Raport z Badania Ewaluacyjnego Beneficjentów Instytucjonalnych Działań 2.1, 2.2 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Wyniki dotyczące projektów szkoleniowych: Firmy rodzinne Inwestycja w kadry Partnerstwo Publiczno-Prywatne Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem Z wiekiem na plus Warszawa, grudzień 2012
SPIS TREŚCI I. NAJWAŻNIEJSZE WYNIKI... 4 II. INFORMACJE O BADANIU... 7 1. Cele badania... 7 2. Metodologia... 8 III. MOTYWY UDZIAŁU W SZKOLENIACH I ŹRÓDŁA INFORMACJI O SZKOLENIACH.. 10 IV. OCENA UDZIAŁU W SZKOLENIACH... 13 V. EFEKTY UDZIAŁU W SZKOLENIACH... 16 VI. DOŚWIADCZENIA I PLANY ZWIĄZANE Z DOKSZTAŁCANIEM PRACOWNIKÓW. 24 VII. INFORMACJE O RESPONDENTACH... 30 2
SPIS WYKRESÓW Wykres III.1 Źródła wiedzy o szkoleniach... 10 Wykres III.2 Powody udziału w szkoleniach... 11 Wykres III.3 Kontynuowanie pracy w firmie przez pracowników, którzy wzięli udział w szkoleniach... 12 Wykres IV.1 Częstość wykorzystywania wiedzy zdobytej w trakcie udziału w szkoleniu... 13 Wykres IV.2 Ocena przydatności szkoleń... 14 Wykres IV.3 Występowanie problemów związanych z udziałem w szkoleniach... 15 Wykres V.1 Pozyskanie funduszy unijnych dzięki udziałowi w szkoleniu... 16 Wykres V.2 Nawiązanie kontaktów biznesowych z innymi podmiotami gospodarczymi dzięki udziałowi w szkoleniu... 17 Wykres V.3 Zmiany, które zaszły w firmach w ciągu ostatnich 6 miesięcy... 18 Wykres V.4 Wpływ udziału w szkoleniach na poszczególne zaobserwowane zmiany... 19 Wykres V.5 Korzystanie z usług zewnętrznych doradców po zakończeniu udziału w projekcie Firmy rodzinne... 20 Wykres V.6 Wdrożenie zarządzania zasobami ludzkimi po zakończeniu udziału w projekcie Inwestycja w kadry... 20 Wykres V.7 Zwiększenie wydatków na inwestycje w ochronę środowiska po zakończeniu udziału w projekcie Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem... 21 Wykres V.8 Stopień wydatków na inwestycje w ochronę środowiska po zakończeniu udziału w projekcie Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem... 21 Wykres V.9 Prowadzenie działalności w ramach klastrów przed udziałem w projekcie Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw... 22 Wykres V.10 Prowadzenie działalności w ramach klastrów po udziale w projekcie Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw... 22 Wykres V.11 Wdrożenie elementów zarządzania wiekiem po zakończeniu udziału w projekcie... 23 Wykres V.12 Ocena korzyści z udziału w szkoleniach jako wartych poniesionych kosztów... 23 Wykres VI.1 Dokształcanie pracowników w ciągu ostatnich 12 miesięcy... 24 Wykres VI.2 Korzystanie ze środków unijnych w celu dokształcania kadr w ciągu ostatnich 12 miesięcy... 25 Wykres VI.3 Plany dokształcania pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy... 26 Wykres VI.4 Zamiar ubiegania się o dofinansowanie dokształcania pracowników ze środków unijnych... 27 Wykres VI.5 Wielkość środków na podnoszenie kwalifikacji... 28 Wykres VI.6 Stopień zwiększenia wielkości środków przeznaczanych na podnoszenie kwalifikacji pracowników... 29 Wykres VII.1 Liczba pracowników... 30 Wykres VII.2 Wielkość miejscowości... 31 Wykres VII.3 Wielkość przychodów firmy w roku ubiegłym... 32 Wykres VII.4 Długość działalności firmy... 33 Wykres VII.5 Zakres działalności firmy... 34 Wykres VII.6 Etap rozwoju firmy... 35 Wykres VII.7 Specjalizacja działalności firmy... 36 Wykres VII.8 Stanowisko... 37 3
I. Najważniejsze wyniki MOTYWY UDZIAŁU W SZKOLENIACH Beneficjenci poszczególnych projektów szkoleniowych przystępowali do udziału w szkoleniach kierując się różnorodnymi motywami. Potrzeba zdobycia nowych umiejętności w związku z rozwojem firmy (w związku z wprowadzeniem nowych technologii, wchodzeniem na nowe rynki, zmianami w organizacji funkcjonowania firmy, itp.) była głównym celem Beneficjentów szkoleń w ramach projektów Firmy rodzinne oraz Inwestycja w kadry. Beneficjenci szkoleń Zarządzanie środowiskiem i Partnerstwo publiczno-prywatne jako motyw najczęściej wskazywali natomiast chęć zapoznania pracowników z określonymi regulacjami prawnymi lub innego rodzaju przepisami. W przypadku projektu Powiązania kooperacyjne najczęściej wskazywano potrzebę zdobycia wiedzy z zakresu pozyskiwania funduszy unijnych, zaś w przypadku projektu Z wiekiem na plus motywem udziału w szkoleniach była chęć zaktualizowania potrzebnej w branży wiedzy i umiejętności przez pracowników. Głównym źródłem informacji na temat szkoleń były instytucje szkoleniowe. Uzyskały one najwięcej wskazań wśród Beneficjentów projektów: Inwestycja w kadry, Zarządzanie środowiskiem oraz Z wiekiem na plus. W przypadku Beneficjentów projektu szkoleniowego Firmy rodzinne i Partnerstwo publiczno-prywatne większą rolę jako źródła informacji pełniły strony internetowe. OCENA SZKOLEŃ I EFEKTY UDZIAŁU W SZKOLENIACH Ocena szkoleń w ramach sześciu monitorowanych projektów była ogólnie pozytywna, choć wskaźniki dotyczące poszczególnych obszarów różnią się wśród Beneficjentów poszczególnych projektów. Przydatność szkoleń najbardziej pozytywnie ocenili Beneficjenci projektów szkoleniowych Firmy rodzinne oraz Z wiekiem na plus (w obu przypadkach odsetek najwyższych ocen - 5 i 4 - wyniósł ponad 7). Najbardziej krytycznie przydatność szkoleń ocenili natomiast Beneficjenci szkoleń w ramach projektu Powiązania kooperacyjne (należy jednak wziąć pod uwagę, że projekt ten oceniało tylko 7 Beneficjentów). Wartość wskaźnika częstości wykorzystywania wiedzy zdobytej w trakcie udziału w szkoleniu była najwyższa w przypadku trzech projektów: Firmy rodzinne, Z wiekiem na plus oraz Inwestycja w kadry. Około 7 respondentów uczestniczących w tych projektach odpowiedziało, że nabyta wiedza jest wykorzystywana często lub bardzo 4
często. Najniższą wartość wskaźnika zanotowano natomiast w przypadku Beneficjentów projektu szkoleniowego Powiązania kooperacyjne. Najczęściej wskazywanym powodem utrudniającym wykorzystywanie wiedzy i umiejętności nabytych w trakcie udziału w szkoleniach był wystarczający poziom dotychczasowych umiejętności pracowników. Zdecydowana większość Beneficjentów wszystkich omawianych projektów nie napotkała żadnych problemów czy niedogodności związanych z udziałem w szkoleniach. Występowanie problemów najczęściej zgłaszali respondenci reprezentujący szkolenia w ramach projektu Firmy rodzinne (odsetek wskazań wyniósł 2). Najczęściej wymieniany problem, jaki występował w związku z udziałem w szkoleniach, to obciążenia biurokratyczne, kłopoty z przygotowaniem dokumentów. Zdecydowana większość Beneficjentów ocenia szkolenia jako warte poniesionych kosztów (nakładów finansowych i kosztów organizacyjnych). Najwyższy wskaźnik uzyskały szkolenia w ramach trzech projektów: Firmy rodzinne (odsetek odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak : 92%), Partnerstwo publiczno-prywatne (91% odpowiedzi) oraz Inwestycja w kadry (89% odpowiedzi). Beneficjenci szkoleń w ramach poszczególnych projektów pytani byli również o specyficzne cele: Tylko 12% Beneficjentów projektu szkoleniowego Inwestycja w kadry wdrożyło strategię zarządzania zasobami ludzkimi po zakończeniu udziału w projekcie. W trakcie takiego wdrażania jest około 3 badanych, a kolejne 4 planuje adaptację takiej strategii. Wszyscy respondenci, którzy wdrożyli strategię zarządzania zasobami ludzkimi (N=7) odpowiedzieli, że spełniła ona oczekiwania firmy. Zwiększenie wydatków na inwestycje w ochronę środowiska po zakończeniu udziału w projekcie Zarządzanie środowiskiem zadeklarowało tylko Beneficjentów tego projektu. Stopień zwiększenie wydatków w przypadku połowy badanych wynosił pomiędzy 1 a 3, w przypadku drugiej części respondentów wyniósł powyżej 3. Jedyny system, który został wprowadzony przez Beneficjenów projektu, to ISO 14000, jego wdrożenie zadeklarowało badanych. 32% Beneficjentów szkoleń w ramach projektu Z wiekiem na plus wdrożyło elementy zarządzania wiekiem po zakończeniu udziału w projekcie. 5
DOŚWIADCZENIA I PLANY ZWIĄZANE Z DOKSZTAŁCANIEM PRACOWNIKÓW Odsetek Beneficjentów, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy dokształcali pracowników finansowało lub współfinansowało udział w innych szkoleniach, kursach, seminariach, studiach podyplomowych był najwyższy wśród respondentów reprezentujących projekt szkoleniowy Partnerstwo publiczno-prywatne (81%), najniższy zaś w przypadku projektu szkoleniowego Firmy rodzinne (52%). Większość Beneficjentów, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy dokształcali pracowników finansując lub współfinansując ich udział w innych szkoleniach, seminariach, studiach podyplomowych korzystało w tym celu ze środków unijnych. Dotyczy to wszystkich omawianych projektów, odsetki wskazań wahają się od 82% w przypadku Beneficjentów projektu Inwestycja w kadry, do 6 w przypadku projektu Powiązania kooperacyjne. Zdecydowana większość Beneficjentów planuje dokształcać pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Deklaracje takie najczęściej składali badani reprezentujący projekty szkoleniowe: Inwestycja w kadry i Partnerstwo publiczno-prywatne. Wśród powodów braku zamiaru dokształcania pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy najczęściej wymieniano brak środków finansowych. Średnio około 6 Beneficjentów, którzy w ciągu najbliższych 12 miesięcy planują dokształcać swoich pracowników, zamierza ubiegać się o dofinansowanie na ten cel ze środków unijnych. Odsetki respondentów deklarujących taki zamiar w poszczególnych projektach są dość podobne, z wyjątkiem projektu Powiązania kooperacyjne, w którym zamiar taki deklarowało 8 respondentów. 6
II. Informacje o badaniu 1. Cele badania Obszarem badania było Poddziałanie 2.1.1 Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Jednym z celów projektów realizowanych w jego ramach jest podnoszenie kwalifikacji i umiejętności pracowników polskich przedsiębiorstw. Działania w ramach Poddziałania 2.1.1 są realizowane poprzez trzy typy projektów: zamknięte projekty szkoleń i doradztwa (dla pracowników jednego lub kilku z góry określonych przedsiębiorstw), otwarte projekty szkoleń i doradztwa (dla wielu różnych firm); studia podyplomowe. Oferta projektów jest skierowana do przedsiębiorców i ich pracowników. Beneficjentami są pracownicy wydelegowani przez swoich pracodawców oraz właściciele i kadra menadżerska firm. Badanie ewaluacyjne, którego wyniki zaprezentowane zostaną w niniejszym raporcie objęło Beneficjentów projektów szkoleniowych: Firmy rodzinne Inwestycja w kadry Partnerstwo Publiczno-Prywatne Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem Z wiekiem na plus Prezentowane wyniki dotyczą łącznie 4 edycji badania ewaluacyjnego obejmującego wymienione projekty w 2012 roku. W szczególności do głównych celów badania należały: Ocena użyteczności dofinansowywanych usług szkoleniowych; Diagnoza planów szkoleniowych Beneficjentów; Diagnoza wpływu dofinansowywanych szkoleń i studiów podyplomowych na działalność Beneficjentów. 7
2. Metodologia Badaniem objęci zostali Beneficjenci Instytucjonalni Działania 2.1 PO KL, których pracownicy na około 6 miesięcy przed rozpoczęciem realizacji badania wzięli udział w szkoleniach dofinansowywanych z funduszy europejskich: Do udziału w badaniu zaproszone zostały osoby dysponujące w poszczególnych organizacjach najszerszą wiedzą i najbardziej ugruntowanymi opiniami odnośnie wpływu uczestnictwa pracowników w ewaluowanych szkoleniach na funkcjonowanie danej firmy lub instytucji. Badanie zostało zrealizowane metodą ankiet internetowych (CAWI). Zaproszenie do udziału w badaniu w postaci listu uwierzytelnionego przez PARP zostało wysłane do Beneficjentów drogą mailową. W liście wyjaśniony został cel i sposób przeprowadzenia badania oraz zawarty link do ankiety on-line oraz unikalny dla każdej organizacji login umożliwiający dostęp do ankiety. Ankieta internetowa została sporządzona w sposób umożliwiający łatwe i intuicyjne poruszanie się po niej. Jej wypełnianie można było przerwać w dowolnym momencie, a po kolejnym zalogowaniu (przy użyciu tego samego loginu) rozpocząć od momentu, w którym zostało przerwane. Możliwe było poprawianie odpowiedzi na pytania, na które respondent udzielił już odpowiedzi, zatwierdzanie wypełnionej ankiety oraz możliwość wydrukowania wprowadzonych odpowiedzi w dowolnym momencie, w tym również po wypełnieniu całej ankiety. Respondentom zapewniony został kontakt telefoniczny (infolinia) oraz mailowy z administratorem badania, z którego mogli korzystać w przypadku pojawienia się ewentualnych pytań dotyczących realizacji lub problemów z wypełnianiem ankiet. Na realizację każdego z etapów zapewnione zostało minimum 10 dni roboczych. W tym czasie stan realizacji był monitorowany i przeprowadzane były wysyłki listów przypominających (minimum 3 monity w każdym z etapów). 8
Wielkość prób w poszczególnych etapach i poziomy zwrotności ankiet przedstawiały się następująco: Firmy rodzinne wielkość próby: N=28, zwrotność: 26, Inwestycja w kadry wielkość próby: N=67, zwrotność: 24,9% Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw wielkość próby: N=9, zwrotność: 5, Partnerstwo Publiczno-Prywatne wielkość próby: N=92, zwrotność: 32,5% Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem wielkość próby: N=29, zwrotność: 27,6% Z wiekiem na plus wielkość próby: N=147, zwrotność: 19, 9
III. Motywy udziału w szkoleniach i źródła informacji o szkoleniach Pyt. A01: Skąd dowiedzieli się Państwo o szkoleniach w ramach projektu [nazwa projektu]? Mogą Państwo wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Możliwość wielu odpowiedzi. Wykres III.1 Źródła wiedzy o szkoleniach Bezpośrednio od instytucji szkoleniowej, wykonawcy szkolenia Ze strony internetowej Od znajomych, rodziny Z materiałów promujących projekt (ulotki, broszury, plakaty itp.) Od pracowników naszej firmy Z prasy Z radia lub telewizji Inne 12% 5% 12% 2% 18% 8% 18% 12% 1 5% 2% 1% 1% 2% 5% 6% 32% 29% 32% 29% 28% 46% 45% 48% 42% 4 58% 5 Firmy rodzinne, N=25 Inwestycja w kadry, N=57 Powiązania kooperacyjne, N=7 Środowisko, N=28 Z wiekiem na plus, N=137 Partnerstwo Publiczno- Prywatne, N=85 5 Głównym źródłem informacji na temat szkoleń były instytucje szkoleniowe. Uzyskały one najwięcej wskazań wśród Beneficjentów projektów Inwestycja w kadry, Zarządzanie środowiskiem oraz Z wiekiem na plus. W przypadku Beneficjentów projektu szkoleniowego Firmy rodzinne i Partnerstwo publiczno-prywatne większą rolę jako źródła informacji pełniły strony internetowe. 10
Pyt. A02: Dlaczego Państwa firma zdecydowała się na udział w tych szkoleniach? Mogą Państwo wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Możliwość wielu odpowiedzi. Wykres III.2 Powody udziału w szkoleniach Chcieliśmy, aby nasi pracownicy zaktualizowali potrzebną w naszej branży wiedzę i umiejętności Potrzebowaliśmy zdobyć nowe umiejętności w związku z rozwojem firmy Potrzebowaliśmy zapoznania pracowników z określonymi regulacjami prawnymi lub innego rodzaju przepisami Potrzebowaliśmy uzupełnienia wiedzy i umiejętności przez nowozatrudnionych pracowników Chcieliśmy nawiązać kontakty biznesowe z innymi podmiotami gospodarczymi Chcieliśmy wynagrodzić pracowników w sposób inny niż finansowy Chcieliśmy zdobyć wiedzę z zakresu pozyskiwania funduszy unijnych Inne powody 32% 21% 2 1 16% 19% 32% 2 12% 29% 8% 19% 16% 2 2 19% 2 46% 45% 5 58% 6 59% 6 5 6 6 76% 86% Firmy rodzinne, N=25 Inwestycja w kadry, N=57 Powiązania kooperacyjne, N=7 Środowisko, N=28 Z wiekiem na plus, N=137 Partnerstwo Publiczno- Prywatne, N=85 11
Beneficjenci poszczególnych projektów szkoleniowych przystępowali do udziału w szkoleniach kierując się różnorodnymi motywami. Porzeba zdobycia nowych umiejęctości w związku z rozwojem firmy (w związku z wprowadzeniem nowych technologii, wchodzeniem na nowe rynki, zmianami w organizacji funkcjonowania firmy, itp.) była głównym celem Beneficjentów szkoleń w ramach projektów Firmy rodzinne oraz Inwestycja w kadry. Beneficjenci szkoleń Zarządzanie środowiskiem i Partnerstwo publiczno-prywatne jako motyw najczęściej wskazywali natomiast chęć zapoznania pracowników z określonymi regulacjami prawnymi lub innego rodzaju przepisami. W przypadku projektu Powiązania kooperacyjne najczęściej wskazywano potrzebę zdobycia wiedzy z zakresu pozyskiwania funduszy unijnych, zaś w przypadku projektu Z wiekiem na plus motywem udziału w szkoleniach była chęć zaktualizowania potrzebnej w branży wiedzy i umiejętności przez pracowników. Pyt. F2: Czy obecnie w Państwa firmie pracuje ktokolwiek spośród osób biorących udział w szkoleniu w ramach projektu [nazwa projektu]? Wszyscy respondenci. Wykres III.3 Kontynuowanie pracy w firmie przez pracowników, którzy wzięli udział w szkoleniach Tak Nie Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 Firmy rodzinne, N=28 Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 9 9 92% 89% 85% 78% 8% 15% 22% Wskaźnik zatrudnienia pracowników, którzy odbyli szkolenia różni się biorąc pod uwagę Beneficjentów poszczególnych projetów szkoleniowych. Najniższą wartość: 78% osiąga w przypadku projektu Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw. 12
IV. Ocena udziału w szkoleniach Pyt. A05: Jak często wykorzystują Państwo wiedzę i umiejętności zdobyte lub pogłębione przez Państwa pracowników w trakcie udziału w szkoleniu w ramach projektu [nazwa projektu]? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres IV.1 Częstość wykorzystywania wiedzy zdobytej w trakcie udziału w szkoleniu Bardzo często Rzadko W ogóle nie wykorzystujemy Często Bardzo rzadko Trudno powiedzieć Firmy rodzinne, N=25 16% 6 12% Z wiekiem na plus, N=137 1 59% 18% 2% 1 Inwestycja w kadry, N=57 61% 2% 18% 2% Środowisko, N=28 46% 39% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 5% 32% 29% 21% 6% Powiązania kooperacyjne, N=7 29% 5 Wartość wskaźnika częstości wykorzystywania wiedzy zdobytej w trakcie udziału w szkoleniu była najwyższa w przypadku trzech projektów: Firmy rodzinne, Z wiekiem na plus oraz Inwestycja w kadry. Około 7 respondentów uczestniczących w tych projektach odpowiedziało, że nabyta wiedza jest wykorzystywana często lub bardzo często. Najniższą wartość wskaźnika zanotowano natomiast w przypadku Beneficjentów projektu szkoleniowego Powiązania kooperacyjne. Najczęściej wskazywanym powodem utrudniającym wykorzystywanie wiedzy i umiejętności nabytych w trakcie udziału w szkoleniach był wystarczający poziom dotychczasowych umiejętności pracowników. 13
Pyt. A07: Jak ogólnie oceniają Państwo przydatność szkoleń w ramach projektu [nazwa projektu] z punktu widzenia potrzeb Państwa firmy? Oceny proszę dokonać na skali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza zupełnie nieprzydatne a 5 oznacza bardzo przydatne. wiedzy. Firmy, które potrafiły określić częstość wykorzystywania zdobytej przez pracowników Wykres IV.2 Ocena przydatności szkoleń 5- Bardzo przydatne 4 3 2 1- Zupełnie nieprzydatne Trudno powiedzieć Firmy rodzinne, N=25 3 46% 1 Z wiekiem na plus, N=137 25% 48% 2 2% 2% Środowisko, N=28 15% 52% 26% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 2 39% 28% 6% Inwestycja w kadry, N=57 2 4 35% 2% 5% Powiązania kooperacyjne, N=7 29% 5 1% Przydatność szkoleń najbardziej pozytywnie ocenili Beneficjenci projektów szkoleniowych Firmy rodzinne oraz Z wiekiem na plus (w obu przypadkach odsetek najwyższych ocen - 5 i 4 - wyniósł ponad 7). Najbardziej krytycznie przydatność szkoleń ocenili natomiast Beneficjenci szkoleń w ramach projektu Powiązania kooperacyjne (należy jednak wziąć pod uwagę, że projekt ten oceniało tylko 7 Beneficjentów). 14
Pyt. A03: Czy udział Państwa firmy w tych szkoleniach wiązał się z jakimiś problemami lub niedogodnościami? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres IV.3 Występowanie problemów związanych z udziałem w szkoleniach Tak Nie Trudno powiedzieć Firmy rodzinne, N=25 2 72% 8% Środowisko, N=28 89% Inwestycja w kadry, N=57 5% 9 5% Z wiekiem na plus, N=137 5% 89% 6% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 1% 98% 1% Powiązania kooperacyjne, N=7 10 Zdecydowana większość Beneficjentów wszystkich omawianych projektów nie napotkała żadnych problemów czy niedogodności związanych z udziałem w szkoleniach. Występowanie problemów najczęściej zgłaszali respondenci reprezentujący szkolenia w ramach projektu Firmy rodzinne (odsetek wskazań wyniósł 2). Najczęściej wymieniany problem, jaki występował w związku z udziałem w szkoleniach, to obciążenia biurokratyczne, kłopoty z przygotowaniem dokumentów. 15
V. Efekty udziału w szkoleniach Pyt. B01: Czy dzięki udziałowi w szkoleniach w ramach projektu [nazwa projektu] udało się Państwa firmie pozyskać fundusze unijne? Firmy, które zdecydowały się na udział w szkoleniu w celu zdobycia wiedzy z zakresu pozyskiwania funduszy unijnych. Wykres V.1 Pozyskanie funduszy unijnych dzięki udziałowi w szkoleniu Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć Z wiekiem na plus, N=6 3 1 1 3 Środowisko, N=4 25% 5 25% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=16 6% 31% 31% 31% Powiązania kooperacyjne, N=6 5 3 1 Firmy rodzinne, N=1 10 Pozyskanie funduszy unijnych jako cel przystąpienia do udziału w szkoleniach wskazali respondenci reprezentujący szkolenia w ramach projektów Z wiekiem na plus, Zarządzanie środowiskiem, Partnerstwo publiczno-prywatne, Powiązania kooperacyjne oraz Firmy rodzinne. Osiągnięcie tego celu wskazał co drugi Beneficjent szkoleń Z wiekiem na plus, co czwarty reprezentant projektu Zarządzanie środowiskiem oraz 6% badanych z projektu Partnerstwo publiczno-prywatne. Natomiast żaden z Beneficjentów pozostałych projektów nie wskazał, że udział zaowocował osiągnięciem tego celu. 16
Pyt. B02: Czy dzięki udziałowi w szkoleniach w ramach projektu [nazwa projektu] udało się Państwa firmie nawiązać współpracę z innymi podmiotami gospodarczymi? Firmy, które zdecydowały się na udział w szkoleniu w celu nawiązania kontaktów biznesowych z innymi podmiotami gospodarczymi. Wykres V.2 Nawiązanie kontaktów biznesowych z innymi podmiotami gospodarczymi dzięki udziałowi w szkoleniu Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć Powiązania kooperacyjne, N=2 10 Środowisko, N=1 10 Firmy rodzinne, N=15 2 4 4 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=16 1 38% 4 6% Z wiekiem na plus, N=11 9% 36% 2 18% 9% Inwestycja w kadry, N=7 29% 5 Kontakty biznesowe z innymi podmiotami gospodarczymi dzięki udziałowi w szkoleniach udało się nawiązać wszystkim Beneficjentom szkoleń Powiązania kooperacyjne i Zarządzanie środowiskiem, którzy taki cel sobie stawiali (uwaga: małe wielkości prób). 17
Pyt. B05: Poniżej widzą Państwo pytania dotyczące zmian, jakie mogły zajść w Państwa firmie w ciągu ostatnich 6 miesięcy. Przy każdym pytaniu proszę zaznaczyć czy dana zmiana zaszła w Państwa firmie, czy też nie. Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres V.3 Zmiany, które zaszły w firmach w ciągu ostatnich 6 miesięcy Wprowadzenie nowych sposobów zarządzania lub organizacji pracy Wprowadzenie nowych lub znacząco ulepszonych produktów lub usług Zwiększenie udziału w rynku Wprowadzenie znaczących zmian w promocji produktów lub usług Wejście na nowe rynki zbytu Inne znaczą ce zmiany 8% 5% 16% 18% 1 1 21% 29% 29% 36% 32% 29% 2 28% 32% 31% 39% 4 4 4 4 42% 4 52% 5 5 5 5 Firmy rodzinne, N=25 68% 65% 6 Inwestycja w kadry, N=57 Powiązania kooperacyjne, N=7 Środowisko, N=28 Z wiekiem na plus, N=137 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 18
Pyt. B06: Jaki wpływ miał udział Państwa firmy w szkoleniach w ramach projektu [nazwa projektu] na.? Firmy, w których w ciągu ostatnich miesięcy zaszły poszczególne zmiany. Wykres V.4 Wpływ udziału w szkoleniach na poszczególne zaobserwowane zmiany Duży wpływ Średni wpływ Mały wpływ Brak wpływu Trudno powiedzieć Wprowadzenie nowych sposobów zarządzania lub organizacji pracy Wprowadzenie nowych lub znacząco ulepszonych produktów lub usług Zwiększenie udziału w rynku Wprowadzenie znaczących zmian w promocji produktów lub usług Wejście na nowe rynki zbytu Firmy rodzinne, N=17 Inwestycja w kadry, N=37 Powiązania kooperacyjne, N=4 Środowisko, N=12 Z wiekiem na plus, N=88 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=25 Firmy rodzinne, N=13 Inwestycja w kadry, N=25 Powiązania kooperacyjne, N=2 Środowisko, N=14 Z wiekiem na plus, N=74 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=14 Firmy rodzinne, N=9 Inwestycja w kadry, N=18 Powiązania kooperacyjne, N=2 Środowisko, N=14 Z wiekiem na plus, N=57 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=7 Firmy rodzinne, N=10 Inwestycja w kadry, N=18 Powiązania kooperacyjne, N=3 Środowisko, N=6 Z wiekiem na plus, N=58 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=6 Firmy rodzinne, N=6 Inwestycja w kadry, N=16 Powiązania kooperacyjne, N=1 Środowisko, N=12 Z wiekiem na plus, N=42 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=3 36% 16% 16% 46% 12% 12% 3 1 29% 19% 1 1 32% 8% 1 12% 5 42% 5 29% 49% 4 61% 5 36% 41% 1 4 65% 25% 1 1 46% 1% 2 4 8% 15% 2 15% 56% 12% 12% 8% 3 5 6 5 41% 6 5 3 5 31% 10 5 51% 25% 5 29% 29% 2 16% 5 3 28% 5 4 32% 5 3 22% 29% 2 6% 6% 25% 3 3 2 1 1 21% 9% 2% 3 3 25% 25% 12% 3 19
Pyt. S01: Czy po zakończeniu udziału w projekcie Firmy rodzinne korzystały z usług zewnętrznych doradców? pracują. Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich Wykres V.5 Korzystanie z usług zewnętrznych doradców po zakończeniu udziału w projekcie Firmy rodzinne Tak Nie Firmy rodzinne, N=25 36% 6 Pyt. S01: Czy po zakończeniu udziału w projekcie Inwestycja w kadry Państwa firma wdrożyła strategię zarządzania zasobami ludzkimi? pracują. Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich Wykres V.6 Wdrożenie zarządzania zasobami ludzkimi po zakończeniu udziału w projekcie Inwestycja w kadry Tak, wdrożyliśmy strategię 12% Jeszcze nie, ale jesteśmy w trakcie wdrażania 28% Jesz cze nie, ale planujemy wdrożenie 4 Nie wdrożyliśmy i nie planujemy wdrożenia strategii Trudno powiedzieć 12% Inwestycja w kadry, N=57 Tylko 12% Beneficjentów projektu szkoleniowego Inwestycja w kadry wdrożyło strategię zarządzania zasobami ludzkimi po zakończeniu udziału w projekcie. W trakcie takiego wdrażania jest około 3 badanych, a kolejne 4 planuje adaptację takiej strategii. Wszyscy respondenci, którzy wdrożyli strategię zarządzania zasobami ludzkimi (N=7) odpowiedzieli, że spełniła ona oczekiwania firmy. 20
Pyt. S01: Czy po zakończeniu udziału w projekcie Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem Państwa firma zwiększyła wydatki na inwestycje w ochronę środowiska? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres V.7 Zwiększenie wydatków na inwestycje w ochronę środowiska po zakończeniu udziału w projekcie Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem Tak Nie Trudno powiedzieć Środowisko, N=28 79% Pyt. S02: W jakim stopniu (o ile procent w stosunku do okresu sześciu miesięcy poprzedzających udział w projekcie) Państwa firma zwiększyła wydatki na inwestycje w ochronę środowiska? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres V.8 Stopień wydatków na inwestycje w ochronę środowiska po zakończeniu udziału w projekcie Szkolenia z zakresu zarządzania środowiskiem Pomiędzy 1 a 3 Powyżej 3 Środowisko, N=2 5 5 Zwiększenie wydatków na inwestycje w ochronę środowiska po zakończeniu udziału w projekcie Zarządzanie środowiskiem zadeklarowało tylko Beneficjentów tego projektu. Stopień zwiększenia wydatków w przypadku połowy badanych wynosił pomiędzy 1 a 3, w przypadku drugiej części respondentów wyniósł powyżej 3. Jedyny system, który został wprowadzony przez Beneficjenów projektu, to ISO 14000. Jego wdrożenie zadeklarowało badanych. 21
Pyt. S01: Czy przed uczestnictwem projekcie Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw Państwa firma prowadziła działalność w ramach klastra(ów)? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres V.9 Prowadzenie działalności w ramach klastrów przed udziałem w projekcie Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw Tak Nie Trudno powiedzieć Powiązania kooperacyjne, N=7 29% 71% Pyt. S01: Czy po zakończenie uczestnictwa w projekcie Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw Państwa firma prowadziła lub prowadzi obecnie działalność w ramach klastra(ów)? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres V.10 Prowadzenie działalności w ramach klastrów po udziale w projekcie Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw Tak Nie Trudno powiedzieć Powiązania kooperacyjne, N=7 4 5 Prowadzenie działalności w ramach klastrów po udziale w projekcie Powiązania kooperacyjne polskich przedsiębiorstw wzrosło o 14 punktów procentowych. Przed udziałem w projekcie 29% firm zadeklarowało prowadzenie takiej działalności, zaś po zakończeniu udziału 4. 22
Pyt. S03: Czy po zakończeniu uczestnictwa Państwa firmy w projekcie Z wiekiem na plus w Państwa firmie wdrożono jakiekolwiek elementy zarządzania wiekiem? pracują. Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich Wykres V.11 Wdrożenie elementów zarządzania wiekiem po zakończeniu udziału w projekcie Tak Nie Trudno powiedzieć Z wiekiem na plus, N=137 32% 36% 32% Pyt. B07: Czy korzyści związane z udziałem w szkoleniach w ramach projektu [nazwa projektu] okazały się warte poniesionych przez Państwa firmę kosztów związanych z nakładami finansowymi, poświęconym czasem, ewentualnymi obciążeniami biurokratycznymi itp.? pracują. Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich Wykres V.12 Ocena korzyści z udziału w szkoleniach jako wartych poniesionych kosztów Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć Firmy rodzinne, N=25 52% 4 8% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 38% 5 1% 6% 2% Inwestycja w kadry, N=57 35% 5 Z wiekiem na plus, N=137 2 56% 12% 5% Środowisko, N=28 68% Powiązania kooperacyjne, N=7 4 4 Zdecydowana większość Beneficjentów ocenia szkolenia jako warte poniesionych kosztów (nakładów finansowych i kosztów organizacyjnych). Najwyższy wskaźnik uzyskały szkolenia w ramach trzech projektów: Firmy rodzinne (odsetek odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak : 92%), Partnerstwo publiczno-prywatne (91% odpowiedzi) oraz Inwestycja w kadry (89% odpowiedzi). 23
VI. Doświadczenia i plany związane z dokształcaniem pracowników Pyt. C01: Czy poza udziałem w szkoleniach w ramach projektu [nazwa projektu], w ciągu ostatnich 12 miesięcy Państwa firma dokształcała swoich pracowników, to znaczy finansowała lub współfinansowała ich udział w innych szkoleniach, kursach, seminariach, studiach podyplomowych itp.? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres VI.1 Dokształcanie pracowników w ciągu ostatnich 12 miesięcy Tak Nie Trudno powiedzieć Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 81% 15% Z wiekiem na plus, N=137 7 26% 1% Powiązania kooperacyjne, N=7 71% 29% Inwestycja w kadry, N=57 6 3 Środowisko, N=28 5 39% Firmy rodzinne, N=25 52% 48% Odsetek Beneficjentów, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy dokształcali pracowników finansowało lub współfinansowało udział w innych szkoleniach, kursach, seminariach, studiach podyplomowych był najwyższy wśród respondentów reprezentujących projekt szkoleniowy Partnerstwo publiczno-prywatne (81%), najniższy zaś w przypadku projektu szkoleniowego Firmy rodzinne (52%). 24
Pyt. C02: Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy finansując lub współfinansując dokształcanie pracowników Państwa firmy korzystali Państwo ze środków unijnych? Firmy, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy dokształcały pracowników finansując lub współfinansując ich udział w innych szkoleniach, seminariach, studiach podyplomowych. Wykres VI.2 Korzystanie ze środków unijnych w celu dokształcania kadr w ciągu ostatnich 12 miesięcy Tak Nie Trudno powiedzieć Inwestycja w kadry, N=57 82% 1 5% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 7 1 6% Środowisko, N=28 7 18% 6% Z wiekiem na plus, N=137 7 2 2% Firmy rodzinne, N=25 62% 39% Powiązania kooperacyjne, N=7 6 4 Większość Beneficjentów, którzy w ciągu ostatnich 12 miesięcy dokształcali pracowników finansując lub współfinansując ich udział w innych szkoleniach, seminariach, studiach podyplomowych korzystało w tym celu ze środków unijnych. Dotyczy to wszystkich omawianych projektów. Odestki wskazań wahają się od 82% w przypadku Beneficjentów projektu Inwestycja w kadry, do 6 w przypadku projektu Powiązania kooperacyjne. 25
Pyt. C03: Czy w przeciągu najbliższych 12 miesięcy Pana/i firma planuje dokształcać swoich pracowników? Firmy, których pracownicy biorący udział w dofinansowywanych szkoleniach nadal w nich pracują. Wykres VI.3 Plany dokształcania pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy Zdecydowanie tak Raczej tak Raczej nie Zdecydowanie nie Trudno powiedzieć Inwestycja w kadry, N=57 28% 61% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=85 3 49% 2% 8% Środowisko, N=28 18% 6 Z wiekiem na plus, N=137 3 4 1% 1 9% Firmy rodzinne, N=25 32% 4 2 Powiązania kooperacyjne, N=7 5 29% Zdecydowana większość Beneficjentów planuje dokształcać pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Deklaracje takie najczęściej składali badani reprezentujący projekty szkoleniowe: Inwestycja w kadry i Partnerstwo publiczno-prywatne. Wśród powodów braku zamiaru dokształcania pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy najczęściej wymieniano brak środków finansowych 26
Pyt. C05: Czy Pana(i) firma zamierza ubiegać się o dofinansowanie dokształcania pracowników ze środków unijnych? Firmy, które zamierzają dokształcać swoich pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Wykres VI.4 Zamiar ubiegania się o dofinansowanie dokształcania pracowników ze środków unijnych Tak Nie Trudno powiedzieć Powiązania kooperacyjne, N=5 8 2 Środowisko, N=23 61% 1 26% Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=73 59% 2 Z wiekiem na plus, N=110 58% 1 25% Firmy rodzinne, N=19 58% 26% 16% Inwestycja w kadry, N=51 5 18% 26% Średnio około 6 Beneficjentów, którzy w ciągu najbliższych 12 miesięcy planują dokształcać swoich pracowników, zamierza ubiegać się o dofinansowanie na ten cel ze środków unijnych. Odsetki respondentów deklarujących taki zamiar w poszczególnych projektach są dość podobne, z wyjątkiem projektu Powiązania kooperacyjne, w którym zamiar taki deklarowało 8 respondentów. 27
Pyt. C06: Czy w przeciągu najbliższych 12 miesięcy w porównaniu z okresem ostatniego roku Pana/i firma zamierza zmniejszyć, zwiększyć czy też nie zmieniać wielkości środków przeznaczanych na podnoszenie kwalifikacji pracowników? Firmy, które zamierzają dokształcać swoich pracowników w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Wykres VI.5 Wielkość środków na podnoszenie kwalifikacji Zwiększyć Nie zmieniać Zmniejszyć Trudno powiedzieć Powiązania kooperacyjne, N=5 4 4 20,0 Firmy rodzinne, N=19 3 58% 5% Z wiekiem na plus, N=110 3 55% 1% 12% Środowisko, N=23 3 65% Inwestycja w kadry, N=51 2 55% 2% 2 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=73 21% 52% 8% 19% Średnio około połowa Beneficjentów w ciągu najbliższych 12 miesięcy nie zamierza zmieniać wielkości środków przeznaczanych na podnoszenie kwalifikacji pracowników. Zwiększyć nakłady na ten cel najczęściej planują Beneficjenci szkoleń w ramach projektu Powiązania kooperacyjne oraz Firmy rodzinne. 28
Pyt. C08: W jakim stopniu w przeciągu najbliższych 12 miesięcy Pana/i firma zamierza zwiększyć wielkości środków przeznaczanych na podnoszenie kwalifikacji pracowników w porównaniu z okresem ostatniego roku? Firmy, które w ciągu najbliższych 12 miesięcy zamierzają zwiększyć wielkość środków przeznaczanych na podnoszenie kwalifikacji pracowników. Wykres VI.6 Stopień zwiększenia wielkości środków przeznaczanych na podnoszenie kwalifikacji pracowników Nieznacznie czyli poniżej 1 1 22% 4 4 5 Średnio czyli od 1 do 3 4 5 4 5 4 6 Wyraźnie czyli powyżej 3 Trudno powiedzieć 1 1 1 4 Firmy rodzinne, N=7 Inwestycja w kadry, N=12 Powiązania kooperacyjne, N=2 Środowisko, N=7 Z wiekiem na plus, N=36 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=15 Od 1 do 3 - taki stopień zwiększenia wielkości środków na podnoszenie kwalifikacji pracowników był deklarowany najczęściej. 29
VII. Informacje o respondentach Pyt. M01: Ilu pracowników zatrudnia Państwa firma? Wszyscy respondenci. Wykres VII.1 Liczba pracowników Jedną, samozatrudnienie Od 2 do 9 Od 10 do 49 Od 50 do 249 250 i więcej Trudno powiedzieć 6% 8% 2% 8% 1% 1% 3 29% 28% 26% 22% 2 2 31% 29% 3 4 41% 3 36% 45% 5 Firmy rodzinne, N=28 Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 30
Pyt. M02: Gdzie znajduje się główna siedziba Państwa firmy? Wszyscy respondenci. Wykres VII.2 Wielkość miejscowości Wieś 12% 1 9% 25% Miasto do 10 tys. mieszkańców 5% 9% 18% Miasto 10-50 tys. mieszkańców 1 1 12% 2 6 Miasto 50-100 tys. mieszkańców 1 12% 2 Miasto pow yżej 100 tys. mieszkańców 39% 41% 36% 5 62% Firmy rodzinne, N=28 Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 31
Pyt. M03: Jakie były przychody Państwa firmy w roku ubiegłym? Wszyscy respondenci. Wykres VII.3 Wielkość przychodów firmy w roku ubiegłym Do 2 milionów PLN 3 48% 48% 68% 6 2-10 milionów PLN 1 8% 2 10-50 milionów PLN 1 1 16% 16% Firmy rodzinne, N=28 50-100 milionów PLN 2% 5% Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Powyżej 100 milionów PLN Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 Trudno powiedzieć 21% 16% 28% 52% 32
Pyt. M04: W którym roku powstała Państwa firma? Wszyscy respondenci. Wykres VII.4 Długość działalności firmy Do 5 lat 6-10 lat 11-15 lat 16-20 lat Powyżej 20 lat Trudno powiedzieć 22% 3 1 1 21% 3 22% 21% 2 15% 3 1 18% 21% 18% 15% 21% 39% 15% 4 1 18% 2 Firmy rodzinne, N=28 1 Inwestycja w kadry, N=67 6% 36% Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 33
Pyt. M05: Na jakim rynku działa Pana(i) firma? Mogą Państwo wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Wszyscy respondenci. Wykres VII.5 Zakres działalności firmy Międzynarodowy światowy, czyli kraje spoza Unii Europejskiej 18% 1 16% 2 Międzyna rodowy europejski, czyli kraje Unii Europejskiej 1 21% 2 35% 3 Krajowy 28% 39% 45% 56% 5 6 Regionalny, czyli obszar jednego województwa lub kilku sąsiednich województw 3 3 35% 35% 25% 5 Lokalny, czyli okoliczne miejscowości lub gminy 16% 21% 31% 36% 52% Trudno powiedzieć Firmy rodzinne, N=28 9% Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 34
Pyt. M06: Na jakim etapie rozwoju znajduje się obecnie Państwa firma? Wszyscy respondenci. Wykres VII.6 Etap rozwoju firmy Wczesnym czyli firma dopiero powstaje, organizuje się Stagnacja lub kryzys Rozwija się dynamicznie Stabilizac ja czyli liniowy wzrost Konsolidacja Trudno powiedzieć 2% 2% 2% 25% 12% 5% 1% 1% 6% 3 18% 1 18% 3 1 2 3 4 45% 51% 56% 52% 62% Firmy rodzinne, N=28 Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 35
Pyt. M07: Jaka jest specjalizacja działalności Państwa firmy? Wszyscy respondenci. Wykres VII.7 Specjalizacja działalności firmy Usługi Handel Produkcja Oświata, nauka, Budownictwo Transport Służba zdrowia Kultura, sektor medialny Inna 19% 28% 2 31% 2% 29% 25% 22% 28% 2 1 18% 6% 9% 1 5% 1 5% 2% 5% 8% 1 39% 51% 58% 59% 59% 68% Firmy rodzinne, N=28 89% Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 36
Pyt. F1: Jakie jest Pana(i) stanowisko w przedsiębiorstwie? Wszyscy respondenci. Wykres VII.8 Stanowisko właściciel 1% 28% 29% 45% 68% 78% kierownik 1 25% 29% 3 stanowisko samodzielne 2 28% 16% 21% dyrektor pracownik szczebla niekierowniczego prezes 12% 16% 19% 1 8% 2 18% 6% 8% 2% Firmy rodzinne, N=28 Inwestycja w kadry, N=67 Powiązania kooperacyjne, N=9 Środowisko, N=29 Z wiekiem na plus, N=147 Partnerstwo Publiczno-Prywatne, N=92 inne s tanowisko 5% 1 37