Granice symboliczne
Andrzej Niesporek ł.ukasz Trembaczowski Tomasz Warczok Granice symboliczne Studium praktyk kulturowych na przykładzie działań zawodowych pracowników soc;alnych NOMOS Uniwersytet Ślqski w Katowicach
2013 Copyright by Andrzej Niesporek, Łukasz Trembaczowski, Tomasz Warczok & Zakład Wydawniczy»NOMOS«SPIS TREŚCI Wszelkie prawa zastrzeżone. K s iążka ani żadna jej część nie moż e być przedrukowywana, an i w jakikolwiek inny sposób reprodukowana czy powielana mechanicznie, fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie, ani odczytywana w ś rodkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody wydawcy. Recenzja: dr hab. Anna Michalska, prof. UAM Publikacja dofinansowana w ramach projektu badawczego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Nr NN 11601 7239 Redakcja wydawnicza: Kasper Świerzowski Redakcja techniczna: Jacek Pawlowicz Projekt okladki: Michał Dziadkowiec ISBN 978-83-7688-132-4 KRAKÓW 20 13 Zakład Wydawniczy»NOMOS«31-208 Kraków, ul. Kluczborska 25/3 u; tel./fax: 12 626 19 21 e-mail : biuro@nomos.pl; www.nomos.pl Wstęp.......................................... 7 Metodologia........................................ 12 Część pierwsza POLESPOLECZNE Rozdział I. Teoria pola Pierre'a Bourdieu..................... 21 Wprowadzenie.................................. 21 Ogólne założe nia teorii pola............................ 22 Doksa i walki w polu.............................. 25 Międ zy autonomią a heteronomią...................... 27 Kapitały.................................... 30 Ciało i wiara.................... 32 Pole władzy........................... 36 K1ytyka teorii pola.................................. 38 Rozd ział II. Pole pomocy społecznej jako kontekst praktyk pracowników socjalnych........................... 43 Bourdieu i praca socjalna..................... 43 Praca socjalna - lys historyczny.......................... 44 Praca socjalna jako profesja................. 47 Praca socjalna w systemie profesji. Model A. Abbotta............. 50 Pierre Bourdieu o profesjach.............. 54 Pomoc społeczna i praca socjalna w Polsce................. 57 Profesjonalizacja zawodu pracownika socjalnego........... 62 Pracownicy socjalni w św i et l e badań ogólnopolskich... 65 Pole pomocy społecznej..................... 7 1 Część druga GRANICE SYMBOLICZNE Rozdział III. Pojęcie granic symbolicznych w teorii socjologicznej..... 81 Wprowadzenie................. 81 Historia............................. 82
6 Spis treśc i Bourdieu - granice jako klasyfikacje........................... 85 Bourdieu a amelykal1ska socjologia kulturo,va................... 93 Lamont...!. granice i tożsamość................................ 102 Rozdz i ał IV Granice i ich uzasadnienia....................... 110 Sacrum i profanum.................................... 110 Poza uniwersum kultuly............................... 115 Ocenianie i porząd ek uzasadniel1......................... 120 Klienci "zashlgujący" i "niezasługujący" na pomoc............... 124 "Roszczeniowość" jako nieprawomocne przekroczenie granicy.... 131 Nieczystość "postaw roszczeniowych".......... 136 Potrzeba dewiacji........................... 140 Rozdział V Procesualność granic symbolicznych................. 146 Granice w interakcji.............. 146 Rytualne podtrzymywanie granic................ 149 Od "nieczystej" alytmii do porządku temporalnego.............. 154 Zmienna geometria....................... 158 "Teoria" i "praktyka" 162 Część trzecia TOŻSAMOŚĆ Rozd z iał VI. Rozumienie tożsamości.......................... 17 1 Historia.......................... 171 Refleksyjność, habitus i tożsamość........................... 178 Granice i tożsamość.......................... 187 Rozdział VII. Budowanie tożsamości zawodowej pracowników socjalnych........................ 199 Wizerunek pracowników socjalnych................... 199 Od niskiej pozycji w hierarchii zawodów do wyższości moralnej.... 207 Między "prawdziwą pracą socjalną", a (nie)potrzebną biurokracją... 218 Tożsamość zawodowa........................ 224 Zako!1czenie.............................................. 229 Bibliografia................................... 235 Indeks rzeczowy..................... 255 Suml11a!y: Symbolic Boundaries: A Case Shldy of Culhlral Practices among Professional Social Workers.................. 259
Dr hab. Andrzej Niesporek, profesor Politechniki Ślą s kiej, absolwent socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jego zainteresowania naukowo-badawcze obejmują ogólną teorię socjologiczną. socjolog ię problemów społecznych oraz teorię i metody pracy socjalnej. Jest autorem, współautorem lub redaktorem 11 książek oraz ponad 50 artykułów naukowych. Odbył staże naukowe w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Rosji. Brał udział w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych. Opublikowa ł m.in. Czy koniec socjologii jakq znamy? Socjologia wobec wyzwań zmieniajqcej się rzeczywistości. Dr Łu kasz Trembaczowski, adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Ś lą skiego w Ka towicach. Jego zainteresowania naukowo-badawcze obejmują ogó l ną teo rię soc j o l ogiczną, społeczną teorię ryzyka i zaufania oraz socjo l og ię pracy. Uczestn i czył w kilku projektach badawczych. Jest autorem kilkunastu ar t ykułów, a także współautorem wydanej ostatnio (wraz z Tomaszem Warczokiem) książki Miłośnicy, znawcy, koneserzy czy przechodnie? Recepcja sztuki współczesnej na przykładzie galerii Gómego Ś lqska. Dr Tomasz Warczok, adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie. Jego g łów n e zainteresowania naukowe obejm ują teorie socjologiczne, socjo l ogię ku l turową oraz ana l izę dyskursu. Jest autorem kilkudzies i ęciu artykułów publikowanych m.in. w "Studiach Socjologicznych" i " P rzeglądz i e Socjologii Jakościowej" oraz wspó łautorem (z Łukaszem Trembaczowskim) książki Miłośnicy, znawcy, koneserzy czy przechodnie? Recepcja sztuki współczesnej na przykładz ie galerii Górnego Ślqska. W zamyśle autorów pracy wyjaśnianie nieformalnych kategorii postrzegania i oceny klientów stwarza szansę na rozpoznanie ukrytych kryteriów udzielania pomocy. [... l Autorzy stawiają sobie jeszcze jeden cel - poznanie genezy i wyj aśnienie zasad budowania identyfikacji zawodowej pracowników socjalnych, a w szczegó l ności poznanie stanowienia, podtrzymywania i uzasadniania przez nich granic symbolicznych jako podstawy tożsamości zawodowej. Mogę stwierdz ić, że praca ma wiele walorów, w tym głównie poznawczych i aplikacyjnych. Jest oparta na przemyś l anej metodologii oraz rzetelnie przedstawionej i udokumentowanej wiedzy. Z recenzji prof. dr hab. Anny Michalskiej www.nomos.pl