KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI DLA POLSKIEGO SZKOLNICTWA WYśSZEGO Marek Frankowicz Jadwiga Mirecka Seminarium Bolońskie Krajowe Ramy Kwalifikacji. Budowa programów studiów na bazie efektów kształcenia Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego Kraków, 16.06.2011
PLAN PREZENTACJI Co to są ramy kwalifikacji Europa: ramy bolońskie i Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie Polska: Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego i Krajowe Ramy Kwalifikacji Nowe Prawo o Szkolnictwie Wyższym Podsumowanie
NIHIL NOVI SUB SOLE Koncepcja ram kwalifikacji nie jest nowa. Pojawiają się one w odpowiedzi na zapotrzebowanie, szczególnie gdy krajowy lub regionalny system edukacji i/lub szkoleń staje się zbyt skomplikowany lub gdy nie odpowiada na aktualne potrzeby społeczne. Odpowiedniki ram kwalifikacji można dostrzec w średniowiecznych uniwersytetach (porównywalne tytuły bakałarza, magistra i doktora) czy też w cechach okresu średniowiecza (powiązana z kompetencjami hierarchia zawodowa).
Z WIKIPEDII: During the Gupta period in India (AD 300 600), craftmen's associations, which may have had archaic antecedents, were known as shreni. Greek organizations in Ptolemaic Egypt were called koinon, starting from their 3rd century BC origins of Roman collegia, spread with the extension of the Empire. The Chinese hanghui probably existed already during the Han Dynasty (206 BC - AD 220):, but certainly they were present in the Sui Dynasty (589-618 AD).
CZELADNIK (WIKIPEDIA) Mianem "czeladnika" określano posiadającego wiedzę fachową rzemieślnika, który okres nauki (termin) zakończył zdanym egzaminem czeladniczym (zob. terminator), lecz nie był w stanie prowadzić własnego warsztatu, do czego niezbędne było m.in. zdanie egzaminu mistrzowskiego (zob. majstersztyk) zgodnie ze statutem danego cechu. Promocja ucznia na czeladnika (wyzwolenie) odbywała się w wyznaczonym wcześniej terminie. Mistrz wraz z uczniem stawali przed starszyzną cechową; uczeń prezentował swoją pracę, zaś mistrz świadczył o jego umiejętnościach. Po wniesieniu obowiązkowej opłaty cechowej terminator stawał się czeladnikiem i mógł wybrać zakład, w którym dalej zamierzał praktykować. Uzyskiwał także prawo do otrzymywania zapłaty za swoją pracę.
RAMY KWALIFIKACJI W czasach obecnych, w związku z procesami globalizacji, coraz większą rolą uczenia się przez całe życie, coraz większą dynamiką rynku pracy, wzrasta zainteresowanie rządów i rozmaitych organizacji, uporządkowaniem różnych typów edukacji i szkoleń. Na poziomie krajowym główne powody tego zainteresowania to: ustanowienie krajowych standardów w obszarze edukacji i szkoleń, promowanie jakości edukacji i szkoleń, tworzenie systemu koordynacji i porównywania kwalifikacji, rozwijanie narzędzi i procedur ułatwiających dostęp do kształcenia, przemieszczenie się osób uczących się pomiędzy różnymi instytucjami (krajami), uznawanie dotychczasowych osiągnięć i progresję kształcenia.
RAMY KWALIFIKACJI W każdym kraju i sektorze istnieją implicite struktury (ramy) kwalifikacji. Są to zbiory istniejących w danych systemach edukacji i szkoleń dyplomów, świadectw i certyfikatów. Ramy te mogą być wyłącznie deskryptywne, to znaczy służą klasyfikacji funkcjonujących w danym obszarze kwalifikacji. Mogą też być czynnikiem zmian, czyli przybierać charakter instrumentu normatywnego.
W EUROPIE: Dwie RÓŻNE bajki: Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego (QFHE) Europejskie Ramy Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie (EQF LLL)
RAMY KWALIFIKACJI DLA SZKOLNICTWA WYśSZEGO (QFHE) Początek: ok. 2002 Zatwierdzenie: 2005 Deklarowany czas wprowadzenia: 2010 Wspólna Inicjatywa na rzecz Jakości: opracowanie Deskryptorów Dublińskich QFHE wprowadzane w krajach uczestniczących w Procesie Bolońskim (47 krajów)
DESKRYPTORY DUBLIŃSKIE OPIERAJĄ SIĘ NA NASTĘPUJĄCYCH ELEMENTACH: wiedza i rozumienie, wykorzystywanie w praktyce wiedzy i zdolności rozumienia, ocena i formułowanie sądów, umiejętności komunikacji, umiejętności uczenia się.
EUROPEJSKIE RAMY KWALIFIKACJI DLA UCZENIA SIĘ PRZEZ CAŁE śycie (EQF LLL) Wprowadzane w krajach Unii Europejskiej Dotyczą całego systemu edukacji i szkoleń W szczególności: EQF nie zastępuje krajowych ram kwalifikacji EQF nie ma na celu harmonizacji, EQF nie definiuje nowych kwalifikacji.
EQF KATEGORIE DESKRYPTORÓW Wiedza Umiejętności Kompetencje Uwaga: w Polsce stosuje się nazewnictwo Wiedza Umiejętności Kompetencje personalne i społeczne
EQF LLL Wiedza: warstwy hamburgera Umiejętności: skonsumowanie Kompetencje: odpowiedzialność za żołądek QF HE Wiedza: warstwy hamburgera Zastosowanie wiedzy: skonsumowanie Wyrażanie sądów: mniam, mniam Komunikacja: powiedzieć kolegom jak smakowało Umiejętność uczenia się; kryteria dla fast-foodów RÓśNICE MIĘDZY DWOMA TYPAMI RAM (V. Gehmlich)
Osiągnięcia spoza EQF ŚcieŜki kształcenia systemu edukacji 8 8 8 7 6 7 6 6-7 7 6 5
A W POLSCE? Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji powołany został Międzyresortowy Zespół do spraw uczenia się przez całe życie, w tym Krajowych Ram Kwalifikacji. W skład Zespołu wchodzą: Minister Edukacji Narodowej- przewodniczący Zespołu; Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego; Minister Gospodarki; Minister Pracy i Polityki Społecznej; Minister Rozwoju Regionalnego; Minister Spraw Zagranicznych; Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.
KOMITET STERUJĄCY DS. KRAJOWYCH RAM KWALIFIKACJI Na mocy Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 lutego 2010 r. powołano Komitet Sterujący ds. KRK dla uczenia się przez całe życie. Z upoważnienia Pani prof. Barbary Kudryckiej, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, pracami Komitetu Sterującego ds. KRK dla uczenia się przez całe życie kieruje Pan prof. Zbigniew Marciniak- Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Polska Rama Kwalifikacji www.kwalifikacje.org.pl Projekt systemowy prowadzony przez Instytut Badań Edukacyjnych
W PRACACH KOMITETU STERUJĄCEGO UDZIAŁ BIORĄ: Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego - przewodniczący Komitetu; Minister Edukacji Narodowej; Minister Gospodarki; Minister Pracy i Polityki Społecznej; Minister Rozwoju Regionalnego; Minister Spraw Zagranicznych; Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego; Ministerstwo Zdrowia; Ministerstwo Obrony Narodowej; Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji; Ministerstwo Infrastruktury.
EQF LLL KRK (dyplom, świadectwo) QFHE 8 Doktor Doctor 7 Magister Master 6 Licencjat, InŜ. Bachelor 5??? Short cycle (trwa dyskusja) 4 Matura 3 ZSZ 2 Gimnazjum 1 Szkoła podst.
KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI
KRK DLA SZKOLNICTWA WYśSZEGO Zespół pracujący nad KRK: Grupa Robocza (eksperci) Przedstawiciele PKA i RGSzW Obszarnicy
KRK DLA SZKOLNICTWA WYśSZEGO Obszary proponowane w Polsce Nauki ścisłe Nauki przyrodnicze Nauki humanistyczne Nauki społeczne Nauki rolnicze Nauki medyczne Nauki o sztuce Nauki techniczne
MATRIOSZKA RAMOWA Ramy europejskie Ramy krajowe Ramy obszarowe Nauki ścisłe, rolnictwo, nauki humanistyczne Wzorce ( benchmarki ) Historia, chemia, Program studiów Chemia nowych materiałów, matematyka finansowa,
NOWE PRAWO O SZKOLNICTWIE WYśSZYM 18a) Krajowe Ramy Kwalifikacji dla Szkolnictwa WyŜszego - opis, przez określenie efektów kształcenia, kwalifikacji zdobywanych w polskim systemie szkolnictwa wyŝszego 18b) kwalifikacje - efekty kształcenia, poświadczone dyplomem, świadectwem, certyfikatem lub innym dokumentem wydanym przez uprawnioną instytucję potwierdzającym uzyskanie zakładanych efektów kształcenia 18c) efekty kształcenia zasób wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych uzyskanych w procesie kształcenia przez osobę uczącą się
OGRANICZONA AUTONOMIA Art. 11. 1. Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni posiadająca uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego i spełniająca warunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt 1, może prowadzić studia na określonym przez senat uczelni, w drodze uchwały, kierunku studiów i poziomie kształcenia, w ramach obszarów kształcenia oraz dziedzin odpowiadających uprawnieniom do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego. Uchwała senatu uczelni określa efekty kształcenia, do których są dostosowane plany studiów i programy kształcenia, odpowiednio do poziomu i profilu kształcenia.
OGRANICZONA AUTONOMIA Art. 11.2. Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni nieposiadająca uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego, moŝe prowadzić studia na określonym kierunku, poziomie i profilu kształcenia zgodnie z: 1) wzorcowym opisem efektów kształcenia dla kierunku i poziomu kształcenia określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 lub 2) opisem efektów kształcenia określonym przez senat uczelni dla kierunku innego niŝ kierunki określone w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2. 3. Podstawowa jednostka organizacyjna uczelni nieposiadająca uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego moŝe uzyskać uprawnienie do prowadzenia studiów, o których mowa w ust. 2, na podstawie decyzji ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyŝszego, wydanej po zasięgnięciu opinii ministra nadzorującego uczelnię oraz Polskiej Komisji Akredytacyjnej w zakresie spełniania warunków określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3 pkt 1. W przypadku kierunku studiów innego niŝ określony w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 wymagana jest równieŝ opinia Polskiej Komisji Akredytacyjnej o efektach kształcenia określonych przez senat uczelni.
UCHWAŁA NR 76/2009 PREZYDIUM PKA Z DNIA 19 LUTEGO 2009 W SPRAWIE USTALENIA OGÓLNYCH KRYTERIÓW OCENY JAKOŚCI KSZTAŁCENIA Uzyskanie oceny wyróżniającej i pozytywnej jest uwarunkowane m.in.. "orientacją na efekty kształcenia", a ocena negatywna może być wydana, jeśli jednostka prowadzi kształcenie na poziomie znacznie niższym od niezbędnego minimum, co spowodowane jest między innymi nieokreśleniem zasad i kryteriów oceny efektów kształcenia.
PODSUMOWANIE: PO CO NAM RAMY? Dwa RÓŻNE, choć POWIĄZANE powody: Proces Boloński: skoro się zdecydowaliśmy na studia wielostopniowe, trzeba je jakoś dookreślić, żeby w różnych krajach były porównywalne Uczenie się przez całe życie & dynamiczne zmiany na rynku pracy: potrzeba uporządkowania systemów edukacji i szkoleń na szczeblu krajowym i europejskim
PODSUMOWANIE: CO Z TYCH RAM MAMY? Porównywalność różnych systemów edukacji i szkoleń Budowa spójnego systemu uczenia się przez całe życie w tym: tworzenie systemu walidacji kompetencji Kształcenie zorientowane na studenta
Podsumowanie: Konsekwencje KRK dla uczelni Wzrost autonomii programowej uczelni MoŜliwość tworzenia programów poza istniejącymi kierunkami MoŜliwość budowania na nowo, lub modyfikacji programów juŝ istniejących (z wyjątkiem kierunków regulowanych) MoŜliwość zróŝnicowania programów i ścieŝek kształcenia MoŜliwość zwiększenia wpływu studentów i pracodawców na kształt programów
Wpływ KRK na konstrukcję programów Konieczność zdefiniowaniakompetencji (profilu) absolwenta zgodnie z poziomami KRK Obowiązek odniesienia się do KRK w dyplomach i świadectwach (po r. 2012) Zmiana sposobu opisu studiów (od procesu i treści do efektów) Koniecznośćopracowania sposobów uzyskania założonych efektów oraz oceny stopnia ich osiągnięcia Zwrócenie uwagi na kompetencje uniwersalne Zaliczanie uprzednich osiągnięć (walidacja) Obowiązek zapewnienia jakości
Od środowiska akademickiego, uczonych i nauczycieli akademickich, rad wydziałów i uczelni, a takŝe od samych doktorantów i studentów zaleŝeć będzie, jakie efekty przyniesie wprowadzenie ram. Czy spełnią swe zadania, czy raczej spotkają się z zaniechaniem ze strony środowiska akademickiego. Prof. Dr hab. Barbara Kudrycka Minister Nauki i Szkolnictwa WyŜszego
KRAJOWA ANTYRAMA KWALIFIKACJI Antyrama (łac. anti przeciw, odwrotny) rodzaj oprawy służący do umieszczania w niej płaskich obrazków, zdjęć, itp. Można powiedzieć, że antyrama jest tym, co pozostanie po usunięciu ramy z obrazu, stąd przedrostek. Antyrama usztywnia dzieło, chroni je przed zniszczeniem i nadaje schludny, estetyczny wygląd. Umożliwia również zawieszenie na ścianie. (z Wikipedii)
Maltańskie Ramy Kwalifikacji
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ! marek.frankowicz@gmail.com