1
2 Spis treści Przedmowa......7 Wstęp......9 Rozdział I: Doktryna.... 14 1. Ruchy pochodzenia chrześcijańskiego.... 15 2 Ruchy o niechrześcijańskich korzeniach.... 19 a) Sekty pochodzenia orientalnego.... 20 b) Sekty satanistyczne i okultystyczne.... 26 c ) Ruchy pseudoterapeutyczne, polityczne i handlowe.... 30 2. Charakterystyka doktryn.... 33 2.1 Proste odpowiedzi na trudne pytania.... 33 2.2 Rezygnacja z trudnych prawd wiary.... 36 2.3 To co najlepsze z każdej religii.... 37 2.4 Religijne poczucie wyższości.... 38 2.5 Czarno-biała rzeczywistość....... 39 2.6 Programowy fanatyzm czyli fundamentalizm.... 40 3. Elementy kultu i zasady życia moralnego.... 42 3.1 Akty kultu.... 43 3.2 Formy modlitwy medytacji.... 45 3.3 Normy życia moralnego.... 49 a) Nadużycia seksualne.... 50 b) Nadużycia z zakresu życia rodzinnego.... 53 Rozdział II: Podmiot życia społecznego.... 56 1. Grupa, jej cele i organizacja.... 56 1.1 Cele grupowe.... 57 1.2 Sekta jako wspólnota życia.... 59 1.3 Organizacja dnia.... 60
3 2. Struktura grupowa.... 63 2.1 Hierarchia.... 63 2.2 System władzy.... 66 a) Charakterystyka przywódców.... 67 b) Sposoby sprawowania władzy.... 69 2.3 Świadomość grupowa.... 71 3. Więź grupowa.... 73 3.1 Etapy kształtowania się więzi.... 73 3.2 Normy postępowania.... 76 3.3 Kontrola grupowa.... 79 Rozdział III: Psychologia sekt.... 81 1. Techniki werbunku.... 81 1.1 Metody wpływu emocjonalnego.... 83 1.2 Metody kamuflażu.... 85 1.3 Metody autorytetu.... 89 2. Psychomanipulacje.... 91 2.1 Kontrola osobowości.... 92 a) Kontrola zachowań.... 93 b) Kontrola informacji.... 95 c) Kontrola myśli.... 97 d) Kontrola uczuć.... 98 2.2 Przebudowa osobowości... 100 a) Wywołanie stanów depresyjnych... 100 b) Proces indoktrynacji... 102 c) Kształtowanie i umacnianie nowej tożsamości... 104 3. Przejmowanie poglądów i uzasadnianie własnego postępowania... 106 3.1 Przejmowanie poglądów i zachowań grupy konformizm... 106 3.2 Uzasadnianie własnego postępowania... 109
4 Rozdział IV: Przeciwdziałanie aktywności sekt... 112 1. W prawie międzynarodowym... 113 1.1 Akty prawa... 113 1.2 Działalność rządów... 117 2. W prawie polskim... 121 2.1 Unormowania kodeksu karnego... 123 2.2 Unormowania kodeksu rodzinnego i opiekuńczego... 125 2.3. Unormowania kodeksu cywilnego... 128 3. W nauce Kościoła... 130 3.1 W nauczaniu Kościoła katolickiego... 130 3.2 W nauce protestanckich wspólnot kościelnych... 134 Zakończenie... 136 Bibliografia... 139
Przedmowa 5 Przedmowa Problematyka sekt staje się coraz bardziej aktualna we współczesnym świecie ze względu na ich gwałtowną ekspansję i związane z nią zagrożenia - nie tylko dla samego Kościoła, lecz także dla poszczególnych jego wyznawców. Wypowiedzi teologów i Nauczycielskiego Urzędu Kościoła, jak również ustawodawstwo licznych państw wskazują na destruktywne czy wręcz zabójcze dla psychicznego życia człowieka skutki przynależności do sekty. Jednak mimo coraz szerzej zakrojonych badań i konsekwentnie coraz lepszej znajomości sekt oraz metod ich działania ciągle jeszcze stawiane są pytania o kryteria klasyfikacji nowo powstających zjawisk pseudoreligijnych do grona sekt. Autor niniejszego opracowania ukończył studia teologiczne na Wydziale Teologii KUL, uwieńczone obroną pracy magisterskiej pt. Kryteriologia sekt w ujęciu polskojęzycznej literatury religiologicznej, napisanej na seminarium z teologii fundamentalnej. Ukończył także studia prawnicze na Wydziale Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji również w KUL, które zakończył napisaniem pracy magisterskiej pt. Działalność sekt na tle prawa do wolności religijnej. Publikacja, którą czytelnik ma przed sobą, jest syntezą badań autora dotyczących zjawiska sekt we współczesnym świecie. Trzeba przyznać, że Pan Marcin Pytlak podjął się ambitnego i niełatwego dzieła napisania monografii o charakterze interdyscyplinarnym, na podstawie materiałów z zakresu wszystkich nauk religiologicznych; z podjętego zamiaru wywiązał się doskonale, tworząc syntezę całej, można powiedzieć, współczesnej polskojęzycznej wiedzy na temat sekt. Daje to wielopłaszczyznowy i wielowymiarowy obraz zjawiska określanego mianem sekty (obraz pełny chyba długo jeszcze nie będzie możliwy ze względu na powstające wciąż nowe ruchy, coraz bardziej zróżnicowane zarówno w swej strukturze, jak i w sposobach działania), wszechstronnie opisanego i zilustrowanego co jest niezwykle
Przedmowa 6 ważne i ukonkretnia treść pracy wieloma przykładami ruchów działających na terenie Polski, metod ich działania, werbowania adeptów, destrukcyjnego wpływu na swoich członków itd. Jestem przekonany, że mimo dość dużej ilości opracowań dotyczących konkretnych sekt, mało jest takich, które podejmują się właśnie wieloaspektowego, w sensie naukowym, ujęcia zjawiska; praca Pana Pytlaka niewątpliwie takie kryteria spełnia. W związku z nie tylko nie ustającym, ale wciąż wzrastającym zagrożeniem ze strony sekt, kompetentnej literatury nigdy nie dość na półkach księgarskich, dlatego też sądzę, że niniejsza publikacja może być zarówno interesująca, jak i pożyteczna oraz przydatna także dla działalności Kościoła na tym polu. Gratulując autorowi tego osiągnięcia wypada mu życzyć nieustawania w wysiłkach pogłębiania zdobytej wiedzy i aktywnej działalności na rzecz ochrony wierzących przed niebezpieczeństwem niesionym przez sekty. Instytut Teologii Fundamentalnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie o. Dr Ireneusz S. Ledwoń OFM
Wstęp 7 Wstęp Od kilku lat na ulicach miast Polski pojawiają się kolorowe plakaty, które zmuszają przechodniów do zastanowienia się nad sensem życia, tajemnicą śmierci oraz obecnością Boga pośród ludzi. Wydrukowane na nich zaproszenia na warsztaty, spotkania i koncerty kuszą obietnicą zacieśnienia kontaktów ze Stwórcą oraz poznania prawdziwego sensu życia człowieka. Coraz częściej tuż obok plakatów, zaczynają pojawiać się na deptakach młodzi ludzie oferujący egzotyczną literaturę, którzy niezależnie od zainteresowania nią przechodniów usiłują pozyskać choćby najskromniejszy datek. A co sądzić o osobach stukających do drzwi, którzy straszą przerażającą wizją Armagedonu, to jest zniszczenia, z którego Bóg uratuje jedynie nielicznych? Znakomita większość ludzi zetknąwszy się z tego typu zjawiskami, wciąż nowymi w naszym kraju, nie wie co o nich sądzić, a co ważniejsze, nie posiada choćby podstawowych wiadomości na ich temat. W ostatnich latach, oprócz wstrząsających relacji osób, które opuściły sekty, w Polsce drukiem ukazało się kilka pozycji omawiających problematykę sekt. Opracowania te dotyczą przeważnie pojedynczych grup i koncentrują się na prezentacji ich praktyk, a także wierzeń. Jak do tej pory stosunkowo niewiele zostało napisane o sektach ogólnie, a to, co powstało, skupia się jedynie na pojedynczych przejawach ich funkcjonowania. Na dzień dzisiejszy w polskojęzycznej literaturze próżno szukać całościowych opracowań problemu, który nęka większość państw Wspólnoty Europejskiej, a który od niedawna stał się również udziałem Polski. Wobec palącej kwestii, jaką jest rozprzestrzenianie się sekt, braku nawet w minimalnym stopniu powszechnej wiedzy na ich temat, a także niewystępowania wyczerpujących opracowań poruszających problematykę ich działalności, konieczne okazuje się usystematyzowanie istniejącego już zasobu wiadomości dotyczącego toksycznych