Analiza zachorowań na różyczkę w województwie śląskim w 2014 roku.

Transkrypt

1 Analiza zachorowań na różyczkę w województwie śląskim w 214 roku. Różyczka (Rubella) jest chorobą zakaźną, charakterystyczną przede wszystkim dla wieku dziecięcego. Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus RNA, należący do rodziny Togaviridae oraz do rodzaju Rubivirus [1]. Do dnia dzisiejszego znany jest tylko jeden serotyp wirusa różyczki, a jego jedynym rezerwuarem jest człowiek. Zakażenie odbywa się drogą kropelkową - w wyniku wdychania rozpylonej, zakaźnej wydzieliny układu oddechowego lub poprzez łożysko. Okres wylęgania choroby trwa średnio 18 dni. Pierwotnie wirus zakaża górny układ oddechowy, dokonuje inwazji na miejscowe węzły chłonne, a następnie dochodzi do zakażenia pozostałych tkanek i pojawienia się łagodnej wysypki [2]. Przebieg choroby jest najczęściej łagodny, a 3-5% zakażeń przebiega skąpo- lub bezobjawowo. Możliwymi powikłaniami choroby są zapalenie stawów z towarzyszącym obrzękiem oraz bolesnością, zapalenie jąder, wystąpienie skazy małopłytkowej czy zapalenie mózgu [1]. W Polsce różyczka podlega zgłaszaniu od 1966 roku, natomiast od 1997 roku obowiązkiem rejestracji został również objęty zespół różyczki wrodzonej (CRS Congenital Rubella Syndrome), stanowiący istotny problem dla zdrowia publicznego [3]. Zespół ten jest skutkiem zakażenia wirusem różyczki nieuodpornionej i ciężarnej kobiety, szczególnie w okresie I trymestru ciąży. Jego skutki są tym poważniejsze dla płodu, im wcześniej dojdzie do zakażenia [1]. Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia WHO na świecie rodzi się rocznie 1 dzieci, dotkniętych zespołem różyczki wrodzonej [4]. Od 24 roku wdrożony został program koordynowany przez powyższą organizację, w którym Polska również uczestniczy, mający na celu eliminację różyczki. Jego podstawowym celem było m. in. zmniejszenie zapadalności na zespół różyczki wrodzonej do wartości poniżej 1 zachorowania na 1 osób (głównie poprzez intensyfikację szczepień), oraz eliminacja różyczki w Regionie Europejskim do 215 roku [3]. Dziś już wiadomo, że cel ten nie zostanie osiągnięty. W Polsce przypadki różyczki wrodzonej rejestrowane są sporadycznie. Ostatnie, dwa takie zachorowania wystąpiły w 213 roku, natomiast na terenie województwa śląskiego przypadek różyczki wrodzonej wystąpił w 21 roku na terenie nadzorowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach [7]. Chociaż po wprowadzeniu do kalendarza szczepień ochronnych obowiązkowych szczepień preparatem MMR dla obu płci (od 1988 roku szczepienia obowiązkowe nie obejmowały chłopców) liczba zachorowań na różyczkę w Polsce wyraźnie spadła, corocznie odnotowuje się kilka tysięcy nowych zachorowań [3]. W 213 roku zachorowania w kraju oraz na poziomach wojewódzkich miały charakter epidemiczny. W roku kolejnym można było zaobserwować znaczącą poprawę sytuacji epidemicznej różyczki, gdzie w województwie śląskim zachorowania spadły aż o 66% z 3587 do Należy jednak dodać, iż zapadalność na tę chorobę w województwie była prawie 4-krotnie niższa niż ogólnokrajowa. Hospitalizacja na skutek zachorowania na różyczkę zdarza się sporadycznie i na ogół nie osiąga 1%. Leczenia 1

2 szpitalnego na ogół wymagają dorośli, u których przebieg choroby może być ciężki, z bólami kości i stawów, trombocytopenią lub poinfekcyjną encefalopatią [2]. Sytuacja epidemiologiczna różyczki na terenie województwa śląskiego. W analizowanym roku odsetek osób hospitalizowanych wyniósł,49% i był znacząco niższy niż krajowy tj.,85%. Nie zarejestrowano zgonu z powodu zachorowań na różyczkę, co najprawdopodobniej związane jest z faktem, iż jak wcześniej wspomniano przebieg kliniczny choroby jest na ogół łagodny Wykres. 1. Liczba zachorowań na różyczkę w województwie śląskim w 214 roku. Pod względem liczby zgłoszeń zachorowań zarejestrowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarna woj. śląskiego, najwięcej z nich zarejestrowano w Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Bytomiu zachorowań czyli ok. 17,3% ogółu. Najwyższą zapadalność na różyczkę odnotowano na terenie Jaworzna 119,7. Najmniej zachorowań natomiast oraz najniższą zapadalność na chorobę odnotowano na terenie nadzorowanym przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Myszkowie. Tabela.1. Współczynniki zapadalności oraz liczby zachorowań zgłoszeń na różyczkę zarejestrowanych w województwie śląskim z podziałem na nadzór PPIS w 214 roku. PPIS Liczba zachorowań zapadalność Bielsko - Biała 15 31,4 Bytom ,3 Chorzów 21 12,9 Cieszyn 3 16,9 Częstochowa 65 17,7 Dąbrowa Górnicza 65 23,7 Gliwice 49 1,2 2

3 Jaworzno ,7 Katowice 59 13,2 Kłobuck 24 28,1 Lubliniec 48 62,2 Myszków 3 4,2 Racibórz 21 19,2 Ruda Śląska 28 19,8 Rybnik 57 2,4 Sosnowiec 35 16,6 Tychy 86 21,9 Wodzisław Śląski ,2 Zawiercie 17 14, Żywiec 67 43,8 Porównując współczynniki zapadalności w poszczególnych województwach, śląskie wraz z województwem opolskim zajmują pierwszą lokatę. Zapadalności w powyższych województwach są o 1,3 wyższe niż zapadalność krajowa i ponad 4-krotnie wyższe niż te, które wystąpiły w województwie warmińsko-mazurskim czy pomorskim. Tak duże różnice w zakresie odnotowywanej zachorowalności na różyczkę w poszczególnych województwach świadczyć mogą o różnej jakości prowadzonego nadzoru epidemiologicznego nad tą chorobą przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych ,7 24,4 26,5 26, ,9 6,1 7, ,2 11,1 12, ,3 14,5 Wykres 2. Zapadalność na różyczkę w poszczególnych województwach w 214 roku. Zachorowania na różyczkę charakteryzuje sezonowość występowania tzn. najwięcej zachorowań przypada na okres zimowy oraz na wczesną wiosnę, natomiast dużo niższą zachorowalność odnotowuje się w miesiącach letnich i jesiennych. W województwie śląskim w analizowanym okresie szczyt zachorowań przypadł na marzec (23 zachorowań) oraz 3

4 kwiecień (238 zachorowań), gdzie odnotowano łącznie ok. 38,4% wszystkich zarejestrowanych przypadków różyczki. Od sierpnia do grudnia natomiast chorowało 1-krotnie mniej osób I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Wykres 3. Liczba zachorowań na różyczkę w poszczególnych miesiącach w 214 roku (wg daty zachorowania). Różyczka jest uważana za chorobę zakaźną typową dla wieku dziecięcego. Na poziomie wojewódzkim, najliczniejszą grupę chorych stanowiły dzieci w wieku od 5 do 9 lat 311 zachorowań. Należy podkreślić, iż w tym okresie dzieci w przedszkolach i szkołach kontaktują się z dużą liczbą rówieśników, a to wpływa na większe ryzyko kontaktu z wirusem. U osób dorosłych wraz z wiekiem obserwuje się tendencję spadkową liczby zachorowań na różyczkę - w grupach wiekowych powyżej 3 roku życia zachorowania na tą chorobę rejestrowane były sporadycznie i powyżej Wykres 4. Liczba zachorowań na różyczkę w województwie śląskim w 214 roku wg poszczególnych grup wiekowych. Pod względem płci zachorowania na różyczkę w województwie śląskim częściej występowały wśród mężczyzn 828 tj. 68% ogólnej liczby zachorowań. Dla porównania liczba ta u kobiet wyniosła 39. Najwyższa zapadalność wystąpiła w grupie mężczyzn, będących w wieku od 15 do 19 lat 19,9 (ponad 53 krotnie wyższa niż analogiczna 4

5 u kobiet!), co zapewne jest konsekwencją wprowadzenia obowiązkowych szczepień przeciwko różyczce dla chłopców dopiero pod koniec 23 roku. Warto podkreślić, że spośród 222 chorych - chłopców oraz młodych mężczyzn z powyższej grupy, zaledwie 3,6% z nich zostało uodpornionych cn. 1 dawką szczepionki przeciwko różyczce. 25, 2, 19,9 15, 1, 5,, 144,1 141,5 143,8 138,9 73,9 12,2 29,9 52,2 16, 21,4 3,6 8,5 12, i powyżej 3,8 2,7 kobiety mężczyźni Wykres 5. Zapadalność na różyczkę w woj. śląskim w 214 roku z podziałem na płeć chorych. Różyczka jest chorobą, w przypadku której zastosowanie szczepień ochronnych jest najlepszym sposobem jej przeciwdziałania. Występowanie różyczki, poza społecznościami izolowanymi, stwierdza się na całym świecie, lecz w krajach w których szczepienia rozpoczęto w latach 7 poprzedniego wieku, porównując do okresu przed szczepieniami, zapadalność na różyczkę zmniejszyła się nawet o 99%. Od 1989 roku w Polsce wdrożono program profilaktyczny, który polegał na szczepieniu przeciwko wirusowi różyczki wszystkich dziewczynek w 13 roku życia [4]. Najważniejszą przyczyną wprowadzenia powyższych szczepień była potrzeba eliminacji zakażeń kobiet w ciąży, a tym samym zapobieżenie wystąpienia u dziecka zespołu różyczki wrodzonej. Od listopada 23 roku do Programu Szczepień Ochronnych wprowadzono obowiązkowe szczepienie dla dzieci w miesiącu życia, natomiast dwa lata później do Kalendarza Szczepień Ochronnych wprowadzono także obowiązkowe szczepienie uzupełniające dla dzieci w wieku 1 lat. Obecnie w Polsce dostępne są jedynie szczepionki skojarzone przeciwnko różyczce (atenuowany szczep wirusa nazywany Wistar RA 27/3), uodporniające dodatkowo na świnkę oraz odrę [5]. Spośród osób, które zachorowały na różyczkę w województwie śląskim w analizowanym okresie aż 448 osób (38,8%) nie skorzystało z możliwości bezpłatnego uodpornienia szczepionką przeciwko różyczce, natomiast w przypadku 288 chorych (23,6%) nie uzyskano informacji nt. historii szczepień. 5

6 dawka szczepionki 2 lub więcej dawek szczepionki nieszczepieni brak danych Wykres 6. Stan uodpornienia osób, które zachorowały na różyczkę w woj. śląskim w 214 roku. Można stwierdzić, że ogólna sytuacja epidemiologiczna w zakresie zachorowań na różyczkę zarówno w województwie śląskim, jak też Polski jest stabilna. Biorąc jednak pod uwagę nasze uczestnictwo w Programie Eliminacji Różyczki, koordynowanym przez Światową Organizację Zdrowia, nie jest ona korzystna. W roku 214 kraje raportujące zachorowania na różyczkę w europejskim systemie nadzoru (TESSy) dokonano zgłoszeń 611 zachorowań, z czego aż 5899 dotyczyło Polski (96,5%) [6]. Utrzymanie ponad 95% poziomu uodpornienia populacji poprzez podanie co najmniej jednej dawki szczepionki umożliwia eliminację wirusa [3]. Za sprawą powszechnego stosowania szczepień ochronnych przeciwko wirusowi różyczki - Polska ma bardzo wysoki odsetek uodpornienia czynnego populacji. Należy jednak podkreślić, iż w dalszym ciągu w obrębie naszego kraju pozostają subpopulacje wrażliwe na zakażenie, uchylajace się od szczepień, takie jak grupy etniczne oraz dzieci zwolenników ruchów antyszczepionkowych. Grupy te stanowią zagrożenie dla osiągnięcia całkowitej eliminacji różyczki w kraju. LITERATURA: 1. Baumann-Popczyk A.; Sadkowska-Todys M.; Zieliński A. Choroby zakaźne i pasożytnicze epidemiologia i profilaktyka. Wydawnictwo alfa-medica press Murray P.R., Rosenthal K. S., Pfaller M. A. Mikrobiologia. Elsevier Urban & Partner. Wrocław, Rogalska J. Różyczka w Polsce w 212 roku. Przegląd Epidemiologiczny 214; 68; Litwińska B. Gdzie i jak często różyczka występuje na świecie? Litwińska B. Szczepionka przeciwko różyczce SURVEILLANCE REPORT Measles and rubella monitoring January 215 Reporting on January December 214 surveillance data and epidemic intelligence data to the end of January 215. ECDC. 7. Materiały pochodzące ze sprawozdań opracowywanych przez Oddział Epidemiologii WSSE w Katowicach i analizy własne. 6