BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY JAKO ORGAN RESOLUTION

Podobne dokumenty
Zmiany w zasadach gwarantowania depozytów i przymusowa restrukturyzacja

Resolution proces restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków Olga Szczepańska Narodowy Bank Polski

KŁOPOTY FINANSOWE BANKU. Monika Miara, Dorota Kusyk

Przymusowa restrukturyzacja w kompetencji BFG

Publikujemy zestawienie najważniejszych zapisów dyrektywy BRRD dotyczących zwolnień IPS z niektórych wymogów i restrykcji. Wyróżnienia w tekście red.

Narzędzia Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w procesie restrukturyzacji skok

Wypłata środków i działalność pomocowa BFG

Przegląd i ocena wykonalności planów przymusowej restrukturyzacji

U c h w a ł a n r 6 7 / Rady Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 21 grudnia 2016 r.

Recovery & Resolution

O C E N A S K U T K Ó W R E G U L A C J I

A co jeśli bank ma kłopoty finansowe?

KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. STABILNOŚCI FINANSOWEJ, USŁUG FINANSOWYCH I UNII RYNKÓW KAPITAŁOWYCH

EBA/GL/2015/ Wytyczne

Uwarunkowania wyznaczenia składek na 2017 r.

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Resolution jako narzędzie stabilności finansowej Zdzisław Sokal Prezes Zarządu Bankowy Fundusz Gwarancyjny

Spis treści. Notki o autorach Założenia i cele naukowe Wstęp... 17

Rozwój instytucji gwarantujących depozyty

ECB-PUBLIC OPINIA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO. z dnia 23 lipca 2012 r. w sprawie funduszu stabilizacyjnego dla banków (CON/2012/58)

Spis treści. Przedmowa... XV Wykaz skrótów... XIX Wykaz literatury... XXIII

Zmiany w zasadach gwarantowania depozytów

FUNKCJA POMOCOWA W PRAKTYCE WYBRANYCH SYSTEMÓW GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW W STREFIE EURO

WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY

Przymusowa restrukturyzacja

Reforma regulacyjna sektora bankowego

Przekształcenia systemu bankowego. w ostatnim ćwierćwieczu

ZAŁĄCZNIKI. do wniosku dotyczącego ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Zmiany w zasadach gwarantowania depozytów i przymusowa restrukturyzacja

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

Zarządzanie kryzysowe (1)

Warszawa, dnia 22 grudnia 2016 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROZWOJU I FINANSÓW 1) z dnia 9 grudnia 2016 r.

Przymusowa restrukturyzacja firm inwestycyjnych

A jeżeli bank ma kłopoty finansowe? Przejęcie, likwidacja i upadłość banków

Sytuacja polskiego sektora bankowego. Warszawa, 22 listopada 2012

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW

Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów Bibliografia Wprowadzenie Rozdział I. Polityczne uwarunkowania regulacji europejskiego rynku usług finansowych

Biuro Informacji Kredytowej IX Kongres Ryzyka Bankowego. Ewolucja światowego systemu ochrony depozytów oraz systemu recovery i resolution

(Akty o charakterze nieustawodawczym) DECYZJE

Wykład 7 Instytucje wspierające sektor bankowy

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia r.

Wytyczne. w sprawie rodzajów scenariuszy, które należy uwzględnić w planach naprawy EBA/GL/2014/ lipca 2014 r.

Informacja o Systemie Ochrony Zrzeszenia BPS według stanu na 31 marca 2019 r.

NADZÓR NAD RYNKIEM FINANSOWYM

Dz. U poz. 795

WYTYCZNE DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA W STOSUNKU DO AKCJONARIUSZY EBA/GL/2017/04 11/07/2017. Wytyczne końcowe

Rola funduszy gwarancyjnych w sieci bezpieczeństwa finansowego

Rola systemów gwarantowania depozytów w stabilizowaniu systemu finansowego w strefie euro. Wnioski z

Stanowisko KNF w sprawie polityki dywidendowej instytucji finansowych

Wyniki Grupy PKO Banku Polskiego I półrocze 2010 roku

EBA/GL/2017/03 11/07/2017. Wytyczne końcowe. w sprawie współczynnika konwersji długu na akcje w umorzeniu lub konwersji długu

Raport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 2013

Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa

MIROSŁAWA CAPIGA. m #

Warszawa, dnia 31 grudnia 2013 r. Poz. 1721

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej ROZPORZĄDZENIA

Przymusowa restrukturyzacja

Wyciąg z Modelu Identyfikacji Funkcji Krytycznych

Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP

Spis treści. Przedmowa Streszczenie Raport Roczny ERRS 2013 Spis treści

Prawo bankowe. BFG organizacja gwarancji

Procedura restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku doświadczenia światowe, rozwiązania dla UE i dla Polski. Warszawa, 25 lutego 2013 r.

Uwarunkowania rozwoju banków spółdzielczych

Wyniki finansowe banków w I półroczu 2017 r.

wraz z odpowiedziami Jednolitej Rady ds. Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji, Rady i Komisji

Metoda wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas

Ustawa o BFG ustalanie składek, zasady gwarantowania depozytów

System Ochrony Instytucjonalnej dla sektora bankowości spółdzielczej w Polsce (IPS)

Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej

Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji

Obciążenia finansowe banków spółdzielczych

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

Rada Unii Europejskiej Bruksela, 19 maja 2017 r. (OR. en)

Pozostałe zmiany zawarte w projekcie mają charakter redakcyjny.

Polityka Informacyjna Nest Bank S. A. w zakresie ujawniania informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej

o rządowym projekcie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (druk nr 215)

Polityka Informacyjna Nest Bank S. A. w zakresie ujawniania informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej

FN Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

11173/17 jp/gt 1 DGG1B

Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego. Seria: Nr 6 e-monografie

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu PUBLICZNE PRAWO BANKOWE na Kierunku Prawno - Ekonomicznym

Raport o sytuacji systemu SKOK w I kwartale 2014 r.

Regulamin lokowania środków w ING Banku Śląskim S.A. za pośrednictwem Systemu

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

USTAWA. z dnia. o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz niektórych innych ustaw"

ECB-PUBLIC OPINIA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO. z dnia 14 stycznia 2013 r. w sprawie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (CON/2013/5)

według stanu na dzień 31 grudnia 2017 roku Warszawa, dnia 3 sierpnia 2018 roku

Raport o sytuacji w sektorze SKOK I kwartał 2017 r.

Polityka informacyjna Banku BPH S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej

DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE)

WYTYCZNE DOTYCZĄCE MINIMALNEGO WYKAZU USŁUG I INFRASTRUKTURY EBA/GL/2015/ Wytyczne

OPINIA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO

Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

OGŁOSZENIE Z DNIA 05 lipca 2016 r. O ZMIANIE STATUTU UNIFUNDUSZE SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Polityka Informacyjna Nest Bank S. A. w zakresie ujawniania informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej

OPINIA EUROPEJSKIEGO BANKU CENTRALNEGO. z dnia 22 grudnia 2010 r.

Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni

Transkrypt:

Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 356 2018 Współczesne Finanse 13 Łukasz Szewczyk Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Finansów i Ubezpieczeń Katedra Bankowości i Rynków Finansowych lukasz.szewczyk@ue.katowice.pl BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY JAKO ORGAN RESOLUTION Streszczenie: Przedmiotem rozważań w artykule jest prezentacja problemu przymusowej restrukturyzacji w kontekście jej realizacji w Polsce przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny jako organ resolution. Wprowadzenie mechanizmu resolution stanowi istotną innowację w zakresie podejścia do problemu banków zagrożonych upadłością i wpisuje się w szeroką dyskusję na temat metod rozwiązywania sytuacji kryzysowych w bankach. Słowa kluczowe: Bankowy Fundusz Gwarancyjny, przymusowa restrukturyzacja, funkcja pomocowa. JEL Classification: G28, G21. Wprowadzenie Problem rozwiązywania sytuacji kryzysowych w bankach nie jest problemem nowym, aczkolwiek został wyartykułowany w czasie globalnego kryzysu finansowego. Było to przede wszystkim spowodowane wysokimi kosztami upadłości banków, które w znaczącej części były pokrywane z funduszy publicznych. Przyczyniło się to do szerokiej dyskusji na temat budowy mechanizmu, który z jednej strony w większym stopniu kosztami tymi obciąży same banki, a z drugiej stworzy instytucjonalne i narzędziowe ramy przeprowadzania restrukturyzacji. Choć sam mechanizm resolution był przed kryzysem wykorzystywany w niektórych państwach, to w Unii Europejskiej jest nowym instrumentem, a co za tym idzie, brak jest dużych doświadczeń związanych z jego stosowaniem. Podstawy prawne jego stosowania zawarto w uchwalonej w 2014 r. dyrektywie ustanawiającej ramy prowadzenia działań naprawczych w instytucjach kredyto-

Bankowy fundusz gwarancyjny jako organ resolution 147 wych (tzw. dyrektywa BRR). Dyrektywa ta wprowadziła konieczność tworzenia organu odpowiedzialnego za restrukturyzację w każdym kraju członkowskim UE. W Polsce został nim Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie istoty mechanizmu resolution i jego podstawowych narzędzi. Szczególna uwaga zostanie poświęcona podstawom prawnym tego mechanizmu w Polsce, z uwzględnieniem modelu jego finansowania. 1. Istota mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Efektem globalnego kryzysu finansowego była m.in. dyskusja na temat konieczności wprowadzenia rozwiązań mających na celu instytucjonalizację procesów naprawczych instytucji kredytowych oraz nadzór o charakterze makroostrożnościowym. Jak wskazują J. Pruski i J. Szambelańczyk [2014, s. 109], zarówno polityka makroostrożnościowa, jak i mikroostrożnościowa mają na celu zapewnienie stabilności finansowej z tym, że polityka makroostrożnościowa ma na celu nie tylko zapewnienie odporności na szoki, ale również zapobieganie narastaniu nierównowag i ryzyka systemowego. Konieczność wprowadzenia mechanizmów umożliwiających restrukturyzację i uporządkowaną likwidację instytucji finansowych zauważono w okresie globalnego kryzysu finansowego. Na fakt ten zwrócono uwagę m.in. w dokumencie opracowanym przez Bank Anglii i Federalną Korporację Ubezpieczenia Depozytów [Federal Deposit Insurance Company, 2012]. Wskazano tu na konieczność budowy strategii resolution, z możliwością ich wykorzystania w globalnych, systemowo ważnych instytucjach finansowych, działających równocześnie w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Podkreślono również, że działania te są podejmowane zgodnie z zaleceniami Rady Stabilności Finansowej, opublikowanymi w dokumencie z 2011 r. [Financial Stability Board, 2011]. W następstwie kryzysu i dyskusji na temat konieczności tworzenia ram dla uporządkowanej likwidacji w wielu krajach wprowadzono przepisy mające na celu umożliwienie budowy tego mechanizmu (tabela 1).

148 Łukasz Szewczyk Tabela 1. Wprowadzenie mechanizmu resolution w wybranych państwach świata Państwo Wejście w życie przepisów resolution lub ich modyfikacja (rok) Australia 2008, 2010 Dania 2010 Francja 2013 Hiszpania 2009, 2013 Japonia 2013, 2014 Niemcy 2011, 2013 Rosja 2010, 2011 RPA 2012 USA 2010 Wielka Brytania 2009, 2012, 2014 Źródło: Kerlin [2016, s. 178]. Jak zauważa J. Kerlin [2016, s. 175], kryzys finansowy spowodował również zwrócenie uwagi na pewne niedostatki w funkcjonowaniu systemów gwarantowania depozytów. Podstawowym problemem jest tutaj niedostateczny poziom środków w instytucji gwarantującej depozyty, czego efektem jest ograniczona możliwość właściwego przeprowadzenia procesu upadłości banku, a czego skutkiem jest konieczność zaangażowania państwa i tym samym obciążenie budżetu. Dodatkowo standardowe procedury naprawcze i upadłościowe okazały się nieefektywne. Warto podkreślić, że w czasie kryzysu finansowego w Unii Europejskiej brak było regulacji w zakresie uporządkowanej likwidacji, a co za tym idzie, organy sieci bezpieczeństwa finansowego nie dysponowały instrumentami, które mogłyby być wykorzystane w bankach generujących ryzyko niestabilności. Najpopularniejsze metody rozwiązywania problemów w bankach przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Wybrane metody rozwiązywania problemów w bankach w czasie kryzysu finansowego Metoda Open bank assistance Wypłata środków gwarantowanych Nacjonalizacja Charakterystyka wsparcie finansowe dla banku (pożyczka lub zasilenie kapitałowe); bank kontynuuje działalność; metoda ta może zwiększać ryzyko nadużycia; metoda ta generuje wysokie koszty likwidacja banku i wypłata sum gwarantowanych deponentom przez system gwarancyjny; żadne zobowiązania ani aktywa banku nie są przejmowane przez inną instytucję; metoda ta pozwala na ograniczenie pokusy nadużycia ze strony banków; metoda ta pozwala na oczyszczenie rynku z nieefektywnych banków czasowe przejecie banku przez państwo; metoda bardzo kosztowna; stosowana tylko w wyjątkowych przypadkach; wiąże się z konicznością gruntownej rekonstrukcji banku, w odróżnieniu od wsparcia kapitałowego Źródło: Szczepańska, Dobrzańska, Zdanowicz [2015, s. 28-29].

Bankowy fundusz gwarancyjny jako organ resolution 149 W Unii Europejskiej regulacje dotyczące przymusowej restrukturyzacji znajdują się w dwóch aktach prawnych: Rozporządzeniu w sprawie zasad i procedury restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji [Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 806/2014, 2014], Dyrektywie BRR [Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE, 2014]. Do istotnych celów procesu restrukturyzacji według przepisów unijnych zaliczyć można [Szczepańska, Dobrzańska, Zdanowicz, 2015, s. 22-23]: zapewnienie ciągłości funkcji krytycznych 1 ; uniknięcie znaczących negatywnych skutków dla stabilności finansowej poprzez m.in. zapobieganie efektowi domina oraz utrzymanie dyscypliny rynkowej; ochronę deponentów i inwestorów; ochronę środków finansowych i aktywów należących do klientów. Do ogólnych zasad procesu restrukturyzacji zalicza się przede wszystkim następujące kwestie [Szczepańska, Dobrzańska, Zdanowicz, 2015, s. 24-25]: straty ponoszone są w pierwszej kolejności przez akcjonariuszy instytucji objętej postępowaniem; w drugiej kolejności straty ponoszą wierzyciele instytucji, zgodnie z kolejnością zaspokajania roszczeń; w instytucji objętej postępowaniem dokonuje się wymiany kadry zarządzającej; zarząd i kadra kierownicza wyższego stopnia zapewniają pomoc, która jest wymagana do osiągnięcia celów procedury; za doprowadzenie instytucji do niewypłacalności właściwe osoby ponoszą odpowiedzialność zgodnie z przepisami prawa w danym państwie członkowskim; wierzyciele nie ponoszą większej odpowiedzialności niż ta, którą ponieśliby w ramach zwykłego postępowania upadłościowego; depozyty gwarantowane są w pełni chronione. Punktem wyjścia w procesie resolution jest założenie, że likwidacja banku nie powinna wywoływać zakłóceń systemowych w sektorze finansowym. Zagrożenie to powodują nie tylko banki o dużej skali działalności mierzonej wielkością aktywów, ale również te, które odgrywają ważną rolę w infrastrukturze systemu finansowego [Iwańczuk-Kaliska, 2016, s. 10]. 1 Zgodnie z zapisami Dyrektywy przez funkcje krytyczne rozumie się takie działania, usługi lub operacje, których zaprzestanie mogłoby prowadzić do zaburzeń w usługach kluczowych dla gospodarki realnej lub mogłoby zakłócić stabilność finansową ze względu na wielkość instytucji bądź grupy lub ich udział w rynku, wzajemne powiązania wewnętrzne i zewnętrzne, złożoność albo działalność transgraniczną.

150 Łukasz Szewczyk Dyrektywa unijna wprowadzaa kilka etapó ów działaniaa w ramach interwencji wobe ec banków. W ramach pierwszego z nich określone wymogi ostrożnościowe i działania nadzoru powinny pozwolić na uniknięcie sytuacji problemowej w banku. Jeżel li sytuacja podmiotu mimo tego będzie się nadal pogarszać, organ nadzoru po- winie en podejmować kolejnee działania (np. nakazaćć bankowi zwiększenie poziomu kapit tałów własnych) ). Jeśli działania te nie przyniosąą efektów, następuje etap 3, czyli podję ęcie decyzji o przeprowadzeniu przymusowej restrukturyzacji lub klasycznego postę ępowaniaa upadłościowego (rys. 1) [Kerlin, 2016]. Etap 1 Niezakłócona działalność Nadzór (wymogi kapitałowe i płynnościowe, raportowanie okresowe) Środki przygotowujace (programy nadzorcze, plany naprawcze, testy warunków skrajnych) Środki prewencyjne (indywidualne plany restrukturyzacji, nakazy zmniejszenia skali działalności) Etap 2 Wczesna interwencja Nadzór (nakaz podniesienia kapitałów własnych, zmianaa zarządu, nakaz wprowadzenia postanowień planu naprawczego, wprowadzenie zarządu komisarycznego) Etap 3 Przymusowa restrukturyzacja Decyzja o wszczęciu resolution lub standardowej upadłości Rys. 1. Etapy działań w ramach procedur przymusowej restrukturyzacji Źródło o: Kerlin [2016, s. 193]. 2. Restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja w Pols ce Projektując polskie regulacje prawne, w zakresiee przymusowej restruktury- zacji wzięto pod uwagęę doświadczenia międzynarodowe. Utworzona w tym celu przez z Komitet Stabi ilności Fina ansowej grupa robocza skupiła sięę na analizie na- stępujących problemów [Pruski, 2013, s. 32]: zakres podmiotowy resolution; struktura instytucjonalnaa w zakresie organu odpowiedzialnego za proces re- strukturyzacji, w tym przedee wszystkim jego uprawnień;

Bankowy fundusz gwarancyjny jako organ resolution 151 uprawnienia związane z rozpoczęciem postępowania, narzędziami oraz kwestiami ochrony deponentów instytucji; określenie źródeł finansowania procesu; kwestia dotycząca resolution w aspekcie transgranicznym; kwestia związana z tworzeniem planów restrukturyzacji. Od początku prac nad rozwiązaniami w zakresie resolution w Polsce uczestniczył Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Przedstawiał on uwagi oraz swoje propozycje w różnych kwestiach, m.in.: [Bankowy Fundusz Gwarancyjny, 2015, s. 76]: przepisów w zakresie opłat na realizację zadań BFG jako organu resolution; skutków regulacji w zakresie wpływu przepisów prawnych na wysokość opłat wnoszonych przez podmioty na rzecz BFG. W Polsce za kwestie związane z przymusową restrukturyzacją, na mocy Ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym [Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, 2016], jest odpowiedzialny właśnie Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Regulacje, które zostały przyjęte w Ustawie, wprowadziły do polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy unijnej, regulującej zasady prowadzenia restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych [Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE, 2014]. Istnieją trzy zasadnicze metody, jakie ustawodawca dopuszcza w zakresie realizacji celów resolution. Zalicza się do nich [Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, 2016, art. 67]: opracowanie planów przymusowej restrukturyzacji oraz grupowych planów restrukturyzacji, w tym określanie minimalnego poziomu funduszy własnych i zobowiązań podlegających umorzeniu lub konwersji; umorzenie lub konwersję instrumentów kapitałowych; prowadzenie przymusowej restrukturyzacji. Plan restrukturyzacji powinien zawierać następujące elementy [Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, 2016, art. 81]: szczegółowy opis możliwych wariantów restrukturyzacji, w tym możliwości zastosowania określonych instrumentów; sposób wydzielenia funkcji krytycznych i głównych linii biznesowych podmiotu; harmonogram realizacji istotnych założeń planu restrukturyzacji; opis oceny wykonalności planu;

152 Łukasz Szewczyk opis środków, które powinny być zastosowane w celu usunięcia okoliczności uniemożliwiających wykonanie planu; opis procedur ustalania wartości i oceny możliwości zbycia działalności w zakresie funkcji krytycznych, głównych linii biznesowych i aktywów podmiotu; opis zasad finansowania możliwych wariantów restrukturyzacji; analizę możliwości wykorzystania standardowych instrumentów Narodowego Banku Polskiego w celu wsparcia płynności podmiotu w restrukturyzacji; opis wariantów utrzymania dostępu do usług płatniczych i rozliczeniowych oraz możliwości przeniesienia pozycji rozliczeniowych klienta; analizę wpływu realizacji planu restrukturyzacji na sytuację pracowników podmiotu; minimalne wymogi w zakresie funduszy własnych i zobowiązań podlegających umorzeniu lub konwersji; opis podstawowych operacji i systemów zapewniających ciągłość funkcjonowania procesów operacyjnych podmiotu w restrukturyzacji. Rok 2016 był poświęcony na przygotowanie BFG do pełnienia przez niego roli z zakresu przymusowej restrukturyzacji. Do zadań w tym zakresie należało przede wszystkim przygotowanie [Bankowy Fundusz Gwarancyjny, 2016, s. 25]: zasad realizacji postępowania przymusowej restrukturyzacji; zasad przeprowadzania oszacowań na potrzeby przymusowej restrukturyzacji lub dokonania umorzenia bądź konwersji instrumentów kapitałowych; zasad udzielania wsparcia i zabezpieczenia oraz dochodzenia zwrotu środków z tytułu udzielonego wsparcia; zasad administrowania podmiotem w przymusowej restrukturyzacji. Metody stosowane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny w procesie resolution to: przejęcie przedsiębiorstwa, tworzenie instytucji pomostowej, wydzielenie praw majątkowych oraz umorzenie lub konwersja zobowiązań. Przejęcie przedsiębiorstwa umożliwia BFG przeniesienie części lub całości działalności podmiotu do innej instytucji finansowej lub sprzedaż akcji innemu podmiotowi. Przeniesienie działalności jest realizowane w drodze sprzedaży praw majątkowych podmiotu w restrukturyzacji, za które płaci nabywca przez przejecie zobowiązań podmiotu w restrukturyzacji [www 1]. Instrument w postaci instytucji pomostowej jest wykorzystywany, gdy istnieje konieczność zapewnienia ciągłości realizacji funkcji krytycznych przez podmiot mający problemy. W tej metodzie nabywcą zobowiązań staje się utworzony przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny podmiot. Może to być bank lub dom maklerski. Po ustabilizowaniu się sytuacji akcje instytucji pomostowej mogą zostać zbyte inwestorowi [www 2].

Bankowy fundusz gwarancyjny jako organ resolution 153 Umorzenie lub konwersja zobowiązań to metoda stosowana w momencie, gdy zbycie przedsiębiorstwa lub jego części jest niemożliwe ze względu na profil lub skalę jego działalności. W tej sytuacji BFG może umorzyć część zobowiązań podmiotu lub zamienić je na akcje lub udziały w celu pokrycia strat i odbudowy funduszy własnych. Metoda ta może być jednak stosowana wyłącznie w sytuacji, w której istnieje szansa na przywrócenie stabilności finansowej w podmiocie będącym w restrukturyzacji [www 3]. Ostatnią z metod stosowanych przez BFG jest wydzielenie praw majątkowych. Polega ono na przeniesieniu wybranych praw majątkowych podmiotu w restrukturyzacji do wyspecjalizowanego podmiotu utworzonego przez BFG. Do podmiotu zajmującego się zarządzaniem aktywami mogą zostać sprzedane te prawa majątkowe, które mają obniżoną jakość bądź dla których nie da się w sposób wiarygodny określić wartości [www 4]. Zalety i wady poszczególnych metod resolution zostały przedstawione w tabeli 3. Tabela 3. Zalety i wady metod stosowanych w procesie resolution Instrument Zalety Wady Zbycie działalności Instytucja pomostowa Wydzielenie aktywów Umorzenie lub konwersja zobowiązań Źródło: Kerlin [2016, s. 201]. Mały stopień skomplikowania; Niskie koszty stosowania; Możliwość przejęcia całego przedsiębiorstwa Dłuższy czas na zbycie przedsiębiorstwa; Możliwość prawidłowej wyceny aktywów i zobowiązań przedsiębiorstwa Niższe koszty działania instytucji przejmującej aktywa niż instytucji pomostowej; Możliwość oceny rentowności aktywów; Łatwość zbywania aktywów w pakietach Wzmocnienie dyscypliny rynkowej; Obciążenie kosztami w pierwszej kolejności właścicieli banku; Zmniejszenie kosztów prowadzenia procesu uporządkowanej likwidacji Potencjalnie niski popyt na przedsiębiorstwo; Trudność w zakresie szacowania wartości aktywów i zobowiązań podmiotu Trudność w kontynuacji wykonywania działalności w instytucji pomostowej; Wyższe koszty administracyjne prowadzenia postępowania związane z koniecznością utrzymania instytucji pomostowej Konieczność właściwej wyceny aktywów; Konieczność zarządzania przejętymi aktywami w długim okresie Duża ingerencja w prawa właścicieli; Proces kosztowny administracyjnie; Wzrost kosztu finansowania banku

154 Łukasz Szewczyk Finansowanie działalności BFG w zakresie przymusowej restrukturyzacji odbywa się poprzez specjalnie utworzony w tym celu fundusz, który jest zasilany przez banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. W przypadku restrukturyzacji banków utworzony w tym celu fundusz został również zasilony środkami ze zlikwidowanych: funduszu stabilizacyjnego i funduszu zapasowego, będących w dyspozycji BFG. Zasilanie funduszu następuje w okresach rocznych, a płatnikami są banki, oddziały banków zagranicznych oraz firmy inwestycyjne. Do dnia 31.12.2030 r. fundusz powinien osiągnąć poziom 1,2% środków gwarantowanych w bankach, oddziałach banków zagranicznych oraz firmach inwestycyjnych. Kwota składek na dany rok jest wyznaczana przez BFG indywidualnie dla każdego podmiotu zobowiązanego do zapłaty 2. Wysokość składek uwzględnia podstawę 3 oraz profil ryzyka podmiotu. Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym przewiduje również możliwość wnoszenia składek nadzwyczajnych w sytuacji, gdy środki pozostające w dyspozycji funduszu będą niewystarczające na finansowanie przymusowej restrukturyzacji. W przypadku funduszu restrukturyzacji kas zasady wnoszenia składek są bardzo podobne, jak w przypadku banków. Podstawową różnicą jest docelowy poziom funduszu, który do 31.12.2034 r. ma osiągnąć poziom 0,14% środków gwarantowanych w kasach. Warto zauważyć, że dotychczas BFG nie przeprowadził przymusowej restrukturyzacji żadnego podmiotu. W przypadku Banku Spółdzielczego w Nadarzynie, wobec którego Komisja Nadzoru Finansowego wydała decyzję o zawieszeniu działalności 4 [www 5], BFG nie zdecydował się na przeprowadzenie procedury uporządkowanej likwidacji. Motywował to faktem, iż bank ten nie ma znaczenia systemowego, a jego wielkość i skala działalności nie stanowiła zagrożenia dla stabilności systemu finansowego. W tym wypadku zdecydowano więc o przeprowadzeniu klasycznego postępowania upadłościowego. 2 3 4 W 2017 r. łączna suma składek na fundusz przymusowej restrukturyzacji banków została określona na poziomie 1 182 mln zł. Suma pasywów pomniejszona o fundusze własne oraz środki gwarantowane. Decyzja ta została wydana 21.10.2016 r. wskutek utraty płynności przez bank. Utrata płynności byłą spowodowana wycofaniem przez deponentów wkładów o łącznej wartości 72,1 mln PLN w okresie 15-21.04.2016 r.

Bankowy fundusz gwarancyjny jako organ resolution 155 Podsumowanie Kryzys pokazał, że istnieje konieczność budowy rozwiązań, które mają na celu rozwiązywanie problemów w bankach zagrożonych upadłością. Obecnie wprowadzane rozwiązania instytucjonalne i instrumentalne na poziomie Unii Europejskiej są próbą budowy jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, który ma stać się standardem w tym obszarze. Należy podkreślić, że wejście w życie nowej Ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym [2016] spowodowało znaczące rozszerzenie kompetencji Funduszu, umożliwiając mu pełnienie funkcji w zakresie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, wyposażając go jednocześnie w nowe narzędzia wykorzystywane w tym procesie, tj. możliwość przejęcia przedsiębiorstwa, tworzenia instytucji pomostowej, umorzenie lub konwersję zobowiązań czy wydzielenie praw majątkowych. Istotny jest jednak fakt, że doświadczenia europejskie w zakresie przeprowadzania restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji są bardzo niewielkie, a mechanizm resolution budzi wiele obaw związanych m.in. ze złożonością wykorzystywanych w jego ramach procedur czy kosztami, które generuje dla banków. Należy jednak podkreślić, że jest on instrumentem nowym, które niewątpliwie będzie podlegał korektom wynikającym z przyszłych doświadczeń w tym zakresie. Literatura Bankowy Fundusz Gwarancyjny (2015), Raport roczny. Bankowy Fundusz Gwarancyjny (2016), Raport roczny. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE ustanawiająca ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, Dz.Urz. L 173/190. Federal Deposit Insurance Compan, (2012), Resolving Globally Active, Systemically Important Financial Institutions, Bank of England. Financial Stability Board (2011), Key Attributes of Effective Resolution Regimes for Financial Institutions. Iwańczuk-Kaliska A. (2016), Zasady przymusowej restrukturyzacji banków a stabilność systemu płatniczego analiza regulacji krajowych, Bezpieczny Bank, nr 3(64), s. 9-28.

156 Łukasz Szewczyk Kerlin J. (2016), Ewolucja roli instytucji gwarantujących depozyty w sieci bezpieczeństwa finansowego Unii Europejskiej, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa. Pruski J. (2013), Perspektywy resolution w Polsce, Zeszyty BRE-Bank CASE, nr 124, Procedura restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banku doświadczenia światowe, rozwiązania dla UE i dla Polski, s. 29-39. Pruski J., Szambelańczyk J. (2014), Systemy gwarantowania depozytów w sieciach bezpieczeństwa finansowego na tle konsekwencji globalnego kryzysu finansowego, Bezpieczny Bank, nr 4(57), s. 101-127. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 806/2014 z dnia 15.07.2014 r. ustanawiające jednolite zasady i jednolitą procedurę restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji instytucji kredytowych i niektórych firm inwestycyjnych w ramach jednolitego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1093/2010, Dz.Urz. L 225/1. Szczepańska O., Dobrzańska A., Zdanowicz B. (2015), Resolution czyli nowe podejście do banków zagrożonych upadłością, Departament Stabilności Finansowej Narodowego Banku Polskiego, Warszawa. Ustawa z dnia 10.05.2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji, Dz.U. z 2016 r., poz. 996 z późn. zm. [www 1] https://www.bfg.pl/przymusowa-restrukturyzacja/przejecie-przedsiebiorstwa/ (dostęp: 12.02.2018). [www 2] https://www.bfg.pl/przymusowa-restrukturyzacja/instytucja-pomostowa/ (dostęp: 12.02.2018). [www 3] https://www.bfg.pl/przymusowa-restrukturyzacja/umorzenie-lub-konwersjazobowiazan/ (dostęp: 12.02.2018). [www 4] https://www.bfg.pl/przymusowa-restrukturyzacja/wydzielenie-praw-majatkowych/ (dostęp: 16.02.2018). [www 5] https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleid=54959&p_id=18 (dostęp: 16.02.2018). BANK GUARANTEE FUND AS A RESOLUTION AUTHORITY Summary: The subject of discussion in the article is the problem of resolution process, in the context of its implementation in Poland, by the Bank Guarantee Fund, as a resolution authority. The introduction of the resolution mechanism is a significant innovation in the approach to the problem of banks threatened with bankruptcy and is a part of a broad discussion on the methods that can be used to help problematic banks. Keywords: Bank Guarantee Fund, resolution, assistance activity.