PARLAMENT EUROPEJSKI 2014-2019 Komisja Spraw Zagranicznych 2014/2230(INI) 6.3.2015 PROJEKT SPRAWOZDANIA w sprawie obecnej sytuacji politycznej w Afganistanie (2014/2230(INI)) Komisja Spraw Zagranicznych Sprawozdawczyni: Sabine Lösing PR\1052801.doc PE551.777v01-00 Zjednoczona w różnorodności
PR_INI SPIS TREŚCI Strona PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO...3 PE551.777v01-00 2/8 PR\1052801.doc
PROJEKT REZOLUCJI PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO w sprawie obecnej sytuacji politycznej w Afganistanie (2014/2230(INI)) Parlament Europejski, uwzględniając swoje poprzednie sprawozdania i rezolucje w sprawie Afganistanu, w szczególności rezolucję z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie nowej strategii dla Afganistanu 1, rezolucję z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie kontroli budżetowej pomocy finansowej UE dla Afganistanu 2, rezolucję z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie sytuacji kobiet w Afganistanie i Pakistanie 3, rezolucję z dnia 13 czerwca 2013 r. w sprawie negocjacji dotyczących umowy o współpracy na rzecz partnerstwa i rozwoju między UE i Afganistanem 4, rezolucję z dnia 12 marca 2014 r. w sprawie roli Pakistanu w regionie i jego stosunków politycznych z UE 5 oraz rezolucję z dnia 23 października 2012 r. w sprawie programu działań na rzecz zmian: przyszłość polityki rozwojowej UE 6, uwzględniając wnioski z konferencji wysokiego szczebla PE pt. Afganistan i Azja Środkowa: perspektywy i wyzwania po wycofaniu sił NATO/ISAF, która odbyła się w dniu 18 grudnia 2013 r., uwzględniając konkluzje Rady w sprawie strategii dla Afganistanu na lata 2014 2016, przyjęte w dniu 23 czerwca 2014 r., a także konkluzje Rady z dnia 20 października 2014 r., uwzględniając konkluzje szczytu NATO, który odbył się w dniach 4 5 września 2014 r. w Newport (Walia), uwzględniając oświadczenia UE, w tym ostatnie oświadczenie z dnia 9 października 2014 r., potępiające egzekucje osób skazanych na śmierć, uwzględniając decyzję Rady UE do Spraw Zagranicznych z dnia 27 maja 2013 r. o przedłużeniu misji policyjnej UE w Afganistanie (EUPOL) do dnia 31 grudnia 2014 r., a także uwzględniając decyzję Rady z dnia 23 czerwca 2014 r. o wyrażeniu zgody co do zasady na przedłużenie misji EUPOL do końca 2016 r., uwzględniając oświadczenia zespołu Unii Europejskiej ds. oceny wyborów w Afganistanie monitorującego przebieg wyborów prezydenckich w 2014 r., uwzględniając rezolucje Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie Afganistanu, w tym rezolucję nr 2096 z marca 2013 r., rezolucję nr 2120 z 1 Dz.U. C 169 E z 15.6.2012, s. 108. 2 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0578. 3 Teksty przyjęte, P7_TA(2011)0591. 4 Teksty przyjęte, P7_TA(2013)0282. 5 Teksty przyjęte, P7_TA(2014)0208. 6 Teksty przyjęte, P7_TA(2012)0386. PR\1052801.doc 3/8 PE551.777v01-00
października 2013 r., rezolucję nr 2145 z marca 2014 r., rezolucję nr 2160 z czerwca 2014 r. oraz rezolucję nr 2189 z grudnia 2014 r., uwzględniając misję zdecydowanego wsparcia będącą misją kontynuacyjną NATO w Afganistanie, która rozpoczęła działalność dnia 2 stycznia 2015 r., uwzględniając dwustronną umowę dotyczącą bezpieczeństwa między USA a Afganistanem oraz umowę dotyczącą statusu sił zbrojnych między NATO a Afganistanem, które podpisano w dniu 30 września 2014 r., uwzględniając sprawozdanie Biura ONZ ds. Narkotyków i Przestępczości pt. Uprawa i produkcja opium w Afganistanie w 2014 r., uwzględniając wcześniejsze zobowiązania podjęte przez afgański rząd w tokijskich ramach wzajemnej rozliczalności z 2012 r., uwzględniając proces Serce Azji zapoczątkowany w Stambule w 2012 r. oraz 4. posiedzenie ministerialne odbywające się w jego ramach w Pekinie w dniu 31 października 2014 r., którego uczestnicy uzgodnili rozpoczęcie 64 programów obejmujących takie zagadnienia, jak handel, inwestycje, infrastruktura, zarządzanie klęskami żywiołowymi i kształcenie, uwzględniając wnioski z poprzednich międzynarodowych konferencji na temat Afganistanu, w tym z konferencji w Londynie, która odbyła się w dniach 3 4 grudnia 2014 r., uwzględniając niską pozycję Afganistanu w rankingu Programu Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju dotyczącym wskaźnika rozwoju społecznego w 2014 r. (w którym Afganistan zajął 169. miejsce na 187 krajów), uwzględniając krajowy plan działania na rzecz kobiet w Afganistanie, uwzględniając deklarację z Kabulu o stosunkach dobrosąsiedzkich z dnia 22 grudnia 2002 r., uwzględniając art. 52 Regulaminu, uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz opinię Komisji Praw Kobiet i Równouprawnienia (A8-0000/2015), Integracyjny proces pokojowy, pojednanie i bezpieczeństwo 1. wskazuje na fakt, że ponad 13 lat zachodniej interwencji, która przyniosła liczne ofiary (10 548 zabitych i rannych cywilów tylko w 2014 r.), boleśnie pokazało, iż rozwiązanie militarne w Afganistanie nie jest możliwe; podkreśla, że obecność zachodnich sił wojskowych, a zwłaszcza ich operacje ofensywne, stanowią element konfliktu, a nie jego rozwiązanie; 2. wzywa do przełamania błędnego koła przemocy, aby możliwe było osiągnięcie pokoju; w związku z tym wzywa UE, NATO i USA do wycofania wszystkich oddziałów PE551.777v01-00 4/8 PR\1052801.doc
wojskowych; wzywa wszystkie zagraniczne strony, aby natychmiast wstrzymały wszelką współpracę cywilno-wojskową, ponieważ może ona stwarzać zagrożenie dla organizacji pomocowych i organizacji społeczeństwa obywatelskiego; 3. ubolewa nad podpisaniem przez nowy rząd afgański dwustronnej umowy dotyczącej bezpieczeństwa między USA a Afganistanem oraz umowy dotyczącej statusu sił zbrojnych między NATO a Afganistanem, ponieważ fakt ten podważa suwerenność państwową Afganistanu i jego instytucji oraz może prowadzić do bezkarności za zbrodnie wojenne; jest zaniepokojony, że umowa dotycząca statusu sił zbrojnych między NATO a Afganistanem zezwala na rozmieszczenie zachodnich wojsk do końca 2024 r. oraz później; jest zaniepokojony faktem, że prezydent USA Barack Obama zezwolił w listopadzie 2014 r. na bardziej ekspansywną i ofensywną rolę amerykańskiego wojska w Afganistanie; 4. jest zaniepokojony wysokimi kosztami funkcjonowania afgańskich krajowych sił bezpieczeństwa (ANSF), które według szacunków sięgnęły w 2014 r. 6 mld USD, oraz brakiem długoterminowych zobowiązań ze strony UE lub innych członków społeczności międzynarodowej do finansowania budżetu ANSF; podkreśla, że nawet przy planowanej redukcji personelu do ok. 230 000 osób w nadchodzących latach rząd afgański nie zdoła zapewnić niezbędnego finansowania; wyraża poważne zaniepokojenie, że może to prowadzić do niebezpiecznej sytuacji, w której wysoce zmilitaryzowane i dobrze wyposażone policja i armia mogą poszukiwać innych źródeł dochodu; 5. wzywa UE, by wspierała rząd afgański w jego dążeniach do kompleksowego i integracyjnego procesu przywrócenia pokoju i pojednania, kierowanego i prowadzonego przez Afgańczyków, w który aktywnie zaangażowane będą wszystkie organizacje społeczeństwa obywatelskiego i wszystkie strony konfliktu, w tym również po zawieszeniu broni grupy bojowników, rebeliantów i bojówki, ponieważ niemożliwe jest znalezienie trwałego rozwiązania tego konfliktu w inny sposób; wzywa UE, by aktywnie wspierała kierowany przez Afgańczyków proces rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji społecznej byłych rebeliantów; 6. wzywa do przekształcenia misji EUPOL w Afganistanie w misję wspierającą proces rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji kierowany przez Afgańczyków, której celem będzie demobilizacja poszczególnych bojówek i redukcja całkowitego personelu sił ANSF w jak największym stopniu i w jak najkrótszym czasie; wzywa UE i NATO do wspierania i odpowiedniego finansowania działań zmierzających do rozminowania Afganistanu; 7. podkreśla konieczność współpracy regionalnej obejmującej wszystkie strony, mającej na celu wspieranie długotrwałego pokoju, stabilności i bezpieczeństwa w całym regionie; popiera nowe podejście do sytuacji w zakresie bezpieczeństwa w Afganistanie i w krajach ościennych, przybierające formę wielostronnego forum dialogu i negocjacji między zainteresowanymi krajami i regionami oraz obejmujące zagadnienia i zobowiązania polityczne, dotyczące bezpieczeństwa, społeczne, gospodarcze, środowiskowe i dotyczące praw człowieka; podkreśla, że to forum może sygnalizować nowe i konstruktywne podejście opierające się na samoodpowiedzialności, PR\1052801.doc 5/8 PE551.777v01-00
samostanowieniu i postępowaniu państw wobec swoich obywateli, a także wobec innych państw; zaznacza, że to forum należy zainicjować we współpracy z Organizacją Współpracy Islamskiej oraz ONZ; 8. uważa, że przestrzeganie praw kobiet stanowi element rozwiązania kwestii bezpieczeństwa oraz że osiągnięcie stabilności w Afganistanie będzie niemożliwe, dopóki kobiety nie będą mogły w pełni korzystać ze swoich praw politycznych, społecznych i gospodarczych; jest głęboko zaniepokojony, że Afganki wciąż padają ofiarą dyskryminacji, wykorzystywania seksualnego i gwałtów; w związku z tym podkreśla konieczność zatrudniania we wszystkich urzędach publicznych większej liczby kobiet; zwraca uwagę, że nie można dokonać postępu w rozmowach pokojowych kosztem ograniczenia praw zdobytych przez kobiety w ostatnich latach; podkreśla, że należy umożliwić kobietom i podmiotom społeczeństwa obywatelskiego odgrywanie ważnej roli na wszystkich etapach procesu przywrócenia pokoju i pojednania; Demokracja, praworządność i przestrzeganie praw człowieka 9. uznaje wybory prezydenckie przeprowadzone w 2014 r.; ubolewa, że każde wybory prezydenckie i parlamentarne w Afganistanie od 2005 r. odbywały się w cieniu nadużyć i przemocy; z zadowoleniem przyjmuje utworzenie rządu jedności narodowej; 10. z zadowoleniem przyjmuje deklarację nowego prezydenta Aszrafa Ghaniego, zgodnie z którą jednym z jego priorytetów będzie walka z korupcją; zachęca rząd afgański, by zaangażował się w tworzenie niezależnego wymiaru sprawiedliwości; zachęca do przeprowadzenia rzetelnego przeglądu roli i nieudanych prób utworzenia właściwie funkcjonującego systemu sądownictwa, a także roli misji EUPOL w tym kontekście; 11. odnotowuje brak znaczących postępów od 2002 r. pod względem przestrzegania praw człowieka oraz praw podstawowych, zwłaszcza w odniesieniu do kobiet i dziewcząt w Afganistanie; wzywa nowy rząd, aby zintensyfikował działania polityczne w tym zakresie, a w szczególności wdrożył krajowy plan działania na rzecz kobiet w Afganistanie oraz ustawę o eliminacji przemocy wobec kobiet, a także zapewnił zgodność ze wszystkimi pozostałymi traktatami międzynarodowymi dotyczącymi praw człowieka; wzywa władze afgańskie, by wspierały skuteczny udział kobiet we wszystkich kluczowych organach krajowych i międzynarodowych oraz na wszystkich szczeblach; 12. wzywa władze afgańskie do złagodzenia wszystkich wyroków śmierci i przywrócenia moratorium na egzekucje z myślą o definitywnym zniesieniu kary śmierci; ponadto wzywa rząd afgański do położenia kresu wszelkim torturom i znęcaniu się, zwłaszcza w więzieniach; Trwały pokój i rozwój 13. ubolewa, że mimo nieznacznych postępów w niektórych obszarach ogromne nakłady udzielonej dotychczas pomocy rozwojowej nie doprowadziły do istotnej poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej większości społeczeństwa; jest zaniepokojony wysoką PE551.777v01-00 6/8 PR\1052801.doc
stopą bezrobocia (która według szacunków sięga 50%) 1, ograniczonym dostępem do opieki medycznej, złym stanem systemu opieki zdrowotnej oraz faktem, że ponad połowa społeczeństwa żyje w ubóstwie; 14. krytykuje fakt, że znaczna część pomocy udzielonej za pośrednictwem różnych kanałów finansowania nie zaspokaja potrzeb Afgańczyków oraz że o finansowaniu projektów często decydują aspekty wojskowe, a nie socjalne; wzywa UE, by przeznaczyła całą przyznaną pomoc wyłącznie na rozwój, a nie na cele związane z bezpieczeństwem, oraz by zachęciła swoich sojuszników do pójścia w jej ślady; 15. apeluje o to, by strategia UE dla Afganistanu koncentrowała się na rozwoju, w szczególności na obszarach wiejskich, gdzie żyje większość społeczeństwa; wzywa UE, by w priorytetowy sposób podchodziła do ograniczania ubóstwa oraz powiązała pomoc rozwojową z afgańskimi publicznymi środkami na rzecz zatrudnienia w celu utworzenia pilnie potrzebnych miejsc pracy; dostrzega potrzebę wzmocnienia władz lokalnych i regionalnych; 16. jest zaniepokojony wysokim wskaźnikiem zależności tego kraju od pomocy, poważnym deficytem budżetowym i spadkiem dochodów krajowych; podkreśla, że programy rozwoju powinny przyczyniać się do tworzenia coraz bardziej niezależnej gospodarki w Afganistanie, stopniowo uniezależniając ją od darczyńców zagranicznych; podkreśla potencjalnie ważną rolę, jaką państwa sąsiadujące z Afganistanem mogą odgrywać w tym zakresie; 17. wzywa UE i podmioty międzynarodowe do zwolnienia rządu afgańskiego ze zobowiązania podjętego na szczycie NATO w Walii we wrześniu 2014 r., polegającego na wpłacaniu przez ten kraj corocznej składki na ANSF w wysokości 500 mln USD, która jest niewspółmierna, biorąc pod uwagę deficyt budżetowy, spadek dochodów i głębokie ubóstwo, które są powszechne w Afganistanie; wzywa państwa członkowskie do wypełnienia swoich zobowiązań i do uiszczenia przyrzeczonych kwot; 18. jest zaniepokojony ogromnym deficytem handlowym, którego rezultatem jest eksport towarów o wartości 428,9 mln USD oraz import towarów o wartości 6,2 mld USD w 2012 r.; zaleca wprowadzenie wyższych taryf w celu ochrony gospodarki, a tym samym poprawy widoków na zwiększenie eksportu; 19. zwraca uwagę na potencjał zasobów Afganistanu, których wartość jest oceniana na 900 mld USD; zachęca UE do wspierania afgańskiego rządu przy wykorzystywaniu tego potencjału w taki sposób, by w pierwszej kolejności przyniósł on korzyści Afgańczykom, a nie zapewniał zyski międzynarodowym korporacjom; 20. docenia fakt, że obecnie 8 9 mln (ok. 80%) afgańskich dzieci uczęszcza do szkoły (z czego 40% to dziewczęta), co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z 2001 r., kiedy liczba ta wynosiła 1 mln, jednak jest zaniepokojony niskim odsetkiem uczniów kończących szkołę, a także faktem, że szacowany wskaźnik alfabetyzacji dorosłych w 1 Sprawozdanie niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych z postępów Afganistanu w 2014 r. ( Fortschrittsbericht Afghanistan 2014 ). http://www.auswaertigesamt.de/cae/servlet/contentblob/691670/publicationfile/199488/141119-fortschrittsbericht_afg_2014.pdf. PR\1052801.doc 7/8 PE551.777v01-00
wieku co najmniej 15 lat w tym kraju jest wciąż bardzo niski i wynosi 34% (18% wśród kobiet oraz 50% wśród mężczyzn); 21. zwraca uwagę na ogromne wyzwanie, jakim jest zatrudnienie około 400 000 młodych Afgańczyków, którzy co roku wchodzą na rynek pracy; zauważa, że jeśli powyższa kwestia nie zostanie pilnie i systematycznie rozwiązana, może doprowadzić do pogłębienia się ubóstwa i radykalizacji; zwraca się do UE, by skoncentrowała swoje programy pomocowe na zapewnieniu afgańskiej młodzieży możliwości zatrudnienia oraz poczucia sensu życia; 22. podkreśla, jak ważne są działania na rzecz stopniowej likwidacji upraw opium w Afganistanie, zauważa jednak, że jak dotąd przyniosły one znikome sukcesy; w związku z tym wzywa do zapewnienia innych trwałych źródeł utrzymania oraz środków umożliwiających ogólną poprawę warunków życia ludności na obszarach wiejskich; wzywa UE i jej międzynarodowych partnerów, by rozważyli gruntowną zmianę polityki zwalczania narkotyków, którą obecnie prowadzą w Afganistanie, tak aby polityka ta wpisywała się w szerszą strategię na rzecz rozwoju; proponuje, by podjąć działania mające na celu zwalczanie prania pieniędzy oraz rozważyć wprowadzenie powszechnych programów wspierania upraw; 23. zwraca uwagę, że uprawa i produkcja opium w Afganistanie osiągnęła w 2014 r. rekordowy poziom; zauważa, że Afganistan posiada jeden z najwyższych na świecie współczynników chorobowości w zakresie spożycia opiatów oraz że każdego roku afgańskie opium zabija 100 000 osób na świecie; wzywa władze afgańskie i wszystkie pozostałe strony, których dotyczy ten problem, do zwalczania międzynarodowej przestępczości zorganizowanej i handlu narkotykami; 24. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, rządom i parlamentom państw członkowskich, rządowi i parlamentowi Afganistanu, Radzie Europy, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, a także ONZ i NATO. PE551.777v01-00 8/8 PR\1052801.doc