnosprawna OPS: Ośrodek Pomocy Społecznej ZAZ: Zakład Aktywizacji Zawodowej ZPCh: Zakład pracy Chronionej TEMAT KWESTIE SZCZEGÓŁOWE (PYTANIA) UWAGI Charakterystyka zgłaszających się do PUP Jakie osoby niepełnosprawne najczęściej zgłaszają się do Państwa urzędu? - płeć, wiek - rodzaj i stopień niepełnosprawności Czy w Państwa PUP osoby niepełnosprawne obsługiwane są w specjalnie wydzielonym dla nich pomieszczeniu? jeśli nie: to dlaczego? jeśli tak: co to za pomieszczenie, na czym polega jego specyfika? Warunki do obsługi osób Czy budynek, w którym mieści się Państwa PUP jest przystosowany do obsługi osób ze względów technicznych? jeśli tak - jakie ułatwienia zostały wprowadzone? Jeśli respondent nie wymieni spontanicznie, należy dopytać konkretnie, np. o podjazdy dla wózków, niwelacja krawężników, przystosowane toalety, specjalne windy itp. ułatwienia. Kompetencje pracowników PUP zajmujących się obsługą osób Jeśli nie, to dlaczego? Czy w Państwa PUP osoby niepełnosprawne obsługiwane są przez pracowników zajmujących się wyłącznie tą grupa klientów? jeśli nie - dlaczego? Czy pracownicy obsługujący osoby niepełnosprawne posiadają dodatkowe umiejętności lub wiedzę przydatną w pracy z osobami niepełnosprawnymi? jeśli nie: dlaczego? jak wobec tego radzą sobie z obsługą w przypadku np. upośledzonych umysłowo, niesłyszących itp.? Jeśli pracownicy posiadają dodatkowe 3 Należy dopytać szczególnie o kwestie pozafinansowe. O kompetencje pracowników obsługujących dopytujemy szczegółowo niezależnie od tego, czy są to osoby oddelegowane do takiej obsługi czy obsługujące wszystkich

4 umiejętności: Jakie to są umiejętności? np. kurs języka migowego, kurs przygotowujący do pracy z osobami upośledzonymi umysłowo, ukończony kierunek studiów itp. Gdzie uzyskali te umiejętności? Czy umiejętności te są potwierdzone jakimś świadectwem czy certyfikatem (jakim?) petentów, w tym Dopytujemy o formy kształcenia i ich organizatorów. Postawy osób wobec pracy Postrzegany przez wpływ zatrudnienia na posiadane świadczenia. Gotowość do podjęcia pracy w zależności od posiadanych świadczeń. Czy umiejętności te są wystarczające do tego, aby bez przeszkód móc obsługiwać osoby niepełnosprawne? jeśli nie: jakich umiejętności i wiedzy im brakuje? Jak oceniają Państwo postawy osób wobec do pracy? Czy postawy osób wobec pracy są zróżnicowane ze względu na jakieś cechy? np. stopień i rodzaj niepełnosprawności, wiek, płeć, sytuację rodzinną, miejsce zamieszkania itp.? Jeśli tak: na czym polega to zróżnicowanie postaw? Czy niepełnosprawni, z jakimi mają Państwo do czynienia w PUP bywają roszczeniowi? jeśli tak: jak przejawia się postawa roszczeniowa i czego dotyczą te roszczenia? czy postawa roszczeniowa wiąże się szczególnie z jakimiś cechami: np. konkretnym typem niepełnosprawności, płcią, wiekiem? Czy istnieją różnice w gotowości do podjęcia pracy pomiędzy osobami niepełnosprawnymi, które posiadają rentę z tytułu niezdolności do pracy z ZUS, rentę socjalną oraz osobami które renty nie posiadają? Jeśli tak: na czym polegają różnice i czym są spowodowane? Czy wśród osób pobierających rentę występuje obawa o jej utratę w sytuacji podjęcia pracy? 4 Z jakimi typami niepełnosprawności mają problemy w obsłudze? Ocena dotyczy wszystkich osób z którymi PUP ma kontakt Dopytać: kto spośród jest najbardziej roszczeniowy? Dopytać: czy obawiają się, że już samo podjęcie pracy może być czynnikiem ryzyka, czy też dopiero uzyskiwanie pewnego

5 Ocena kwalifikacji zawodowych osób Oferty pracy dla propozycje od strony pracodawcy Zatrudnienie propozycje dla pracodawców Czy osoby niepełnosprawne mają orientację od jakiego poziomu dochodów ich renta może być zmniejszona lub zawieszona? Kto spośród jest lepiej, a kto gorzej zorientowany w tych kwestiach? czy i jak - wiedza ta jest zróżnicowana ze względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności, wiek, płeć, sytuację rodzinną, miejsce zamieszkania? Jak Pan(i) ocenia kwalifikacje zawodowe osób zgłaszających się do PUP? Czy, w Pana(i) ocenie, kwalifikacje osób odpowiadają potrzebom rynku pracy? jeśli nie: dlaczego? co jest przyczyną? Czy w Państwa PUP pojawiają się oferty od pracodawców poszukujących pracowników? Jeśli tak, to kogo szukają? stopień niepełnosprawności, rodzaj niepełnosprawności, kwalifikacje, Na jakie stanowisko pracy? Czy są to częściej oferty od ZPCh, ZAZ czy od pracodawców z otwartego rynku pracy? jeśli z otwartego: jacy pracodawcy chcą zatrudniać? czy dominuje jakaś branża? Czy zdarza się Państwu proponować pracodawcy poszukującemu pracownika osobę niepełnosprawną? Jeśli tak: w jakich sytuacjach, na jakie stanowiska? jak reagują pracodawcy? czy są takimi kandydatami zainteresowani? Jeśli nie są zainteresowani, to dlaczego? Czy zdarza się, że pracodawcy pytają o możliwości dofinansowań i refundacji z tytułu zatrudnienia osób? kto pyta? czy dominuje jakaś branża? A czy zdarza się, że to Państwo sami informują pracodawców o formach wsparcia 5 poziomu dochodów? (jakiego?) Chodzi o sytuacje, kiedy pracodawca chce zatrudnić tylko osobę niepełnosprawną Chodzi o sytuację, kiedy pracodawca sam nie wpada na to, żeby zatrudnić osobę niepełnosprawną.

6 Ograniczanie ofert pracy (wykluczanie ) jakie wiążą się z zatrudnieniem osób? Jeśli nie, to dlaczego? Jeśli tak: w jakich sytuacjach? jakich pracodawców? w jaki sposób? Czy zdarza się, że wpływające do Państwa od pracodawców oferty pracy są konstruowane w taki sposób, że zawarte w nich warunki i cechy kandydatów na pracowników wykluczają możliwość zatrudnienia osób, gdyż żadna osoba posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności nie jest w stanie ich spełnić? Jeśli tak: jacy pracodawcy składają tego rodzaju oferty (branża)? czy w jakichś szczególnych okolicznościach? (podać przykład). Dlaczego to robią? Czy komuś z urzędników udało się namówić pracodawcę do zatrudnienia niepełnosprawnego? (opisać) INFO: Praktyki takie są zakazane, ale w praktyce pracodawcy czasem je stosują. Obawy pracodawców Czy obserwują Państwo wśród pracodawców obawy przed zatrudnieniem osób? Jeśli tak: czego się obawiają? czy są to Państwa zdaniem obawy uzasadnione czy nieuzasadnione, oparte na stereotypach? (jakich)? Co należałoby zrobić, żeby pracodawcy chętniej zatrudniali? czy należałoby zmienić zasady wsparcia zatrudnienia osób? Jeśli tak: to jakie wprowadzić zmiany? Czy należałoby wprowadzić inne, dodatkowe formy zachęt dla pracodawców? Jeśli tak, to jakie? Realizacja ofert pracy przeznaczonych dla osób Jaki jest średni okres realizacji ofert pracy przeznaczonych dla osób? czy są tu jakieś różnice w porównaniu z ofertami dla osób pełnosprawnych? Jakie pojawiają się problemy z realizacją ofert pracy przeznaczonych dla? Czy problemy bardziej dotyczą cech 6

7 Zatrudnienie subsydiowane osób (jakich?) czy też warunki pracy nie odpowiadają osobom niepełnosprawnym? Czy do PUP były adresowane oferty pracy dotyczące zatrudnienia subsydiowanego? Czy w ramach tych ofert pojawiły się oferty zatrudnienia subsydiowanego adresowane do osób? Jeśli były: Jeśli nie było takich ofert dla dlaczego? Od kogo pochodziły oferty subsydiowanego zatrudnienia? kategorie pracodawców, branże Jakimi formami subsydiowanego zatrudnienia byli najczęściej zainteresowani pracodawcy? Jakich stanowisk dotyczyły najczęściej oferty subsydiowanego zatrudnienia? Czy proponowane formy zatrudnienia subsydiowanego były różnicowane ze względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności? Jeśli tak: na czym to polegało? Czy osoby niepełnosprawne chętnie godziły się na zatrudnienie subsydiowane? Jeśli nie: dlaczego i którzy? płeć, wiek, stopień i rodzaj niepełnosprawności INFO: Formy zatrudnienia subsydiowanego: staże, prace interwencyjne, przygotowanie zawodowe dorosłych, prace społecznie użyteczne. Czy niepełnosprawni preferowali jakieś formy zatrudnienia subsydiowanego? Ocena skuteczności instrumentów subsydiowanego zatrudnienia Która z form subsydiowanego zatrudnienia jest, w Pana(i) ocenie, najbardziej skuteczna ze względu na zatrudnienie osób? dlaczego? co decyduje o skuteczności? Gdyby to zależało od Pana(i) - które z obecnie stosowanych instrumentów subsydiowanego zatrudnienia powinny być w przyszłości utrzymane, a z których można byłoby zrezygnować, biorąc pod uwagę ich wpływ na aktywizację zawodową? 7

8 Szkolenia Czy w Państwa PUP przedstawiane były osobom niepełnosprawnym oferty szkoleniowe? jeśli nie: dlaczego? Jeśli tak: Czy były to szkolenia adresowane do wszystkich klientów PUP (w tym ) czy wyłącznie do osób? Jakich kierunków i form kształcenia dotyczyły szkolenia? Jakimi kryteriami kierowano się składając niepełnosprawnym propozycje szkoleń? (jakim osobom niepełnosprawnym były składane takie propozycje?) płeć, wiek, stopień i rodzaj niepełnosprawności, poziom wykształcenia, posiadane kwalifikacje zawodowe Czy podczas organizacji tych szkoleń uwzględniane były potrzeby osób wynikające z uszkodzenia organizmu? Czy niepełnosprawni przyjmowali propozycje szkoleń? jeśli nie: kto odmawiał? dlaczego? Jeśli tak: kto najchętniej przyjmował propozycję szkolenia? płeć, wiek, stopień i rodzaj niepełnosprawności, poziom wykształcenia, posiadane kwalifikacje zawodowe Czy skierowane na szkolenia osoby niepełnosprawne zakończyły te szkolenia? Jeśli tak: czy szkolenie realnie pomogło im w znalezieniu pracy? Np. specyficzne materiały szkoleniowe (np. niewidomi), lokalizacja umożliwiająca dotarcie (np. na wózku) itp. 8

9 Doradztwo zawodowe dla Jak wygląda w PUP kwestia doradztwa zawodowego dla osób? czy są różnice pomiędzy doradztwem dla i pełnosprawnych? Jeśli nie ma doradztwa zawodowego dla : dlaczego? Jeśli jest: Czy usługi doradztwa zawodowego są adresowane do wszystkich kategorii osób? Jeśli nie: do kogo są kierowane, a do kogo nie? co o tym decyduje, jakie kryteria? Jakie formy doradztwa zawodowego są najczęściej proponowane osobom niepełnosprawnym? Na czym polega doradztwo w ramach poszczególnych form? Czy propozycje skorzystania z doradztwa zawodowego są różnicowane ze względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności? Jeśli tak: na czym polega różnicowanie? Czy osoby niepełnosprawne zainteresowane są skorzystaniem z doradztwa zawodowego, pozyskaniem informacji zawodowej? Jeśli tak: jakie osoby niepełnosprawne korzystają z tej usługi? Jakimi rodzajami informacji zawodowej są zainteresowane? Czy w PUP funkcjonują badania testowe dla osób? Co decyduje o uruchomieniu takich badań? Jeśli tak: Jakie kategorie są nimi przede wszystkim objęte? płeć, wiek, poziom wykształcenia, stopień i rodzaj niepełnosprawności Czy składane niepełnosprawnym propozycje badania testowego są różnicowane ze względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności? Jeśli tak: jakie są zasady, komu przede wszystkim składane są propozycje badań? 9 INFO: Chodzi o badania psychometryczne oraz te, które znajdują się w standardzie usług doradcy zawodowego.

10 Propozycje dotyczące jednorazowego dofinansowania na podjęcie działalności gospodarczej Czy osoby niepełnosprawne chętnie godzą się na uczestnictwo w badaniach testowych? Jeśli nie: kto się nie zgadza i dlaczego? Czy składali Państwo osobom niepełnosprawnym propozycje uzyskania pomocy w formie jednorazowego dofinansowania na podjęcie działalności gospodarczej? Jeśli tak: komu były składane? kto skorzystał? (jakie kategorie osób ) kto odmówił i dlaczego? Jeśli nie składali takich propozycji osobom niepełnosprawnym: dlaczego? Współpraca PUP z Ośrodkami Pomocy Społecznej Czy współpracują Państwo z ośrodkami pomocy społecznej w zakresie aktywizacji zawodowej osób? Jeśli tak: na czym ta współpraca z OPS polega? Czy ma regularny charakter? Kto był jej inicjatorem? Jakie są formy tej współpracy z OPS? (wyliczyć, opisać) Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy z OPS? Jeśli tak: dlaczego, jakie są konkretne pozytywne efekty? Czy powinny nastąpić jakieś zmiany w zakresie współpracy PUP z OPS na rzecz osób? Co chciał(a)by Pani zmienić, poprawić? Współpraca z OPS interesuje nas wyłącznie w kontekście aktywizacji zawodowej osób Formy współpracy z naciskiem na inne formy, poza pracami społecznie użytecznymi. Współpraca PUP z organizacjami pozarządowymi (tzw. NGO: fundacje, stowarzyszenia itp.) Czy współpracują Państwo z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się problematyką osób w zakresie ich aktywizacji zawodowej? Jeśli tak: z jakimi organizacjami? na czym ta współpraca polega? Czy ma regularny charakter? Kto był jej inicjatorem? Współpraca z organizacjami pozarządowymi interesuje nas wyłącznie w kontekście aktywizacji zawodowej osób 10

11 Jakie są formy tej współpracy z organizacjami pozarządowymi? (wyliczyć, opisać) Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy z organizacjami pozarządowymi? Jeśli tak: dlaczego, jakie są konkretne pozytywne efekty? Czy powinny nastąpić jakieś zmiany w zakresie współpracy PUP z organizacjami pozarządowymi na rzecz aktywizacji zawodowej osób? Co chciał(a)by Pani zmienić, poprawić? Współpraca PUP z firmami z otwartego tynku pracy w zakresie aktywizacji zawodowej osób Czy współpracują Państwo z firmami z otwartego rynku pracy w zakresie aktywizacji zawodowej osób? Jeśli tak: z jakimi firmami? na czym ta współpraca polega? Czy ma regularny charakter? Kto był jej inicjatorem? Jakie są formy tej współpracy z firmami z otwartego rynku pracy? (wyliczyć, opisać) Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy? Jeśli tak: dlaczego, jakie są konkretne pozytywne efekty? Czy powinny nastąpić jakieś zmiany w zakresie współpracy PUP z firmami z otwartego rynku pracy na rzecz aktywizacji zawodowej osób? Co chciał(a)by Pani zmienić, poprawić? Współpraca z firmami z otwartego rynku pracy interesuje nas wyłącznie w kontekście aktywizacji zawodowej osób Współpraca PUP z zakładami aktywności zawodowej (ZAZ) Czy współpracują Państwo z ZAZ w zakresie aktywizacji zawodowej osób? Jeśli tak: na czym ta współpraca polega? Czy ma regularny charakter? Kto był jej inicjatorem? 11

12 Jakie są formy tej współpracy z ZAZ? (wyliczyć, opisać) Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy? Jeśli tak: dlaczego, jakie są konkretne pozytywne efekty? Czy powinny nastąpić jakieś zmiany w zakresie współpracy PUP z ZAZ na rzecz aktywizacji zawodowej osób? Co chciał(a)by Pani zmienić, poprawić? Współpraca PUP z Zakładami Pracy Chronionej (ZPCh) Czy współpracują Państwo z Zakładami Pracy Chronionej w zakresie aktywizacji zawodowej osób? Jeśli tak: na czym ta współpraca polega? Czy ma regularny charakter? Kto był jej inicjatorem? Jakie są formy tej współpracy z ZPCh? (wyliczyć, opisać) Czy są Państwo zadowoleni z tej współpracy? Jeśli tak: dlaczego, jakie są konkretne pozytywne efekty? Czy powinny nastąpić jakieś zmiany w zakresie współpracy PUP z ZPCh na rzecz aktywizacji zawodowej osób? Co chciał(a)by Pani zmienić, poprawić? Mobilne centra obsługi osób (ON) Rozważana jest propozycja powołania mobilnych centrów obsługi w gminach. Zadaniem mobilnych centrów byłoby wykonywanie usługi pośrednictwa pracy czyli przyjmowanie zgłoszeń do pracy od ON jak i przyjmowanie ofert pracy od przedsiębiorców. Centra informowałyby również ON o ich prawach i obowiązkach jako osób poszukujących pracy i bezrobotnych. Informowałyby również pracodawców o dostępnych dla nich usługach i instrumentach rynku pracy, związanych z zatrudnieniem ON. 12

13 Co sądzi Pan(i) o takim pomyśle? Czy powołanie mobilnych centrów obsługi ON usprawniłoby obsługę osób? opinia negatywna: uzasadnienie opinia pozytywna: uzasadnienie Jak wyobrażał(a)by Pan(i) sobie sposób działania takiego centrum? kto powinien koordynować jego pracę? PODSUMOWANIE Jak Pan(i) ocenia, czy w obecnym stanie prawnym PUP realnie przyczyniają się do zwiększenia zatrudnienia osób? jeśli nie: dlaczego? co należałoby zrobić /zmienić, aby wzmocnić wsparcie przez PUP? Jeśli tak: jakie grupy otrzymują realnie największą pomoc w zatrudnieniu? płeć, wiek, stopień i rodzaj niepełnosprawności, kwalifikacje Ocena regulacji mających na celu wspieranie zatrudnienia osób na otwartym i chronionym rynku pracy. Które z regulacji i rozwiązań mających na celu wspieranie zatrudnienia osób na otwartym rynku pracy ocenia Pan(i) najlepiej? Jakie usługi są w tych działaniach najskuteczniejsze i dlaczego? Jakie instrumenty są w tych działaniach najskuteczniejsze i dlaczego? A które usługi i instrumenty są, Pana(i) zdaniem mało skuteczne lub nieskuteczne, jeśli chodzi o wspieranie zatrudnienia na otwartym rynku pracy? Dlaczego? A które z regulacji i rozwiązań mających na celu wspieranie zatrudnienia osób na chronionym rynku pracy ocenia Pan(i) najlepiej? Jakie usługi są w tych działaniach najskuteczniejsze i dlaczego? Jakie instrumenty są w tych działaniach najskuteczniejsze i dlaczego? A które usługi i instrumenty są, Pana(i) zdaniem mało skuteczne lub nieskuteczne, 13 Chodzi nie tylko o ocenę, ale też o znajomość tych regulacji przez urzędnika. Ważne jest rozróżnienie na usługi i instrumenty.

14 jeśli chodzi o wspieranie zatrudnienia na chronionym rynku pracy? Dlaczego? Co sądzi Pan(i) takim rozwiązaniu: na konkretne zapotrzebowanie pracodawcy przygotowywany jest asystent, który opiekuje się niepełnosprawnym pracownikiem u pracodawcy (a jego pracę nadzoruje PUP). (ogólna ocena propozycji z uzasadnieniem). Jak długo powinno trwać takie wsparcie osoby niepełnosprawnej przez asystenta? 3 / 6 / 12 miesięcy? bezterminowo? Propozycje nowych rozwiązań Jaki, Pana(i) zdaniem, powinien być kierunek wsparcia, jeśli chodzi o aktywizację zawodową? Czy wsparcie to powinno być kierowane przede wszystkim do osób czy przede wszystkim do pracodawców? dlaczego? W jakiej formie do osób? co byłoby najskuteczniejsze? W jakiej formie do pracodawców? co byłoby najskuteczniejsze? czy kluczową rolę powinno odgrywać dofinansowanie do wynagrodzeń czy inne elementy? jakie? Jakie nowe, niestandardowe instrumenty rynku pracy mogłyby, Pana(i) zdaniem, poprawić skuteczność aktywizacji zawodowej osób? Co można byłoby zrobić, jakie rozwiązania wprowadzić, aby to osiągnąć? jeśli respondent ma propozycje: opisać, uzasadnić Czy w ogóle jest potrzeba, aby wprowadzać w tym zakresie nowe, niestandardowe instrumenty? jeśli nie: dlaczego? Chodzi o pomysły respondenta, wynikające z jego doświadczeń. Godzina zakończenia wywiadu:.. (wpisać do Karty Realizacji Wywiadu). 14