ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ MEDYCZNĄ LISTOPAD 2014 Numer 11 (60) ISSN 2353-2580 S E R W I S M E N E D Ż E R Ó W, W Ł A Ś C I C I E L I I K A D R Y Z A R Z Ą D Z A J Ą C E J Nowość! DYŻUR TELEFONICZNY ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA, KARNA I KORPORACYJNA ZA BŁĘDY MEDYCZNE 17 listopada, godz. 11.00 13.00, tel. 22 31 80 762 Temat numeru Od 1 stycznia 2016 r. określona grupa pielęgniarek i położnych będzie mogła wystawiać recepty, wydawać zlecenia i recepty na wyroby medyczne oraz skierowania na badania diagnostyczne. Jak mają się do tego przygotować? str. 8
Partner magazynu Stowarzyszenie Menedżerów Opieki Zdrowotnej SPIS TREŚCI archiwum online: zpm.wip.pl Spis treści AKTUALNOŚCI Nowe rozporządzenie w sprawie recept... 3 NFZ: Błędy w ordynowaniu leków... 3 120 mld zł ze środków publicznych na zdrowie... 4 Zmiany w obszarze badań statystycznych... 5 WYWIAD Certyfikat ISO to jakość i prestiż dla placówki rozmowa z BARTOSZEM STEMPLEWSKIM, dyrektorem Zespołu Opieki Zdrowotnej i Szpitala Powiatowego w Pińczowie... 6 TEMAT NUMERU Pielęgniarki od 2016 roku będą wypisywać recepty... 8 FINANSE Nowe stawki za badania kierowców... 13 KONTRAKTY Z NFZ Czy NFZ zapłaci za świadczenia po godz. 18.00... 16 Kiedy można udzielać świadczeń odpłatnie... 18 ZARZĄDZANIE Jak badać poziom jakości w placówce medycznej... 20 PACJENT Leki psychotropowe na dłużej... 25 Co grozi za zgubienie dokumentacji medycznej... 27 Upoważnienie może dotyczyć tylko części dokumentacji... 29 Czy można wydać oryginał wyniku badań... 31 NORMY I SANEPID Co się zmieni w systemie zarządzania środowiskiem... 32 DOBRE PRAKTYKI Restrukturyzacja wymaga samodyscypliny... 38 Redaktor prowadzący: Anna Rubinkowska Kierownik marketingu i sprzedaży: Julita Lewandowska-Tomasiuk Menedżer produktu: Alina Sulgostowska Koordynator produkcji: Katarzyna Kopeć ISSN: 2353-2580 Drukarnia: MDruk Nakład: 1300 egz. Projekt graficzny: Dominika Raczkowska Skład: Raster studio, Norbert Bogajczyk Prenumerata: Zarządzanie placówką medyczną Centrum Obsługi Klienta tel.: 22 518 29 29 ze-mail: cok@wip.pl www.zpm.wip.pl Masz pytanie? Skontaktuj się z nami: serwiszoz@wip.pl Wydawnictwo Wiedza i Praktyka ul. Łotewska 9a, 03-918 Warszawa NIP: 526-19-92-256 KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Biuro reklamy Menedżer projektu: Agnieszka Zduńczyk tel.: 660 404 122, e-mail: azdunczyk@wip.pl Zarządzanie placówką medyczną chronione jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. W związku z powyższym redakcja nie ponosi odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w Zarządzaniu placówką medyczną wskazówek, przykładów informacji itp. do konkretnych przypadków.
ZARZĄDZANIE PLACÓWKĄ MEDYCZNĄ l i s t o d r e d a k c j i Drogi Czytelniku! Od 1 stycznia 2016 r. określona grupa pielęgniarek i położnych będzie mogła wystawiać recepty, wydawać zlecenia i recepty na wyroby medyczne oraz skierowania na badania diagnostyczne. Wprowadzone w wyniku nowelizacji z 22 lipca 2014 r. ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej zmiany obejmą jedynie pielęgniarki i położne z wyższym wykształceniem na poziomie studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz pielęgniarki i położne z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa, które ukończyły stosowny kurs specjalistyczny. Więcej na temat zmian związanych z wdrożeniem tzw. pakietu kolejkowego piszemy w Temacie numeru pt. Pielęgniarki od 2016 roku będą wypisywać recepty zamieszczonym na str. 8. ANNA RUBINKOWSKA redaktor prowadzący Dokumentacja medyczna powinna być szczególnie chroniona przez świadczeniodawcę, gdyż skutki jej zagubienia mogą narazić placówki medyczne na dotkliwe szkody. Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, może to prowadzić do konieczności zwrotu środków do NFZ. Więcej na ten temat piszemy w artykule pt. Co grozi za zgubienie dokumentacji medycznej na str. 27. Comiesięczne analizy kosztów w Specjalistycznym Szpitalu Miejskim im. M.Kopernika w Toruniu pomagają przygotowywać programy naprawcze przyczyniające się do poprawy kondycji finansowej placówki. Ale to dopiero połowa drogi do ograniczenia wydatków i zmniejszenia zadłużenia. Jak więc z sukcesem prowadzić politykę finansową w sytuacji, gdy środki na działalność są ograniczone? Na ten temat na przykładzie toruńskiej placówki piszemy w Dobrych praktykach pt. Restrukturyzacja wymaga samodyscypliny na str. 38. Przy okazji zachęcam do skorzystania z nowej, bezpłatnej usługi dla naszych prenumeratorów dyżuru telefonicznego. Kolejny odbędzie się już 17 listopada w godz. 11.00-13.00. Tematyka to Odpowiedzialność cywilna, karna i korporacyjna za błędy medyczne. Na pytania pod nr. tel. 22 318 07 62 będzie odpowiadać Agnieszka Sieńko, radca prawny, członek Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego z ramienia KPP Lewiatan. Życzę udanej lektury KONSULTACJA MERYTORYCZNA RENATA MARIA JAŻDŻ-ZALESKA, ekspert w zakresie przekształceń w ochronie zdrowia, pomysłodawczyni, inicjatorka i prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Niepublicznych Szpitali Samorządowych NASI EKSPERCI Janusz Atłachowicz wiceprezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej STOMOZ Dobrawa Biadun radca prawny, ekspert Konfederacji Lewiatan Małgorzata i Maciej Capikowie eksperci z zakresu ubezpieczeń Michał Culepa prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy Agnieszka Pietrzak adwokat, specjalizuje się w doradzwie w zakresie finansowania świadczeń zdrowotnych przez NFZ Jarosław Rosłon dyrektor Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego w Warszawie Arkadiusz Trela pełnomocnik oraz trener systemów zarządzania wg ISO w ochronie zdrowia Anna Zubkowska adwokat, specjalista z zakresu prawa procesowego Pełna lista ekspertów dostępna na www.zpm.wip.pl
NFZ stwierdził wystawianie recept niezgodnie z przepisami, w tym wystawienie recept z błędnym poziomem odpłatności, ordynację leków refundowanych niezgodnie ze wskazaniami refundacyjnymi, ordynację leków refundowanych poza wskazaniami określonymi w ChPL (w przypadku gdy wskazania do refundacji odnoszą się do wskazań rejestracyjnych leku), a także wystawianie recept na leki refundowane w ilościach przekraczających 3-miesięczne stosowanie i brak oznaczenia na recepcie poziomu odpłatności, co skutkowało realizacją recepty ze zniżką, pomimo braku wskazań do refundacji. Nieprawidłowości dotyczyły 137 na 157 skontrolowanych przypadków. Stwierdzono także błędy w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej, np. brak wpisów dotyczących porady ambulatoryjnej, wywiadu lekarskiego, wyników badań diagnostycznych, zaordynowanych leków oraz wystawionych recept, brak diagnozy, rozpoznania choroby, problemu zdrowotnego, urazu, których lek dotyczy. Zdarzały się także przypadki braku adnotacji o ilości przepisanych leków, sposobie dawkowania, braki formalne w dokumentacji medycznej (np. brak numeracji stron oraz danych identyfikujących pacjenta, Aktualności archiwum online: zpm.wip.pl NOWE ROZPORZĄDZENIE W SPRAWIE RECEPT Zwiększono ilość leku, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, jaki można przepisać pacjentowi z 90 do 120 dni. Głównym zadaniem zmian jest umożliwienie zmniejszenia częstotliwości wizyt u lekarza w celu uzyskania jedynie recept niezbędnych do kontynuowania leczenia. Rozporządzenie ministra zdrowia z 11 września 2014 r. zmieniające WAŻNE Wydłużenie okresu preskrypcji do roku ma przyczynić się do zmniejszenia kolejek i odciążyć pacjentów od zbyt częstych wizyt u lekarza. rozporządzenie w sprawie recept lekarskich wydłuża również czas, na jaki może być dokonana preskrypcja z 90 do 360 dni. Ma to pozwolić na zmniejszenie kolejek, a także odciążyć pacjentów od zbyt częstych wizyt u lekarza. Z kolei lekarze będą mogli poświęcić więcej czasu tym pacjentom, którzy oprócz wystawienia recepty wymagają również badania fizykalnego. NFZ: BŁĘDY W ORDYNOWANIU LEKÓW NFZ zakwestionował sposób wystawiania recept i stwierdził braki w dokumentacji medycznej tak wynika z kontroli ordynacji lekarskiej przeprowadzonej w II kwartale 2014 roku. Nowe przepisy zwiększają także liczbę recept, na których można zlecić farmakoterapię z 3 do maksymalnie 12 oraz zwiększają ilość wypisywanych leków recepturowych ze szczególnym uwzględnieniem recept zawierających maści, kremy, mazidła, pasty lub żele. Rozporządzenie weszło w życie 4 października 2014 r. PODSTAWA PRAWNA: XXrozporządzenie ministra zdrowia z 11 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie recept lekarskich (Dz.U. z 2014 r. poz. 1239). brak autoryzacji poprawek, brak oznaczenia podmiotu leczniczego, daty porady itp.), niezgodności danych na receptach z dokumentacją medyczną (np. brak porady w dniu wystawienia recepty lub recepta wystawiona w innym dniu niż data porady, inne dawkowanie itp.) oraz brak dokumentacji NFZ stwierdził m.in. brak potwierdzenia zasadności ordynacji leków. medycznej czy też wystawianie recept na drukach z numerami przyznanymi innym lekarzom. Do najczęstych błędów wykrytych podczas kontroli NFZ należą nieprawidłowości dotyczące: zwystawiania recept niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie kontroli, znieprawidłowości w zakresie prowadzenia dokumentacji medycznej. listopad 2014 3
Aktualności z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą 120 MLD ZŁ ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH NA ZDROWIE Przewidywane wydatki publiczne na ochronę zdrowia wyniosą w 2020 roku 120,2 mld zł. Tak wynika z dokumentu Policy paper dla ochrony zdrowia na lata 2014 2020. Krajowe ramy strategiczne przyjętego przez Komitet Koordynacyjny ds. Polityki Rozwoju. Więcej wydatków przewidziano między innymi na prace badawczo-rozwojowe. Wydatki publiczne obejmują środki z Narodowego Funduszu Zdrowia, budżetu państwa oraz samorządu. Szacunki nie uwzględniają wydatków prywatnych ponoszonych przez gospodarstwa domowe oraz związanych z prywatnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Szacuje się, że w 2015 roku wydatki te będą miały wartość 87,8 mld zł, w roku 2016 93,9 mld zł, w roku 2017 100,3 mld zł, w roku 2018 106,9 mld zł, a w roku 2019 113,6 mld zł. Wraz z planowanym wzrostem środków przeznaczonych na ochronę zdrowia, nastąpi zmiana związana z reorientacją wydatków w tym obszarze. Przewiduje się wzrost wydatków na usługi w zakresie zdrowia publicznego o 1,2%, na B+R (prace badawczo-rozwojowe) w zdrowiu o 0,1% oraz na produkty, urządzenia i sprzęt medyczny o 0,2%. Udział wydatków na ochronę zdrowia w wydatkach rozwojowych wzrośnie z 30,2% w 2011 roku do 33,9% w 2020 roku. Wieloletni plan finansowy Oprócz szacunków dotyczących wysokości przyszłych wydatków publicznych na zdrowie, ramy gwarantujące odpowiednie środki budżetowe na zadania z zakresu ochrony zdrowia zapewni także ujęcie tych wydatków jako wydatków rozwojowych w Wieloletnim planie finansowym państwa (WPFP), w części dotyczącej działań rozwojowych dokument ten stanowi odzwierciedlenie priorytetów i głównych kierunków interwencji SRK oraz realizujących je strategii zintegrowanych w perspektywie wieloletniej. WAŻNE W wieloletnim planie finansowym państwa na realizację zadań w ramach funkcji 20 Zdrowie, planuje się przeznaczyć z budżetu państwa łącznie w latach 2013 2016 kwotę 33,4 mld zł. Zapewnienie środków w ramach budżetu państwa na realizację zadań w ramach ochrony zdrowia stanowią programy wieloletnie ustanowione uchwałami Rady Ministrów. W latach 2014 2020 kontynuowane będą następujące programy wieloletnie: znarodowy program rozwoju medycyny transplantacyjnej, zprzebudowa i rozbudowa Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, zwieloletni Program medyczny rozbudowy i przebudowy Szpitala Uniwersyteckiego w Bydgoszczy, znowa siedziba Szpitala Uniwersyteckiego Kraków-Prokocim, zprzebudowa Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie, zszpital Pediatryczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Warszawie. W 2014 roku przewiduje się realizację 15 programów zdrowotnych, których kontynuacja będzie prowadzona w latach następnych. Do roku 2020 na ten cel zostanie przeznaczone 4.745.302 tys. zł. Środki unijne Ważną rolę w finansowaniu strategicznych działań w ochronie zdrowia do roku 2020 odgrywać będą również środki pochodzące ze źródeł zewnętrznych, w tym z funduszy strukturalnych. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko z EFRR zaplanowano ponad 468 mln euro, a w ramach Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój z EFS około 400 mln euro na finansowanie priorytetowych działań w ochronie zdrowia. Środki europejskie na realizację priorytetowych dla danego regionu działań w ochronie zdrowia będą alokowane w poszczególnych RPO. Ponadto projekty związane z e-zdrowiem oraz projekty dotyczące działalności B+R w sektorze zdrowie (rozdział 6 narzędzia 25 29) realizowane będą w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa, Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój oraz RPO. 4 listopad 2014
Aktualności archiwum online: zpm.wip.pl ZMIANY W OBSZARZE BADAŃ STATYSTYCZNYCH W przyszłym roku Instytut Matki i Dziecka nie będzie przekazywał danych dotyczących sprawozdania z realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkołach. Tak stanowi nowe rozporządzenie określające program badań statystycznych statystki publicznej na rok 2015. Rozporządzenie Rady Ministrów z 27 sierpnia 2014 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2015 dookreśla dane dotyczące działalności systemu ratownictwa medycznego, które są przekazywane przez wojewodów. Dotyczą one m.in. zespołów ratownictwa medycznego. Ponadto Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w roku 2015 będzie przekazywało do Głównego Urzędu Statystycznego dane dotyczące sprawozdań z działalności zakładu długoterminowej stacjonarnej opieki zdrowotnej MSW w formie elektronicznej raz w roku do 31 maja 2016 r. W porównaniu do roku 2014, w przyszłym roku nie będą gromadzone dane dotyczące sprawozdania z działalności samorządów gminnych w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych przekazywane przez zarządy województw do Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W roku 2015 nie będzie prowadzone również Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia, którego celem jest ocena kondycji zdrowej ludności Polski, uwzględniająca subiektywną ogólną ocenę stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, np. częstości występowania najpoważniejszych, długotrwałych problemów zdrowotnych, poziomu sprawności oraz ograniczeń w wykonywaniu podstawowych czynności życiowych czy samopoczucia emocjonalnego. WAŻNE W 2015 roku nie będzie prowadzone Europejskie Ankietowe Badanie Zdrowia, którego celem jest ocena kondycji zdrowej ludności Polski. Rozporządzenie weszło w życie 18 października 2014 r. PODSTAWA PRAWNA: XXrozporządzenie Rady Ministrów z 27 sierpnia 2014 r. w sprawie programu badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2015 (Dz.U. z 2014 r. poz. 1330. BEZPŁATNY DYŻUR TELEFONICZNY DLA PRENUMERATORÓW! 17 listopada godz. 11.00-13.00 Odpowiedzialność cywilna, karna i korporacyjna za błędy medyczne Agnieszka Sieńko radca prawny, członek Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego z ramienia KPP Lewiatan tel. 22 318 07 62 W SKRÓCIE Bez opłat uzdrowiskowych w szpitalach Osoby przebywające w szpitalach uzdrowiskowych, niezależnie od celu pobytu i rodzaju pobieranych przez te osoby świadczeń, nie będą musiały płacić opłaty uzdrowiskowej. Taką interpretację ogólną wydało Ministerstwo Finansów 3 października 2014 r. w sprawie stosowania art. 17 ust. 2 pkt 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 849). Na podstawie tego przepisu od osób przebywających w szpitalach nie pobiera się opłaty uzdrowiskowej. Z kolei rozporządzenie ministra zdrowia z 11 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego (Dz.U. poz. 1245) wprowadza podwyższenie dopłat do wyżywienia i zakwaterowania w sanatorium uzdrowiskowym o 0,9% w stosunku do roku 2013. CSIOZ: platforma e-learningowa już dostępna Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia uruchomiło platformę e-learningową, umożliwiającą przeprowadzenie kursów interaktywnych z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Znajduje się pod adresem kompetencjecyfrowe.csioz.gov.pl Platforma umożliwia przedstawicielom kadry medycznej oraz zarządzającej sektorem ochrony zdrowia odbycie szkoleń z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych. Zakres tematyczny szkoleń przedstawionych na platformie to między innymi elektroniczna karta pacjenta, terminarz, grafik dyżurów czy systemy telemedyczne. listopad 2014 5
Wywiad z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą Certyfikat ISO to jakość i prestiż dla placówki Uzyskanie ISO ułatwia, ale i potwierdza właściwe zarządzanie szpitalem, powoduje poprawę jakości usług medycznych, sprawne funkcjonowanie palcówki, przestrzeganie przepisów bhp, lepszą opiekę nad pacjentami. Rozmowa z BARTOSZEM STEMPLEWSKIM, dyrektorem Zespołu Opieki Zdrowotnej i Szpitala Powiatowego w Pińczowie Zespół Opieki Zdrowotnej Szpital w Pińczowie w sierpniu otrzymał certyfikat Zintegrowanego Systemu ISO. W województwie świętokrzyskim to pierwszy szpital, który może poszczycić się ISO w pięciu kategoriach. Po co szpitalowi taki certyfikat? Wprowadzenie systemu ISO jest istotne dla szpitala praktycznie w każdej dziedzinie, w jakiej działa. Jest to kwestia optymalnego zarządzania i opieki medycznej, bezpieczeństwa i higieny pracy, a także ochrony danych osobowych pacjentów. Cieszymy się, że się udało. A po co nam certyfikat ISO? Odpowiedź jest prosta. Uzyskanie ISO ułatwia, ale i potwierdza właściwe zarządzanie szpitalem, powoduje poprawę jakości usług medycznych, sprawne funkcjonowanie palcówki, przestrzeganie przepisów bhp, lepszą opiekę nad pacjentami. Proszę powiedzieć, co było ważniejsze w podjęciu decyzji o starania o certyfikat kryteria rankingowe i rynkowe czy podniesienie jakości usług medycznych dla pacjentów, lepsze zarządzanie? Dla nas istotne było potwierdzenie tego, że większość procedur stosujemy właściwie. Ponadto, w związku z tym, że Narodowy Fundusz Zdrowia nałożył nowe wymogi i oczekiwania w zakresie uzyskania pozycji w rankingu związane z uzyskaniem i utrzymaniem ISO, chcieliśmy sformalizować nasze osiągnięcia. Zdobycie certyfikatu nie było dla nas po to, żeby go po prostu mieć, ale było prestiżowym i miłym potwierdzeniem tego, że szpital spełnia normy w pięciu istotnych kategoriach w działalności placówki. Natomiast, czy to się przekłada na poprawę opieki nad pacjentami? Myślę, że w pewnym zakresie owszem. Skoro mówimy o bezpieczeństwie pacjentów, a mamy potwierdzone przestrzeganie zasad wynikających z przepisów i międzynarodowych standardów ISO, to oczywiście wpływ jest ewidentny. To są korzyści dla pacjentów. A pracownicy? Czy oni też mają jakieś profity z uzyskania ISO? Korzyść dla pracowników jest taka, że wiedzą, jakie zadania do nich należą. Lepiej mieć jasno określone zadania, niż działać w chaosie. Tu chodzi o uporządkowanie funkcjonowania, wyznaczenie jasnych ścieżek, kto, do czego jest zobowiązany, za co odpowiada, co ma robić. Znaczenie ma też i doprowadzenie do pewnych nawyków w przypadku ochrony danych osobowych, na przykład takich, jak stosowanie zabezpieczeń w komputerach. 6 listopad 2014
Wywiad archiwum online: zpm.wip.pl Nie wolno dokumentów kopiować, zostawiać komputerów bez zabezpieczenia hasłem, a pomieszczenia muszą być odpowiednio zamykane. Czy uzyskanie certyfikatu ISO 9001:2008 daje preferencje w staraniach o kontrakt z NFZ, czy wpłynie na jego wysokość? Nie, bowiem Fundusz w tej chwili absolutnie nie przewiduje żadnych profitów dla szpitali z ISO, ani w liczbie, ani w cenie usług. Nie ma co liczyć na żadne korzyści z tytułu żadnego certyfikatu, choć to może dać ewentualnie przewagę nad konkurencją podczas konkursu. Szczerze mówiąc, nie przewidujemy konkurencji w zakresie leczenia szpitalnego, bo myślę, że pozytywną sprawą jest to, że Fundusz zakreśla precyzyjnie poszczególne rejony konkursu, tym bardziej że rywalizuje się przede wszystkim przy udziale ceny i posiadanego sprzętu oraz personelu. Jednak certyfikat ISO może być, jak sądzę, istotny przy ocenie specjalistycznego leczenia czy rehabilitacji. Czy proces, który doprowadził do prestiżowego sukcesu szpitala w Pińczowie, był łatwy? Jeśli były trudności, to jakie? Czy to był łatwy proces? Mogę powiedzieć, że trwał od dwóch lat, w czasie których systematycznie wprowadzaliśmy stosowne procedury postępowania, a ostatnie miesiące, kiedy już była decyzja, że przechodzimy certyfikację, to był proces doprecyzowywania i formalizowania procedur, a potem przez szpital i przez firmę zewnętrzną sprawdzenie stanu przygotowania i ocenienie, czy działania były właściwe. Same zaś starania o finał, czyli BARTOSZ STEMPLEWSKI dyrektor ZOZ i Szpitala w Pińczowie. Prawnik, specjalista w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych. Dyrektorem ZOZ i Szpitala w Pińczowie został 30 grudnia 2010 r. Wcześniej był m.in. dyrektorem Szpitala Górka w Busku-Zdroju i Opatowie. Przez pięć lat kierował biurem prawnym w świętokrzyskim oddziale wojewódzkim NFZ o certyfikat, to właściwie sympatyczne uwieńczenie pracy. Co działania na rzecz uzyskania ISO wymogły na szpitalu? Jakie dziedziny uległy poprawie? Na przykład certyfikat w zakresie bezpieczeństwa żywności, czyli potocznie rzecz ujmując kuchni, określa to, że posiłki mają być przygotowane w taki sposób, by za pomocą stosownych procedur móc sprawdzić, czy spełniają wymogi związane z gramaturą, temperaturą, transportem. A w zakresie wykorzystania aparatury, diagnostyki? Też oczywiście z tym się ISO wiąże, ale nie podkreślałbym związku z aparaturą, bo ta była i jest serwisowana bez względu na certyfikat. Certyfikat tylko potwierdza, że te działania są robione właściwie, więc nie zauważam żadnej różnicy. Jeśli chodzi o wykorzystanie sprzętu, diagnostykę, to legitymizowanie się ISO jest swoistą gwarancją wysokich standardów w pińczowskim szpitalu. A gdyby jakiś szpital zwrócił się do Pana jako dyrektora z doświadczeniem w zdobyciu certyfikatu o radę, jak to osiągnąć, co by Pan poradził? Przede wszystkim zachęcałbym do przystąpienia do starań o ISO, bo to pozwala lepiej funkcjonować placówce w codziennym życiu. Sama procedura wymaga systematyczności i determinacji w spełnianiu wymogów, także cierpliwości, bo niezbędny jest czas. Jednak osiąganie w czasie tego procesu coraz lepszej jakości świadczonych usług dla pacjentów, a także jakości zarządzania wynagradza trud. Certyfikat ISO przyznawany jest na trzy lata, a co roku przeprowadzany jest audyt. Jeśli uzyska się ISO, nie można spocząć na laurach. Myślę, że nie będziemy mieć większych problemów z utrzymaniem certyfikatu. Przynajmniej taką mam nadzieję. Wynika ona z tego, że cały nasz personel ambitnie dążył do osiągnięcia celu i zrobi wszystko, aby to wypracowane, prestiżowe, a jednocześnie poprawiające warunki i jakość pracy i usług wyróżnienie nie zostało zaprzepaszczone. Rozmawiała: Elżbieta Borek listopad 2014 7
Temat numeru z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą Pielęgniarki od 2016 roku Od 1 stycznia 2016 r. określona grupa pielęgniarek i położnych będzie mogła wystawiać recepty na leki oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wydawać zlecenia i recepty na wyroby medyczne oraz skierowania na badania diagnostyczne. Wprowadzone w wyniku nowelizacji z 22 lipca 2014 r. ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej (dalej: ustawy) zmiany obejmą jedynie pielęgniarki i położne mające wyższe wykształcenie na poziomie studiów pierwszego i drugiego stopnia oraz pielęgniarki i położne z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa, które ukończyły stosowny kurs specjalistyczny. Czynności te muszą być dodatkowo poprzedzone osobistym badaniem fizykalnym pacjenta (art. 19b ust. 1 ustawy). WAŻNE Obowiązek ukończenia kursu nie dotyczy pielęgniarek i położnych, które w ramach kształcenia w szkołach pielęgniarskich i w szkołach położnych lub w ramach szkolenia specjalizacyjnego nabyły wiedzę objętą takim kursem. MICHAŁ WASZKIEWICZ prawnik, legislator, kieruje Działem Organizacyjno- -Prawnym w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Ustawodawca ograniczył możliwość skorzystania z nowych uprawnień wyłącznie do jednego elementu wchodzącego do szerokiego katalogu czynności wyczerpujących wykonywanie zawodu przez pielęgniarki i położne, określonych odpowiednio w art. 4 i 5 ustawy. Uprawnienie to dotyczy jedynie okoliczności samodzielnego udzielania w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych (odpowiednio art. 4 ust. 1 pkt 4 oraz art. 5 ust. 1 pkt 9 ustawy). Rodzaje i zakres świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych określa natomiast szczegółowo rozporządzenie ministra zdrowia z 7 listopada 2007 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez zlecenia lekarskiego. Na podstawie art. 15a ust. 1 ustawy poszerzeniu ulegają zatem dotychczasowe uprawnienia zawodowe wyłącznie pielęgniarek i położnych spełniających kryteria określone w ustawie i realizowane wyłącznie w warunkach określonych w wymienionym rozporządzeniu. Wystawienie recept Realizując zlecenia lekarskie w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, pielęgniarki i położne spełniające wymienione kryteria i które ukończyły kurs specjalistyczny w określonym zakresie mają prawo wystawiać recepty na leki, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego 8 listopad 2014
Temat numeru archiwum online: zpm.wip.pl będą wypisywać recepty niezbędne do kontynuacji leczenia (art. 15a ust. 2 ustawy). W tym przypadku możliwość wystawienia recepty na określone leki jest uzależniona od uprzedniego uzyskania przez pielęgniarkę lub położną zlecenia lekarza, a ponadto od konieczności zastosowania leku w związku z kontynuacją leczenia pacjenta. Podobnie jak w przypadku określonym art. 15a ust. 1 (patrz ramka), możliwość wystawienia recepty uzależniona jest od ukończenia kursu specjalistycznego w tym zakresie. Obowiązek ukończenia takiego kursu nie dotyczy jedynie pielęgniarek i położnych, które w ramach kształcenia w szkołach pielęgniarskich i w szkołach położnych lub w ramach szkolenia specjalizacyjnego nabyły wiedzę objętą takim kursem (art. 15a ust. 7 ustawy). Skierowania na badania W myśl nowych przepisów (art. 15a ust. 6 ustawy) pielęgniarki i położne mające tytuł specjalisty w dziedzinie WAŻNE Samodzielne ordynowanie i kontynuowanie leczenia oraz wydawanie recepty albo zlecenia na zaopatrzenie w wyroby medyczne przez pielęgniarkę i położną będą uzależnione od osobistego przeprowadzenia przez nią badania fizykalnego pacjenta. Nowe uprawnienia pielęgniarek Zgodnie z art. 15a ust. 1 ustawy, w ramach samodzielnego wykonywania świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych pielęgniarki i położne mające dyplom ukończenia studiów drugiego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo oraz pielęgniarki i położne z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa, które ukończyły kurs specjalistyczny w tym zakresie, mają prawo samodzielnie: ordynować leki zawierające określone substancje czynne, z wyłączeniem leków zawierających substancje bardzo silnie działające, środki odurzające i substancje psychotropowe, oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiać na nie recepty, ordynować określone wyroby medyczne, w tym wystawiać na nie zlecenia albo recepty. pielęgniarstwa lub dyplom ukończenia studiów co najmniej pierwszego stopnia na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo zyskują prawo do wydawania skierowań na określone badania diagnostyczne, w tym badania medycznej diagnostyki laboratoryjnej, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta. Bez przeprowadzenia osobistego badania pielęgniarka lub położna może wystawić tylko receptę niezbędną do kontynuacji leczenia oraz receptę albo zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne, jedynie jeżeli spełnia to warunek kontynuacji zaopatrzenia w wyroby medyczne i tylko jeżeli jest uzasadnione stanem zdrowia pacjenta odzwierciedlonym w dokumentacji medycznej (art. 15b ust. 2 ustawy). W takim przypadku recepty lub zlecenia będą mogły być przekazane osobie upoważnionej przez pacjenta, jego przedstawicielowi ustawowemu albo osobie trzeciej, jeżeli pacjent złoży stosowne oświadczenie podmiotowi udzielającemu świadczeń zdrowotnych (art. 15b ust. 3 ustawy). Upoważnienie lub oświadczenie pacjenta odnotowuje się w dokumentacji medycznej pacjenta lub do niej dołącza. Ponadto w dokumentacji medycznej umieszcza się informację o wystawieniu recepty lub zlecenia, które są przekazane osobie innej niż pacjent oraz informację o tej osobie (art. 15b ust. 4 i 5). Dokształcanie pielęgniarek Jak wynika z uzasadnienia wprowadzonych zmian, pielęgniarki i położne wykonujące zawód i mające stosowne wykształcenie wyższe będą mogły uzupełnić swoją wiedzę w celu uzyskania nowych uprawnień w ramach kształcenia listopad 2014 9
Temat numeru z a r z ą d z a n i e p l a c ó w k ą m e d y c z n ą WAŻNE Użycie w art. 15b sformułowań mają prawo czy uprawnienia wskazuje jednoznacznie, że nowa regulacja nie nakłada na pielęgniarkę i położną obowiązku uzyskania uprawnień określonych w przepisach ustawy, pozostawiając decyzję, czy będą chciały uzyskać lub skorzystać z przyznanych im uprawnień, samym zainteresowanym. podyplomowego realizowanego w formie kursu specjalistycznego. Ponadto zakres wiedzy i umiejętności wynikający z kursu specjalistycznego będzie częścią programu kształcenia specjalizacyjnego. Oznacza to, że pielęgniarki i położne, które ukończą szkolenie specjalizacyjne, automatycznie uzyskają kompetencje do wykonywania zadań uwzględnionych w znowelizowanych przepisach ustawy. Natomiast studenci na kierunkach pielęgniarstwo i położnictwo uzyskają wiedzę i umiejętności w zakresie ordynacji leków w ramach kształcenia zawodowego. Artykuł 15a ust. 8 ustawy zawiera upoważnienie dla ministra zdrowia do wydania przepisów wykonawczych, które będą regulowały, w zakresie wynikającym z ustawy, między innymi wykaz substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, a także wykaz badań diagnostycznych, jak również wzór, sposób i tryb wystawiania recept oraz sposób zaopatrywania się w ich druki, sposób realizacji recept oraz sposób kontroli ich wystawiania i realizacji. Konsekwencje zmian Nowelizacja ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej wprowadza będące następstwem zmian nowe regulacje w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Przepisy art. 32 w nowym brzmieniu włączają pielęgniarkę i położną ubezpieczenia zdrowotnego do grona osób uprawnionych do wystawiania skierowań na badania diagnostyczne, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej. Znowelizowany art. 40 rozszerza wykaz osób uprawionych do wydawania zleceń lub recept na zaopatrzenie w wyroby medyczne o pielęgniarkę ubezpieczenia zdrowotnego i położną ubezpieczenia zdrowotnego. Pielęgniarce i położnej ubezpieczenia zdrowotnego przyznano również uprawnienie do wystawiania recept osobom uprawnionym, o których mowa w art. 43 46 ustawy (tj. osobom o szczególnych uprawnieniach do świadczeń opieki zdrowotnej). Ponadto w art. 188 dodano pielęgniarkę i położną do grupy podmiotów, których dane osobowe będzie mógł przetwarzać Narodowy Fundusz Zdrowia. Dodatkowo w ustawie z 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych rozszerzony został katalog osób uprawnionych do wystawiania recept na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne o pielęgniarkę ubezpieczenia zdrowotnego i położną ubezpieczenia zdrowotnego oraz pielęgniarkę i położną, z którymi Fundusz zawarł umowę upoważniającą do wystawiania albo umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych dla wystawiającego, jego małżonka, wstępnych i zstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa. Nowe przepisy umożliwiają również wystawianie recept pro auctore i pro familia pielęgniarkom i położnym analogiczne jak w przypadku lekarzy i felczerów. W uzasadnieniu do wprowadzonych zmian podkreślono, że ich głównym celem jest ułatwienie pacjentom dostępu do świadczeń zdrowotnych, w tym możliwości ordynacji lub kontynuacji terapii lekiem, środkiem spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, a także uzyskania wyrobu medycznego lub skierowania na badania diagnostyczne bez konieczności odbycia wizyty lekarskiej. Na przykładzie cukrzycy i chorób układu krążenia (łącznie) szacuje się, że rocznie udzielanych jest ok. 32 mln porad lekarskich podstawowej opieki zdrowotnej, udzielonych w miejscu udzielania Przyznanie nowych uprawnień będzie dotyczyć szacunkowo ok. 120 tys. pielęgniarek i położnych. świadczeń pacjentom w związku z leczeniem cukrzycy i/lub chorób układu krążenia, oraz ok. 500 tys. porad udzielonych w domach pacjentów w związku z leczeniem 10 listopad 2014