WSPÓLNE ZGROMADZENIE PARLAMENTARNE AKP-UE Komisja ds. Społecznych i Ochrony Środowiska 29.8.2006 PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie wody w krajach rozwijających się Współsprawozdawcy: Achille Tapsoba (Burkina Faso) i Eija-Riitta Korhola CZĘŚĆ A: WSTĘPNY PROJEKT REZOLUCJI PR\622556.doc APP/3916/A
PR_INI_art113 SPIS TREŚCI Strona PROCEDURA... 3 PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO... 4 APP/3916/A 2/11 PR\622556.doc
PROCEDURA Na posiedzeniu w dniu 20 listopada 2005 r. Prezydium Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE upoważniło Komisję ds. Społecznych i Ochrony Środowiska do opracowania, zgodnie z art. 2 ust. 8 Regulaminu, sprawozdania w sprawie wody w krajach rozwijających się. Na posiedzeniach w dniach 14 września 2005 r. i 19 listopada 2005 r. Komisja ds. Społecznych i Ochrony Środowiska wyznaczyła na współsprawozdawców Achille Tapsobę (Burkina Faso) i Eiję-Riitę Korholę. Komisja ds. Społecznych i Ochrony Środowiska rozpatrzyła projekt sprawozdania na posiedzeniach w dniach... Na ostatnim posiedzeniu przyjęła ona poniższy wstępny projekt rezolucji... Podczas głosowania obecni byli:... Rezolucja została przedstawiona do przyjęcia w dniu... PR\622556.doc 3/11 APP/3916/A
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie wody w krajach rozwijających się Wspólne Zgromadzenie Parlamentarne, na posiedzeniu w Bridgetown (Barbados) w dniach 20-23 listopada 2006 r., uwzględniając art. 177, 178, 179, 180, 181 i 181 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, uwzględniając Umowę o partnerstwie AKP-UE, podpisaną w Cotonou (Benin) w dniu 23 czerwca 2000 r., a w szczególności konieczność lepszego wykorzystania zasobów naturalnych państw AKP, uwzględniając wnioski Czwartego Światowego Forum Wody, które odbyło się w Meksyku w dniach 16-22 marca 2006 r., uwzględniając Agendę 21 zatwierdzoną na konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie ochrony środowiska i rozwoju w Rio de Janeiro w 1992 r., a w szczególności jej ust. 18, uwzględniając Deklarację Milenijną i Milenijne Cele Rozwoju (MCR) oraz raport końcowy (2005 r.) zespołu ds. wody i warunków sanitarnych w ramach projektu milenijnego Organizacji Narodów Zjednoczonych, zatytułowany Zdrowie, godność i rozwój: jak to osiągnąć?, uwzględniając deklarację polityczną przyjętą na Światowym Szczycie w sprawie Zrównoważonego Rozwoju, który odbył się w Johannesburgu w dniach 26 sierpnia - 4 września 2002 r., który określił działania priorytetowe w pięciu kluczowych dziedzinach w celu zapewnienia realizacji Milenijnych Celów Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych: woda i systemy sanitarne, energia, zdrowie, rolnictwo i bioróżnorodność, uwzględniając Światowy Szczyt na rzecz Rozwoju Społecznego, który odbył się w Kopenhadze (1995 r.) oraz przyjętą na nim deklarację w sprawie dostaw wody i systemów sanitarnych w perspektywie walki z ubóstwem, uwzględniając Międzynarodową Konferencję na temat wody słodkiej, która miała miejsce w Bonn w 2001 r., uwzględniając Konferencję Narodów Zjednoczonych w sprawie wody, która odbyła się w Mar del Plata i jej plan działania dotyczący oceny i wykorzystania zasobów wodnych (1977 r.), uwzględniając Światowe Forum w New Delhi (1990 r.) dotyczące dostaw wody nieskażonej i wdrożenia odpowiednich środków wywozu nieczystości, APP/3916/A 4/11 PR\622556.doc
uwzględniając dokument ramowy przyjęty na 37. Szczycie Organizacji Jedności Afrykańskiej, który przewiduje, że dziewiątym z dziesięciu celów Nowego Partnerstwa dla Rozwoju Afryki (NEPAD) jest stworzenie i poprawa infrastruktur, włącznie z infrastrukturami w dziedzinie technologii informacyjnej i komunikacyjnej, energii, transportu, wody i systemów sanitarnych, uwzględniając rezolucję Parlamentu Europejskiego w sprawie krajów rozwijających się, gospodarki wodnej: polityka współpracy na rzecz rozwoju i jej znaczenie strategiczne (T5-0377/2003), uwzględniając Inicjatywę Wodną UE (EUWI) przyjętą podczas Światowego Szczytu w sprawie Zrównoważonego Rozwoju (WSSD) w Johannesburgu w 2002 r., uwzględniając Fundusz Wodny AKP-UE, zainicjowany w 2004 r., uwzględniając sprawozdanie w sprawie finansowania zasobów wodnych przedstawione na Trzecim Światowym Forum Wody w Kioto w marcu 2003 r., uwzględniając Światowy Raport Narodów Zjednoczonych w sprawie wody, zatytułowany Woda - wspólna odpowiedzialność, przedstawiony 9 marca 2006 r., uwzględniając sprawozdanie Komisji ds. Społecznych i Ochrony Środowiska w sprawie wody w krajach rozwijających się (ACP/UE 0000/06), A. mając na uwadze, że 1,1 miliarda osób jest pozbawionych wystarczającego dostępu do wody pitnej, a 2,6 miliarda osób nie ma dostępu do odpowiednich urządzeń sanitarnych, (WHO/UNICEF JMP 2004) 1, B. mając na uwadze, że przyrost demograficzny zakłada potrzebę zaopatrywania, do 2015 roku, 1,1 miliarda osób w wodę pitną oraz 2,6 miliarda w systemy sanitarne, w tym odpowiednio 400 i 410 milionów osób w Afryce; odnotowując, że zapotrzebowanie na wodę pitną będzie rosło, biorąc pod uwagę, że do roku 2050 populacja światowa wynosić będzie ponad 9 bilionów osób, C. mając na uwadze, że znaczenia wody dla rozwoju społeczno-gospodarczego nie trzeba udowadniać, ponieważ stanowi ona ważną część działalności produkcyjnej, odgrywa pierwszorzędną rolę w rolnictwie, rybołówstwie, w dziedzinie zdrowia, przemysłu, energii, ochrony ekosystemów i bioróżnorodności i we wszystkich formach konsumpcji mających na celu dobrobyt społeczności, D. mając na uwadze, że dostęp do wody pitnej jest uznawany za podstawowe prawo człowieka, potwierdzone przez konwencje międzynarodowe w sprawie praw społecznogospodarczych i kulturowych, oraz że woda, niezbędna dla życia i dobrobytu ludzi, nie może być traktowana jedynie jako produkt handlowy, ale również jako dobro społeczne, 1 http://www.wssinfo.org PR\622556.doc 5/11 APP/3916/A
E. mając na uwadze, że woda i systemy sanitarne są kluczowymi zagadnieniami przekrojowymi w ramach MCR, oraz że ich należyte podjęcie ma podstawowe znaczenie dla realizacji MCR, F. mając na uwadze, że żadna strategia walki z ubóstwem nie może lekceważyć żywotnych potrzeb społeczności w zakresie wody oraz konieczności zapewnienia sprawiedliwego i zrównoważonego zarządzania tym zasobem o podstawowym znaczeniu, w interesie ogółu społeczeństwa, G. mając na uwadze, że promowanie ekologicznych, trwałych systemów sanitarnych daje gwarancję wody nieskażonej i możliwość użyźniania dla potrzeb spożywczej produkcji w rolnictwie; odnotowując, że MCR określają wodę jako podstawowy element w wymiarze środowiskowym, H. mając na uwadze, że słaby dostęp do wody pitnej i systemów sanitarnych jest przyczyną wielu chorób; mając na uwadze, że infekcje związane z brakiem higieny oraz niebezpieczeństwa sanitarne wśród populacji są w Afryce nagminne i powstają głównie na skutek skażenia źródeł wody, złego wykorzystania wody lub nieprzestrzegania pewnych zasad higieny, I. mając na uwadze, że światowe zasoby wodne są rozmieszczone nierównomiernie: dziewięć państw posiada wspólnie 60% światowych zasobów wody słodkiej (Brazylia, Rosja, Kanada, Indonezja, Chiny, Kolumbia, Stany Zjednoczone, Peru i Indie), natomiast kraje ubogie w wodę słodką to w szczególności wyspy, kraje małe i pustynne (między innymi: Izrael, Libia, Mauretania, Republika Zielonego Przylądka, Dżibuti, Kuwejt), J. mając na uwadze, że trzy na cztery kraje, często politycznie, kulturowo i gospodarczo różne, mają dostęp do tych samych rzek międzynarodowych, oraz że przy braku porozumienia co do zrównoważonego i sprawiedliwego wykorzystania, woda, źródło życia, staje się potencjalnym źródłem napięć i sporów, które mogą powodować konflikty, K. mając na uwadze, że w krajach Afryki i Azji dostępność wody zależna jest od wielu sezonowych wahań i od cyklicznych okresów suszy i powodzi, oraz że niektóre kraje nadmorskie i wyspiarskie muszą zmagać się z problemami wody słonej, która zanieczyszcza pokłady wody słodkiej, L. mając na uwadze, że fenomen suszy jest często spowodowany złym użytkowaniem ziemi, niekontrolowanym wypasem, wyrębem lasów i realizowaniem szerokich programów nawadniania, które nie są trwałe, M. mając na uwadze, że obecne trendy dotyczące w szczególności demografii, nasilonej urbanizacji, zmian klimatycznych, ekologii, struktury ekonomicznej, stanowią wielkie wyzwanie dla zarządzania zasobami wodnymi w krajach rozwijających się, w szczególności tych zlokalizowanych w regionie Sahelu, N. mając na uwadze, że w rolnictwie intensywnym oraz produkcyjnym do nawadniania zużywa się około 70% słodkiej wody, ze stratą 40% wody, oraz że ulepszenie technik nawadniania pól powinno umożliwić zaoszczędzenie znacznej ilości wody i zwiększyć APP/3916/A 6/11 PR\622556.doc
wydajność upraw rolnych w celu uzupełnienia upraw zależnych od wody deszczowej, które nie pokrywają całości potrzeb żywieniowych, O. mając na uwadze, że aby zrealizować MCR dotyczące zredukowania o połowę liczby źle odżywionej ludności, w ciągu dziesięciu nadchodzących lat nieunikniony będzie 50% wzrost aktualnego zapotrzebowania na wodę dla potrzeb żywieniowych, P. mając na uwadze, że w wielu wsiach afrykańskich społeczności nie dysponują ani studniami, ani podłączeniem domostw do kanalizacji, ani źródłem wody pitnej, ani zbiornikami na deszczówkę, Q. mając na uwadze, że rozwój i promocja odpowiednich technologii sanitarnych, uruchomienie strategii zakładających gromadzenie lokalnych środków finansowych oraz udział wspólnotowy umożliwią w ciągu nadchodzącego dziesięciolecia przyśpieszenie wprowadzenia na poziomie lokalnym trwałych praktyk sanitarnych, R. mając na uwadze, że niewystarczająca ilość środków finansowych do zapewnienia odnowy infrastruktury, utrzymania istniejącego wyposażenia i zarządzania nim sprawia, iż nieuniknione jest pogorszenie się usług w zakresie wody oraz wyłączenie z nich ludności ubogiej, zwłaszcza na obszarach podmiejskich, w związku z wysokimi kosztami usług, S. mając na uwadze, że racjonalnie zarządzanie zasobami wodnymi zakłada udział społeczności lokalnych - a w szczególności ważną rolę kobiet w procesie zarządzania - zarówno na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, ale także odpowiedni system stawek, który pozwoliłby wszystkim na dostęp do wody, aby pokryć podstawowe potrzeby i zapewnić skuteczne zużytkowanie wody nakładając odpowiedzialność na użytkowników, T. mając na uwadze, że w krajach rozwijających się, rządom nie udaje się nałożyć stawek na wodę, które odzwierciedlałyby koszty dostawy, U. mając na uwadze, że braki środków technicznych, finansowych i zasobów ludzkich pociągają za sobą złe zarządzanie zasobami wodnymi i usługami w tym zakresie, V. mając na uwadze, że polityka prywatyzacji zarządzania zasobami wodnymi i liberalizacji usług publicznych nasiliła zjawisko zadłużenia zewnętrznego krajów Południa, których dostępne zasoby są raczej przeznaczane na spłatę zadłużenia zamiast na trwały rozwój, dostęp do wody pitnej, edukacji, zdrowia, mieszkań i energii; W. mając na uwadze, że w większości krajów rozwijających się daje się zauważyć rzeczywistą chęć włączenia zagadnień związanych z wodą, higieną i systemami sanitarnymi do obszarów polityki i strategii rozwoju (takich jak decentralizacja, walka z ubóstwem, zintegrowane zarządzanie zasobami wodnymi,...), jak również inicjatyw na rzecz finansowania dostaw wody i systemów sanitarnych (UE, Nowe Partnerstwo dla Rozwoju Afryki - NEPAD, Afrykański Bank Rozwoju - BAD, Afrykańska Rada Ministrów ds. Wody - AMCOW,...), PR\622556.doc 7/11 APP/3916/A
X. mając na uwadze, że podejmowane są inicjatywy na szczeblu europejskim, takie jak Fundusz Wodny AKP-UE, którego celem jest wspieranie poprawy dostępu do wody pitnej i systemów sanitarnych dla ludności pozostającej w trudnej sytuacji w tych państwach, podejmując w sposób aktywny kwestię deficytu w zakresie środków finansowych, Y. mając na uwadze, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie przeznaczają każdego roku około 1,4 miliarda euro na wodę i systemy sanitarne w krajach rozwijających się, w konsekwencji czego UE staje się największym dostarczycielem pomocy w tym sektorze, Z. mając na uwadze, że celem Inicjatywy Wodnej UE (EUWI) jest zwiększenie międzynarodowego zaangażowania w realizację Milenijnych Celów Rozwoju i celów Światowego Szczytu w sprawie Zrównoważonego Rozwoju (WSSD) w zakresie wody pitnej i systemów sanitarnych, poprzez strategiczne partnerstwa regionalne łączące wszystkie zainteresowane strony - rządy, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, władze lokalne i sektor prywatny, 1. potwierdza, że powszechny i niedyskryminacyjny dostęp do wody jest prawem i uznaje, że polityka i strategie rozwoju i walki z ubóstwem muszą uwzględnić żywotne potrzeby ludności w zakresie wody, zwłaszcza ludności znajdującej się w najcięższej sytuacji oraz konieczność zapewnienia sprawiedliwego i trwałego zarządzania zasobami wodnymi w interesie ogółu społeczeństwa; 2. zwraca się do krajów AKP o wdrożenie strategii i polityki w dziedzinie rolnictwa, które sprzyjałyby technikom nawadniania pozwalającym na zaoszczędzenie znacznej ilości wody oraz o priorytetowe potraktowanie gospodarki wodnej, co pozwoli na uzyskanie trwałego bezpieczeństwa żywności; 3. zaleca państwom AKP wdrożenie nowych sposobów produkcji i zużycia wody opartych na zrównoważonym zintegrowanym zarządzaniu, uwzględniającym wymiar społecznogospodarczy wody, wspierającym rolnictwo ekologiczne oparte na wykorzystaniu środków lokalnych, promującym odpowiednie technologie i udział wszystkich zainteresowanych podmiotów; 4. wzywa UE do zwrócenia szczególnej uwagi na kraje AKP, które w poważnym stopniu zostały dotknięte z powodu niedoborów wody, czego dowodem są klęski suszy i głodu, poprzez zwiększenie przyznanych środków finansowych; 5. wyraża ubolewania z powodu polityki prywatyzacji zarządzania zasobami wodnymi i liberalizacji usług publicznych w krajach AKP, zachęca jednak te państwa do sprzyjania i rozwijania partnerstwa, które włącza i angażuje beneficjentów w zarządzanie usługami związanymi z dostawą wody. Uznaje, że polityka prywatyzacji nasiliła zjawisko zadłużenia zewnętrznego krajów Południa, których dostępne zasoby są przeznaczane na spłatę zadłużenia zamiast na trwały rozwój, dostęp do wody pitnej, edukacji, zdrowia, mieszkań i energii; 6. przypomina, że mimo iż zagadnienia wody i systemów sanitarnych mają charakter przekrojowy, nie zostały one w sposób odpowiedni zintegrowane z działaniami na rzecz APP/3916/A 8/11 PR\622556.doc
rozwoju innych powiązanych z nimi sektorów, takich jak rolnictwo, przemysł, zdrowie, edukacja, leśnictwo, ochrona środowiska naturalnego; 7. przypomina, że zrównoważone zarządzanie ekosystemami wodnymi ma podstawowe znaczenie dla zapobiegania negatywnym skutkom zmian klimatycznych i dla ich łagodzenia; 8. zwraca uwagę, że konieczne jest uświadamianie społeczeństwa na temat praktyk zrównoważonego zarządzania, aby zapewnić dostawy wody przyszłym pokoleniom, zwiększyć bezpieczeństwo żywności i poprawić zwyczaje ludności związane z higieną i systemami sanitarnymi; 9. wzywa do zintegrowanego zarządzania zasobami wodnymi przy uwzględnieniu wszelkich prawowitych możliwości wykorzystania i rodzajów zapotrzebowania, zwracając szczególną uwagę na integrację pomiędzy wykorzystaniem ziemi i wykorzystaniem wody, obszarami położonymi w górnym i dolnym biegu rzek, zarządzaniem strefą przybrzeżną oraz zarządzaniem wodami powierzchniowymi i gruntowymi; 10. potwierdza rolę, jaką odgrywają zagadnienia związane z płcią i kulturą w rozwoju systemów wodnych i sanitarnych oraz przypomina, że wszelkie strategie i rozwiązania muszą być dostosowane do lokalnych ról kulturowych i ról związanych z płcią; 11. przypomina, że osiągnięcie postępów w zrównoważonym dostępie do wody i zarządzania zasobami wodnymi w krajach rozwijających się zależy od silnego zaangażowania politycznego na szczeblu lokalnym, przejrzystości i systemu współwłasności zainteresowanych stron (ang. stakeholder ownership); 12. przypomina, jak ważny jest rozwój odpowiedzialnych zachowań użytkowników w zakresie wykorzystania wody, co zakłada zmianę w zarządzaniu zasobami wodnymi z podejścia zorientowanego na dostawy wody na podejście ukierunkowane na zapotrzebowanie; 13. uznaje, że partnerstwa publiczno-prywatne, system, w ramach którego władze publiczne pozostają właścicielami infrastruktur i zawierają umowę o zarządzanie z sektorem prywatnym, gwarantując wszystkim dostęp do wody i przejrzysty dla obywateli system taryfowy, należy traktować nie jako panaceum, ale jeden z wielu sposobów na poprawę dostępu do wody; 14. uznaje, że zasoby finansowe zgromadzone w ramach inicjatywy na rzecz ubogich krajów o wysokim zadłużeniu należy wykorzystać na finansowanie sektorów o znaczeniu podstawowym, tj. wody i systemów sanitarnych, edukacji i zdrowia; 15. zachęca UE i kraje AKP do wprowadzenia nowatorskich instrumentów finansowania, takich jak tworzenie funduszy lokalnych, krajowych, regionalnych i kontynentalnych mających na celu wsparcie polityki w zakresie wody oraz obecnych publicznych i prywatnych instrumentów finansowania; PR\622556.doc 9/11 APP/3916/A
16. wzywa UE do kontynuowania inicjatyw na rzecz krajów AKP w zakresie trwałego dostępu do zasobów wodnych, aby z gospodarki wodnej uczynić strategiczny priorytet o znaczeniu podstawowym, co pozwoli krajom AKP zmniejszyć niestabilność strukturalną państw najbardziej dotkniętych problemem; 17. wzywa do wzmocnienia możliwości w ramach procesu współpracy UE-AKP w dziedzinie wody i systemów sanitarnych, wzywa do zajęcia przez wszystkie zainteresowane strony silniejszego i bardziej aktywnego stanowiska w zakresie projektów związanych z Funduszem Wodnym UE (EUWF) poprzez lepsze nadzorowanie celów określonych w EUWF; 18. wyraża zaniepokojenie faktem, że pomoc krajowa na rzecz europejskiego Funduszu Wodnego została ograniczona i domaga się środków, które przywrócą fundusze; 19. zwraca uwagę na konieczność znacznego zwiększenia zasobów finansowych, aby zapewnić odnowę infrastruktury, utrzymanie wyposażenia w zakresie instalacji wodnych i sanitarnych oraz zarządzania nimi w celu poprawy usług i umożliwienia korzystania z nich większej części ludności, która nie ma środków na pokrycie wysokich kosztów dostaw wody; 20. podkreśla pierwszorzędną rolę krajów partnerskich i wzywa do przyjęcia podejścia kierowanego zapotrzebowaniem w koordynowaniu pomocy przekazywanej przez darczyńców oraz jednoczenia sektora publicznego i prywatnego oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego w celu rozwoju i wdrażania polityki, strategii i działań związanych z problematyką wody i opartych na zdrowych zasadach; 21. wzywa do wzmocnienia instytucjonalnego i rozwoju możliwości w celu poprawy zarządzania zasobami wodnymi i zwalczania korupcji poprzez reformy prawne i polityczne, rozwój zasobów ludzkich, szkolenia i tworzenie sieci; 22. wzywa państwa AKP należące do tego samego obszaru hydrograficznego do poprawy polityki w zakresie koordynacji, strategii interwencji i zarządzania zasobami wodnymi, w szczególności poprzez stworzenie i/lub wzmocnienie możliwości organizacji regionalnych zajmujących się polityką wodną w celu rozstrzygania sporów dotyczących wykorzystania wody, co sprzyjałoby powstaniu kultury podziału i wspierania przyjęcia odpowiedzialności za zarządzanie wspólnymi dobrami; zwraca się do rządów krajów UE, a także do wspólnoty międzynarodowej, o wsparcie krajów AKP w ich wysiłkach; 23. wzywa do szerokiego dialogu między poszczególnymi użytkownikami wody na szczeblu lokalnym, krajowym i transgranicznym, w celu opracowania wydajnego planu międzysektorowego, zapewnienia odpowiedniego zarządzania zbiornikami, rozwoju bazy danych w zakresie wody, projektów dwustronnych, promowania długoterminowych umów bliźniaczych między instytucjami i współpracy między instytucjami szkolnictwa wyższego, dzielenia się wiedzą lokalną, zachowania ekosystemów; 24. zobowiązuje swoich współprzewodniczących do przekazania niniejszej rezolucji Radzie AKP-UE, Komisji Europejskiej, Sekretarzowi Generalnemu Narodów Zjednoczonych, Unii Afrykańskiej oraz wszystkim organizacjom zajmującym się zarządzaniem zasobami APP/3916/A 10/11 PR\622556.doc
wodnymi. PR\622556.doc 11/11 APP/3916/A