SPIS TREŚCI 1. Strategia Pinbar + Moving Average... 3 1.1. Trend... 3 1.2. Entry techniques metodologia otwierania pozycji... 4 1.3. Poziom... 4 1.4. Wielkość formacji świecowych... 6 1.5. Zarządzanie ryzykiem i pozycją... 7 1.6. Przykład wykorzystania strategii... 7 1.7. FAQ... 8 2. Strategia Oscylator Stochastyczny + Dywergencja + Pinbar... 9 2.1. Oscylator Stochastyczny... 9 2.1.1. Dodawanie oscylatora... 10 2.1.2. Metodologia... 11 2.2. Dywergencja... 11 2.3. Formacja świecowa Pinbar... 11 2.4. Założenia strategii... 12 2.5. Omówienie strategii... 12 2.6. Przykłady... 14 2
1. Strategia Pinbar + Moving Average 1.1. Trend Kluczowym czynnikiem budowy strategii jest określenie sposobu wyznaczania trendu. Jedną z podstawowych metod jest powstawanie coraz to niższych dołków i szczytów w przypadku trendu spadkowego oraz powstawanie coraz wyższych szczytów i dołków w trendzie wzrostowym. Zmiana trendu następuje przez wybicie ostatniego znaczącego szczytu w przypadku trendu spadkowego i ostatniego znaczącego dołka w przypadku trendu wzrostowego. Ponadto do rozpoznania trendu stosuje się często EMA (Exponential Moving Average), czyli średnią kroczącą, która liczona jest w sposób wykładniczy. Podstawową cechą tej średniej jest fakt, iż przywiązuje ona większą wagę do wartości aktualnych niż do wartości historycznych, które wystąpiły już jakiś czas temu. Historyczne wartości wskaźnika, zamiast być odrzucane, tracą stopniowo na znaczeniu, aż przestają w ogóle być istotne. Wykres 1.1 Oznaczenia: LL (Lower Low) niższy dołek HH (Higher High) wyższy szczyt HL ( Higher Low) wyższy dołek LH ( Lower High) niższy szczyt Wybicie ponad LH oraz ponad średnią EMA 150 świadczy o zmianie trendu ze spadkowego na wzrostowy. Wybicie poniżej HL oraz poniżej średniej EMA 150 świadczy o zmianie trendu ze wzrostowego na spadkowy. 3
Wykres 1.2 1.2. Entry techniques metodologia otwierania pozycji Otwarcie pozycji następuje po utworzeniu się formacji Pinbara po wybiciu maksimum, minimum lub połowy jego wysokości. Pinbar jest jedną z najsilniejszych formacji świecowych pokazuje silną reakcję rynku. Występują dwa rodzaje Pinbarów: spadająca gwiazda (po lewej poniżej) i młotek (po prawej stronie poniżej). Pierwszy z nich powinien występować na lokalnych szczytach, a drugi na dołkach trendu. Formacje te zazwyczaj zwiastują odwrócenie trendu. 1.3. Poziom Oprócz samego sygnału w postaci formacji ważne jest znalezienie odpowiedniego poziomu wejścia. Przede wszystkim istotny jest trend, który jest kluczowy do zajmowania pozycji na rynku. Najlepsze sygnały występują w trendzie kiedy średnia jest nachylona. 4
Wykres 1.3 Kryteria istotne dla zajmowanych pozycji: Formacja świecowa oraz jej wielkość powinna być ona równa co najmniej 14-okresowemu ATR. ATR - bazuje on na obliczeniach True Range, czyli mierzy średnią zmienność ruchów cen z wybranego okresu, ale nie określa jego kierunku. Pokazuje średni dzienny zakres zmian cen danego waloru. Standardowo zaleca się stosowanie wskaźnika dla 14 okresów. Trend kluczowy do zajmowania pozycji: zasada wyższe szczyty i wyższe dołki (trend wzrostowy). Cena powyżej/poniżej średniej EMA 150 Istotny poziom wsparcia/oporu Na poniższym wykresie cena dociera do istotnego wsparcia, tworząc formację Pinbara. Rynek znajduje się w wyraźnym trendzie wzrostowym, co dodatkowo potwierdza położenie ceny względem średniej EMA 150. Wykres 1.4 5
Wykres 1.5 Na powyższym wykresie cena nie zamyka się poniżej poziomu wsparcia fałszywe wybicie. Trend jest kontynuowany. Istnieje możliwość otwarcia pozycji na zniesieniu 50% wielkości Pinbara, co skutkuje lepszym potencjalnym stosunkiem zysku do ryzyka. Wykres 1.6 Wykres 1.6 przedstawia z kolei sytuację, kiedy rynek tworzy nowy szczyt, a następnie testuje poziom wsparcia, raz jeszcze tworząc formację Pinbara. Otwarcie pozycji następuje po wybiciu maksimum formacji zleceniem buy stop. Stop loss umieszczony zostaje tuż poniżej Pinbara. 1.4. Wielkość formacji świecowych W celu zwiększenia wiarygodności formowanego trendu oprócz średniej kroczącej i zwracania uwagi na lokację kolejnych dołków i szczytów, posługuje się również formacjami świecowymi. Oprócz ich kształtu kluczowe znaczenie nabiera również ich wielkość. Świece o dużej wielkości mają większą wymowę i przypisuje się im większą wagę. Mniejsze świece z kolei zwyczajowo są mniej istotne. 6
Dla usystematyzowania postrzegania rozmiaru formacji świecowych używa się oscylatora ATR. W kontekście formacji świecowych porównuje się jego średnią wartość z Pinbarem. Jeżeli Pinbar jest większy od wskaźnika, określa się go jako istotny. Wykres 1.7 przedstawia zestawienie wielkości Pinbara oraz wskaźnika ATR. Średnia zmiana ruchów ceny w analizowanym okresie wynosiła ok. 10 pipsów. Wysokość Pinbara miała rozpiętość 19 pipsów, toteż można było uznać go za istotny. Wykres 1.7 1.5. Zarządzanie ryzykiem i pozycją Ryzyko transakcyjne mieści się w przedziale od 1 do 3% kapitału. Stop loss jest przestawiany, kiedy rynek utworzy nowy szczyt. W zależności od awersji do ryzyka ustawia się go: w połowie wysokości Pindara na break even (próg rentowności) tuż powyżej poziomu break even (w przypadku trendu wzrostowego) lub tuż poniżej poziomu break even (w przypadku trendu spadkowego) dzięki temu uzyskujemy gwarancję, że transakcja na pewno zakończy się zyskiem Take Profit wyznaczany jest w stefie potencjalnego oporu. Relacja Stop Loss do Take Profit (Risk Ratio) powinna wynosić co najmniej 1:3. 1.6. Przykład wykorzystania strategii Nanosimy na wykres EMA 150 i zaznaczamy na wykresie strefy wsparcia oraz oporu. Kiedy cena zbliża do wyznaczonych stref, wyszukujemy formacji Pinbarów. Formacje młota powinny znajdować się powyżej, a spadające gwiazdy poniżej średniej. 7
Po uformowaniu się formacji, porównujemy jej wielkość z 14 ATR. W analizowanym przykładzie Pinbar jest zdecydowanie większy od wskazań ATR, bowiem jego wysokość wynosi 35 pipsów, podczas gdy ATR ok. 25 pipsów. Następnie stawiamy zlecenie oczekujące Buy Limit w okolicy połowy wysokości Pinbara, a dokładnie rzecz biorąc na górnej linii strefy wsparcia. Stop Loss ustawiamy tuż poniżej formacji młota, a Take Profit w sferze potencjalnego oporu. Wykres 1.8 Potencjalna, zalecana relacja Stop Loss do Take Profit (Risk Ratio) powinna wynosić co najmniej 1:3. W powyższym przykładzie SL miał 11 pipsów, podczas gdy TP 44-55 pipsów w zależności, w którym miejscu strefy oporu inwestor umieściłby zlecenie. RR wynosił zatem od 1:4 do 1:5. 1.7. FAQ 1. Czy można wykorzystać inne formacje? Tak, jak najbardziej. Inne formacje, które posiadają wysoką skuteczność to np. Outside Bary lub formacje złożone, tj. Fakey Setup (omawiane w strategiach zaawansowanych). Należy jednak pamiętać, że strategia najlepiej działa na opisanej formacji. 2. Co zrobić gdy rynek porusza się w konsolidacji? Wtedy nie zajmujemy żadnych pozycji i czekamy, aż rynek wejdzie w wyraźny trend. 8
2. Strategia Oscylator Stochastyczny + Dywergencja + Pinbar 2.1. Oscylator Stochastyczny Oscylatory wzięły swoją nazwę stąd, że oscylują (w podobny sposób do fali sinusoidalnej) wokół poziomej linii, zwanej linią równowagi, która odpowiada określonym poziomom cenowym i zerowemu impetowi, czyli punktowi, w którym impet nie rośnie, ani nie spada. Są narzędziami wspomagającymi określenie punktów zwrotnych na rynku i dalszego ruchu cenowego. Oscylator Stochastyczny zbudowany jest z dwóch linii: linii oscylatora oraz linii sygnalnej. Wbudowane są w niego dwa istotne poziomy: wykupienia i wyprzedania, pokazujące tym samym słabość danego ruchu cenowego i co za tym idzie ułatwia odszukiwanie punktów zwrotnych. Wykres 1.1 Oscylator Stochastyczny na wykresie H4 GBPUSD Oznaczenia: Linia niebieska linia oscylatora Linia czerwona przerywana linia sygnalna 80 poziom wykupienia 20 poziom wyprzedania 9
2.1.1. Dodawanie oscylatora Wykres 1.2 Dodawanie oscylatora na platformie MetaTrader 4 Wykres 1.3 Dodawanie oscylatora na platformie xstation Wykres 1.4 Zlecenia kupna/sprzedaży w oparciu o oscylator stochastyczny 10
2.1.2. Metodologia Przecięcie się linii oscylatora z linią sygnalną daje sygnał kupna lub sprzedaży. Przecięcie się linii oscylatora i linii sygnalnej w obszarze poziomu wykupienia daje sygnał sprzedaży. Przecięcie się linii oscylatora i linii sygnalnej w obszarze poziomu wyprzedania daje sygnał kupna. Mogą powstawać dywergencje, dające informację o słabości danego ruchu cenowego. 2.2. Dywergencja Dywergencja jest rozbieżnością pomiędzy tym co znajduje się na wykresie a tym co pokazuje oscylator. Szukanie dywergencji jest niezwykle istotną czynnością, pozwalającą na wczesne wykrycie momentu zwrotnego na rynku. Wykres 2.1 Dywergencja pozytywna na wykresie H4 EURPLN Wyróżniamy dywergencję pozytywną i negatywną. Negatywna zazwyczaj występuje na szczycie i sygnalizuje spadki (sygnał sprzedaży), a pozytywna na dołku i może być pierwszym sygnałem do wzrostu cen (sygnał kupna). 2.3. Formacja świecowa Pinbar Formacje świecowa są zwykle połączeniem kilku świec, ale występują również formacje zbudowane z pojedynczej świecy, których wymowa jest niezwykle znacząca. Pinbar jest jedną z silniejszych formacji oznaczającą siłę danego ruchu cenowego. 11
Otwarcie pozycji powinno nastąpić po ukształtowaniu się w pełni formacji świecowej. 2.4. Założenia strategii Strategia stosowana jest na wykresie H4 pary walutowej GBPUSD Należy odszukać dywergencję W obszarze tworzącej się dywergencji należy oczekiwać na ukształtowanie się formacji świecowej sygnalizującej zmianę dotychczasowego ruchu cenowego Pozycję należy otworzyć po pełnym ukształtowaniu się formacji świecowej Stop Loss należy ustawić w odległości 1 pipsa poza dolnym cieniem świecy potwierdzającej rozpoczęcie ruchu w przeciwnym niż dotychczas kierunku Take Profit należy ustawić na poziomie ostatniego znaczącego szczytu 2.5. Omówienie strategii a) Należy nanieść oscylator na wykres 12
b) Następnie należy zweryfikować sygnał płynący z przecięcia linii oscylatora i linii sygnalnej w okolicy poziomu wyprzedania lub, jeśli to możliwe, odnalezienie dywergencji W tym przypadku mamy do czynienia z dywergencją pozytywną, która sygnalizuje zakończenie ruchu spadkowego. c) Należy odszukać formację świecową pro wzrostową znajdującą się w obszarze dywergencji i wyznaczyć moment wejścia w transakcję Formacja świecowa Pinbar pojawiająca się na powyższym wykresie posiada co prawda korpus w czarnym kolorze, ale nie umniejsza to znaczenia tej formacji. Zlecenie powinno zostać złożone po pełnym ukształtowaniu się formacji świecowej Stop Loss należy ustawić minimum 3 pipsy poniżej dolnego cienia pro wzrostowej świecy 13
2.6. Przykłady Przykład 1 Na wykresie H1 USDPLN widoczna jest bardzo wyraźna dywergencja negatywna oznaczająca słabość ruchu wzrostowego. Prospadkowa formacja Pinbar wymownie zaznacza moment rozpoczęcia spadków. Zlecenie sprzedaży należy złożyć po pełnym ukształtowaniu się tej formacji świecowej. Przykład 2 Na wykresie H4 EURPLN zarysowała się znacząca dywergencja negatywna, dająca inwestorowi możliwość przygotowania się do zajęcia krótkiej pozycji. Po ukształtowaniu się pro spadkowej formacji Pinbar można złożyć zlecenie sprzedaży. 14
15