Łódź, dnia 28.01.2019 r. Informacja nt. sytuacji epidemiologicznej odry 23.01.2019 Rocznie rejestrowanych było w Polsce średnio 100 przypadków odry. W 2017 r. zarejestrowano 63 przypadki, zaś w 2018 r. już 334 przypadki (ponad 5. krotny wzrost liczby przypadków). Do 22.01.2019 r. zgłoszono wstępnie do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej 142 podejrzenia (w tym 10 potwierdzonych), co jest w trakcie weryfikacji. Tabela 1. Liczba przypadków odry w Polsce w latach 2005-2018. źródło: NIZP-PZH www. z ov. 1 GIS Wzrost liczby przypadków jest znacznie bardziej widoczny w regionie europejskim WHO. Według danych WHO, w 2017 r. choroba dotknęła 21 315 osób i spowodowała 35 zgonów. Wzrost liczby przypadków odry obejmował duże ogniska (100 lub więcej przypadków) w 15 z 53 krajów w regionie. Według danych ECDC, na obszarze EU/EOG aż 87 % przypadków odry (u osób ze znanym statusem szczepień p. odrze ) dotyczyło osób nieszczepionych przeciwko tej chorobie. Według danych WHO za okres do kwietnia/maja 2018 r., w europejskim obszarze WHO zarejestrowano prawie 36,5 tys. przypadków odry i 48 zgonów. Najwięcej osób dotkniętych chorobą odnotowano na Ukrainie (18 144), w Serbii (5 402), Rumunii (3 284), we Francji (2 306), Grecji (2 097), Anglii i Walii (1346), we Włoszech (1258) i w Rosji (1149). Poniżej 1 tys. przypadków odry rejestrowano w krajach: Albania (729), Niemcy (240), Hiszpania (136), Portugalia (112), Polska (68), Irlandia (61), Belgia (29), Czechy (25), Szwecja (23), Szwajcaria (23), Węgry (16), Słowacja (4), Finlandia (4) i Bułgaria
(4). Przypadki odry były zgłaszane w podobnym okresie 2018 r. również na obszarze Am. Północnej i Południowej, gdzie w 11 krajach zgłoszono prawie 1 200 przypadków odry. Zachorowania na odrę w Polsce są związane przede wszystkim z zawlekaniem choroby z zagranicy i w znacznym odsetku występują u osób nie będących narodowości polskiej. Zachorowania o charakterze i rozmiarach ognisk epidemicznych mogą wystąpić jedynie wśród społeczności lokalnych lub środowisku szkolnym, w których stopień uodpornienia dzieci i dorosłych jest niewystarczający dla uzyskania tzw. odporności zbiorowiskowej, która powstaje gdy liczba osób uodpornionych w danym środowisku osiąga co najmniej 95%. Osoby chore na odrę niosą wysokie ryzyko przeniesienia zachorowań na inne osoby przebywające w ośrodkach dla cudzoziemców, a także obywateli polskich, którzy nie byli szczepieni przeciw odrze ze względu na przeciwskazania o charakterze medycznym (dzieci chore na nowotwory, osoby poddane leczeniu immunosupresyjnemu), i wystąpienia związanych z tym ciężkich powikłań, a nawet zgonów. Indywidualne ryzyko zachorowania na odrę występuje bowiem u każdej osoby, która nie była szczepiona przeciw tej chorobie (lub jej wcześniej nie przechorowała). Stosowanie szczepień ochronnych ma zasadnicze znaczenie w zapobieganiu zachorowaniom na odrę i ze względu na wysoką zaraźliwość choroby oraz jej przenoszenie się droga powietrzną nie może być zastąpione jakimikolwiek innymi środkami ochrony. Szczepienia przeciwko odrze cechują się bardzo wysoką efektywnością. Po podaniu pierwszej dawki szczepionki odporność uzyskuje ok. 95 98% osób zaszczepionych. Natomiast podanie drugiej dawki szczepionki pozwala osiągnąć odporność u niemalże 100% osób zaszczepionych. W Polsce, podobnie jak i w innych krajach podejmowane są działania mające na celu eliminację choroby. W odniesieniu do chorób zakaźnych, które nie mają rezerwuaru zwierzęcego (tzn. występują jedynie u człowieka) i dla których dostępne są szczepionki o wysokim stopniu skuteczności możliwe jest osiągnięcie celu jakim jest eliminacja choroby na danym obszarze (rozumiana jako brak zakażeń na terenie kraju przy możliwych zawleczeniach z zagranicy), a następnie eradykacja choroby tzn. jej całkowitego wyeliminowania na świecie. Obecnie Polska uczestniczy w koordynowanych przez WHO globalnym programie eliminacji odry i różyczki. Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych na rok 2018, szczepienia na odrę wykonuje się planowo u dzieci w 13 15. miesiącu życia oraz w 10. roku życia i są one obowiązkowe dla dzieci i młodzieży, które nie ukończyły 19 roku życia. System finansowania szczepień przeciw odrze nie obejmuje natomiast osób, które ukończyły 19. rok życia. W przypadku wystąpienia ognisk epidemicznych, brak nieodpłatnych szczepień dla tej grupy wiekowej stanowił istotny problem w prowadzeniu działań przeciwepidemicznych (każda osoba nieszczepiona w ognisku epidemicznym przyczynia się do podtrzymywania transmisji wirusa, w tym także jego przeniesieniu na dzieci w okresie niemowlęcym, które zgodnie z kalendarzem szczepień nie były jeszcze szczepione). Mając na uwadze powyższe w 2016 r. wydane zostało rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie metody zapobiegania odrze (Dz. U. poz. 1418), które stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 3 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2018 r. poz. 151), umożliwiające wykonanie szczepień przeciwko odrze u osób narażonych na zachorowanie bez względu na kryterium wieku. Ze względu na charakterystykę epidemiologiczną odry oraz konsekwencje kliniczne choroby, szerzenie się zachorowań w społecznościach o niskim stopniu zaszczepienia wymaga podjęcia szybkich działań przeciwepidemicznych. Podanie osobom narażonym szczepionki, przed upływem 72 godzin od styczności z osobą chorą, pozwala istotnie zmniejszyć ryzyko zachorowania. Jednocześnie, z uwagi na nadal utrzymująca się tendencję wzrostową zachorowań na odrę w Europie (choroba szerzy się w EU, gdyż w wielu krajach stan zaszczepienia jest suboptymalny, co
oznacza, że jest niższy niż 95%) oraz migrację pracowników ze wschodu, w związku z niedawnymi świętami w obrządku prawosławnym, prawdopodobne jest wystąpienie kolejnych przypadków odry na terenie Polski. Podejmowane działania mają na celu skuteczne przerywanie dróg szerzenia się zakażeń. Odra jest groźna z powodu występowania powikłań po zachorowaniu. Przyczyną zgonów są zwykle powikłania po odrze, które występują najczęściej u dzieci poniżej 5 roku życia oraz u dorosłych w wieku powyżej 20 roku życia. I Główny Inspektor Sanitarny apeluje o dopełnienie obowiązku szczepienia przeciwko odrze, śwince i I I różyczce wobec dzieci, które dotychczas nie zostały zaszczepione. Szczepienie jest jedyną skuteczną metodą pozwalającą na uniknięcie zakażenia.
1. Jakie preparaty szczepionek przeciw odrze są zarejestrowane w Polsce? 2. Koszt szczepionki 60-100 zł 3. Szczepienia pracownicze 4. Ustawowy obowiązek szczepień nowelizacja ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi zwanej dalej zakaźna 1. Jakie preparaty szczepionek przeciw odrze są zarejestrowane w Polsce? Szczepionka przeciw odrze dostępna jest wyłącznie jako szczepionka skojarzona przeciw odrze, śwince i różyczce (tzw. MMR). Do szczepionek skojarzonych należą: l. Szczepionka: M-M-RVAXPRO Typ szczepionki: szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce, żywa, Antygeny: atenuowane szczepy wirusa odry, świnki i różyczki, Podmiot odpowiedzialny: Sanofi Pasteur MSD SNC, Francja Postać: proszek i rozpuszczalnik do sporządzenia zawiesiny do wstrzykiwań Dawka: 0,5 ml; 2. Szczepionka: Priorix Typ szczepionki: szczepionka przeciw odrze, śwince i różyczce, żywa, Antygeny: atenuowane szczepy wirusa odry, świnki i różyczki Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia Postać: proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań Dawka: 0,5 ml. 3. Szczepionka: Priorix-Tetra (obecnie niedostępna na rynku polskim) Typ szczepionki: szczepionka przeciw odrze, śwince, różyczce i ospie wietrznej, żywa, Antygeny: atenuowane szczepy wirusa odry, świnki, różyczki i ospy wietrznej Podmiot odpowiedzialny: GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia Postać: proszek i rozpuszczalnik do sporządzania roztworu do wstrzykiwań Dawka: 0,5 ml. W Polsce pojedyncze (monowalentne) szczepionki przeciw odrze nie są zarejestowane. 2. Koszt szczepionki 60-100 zł 3. Szczepienia pracownicze określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 roku w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz. U. poz. 40) oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy i ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz. U. poz. 716 oraz z 2008 r. poz. 288) są finansowane w całości przez pracodawców. z wyjątkiem szczepień przeciwko WZW typu B pracowników wykonujących zawody medyczne, które są finansowane ze środków publicznych.
Pracowniczy obowiązek szczepień ochronnych wynika z przepisów prawa pracy. Zgodnie z art. 222 1 S 1 Kodeksu pracy w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych, pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe ograniczające stopień tego narażenia. przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, przy czym w myśl S 2 tegoż artykułu pracodawca prowadzi: rejestr prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych dotyczących danego zakładu pracy oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy takich pracach. Wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych wynika z rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 81, poz. 716). Jeżeli pracodawca zatrudnia pracowników w środowisku pracy wymienionym poniżej prace takie umieszcza w prowadzonym dla zakładu rejestrze. Do prac narażających na działanie czynników biologicznych należą: 1. Praca w zakładach produkujących żywność, 2. Praca w rolnictwie, 3. Praca, podczas której dochodzi do kontaktu ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego, 4. Praca w jednostkach ochrony zdrowia, 5. Praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych, 6. Praca w zakładach gospodarki odpadami, 7. Praca przy oczyszczaniu ścieków, 8. Praca w innych okolicznościach niż wymienione w lp. 1-7, podczas której jest potwierdzone narażenie na działanie czynników biologicznych Obowiązek szczepień może wynikać również z uregulowań szczególnych, dotyczących danej branży. Jednak aby szczepienia były realizowane w ramach BHP muszą być to akty prawa powszechnie obowiązującego. a więc ustawy czy rozporządzenia. Akty wewnętrzne, resortowe, wewnątrzzakładowe choć ustalają obowiązek szczepień, nie realizują w tym zakresie zasad ogólnych BHP. Podstawa prawna art. 17 ust. 1 i ust. 8 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. nr 234, poz. 1570 ze zm.), S 9 ust 1; SIO rozporządzenia Ministra Zdrowia z 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 849), S 74: S 79 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 8 grudnia 2015 roku w sprawie rodzajów zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. poz. 2069).
4. Ustawowy obowiązek szczepień nowelizacja ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi zwanej dalej zakaźna W procedowanej nowelizacji przepisów ustawy zakaźnej usunięto natomiast przepisy określające zasady zwolnienia z obowiązku szczepień ochronnych cudzoziemców, przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres krótszy niż 3 miesiące z jednoczesnym doprecyzowaniem. że wyłączenie to nie obejmuje cudzoziemców ubiegających się o udzielenie im ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku osób pochodzących z terenów częstokroć o gorszej sytuacji epidemiologicznej niż sytuacja w kraj ach europejskich oraz o niepełnym lub nieznanym stopniu zaszczepienia, które przybywają z zamiarem stałego pobytu w naszym kraju, obowiązek przeprowadzenia obowiązkowych szczepień ochronnych będzie powstawał już w chwili przekroczenia przez nich granicy, a nie dopiero po upływie 3 miesięcy, jak w przypadku pozostałych osób. Szczepienia ochronne cudzoziemców ubiegających się o udzielenie im ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odbywają się podczas pobytu ww. kategorii cudzoziemców w tzw. filtrze epidemiologicznym. Filtr epidemiologiczny stanowi wyodrębniony zespół pomieszczeń w ośrodku dla cudzoziemców, w którym jest przeprowadzana wstępna ocena stanu zdrowia cudzoziemców, w tym badania przesiewowe w kierunku zakażeń oraz chorób zakaźnych, przed ich rozlokowaniem w miejscach przeznaczonych do dalszego pobytu. Warunkiem osiągnięcia odporności w skali populacji jest wysoki odsetek zaszczepionych osób zwykle odporność populacyjną osiąga się przy zaszczepieniu co najmniej ok. 95% - w Polsce taki poziom wyszczepienia jeszcze osiągamy i powinniśmy go utrzymać co skutecznie zapobiega szerzeniu się zachorowań na choroby zakaźne nie tylko wśród osób uodpornionych w drodze szczepienia, ale również osób, które ze względu na przeciwwskazania zdrowotne nie mogą być przeciw nim szczepione lub osób, które pomimo prawidłowo przeprowadzonego szczepienia nie wykształciły odporności immunologicznej. Szczegółowe informacje nt. odry i metodom jej zapobiegania dla klientów zewnętrznych dostępne są na stronie PZH: http://szczepienia.pzh.gov.pvszczepionkijodra/7/
Informacja dla osób dorosłych nt. szczepień przeciwko odrze Warszawa 7 listopada 2018 r. w okresie przed zastosowaniem powszechnych szczepień przeciwko odrze, tj. przed 1975 rokiem, przechorowanie odry w populacji było zjawiskiem powszechnym. Zatem osoby po 50 roku życia z dużym prawdopodobieństwem przechorowały odrę. Przechorowanie odry daje trwałą odporność na całe życie. Jeśli nie wiesz lub nie pamiętasz, czy chorowałeś lub byłeś szczepiony, to powinieneś: zgłosić się do swojego lekarza, zapytać lekarza o zasadność badania poziomu przeciwciał przeciwko odrze, ewentualnie poddać się szczepieniu ochronnemu, po konsultacji z lekarzem. Osoby dorosłe zaszczepione jedną dawką szczepionki, w celu pełnego uodpornienia powinny przyjąć drugą, przypominającą dawkę szczepionki. Koszt szczepienia osoby powyżej 19 roku życia leży po stronie tej osoby Szczepienia przeciwko odrze przeprowadza się szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce. Wszystkie zarejestrowane w Polsce szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce dopuszczone są do stosowania także u osób Dorosłych. Schemat podania szczepionki wskazuje Charakterystyka Produktu Leczniczego (CHPL), zgodnie z którą zaleca się podanie 1 dawki szczepionki, jako szczepienia podstawowego. Zaleca się podanie 2 dawki szczepionki, najlepiej w ciągu 3 miesięcy od podania 1 dawki (nie wcześniej, niż 4 tygodnie od podania 1 dawki). Nie zaleca się podawania szczepionki w okresie ciąży, a przez 1 miesiąc po szczepieniu nie należy zachodzić w ciążę.