Kinga BYRSKA, Sławomir HERMA Katedra Inżynierii Produkcji, Akademia echniczno-humanistyczna w Bielsku-Białej, E mail: kinga.byrska@gmail.com Kształtowanie kultury bezpieczeństwa wybranego zakładu przemysłowego przed wdrożeniem systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy zgodnego z OHSAS 18001:2007 1. Charakterystyka organizacji Niniejszy referat stanowi analizę powdrożeniową jednego z narzędzi wykorzystywanego w kształtowaniu kultury bezpieczeństwa zgodnego z wymaganiami PN18001:2004 oraz OHSAS 18001:2007. Ze względu na swój międzynarodowy kapitał organizacja zdecydowała się na wdrażanie systemu zarządzania zgodnego ze standardem brytyjskim. Analiza dotyczy roku 2011, w którym organizacja rozpoczęła przygotowania do implementacji systemu. System rejestracji zdarzeń potencjalnie wypadkowych rozpoczął funkcjonowanie od lutego 2011 r. Analizowane przedsiębiorstwo prowadzi działalność na halach o łącznej powierzchni ok. 11 000 m², zatrudnia ok. 1200 pracowników własnych oraz poprzez agencję pracy tymczasowej. Spełnia wymagania i posiada certyfikację na zgodność z normami ISO S 16949:2002 oraz ISO 14001:2004. Zgodnie z księgą jakości najważniejsze procesy operacyjne przedsiębiorstwa: magazynowanie, kontrola dostaw, wytłaczanie, spiętrzanie, formowanie, cięcie, szlifowanie, montaż podzespołów, montaż ręczny, montaż maszynowy, kontrola parametrów, kontrola czystości, zapewnienie identyfikowalności, pakowanie wyrobów.
10 Kinga Byrska, Sławomir Herma Aktualnie panujące warunki rynkowe i ekonomiczne przedsiębiorstw nie stanowią czynnika wspierającego dla kształtowania i poprawy bezpieczeństwa i i higieny pracy oraz dla wdrażania istotnych z punktu bezpieczeństwa nowych technologii. Problemy wielu przedsiębiorstw to między innymi [5]: niepewność rynków zbytu, bardzo często zmieniająca się specyfikacja wyrobów oraz plany produkcyjne - problematyczne dla utrzymania oceny zgodności maszyn i odpowiedzialności producentów za maszyny sprzedane, rosnące koszty mediów potrzebnych w procesach (gaz, woda, energia), ograniczona powierzchnia wydziałów produkcyjnych, ograniczona powierzchnia i czas przepływu materiałowego na terenie magazynów, stale rosnące wymagania jakościowe odbiorców, duże koszty wprowadzania nowej technologii przy strategicznym ograniczeniu terminu zwrotu inwestycji ze względu na niepewność warunków rynkowych, wydziały produkcyjne są trudne do zarządzania ze względu na znaczne zdrobnicowanie parku maszynowego oraz bardzo dużą liczbę pracowników, utrudnienie wprowadzania innowacji i zmian technologicznych na wydziałach pracujących w systemach: 3 zmianowym oraz w systemie pracy weekendowej, trudne i czasochłonne procedury umożliwiające pozyskanie środków od podmiotów zewnętrznych na wsparcie rozwoju technologicznego organizacji. Zasady udzielania pomocy publicznej niejasności, administracja publiczna mająca problemy z ich interpretacją, błędnie definiowane wytyczne projektów, itp., brak kompetentnych pracowników na rynku, którzy mogliby stanowić kadrę obsługującą nowe technologie (konieczność kolejnych inwestycji w udoskonalenie pracowników operacyjnych), niska współpraca organizacji z ośrodkami rozwoju naukowego wciąż mały dostęp do wiedzy i sprzętu laboratoryjnego uczelni współpracujących, mała współpraca pracowników naukowych z przedsiębiorstwem, bariery regionalne - brak regionalnej koordynacji, duże rozproszenie inicjatyw, brak wiedzy, co rzeczywiście powinno być robione i jest potrzebne w regionie. Słaba współpraca ośrodków otoczenia biznesu z Samorządem, niska współpraca pomiędzy ośrodkami otoczenia biznesu w regionie, są podejmowana pewne próby, ale de facto bardziej na zasadzie personalnej, oddolnej, nie ma żadnej koordynacji tej współpracy, wysoki wskaźnik regulacji gospodarki (dominują zmiany na poziomie Ustaw, co jest czasochłonne i kosztowne), brak wspólnego języka: nauka biznes, brak aktywności samorządów lokalnych i regionalnych we wzmacnianiu instytucji otoczenia biznesu. Władze w znaczącym stopniu koncentrują się na inwestycjach w bezpośredni sposób dotyczących mieszkańców, rezygnując z działań na rzecz długofalowego wspierania przedsiębiorczości i innowacji,
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa 11 słaba wiedza wśród przedsiębiorców nt. działania Krajowej Sieci Innowacji (KSI) i innych narzędzi wsparcia, zmienność rozwiązań prawnych brak konsekwencji w budowaniu spójnego i stabilnego systemu prawa. 2. Bezpieczeństwo Pomimo wszystkich tych czynników ograniczających, analizowane przedsiębiorstwo rozpoczęło działania zmierzające do jeszcze większego kształtowania bezpiecznych zachowań oraz budowania stabilnej kultury bezpieczeństwa. W rozumieniu organizacji definicja bezpieczeństwa i higieny pracy przedstawia się następująco:[6] zespół warunków, które muszą być zachowane, aby ludzie mogli pracować bezpiecznie, czyli bez wypadku i bez szkód dla zdrowia, zespół przedsięwzięć obejmujący wszystkie działania angażowanie w nie środki służące zapobieganiu urazom (wypadkom przy pracy), stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy. Stosowanie środków zabezpieczających Regularne prowadzenie szkoleń Bezpieczeństwo i higena pracy Ocena i minimalizacja ryzyka Znajomość przepisów Warunki środowiska pracy Rys. 1. Definicja bezpieczeństwa i higieny pracy Fig. 1. Healthy and safety definition Zgodnie z kodeksem pracy podstawowe Prawa i obowiązki Pracownika to [7]: korygowanie podejmowanie odpowiednich środków zaradczych, nie stwarzanie zagrożenia, zgłaszanie informowanie przełożonego. Jednym z narzędzi kształtowania kultury bezpieczeństwa wdrożonych przez wybranego przedsiębiorstwo jest rejestracja zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Rejestracja i zarządzanie tymi danymi stanowi element oceny i minimalizacji ryzyka pojawiającego się w przedsiębiorstwie, stanowi również element badania warunków pracy i skuteczności
12 Kinga Byrska, Sławomir Herma stosowania środków zabezpieczających. Dane wykorzystywane są podczas określania celów i zadań regularnie prowadzonych szkoleń pracowniczych. W wybranym przedsiębiorstwie każdy z pracowników otrzymał cel zauważenie i odnotowanie co najmniej jednej sytuacji potencjalnie wypadkowej incydentu prawie wypadkowego, który mógł doprowadzić do sytuacji niebezpiecznej. Udowodniono, iż zapobiegnięcie 600 zdarzeniom potencjalnie wypadkowym pozwala na uniknięcie co najmniej jednego wypadku śmiertelnego. Zgodnie z piramidą zdarzeń wypadkowych wg H. Heinricha, każdy wypadek jest poprzedzony długą serią błędów i odchyleń w pracy, których wcześniejsze wyeliminowanie mogłoby zapobiec tragicznemu zdarzeniu. a analiza powinna dać pracodawcy wiedzę o tym, co i w jaki sposób powinien poprawić w swoim zakładzie pracy [1]. Aby zachować wysokie wskaźniki bezpieczeństwa należy [3]: zapewnić właściwą organizację stanowiska pracy, systematycznie wykonywać badania środowiskowe stanowisk pracy, stosować najlepsze zabezpieczenia procesowo-techniczne i zdrowotne, doskonalić system szacowania ryzyka w układzie człowiek-maszyna-otoczenie, prowadzić działalność doradczo-nadzorczo-kontrolną, organizować szkolenia i warsztaty tematyczne, podnosić świadomość pracowników i zaangażowanie pracowników. Zgodnie z normą PN-N 18001 pomiar efektów działalności w obszarze bhp powinien zapewnić [3]: informację zwrotną na temat stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w organizacji, informację pozwalającą ustalić na ile skutecznie funkcjonują rutynowe rozwiązania organizacyjne w zakresie identyfikacji zagrożeń oraz ograniczania ryzyka zawodowego, podstawę do podejmowania decyzji dotyczących doskonalenia identyfikacji zagrożeń i ograniczenia ryzyka zawodowego. W normie PN-N 18004 wyrózniono dwie grupy wskaźników: monitorowanie proaktywne i reaktywne. Przykładowe wskaźniki monitorowania pro aktywnego [2]: ocena stopnia zgodności działań z wymaganiami prawnymi, zagrożeń i ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, stopnia realizacji planów i celów w zakresie bhp, stopnia zrozumienia polityki przez pracowników, liczby pracowników objętych szkoleniami w danym okresie, skuteczność szkoleń w zakresie bhp, liczby propozycji zgłaszanych przez pracowników w zakresie usprawnień w obszarze bhp, terminowość i skuteczność realizowanych działań korygujących i zapobiegawczych, sprawność techniczna maszyn i urządzeń z wymaganiami prawnymi, liczba pracowników narażonych na czynniki szkodliwe i niebezpieczne w środowisku pracy, stopnia stosowania środków ochrony indywidualnej pracowników.
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa 13 Wskaźniki monitorowania reaktywnego [2]: ocena danych ilościowych dotyczących wypadków przy pracy i chorób zawodowych, analizę zdarzeń potencjalnie wypadkowych, liczba chorób zawodowych stwierdzona w danym okresie, absencja pracowników spowodowana chorobami zawodowymi i wypadkami, liczba i krotnośc przekroczeń dopuszczalnych normatywów w środowisku pracy, analiaz decyzji, nakazów, zakazów, zaleceń wydawanych przez zewnętrzne organy kontroli. Zaproponowana przez M.S.Sandersa matematyczna wykładnia bezpiecznego wykonywania pracy zakłada, że [2]: gdzie: gdzie: gdzie: Bw = f(zbw X Mbw) Bw bezpieczne wykonywanie pracy, Zbw zdolność do bezpiecznego wykonania pracy, Mbw motywacja do bezpiecznego wykonania. P postawa wobec ryzyka, W wiedza o zagrożeniach, Zbw = f[p X (W+D)] D doświadczenie w pracy w zagrożeniu. Mbw = f(owbw X ORbw X V) OWbw oczekiwany wysiłek związany z bezpiecznym wykonywaniem zadania, ORbw oczekiwany rezultat bezpiecznego wykonania zadania, V wartość, jaką dla pracownika stanowi bezpieczne wykonanie. 3. Kultura bezpieczeństwa organizacji Z badań prowadzonych przez CIOP wynika, że edukacja szkolna nie przygotowuje młodych osób do ochrony zdrowia i życia w pracy. Wśród 2014 pracowników w wieku 18-26 roku życia oraz młodocianych, stwierdzono iż jedynie [3]: omówiono obowiązki pracodawcy 35%, prawa pracownika 28%, ochrona przed wypadkami przy pracy 34%, zagrożenia dla zdrowia w środowisku pracy 33%. Należy mieć na uwadze duże znaczenie ekonomiczne kosztów wypadków, które nie tylko stanowią w konsekwencjach o konkurencyjności poskich organizacji ale także o obciążeniu systemów zabezpieczenia społecznego i finansów publicznych.
14 Kinga Byrska, Sławomir Herma Warunki skutecznego kształtowania kultury bezpieczeństwa pracy to [4]: zaangażowanie kierownictwa, otwarta i szczera komunikacja, partycypacja pracowników, edukacja z zakresu bhp, analiza wypadków, motywowanie i wzmacnianie zachowań bezpiecznych, współpraca między pracownikami. ylko 1% realizowanych badań dotyczących zarządzania jest związanych z problematyką bezpieczeństwa i higieny pracy. Całkowite koszty związane z niewłaściwymi warunkami pracy w krajach Unii Europejskiej szacuje się na 2,8% PKB. Badania w głównej mierze dotyczyły zarządzania bhp, odpowiedzialności biznesu, rozpowszechniania odkryć nauki oraz przykładów dobrych praktyk. ermin kultura bezpieczeństwa po raz pierwszy zastosowany został przez Agencję Energii Atomowej, która wydała raport o katastrofie w Czarnobylu. Kultura bezpieczeństwa dotyczy wszystkich działań polegających na stosowaniu organizacyjnych i międzyorganizacyjnych praktyk, kreowaniu wzorców zachowań, które zmierzają ku ochronie pracownika. Podstawowym zadaniem jest takie kształtowanie postaw pracowników, które prowadzi do refleksji pracownika nad zagrożeniami pojawiającymi się w procesie pracy, uświadamiania sobie ich skutków i sposobów ich eliminacji. Każdy wypadek przy pracy powinien być traktowany jako źródło wiedzy wykorzystywanej w dalszym funkcjonowaniu organizacji. Kultura bezpieczeństwa jest bardzo trudna do oceny i zmierzenia. Kultura bezpieczeństwa posiada wiele dostrzegalnych i niedostrzegalnych cech. Elementami świadczącymi o wysokiej kulturze bezpieczeństwa jest dbałość o odpowiedni system szkoleń pracowników, wizualizacji np., ciągów komunikacyjnych, wyjść ewakuacyjnych, stref niebezpiecznych itd., warunkach pracy zapewniających bezpieczeństwo, ogólnym ładzie i porządku w organizacji, istnienie procedur i instrukcji bhp, stosowaniu środków ochrony indywidualnej, zapewnieniu bezpieczeństwa technicznego użytkowanych maszyn oraz podejmowanych działaniach profilaktycznych [3]. Kultura może być porównana do zaprogramowania umysłu, które odróżnia jedną grupę społeczną od innych grup. Konflikty w wewnętrznym przekonaniu jednostki a normami ogólnie przyjętymi mogą budzić trudność w określeniu jak zachowa się dana jednostka w zaistniałej dla niej nowej sytuacji. Pracownicy bazują na zasadach i zwyczajach panujących w przedsiębiorstwie zaszczepiają w sobie szacunek do norm i zwyczajów panujących w organizacji. W kulturze bezpieczeństwa istotne jest określenie założeń dotyczących natury przestrzeni określenie jaką odległość powinni zachowywać ludzie, żeby nie naruszać swojej przestrzeni intymnej, określenie ogólnych cech ludzkiego charakteru, wyobrażeń o aktywności w pracy. Silna kultura organizacyjna może być atutem i wadą organizacji. Silna kultura może prowadzić organizację w kierunku sprzecznym z rozwojem rynku. Należy odpowiednio nauczyć się i rozumieć, kształtować postawę swoich pracowników [3].
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa 15 Najważniejsze czynniki wpływające na kształtowanie kultury organizacji to: otoczenie zewnętrzne - kultura narodowa, system wartości społeczeństwa, lokalny system wartości, typ organizacji - struktura rynkowa, wyroby i technologie, branża, cechy organizacji - historia, wielkość, struktura, metody zarządzania, cechy pracowników - wartości, postawy, wykształcenie, płeć, wiek, doświadczenie, więzi emocjonalne. Istotę bezpieczeństwa można rozpatrywać w kontekście trzech czynników fizycznych (wypadki, choroby), emocjonalnych (brak strachu, poniżenia), intelektualnych (wyobraźnia, zdrowy rozsądek, koncentracja uwagi, opanowanie w trudnych sytuacjach). Kulturę bezpieczeństwa również można rozpatrywać jako kulturę bezpieczeństwa społeczeństwa, przedsiębiorstwa lub jednostki. Kultura bezpieczeństwa społeczeństwa to stosunek grupy społecznej do ryzyka, sposób oceniania ryzykantów. Próbę definiowania akceptowalnego poziomu kultury bezpieczeństwa w sposób matematyczny podjął F.Jucha. Według autora [3]: gdzie: APKB = B+2E+R APKB akceptowalny poziom kultury bezpieczeństwa B bariera procedura lub urządzenie, które ma za zadanie ograniczyć niekorzystny wpływ czynników materialnych środowiska, 2E edukacja w zakresie bhp i jego egzekwowanie, zakres wiedzy w dziedzinie bhp, R ryzyko, środki pozwalające osiągnąć akceptowalny poziom kultury bezpieczeństwa. Kultura bezpieczeństwa wpływa na to jaką wiedzę mają pracownicy, jakie posiadają umiejętności (jak potrafią się zachować, pracować) i jakie działania podejmują, jakie mają kwalifikacje. Patrząc przez pryzmat zaoszczędzenia czasu ludzie są skłonni podejmować ryzyko, tragiczne konsekwencje swoich czynów są dla nich mniej przekonywujące niż możliwość uzyskania natychmiastowej korzyści. Kształtowanie właściwej kultury bezpieczeństwa opiera się na trzech zasadach: zasadzie elastyczności akceptowanie faktu, iż błędy ludzkie są nieuniknione, zasadzie uczenia się na podstawie wypadków i normalnych warunków pracy, zasadzie świadomości brak tolerancji dla zachowań karygodnych. Przedsiębiorstwa o wysokiej kulturze bezpieczeństwa charakteryzują się: wyższymi morale pracowników, większe wzajemne zaufanie pomiędzy kierownictwem a robotnikami, uczeniem się organizacyjnym, osobistą odpowiedzialnością za bezpieczeństwo.
16 Kinga Byrska, Sławomir Herma Ryzyko bardzo duże Ryzyko niedopuszczalne Ryzyko dopuszczalne warunkowo Ryzyko akceptowalne Ryzyko minimalne Skutki poprawy warunków pracy Bezpieczeństwo i higiena pracy Strefa optymalna Warunki pracy bezwzględnie niedopuszczalne - zagrożenie życia; -utrata zdrowia Warunki pracy niedopuszczalne - zagrożenie zdrowia; Rys. 2. Warunki pracy i ryzyko Fig. 2. Work conditions and risics - uciążliwości w czasie pracy - małe zagrożenie zdrowia Poprawa warunków pracy Warunki pracy dopuszczalne - niewielkie zagrożenie zdrowia - dopuszczalne uciążliwości dla wybranych zawodów Komfort - dobre warunki pracy 4. Działania kształtujące kulturę bezpieczeństwa Najważniejsze działania to [3]: kształcenie i edukacja w dziedzinie bhp szkolenia przewidziane przez prawo, specjalistyczne adekwatne do specyfiki zakładu, propagowanie bezpiecznych zachowań, programy i akcje edukacyjne w zakresie ochrony zdrowia, profilaktyka wypadkowa analizowanie zaistniałych zdarzeń wypadkowych na terenie zakładu pracy, omawianie zdarzeń wypadkowych z kierownictwem zakładu i pracownikami, identyfikowanie przyczyn zdarzeń wypadkowych oraz podejmowanie działań zapobiegawczych, udział pracowników oraz związków zawodowych w zarządzaniu bhp prowadzenie konsultacji w zakresie bhp, zespoły interdyscyplinarne do rozwiązywania problemów bhp, oceny ryzyka zawodowego, angażowanie pracowników do prac nad tworzeniem instrukcji stanowiskowych, bhp, motywowanie zachowań bezpiecznych nagradzanie pracowników angażujących się w bezpieczne wykonywanie pracy, konkursy z zakresu bhp, zaangażowanie kadry kierowniczej właściwa realizacja instruktażu stanowiskowego, osobisty przykład, właściwa troska o stan stanowisk pracy podległych pracowni-
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa 17 ków, uwzględnianie działań służących poprawie bezpieczeństwa w codziennych działaniach i budżecie organizacji, komunikacja wewnątrzzakładowa informowanie pracowników o istniejących zagrożeniach, środkach zapobiegawczych w zakładzie pracy, regulowanie wewnętrznymi dokumentami, procedurami kwestii dotyczących bhp, jasne procedury na wypadek sytuacji awaryjnych, gazetka zakładowa. 5. Wyniki wdrożenia systemu rejestracji ZPW Przykładowe zgłoszenie: Problem rozwiązano Sposób rozwiązania problemu: Śnieg na daszku recepcji upadł na przechodnia Oblodzone schody Magazyn Podczas pracy manipulacyjnej jednostką ładunkową ładunek upadł z wysokości 5 metrów na przejście ewakuacyjne Montaż śniegołapu Poinformowanie kontrahenta dbającego o odśnieżanie i odladzanie parkingów oraz przejść o zdarzeniu, posypanie solą schodów Szkolenie przypominające zasady pracy na magazynie; zakaz wstępu pracownikom innym niż magazynierzy do strefy magazynu Proces Niebezpieczne składowanie kartonów i pojemników wymiennych, ryzyko przygniecenia pracownika Wyznaczenie stref na półwyroby na obszarze produkcyjnym Proces Dźwiganie ciężkich paczek z brakami Zmiana dopuszczalnej masy pakowania braków do worków - masa dopuszczalna 4kg/worek Maszyny Ryzyko zranienia na wystających częściach maszyn - śruby, elementy funkcjonalne, Modyfikacja osłon wszystkich zgłoszonych na formularzu ZPW maszyn Maszyny Za duża odległość między osłonami - ryzyko włożenia palca do strefy niebezpiecznej; przygniecenie palca Instalacja reduktora ciśnienia; weryfikacja stanu osłon innych maszyn tego typu Maszyny Uszkodzony przewód elektryczny, wyłącznik różnicowoprądowy zadziałał prawidłowo jednakże wystąpiło ryzyko porażenia prądem elektrycznym Zamówienie osłon termicznych, modyfikacja wyłącznika bezpieczeństwa, przesłanie informacji o zdarzeniu do wszystkich wydziałów produkcyjnych Wyciek paliwa z baku samochodu ciężarowego - awaria środowiskowa Podstawienie wanny; zabezpieczenie rozlanego paliwa sorbentem, poinformowanie firmy transportowej o zaistniałym problemie Maszyny Otwarta brama do pieca; ryzyko wstępu osoby postronnej Zamontowanie zamka na bramie, zamontowanie tabliczek ostrzegawczych Nierówności w przejściu, konieczność poprawy posadzki Poprawa jakości posadzki w przejściu obok biur
18 Kinga Byrska, Sławomir Herma Przykładowe zgłoszenie: Problem rozwiązano Sposób rozwiązania problemu: Zagrożenia związane z poślizgnięciem się; nieumocowane prawidłowo maty, ścinki gumowe na produkcji, odklejająca się taśma do wyznaczania stref produkcyjnych zablokowanie i unieruchomienie mat, wyznaczanie stref farbą a nie taśmą, zwracanie uwagi na porządek na wydziale produkcyjnym belka utrzymująca schody stwarza ryzyko uderzenia osób wysokich; klatka na braki Oznaczenie belki oraz wejścia do izolatora braków w widoczny sposób - pasy czarno-żółte Proces Utrudnione przemieszczanie wśród maszyn z ekranami do videokontroli Zmiana lokalizacji monitorów na górną część maszyn Proces Złe rozmieszczenie pojemników kanban - wysoko elementy ciężkie, nisko elementy lekkie Zmiana układu rozmieszczenia pojemników kanban, zgodnie z zasadami ergonomii Maszyny Ryzyko uszkodzenia ciała lub oczu opiłkiem w trakcie szlifowania Wyposażenie stanowiska w okulary, zmiana karty bezpieczeństwa - obowiązek pracy w okularach ochronnych Brak piktogramu na dużych szklanych drzwiach, ryzyko stłuczenia szyby i wypadku Umieszczenie piktogramu ostrzegającego na szybę Brak oświetlenia strefy ewakuacji w porze nocnej Montaż oświetlenia w strefie ewakuacji Słaba widoczność na skrzyżowaniu dróg transportowych Montaż lustra półkolistego Brak informacji o wysokiej temperaturze na maszynach Zamówienie piktogramów Ryzyko upadku pojemnika, metalowy, wysoki próg Wyrównanie progu między halą a strefą pojemników Magazyn Ryzyko zderzenia wózka widłowego z samochodem osobowym Zmiana organizacji ruchu, przygotowanie nowego parkingu przed budynkiem A Magazyn Ryzyko zderzenia wózka widłowego z samochodem osobowym Zmiana organizacji ruchu, przygotowanie nowego parkingu przed budynkiem A Magazyn Ryzyko potrącenia pieszego wychodzącego z magazynu Instalacja barierki odgradzającej chodnik od jezdni na placu przy magazynie Proces W miejsce gdzie składa się istnieje możliwość wypadku poprzez uderzenie formującego metalem przez montera na montażu, przyczyną jest zbyt mała odległość formującego od montera Poprawa layoutu, przesunięcie maszyn o 25cm Maszyny Sterowanie 1 ręczne, ryzyko przygniecenia drugiej ręki Wymiana panelu sterowania na 2 ręczne Proces Urwany uchwyt od czujnika CO - detektor czadu, obok starej prototypowni Montaż na ścianie nowego uchwytu wraz z czujnikiem CO
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa 19
20 Kinga Byrska, Sławomir Herma
Kształtowanie kultury bezpieczeństwa 21 6. Wnioski W pierwszym roku funkcjonowania narzędzia nie został osiągnięty cel zgłoszeń incydentów prawie wypadkowych. Przyczyną tego stanu była niskie zaufanie operatorów do skuteczności narzędzia. Stosunkowo wraz z upływem czasu opór został przełamany. Stosunkowo duże zainteresowanie narzędziem wystąpiło u pracowników administracyjnych. Zmniejszona ilość zgłoszeń w miesiącu sierpniu ma swój związek z przestojem występującym w tym miesiącu. Gwałtowny wzrost zainteresowania narzędziem wynika z jego dużego skuteczności około 95% zgłoszeń doczekało się działań reaktywnych. Wszystkie działania są kontrolowane osobiście przez dyrektora zakładu. Zgłaszanie zdarzeń potencjalnie wypadkowych jest przedmiotem oceny końcowo rocznej pracownika jako postawa pro-organizacyjna. Dowodem na rosnący poziom kształtowania kultury bezpieczeństwa poprzez rejestrację zdarzeń potencjalnie wypadkowych jest fakt, iż w I kwartale roku 2012 ilość zgłoszeń przewyższa założony miesięczny cel o około 30%. Pracownicy często i chętnie korzystają z udostępnionego im narzędzia, gdyż widzą realne skutki i eliminację zgłaszanych problemów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Wskaźniki wysokiej kultury bezpieczeństwa, do których zakład aktualnie dąży [3]: zawsze są wystarczające zasoby na inwestycje z zakresu bhp, pracownicy są motywowani do działań na rzecz bezpieczeństwa poprzez system informacji, wszyscy pracownicy są odpowiedzialni za bezpieczeństwo, a służby bhp służą pomocą, cele bhp są pro aktywne i wynikają z inicjatyw organizacji, technologia jest wykorzystywana, by pomóc człowiekowi w realizacji zadań, pracownicy są wykwalifikowani, by adekwatnie uczestniczyć w poprawie bezpieczeństwa pracy, podczas dezorganizacji procesów pracownicy mogą podejmować własne decyzje, problemy dotyczące danej jednostki są rozwiązywane wewnątrz tej jednostki, w porozumieniu z jednostkami zewnętrznymi, zapytanie dotyczące instrukcji są wskazane, procedury są opracowane w ściesłej współpracy z pracownikami, szkolenia z zakresu bhp podlegają doskonaleniu i poszerzeniu, pracownicy produkcyjni mogą interweniować w automatyzację procesów w celu zapewnienia jakości i bezpieczeństwa operacji. Literatura 1. Byrska K.: Ocena ryzyka zawodowego stanowisk pracy, 12th International Scientific Conference Automation in Production Planning and Manufacturing; in framework of International project CEEPUS, 2011 2. Ejdys J., Lulewicz A., Obolewicz J.: Zarządzanie bezpieczeństwem w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2008
22 Kinga Byrska, Sławomir Herma 3. Ejdys J.: Kształtowanie kultury bezpieczeństwa i higieny pracy w organizacji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok 2010 4. Malinowski A., Skoczylas W., Jeziorek A. (pod redakcją); Antropologia a medycyna i promocja zdrowia; Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2002 5. http://www.pi.gov.pl/iob/chapter_95092.asp 6. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650) 7. Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) Streszczenie Kształtowanie kultury bezpieczeństwa i higieny pracy wybranego przedsiębiorstwa przemysłowego poprzez zastosowanie narzędzia rejestracji zdarzeń potencjalnie wypadkowych. W referacie omówiono ewaluację narzędzia i jego wpływ na budowie kultury bezpieczeństwa w wybranej organizacji. Rejestracja incydentów stanowi pierwszy etap wdrożenia systemu zarządzania zgodnego z wymaganiami OHSAS 18001:2007. Developing a safety culture in the company before the implementation of the safety management system and occupational health in accordance with the requirements of OHSAS 18001:2007 Summary Paper describe developing a culture of safety and healthy of the selected industrial enterprise. Company implements the new tool near misses registration. he paper discusses the evaluation and impact on healthy and safety culture in organization. Register of incidents is the first step to implement the management system in accordance with the requirements of OHSAS 18001:2007.