Etap ABCDE Czynność Możliwe sposoby postępowania w przypadku nieprawidłowości A Airway Drogi oddechowe - drożność Ocena drożność dróg oddechowych 1. Odessanie 2. udrożnienie metodą bezprzyrządową Uwaga: pacjent po urazie stosujemy tylko wysunięcie żuchwy z jednoczesną stabilizacją odcinka szyjnego kręgosłupa 3. udrożnienie z wykorzystaniem sprzętu: rurka nosowo-gardłowa rurka ustno-gardłowa rurka krtaniowa maska krtaniowa intubacja dotchawicza konikopunkcja 4. Usunięcie ciała obcego algorytm FBAO (patrz niżej) B Breathing Oddychanie 1. Ocena oddechów liczba oddechów /min (norma 12-20, przyspieszenie >25 jakość oddechu (głęboki / płytki) czy jest obecny wysiłek oddechowy (zaangażowanie dodatkowych mięśni oddechowych, pozycja ortopnoe) ocena symetrii ruchów klatki piersiowej tor oddechowy (piersiowy / brzuszny) obecność nieprawidłowych dźwięków np. bulgotanie, stridor, świst 2. Pulsoksymetria pomiar saturacji (norma 94-98%, dla POCHP 88 92%) 3. Kapnometria 1. Tlenoterapia bierna lub czynna 2. Nebulizacja 3. Wentylacja zastępcza 4. Gazometria 5. Odbarczenie odmy prężnej 6. Zaopatrzenie ran otwartych klp 7. USG efast lub protokół BLUE
C Circulation Krążenie 4. Wypełnienie żył szyjnych (nadmierne w tamponadzie serca, odmie prężnej, tamponadzie serca) 5. Położenie tchawicy 6. Osłuchanie płuc brak lub ściszenie szmerów odma / płyn w jamie opłucne / ciężka obturacja oskrzeli 7. Opukiwanie płuc wypuk bębenkowy odma wypuk stłumiony płyn 8. Ocena zabarwienia powłok - sinica 1. Tętno ocena częstości/min i obecności centralnie i na kończynach ocena jakości wypełnienie, zgodność z HR 2. Ocena skóry temperatura kolor wilgotność 4. CRT Nawrót kapilarny 5. Wypełnienie żył szyjnych (nadmiernie wypełnione w tamponadzie serca, zapadnięte w hipowolemia) 6. Ciśnienie tętnicze krwi (BP) 1. Tamowanie zagrażających życiu krwawień 2. Wkłucie dożylne lub doszpikowe 3. Pobranie krwi do badań 4. Podanie płynów 5. Podanie odpowiednich leków 6. Elektroterapia defibrylacja kardiowersja stymulacja przezskórna 8. USG protokół EFAST/RUSH 9. Resuscytacja D Disability Upośledzenie - Zaburzenia świadomości 1. Ocena świadomości: skala GCS skala AVPU orientacja auto i allopsychiczna 1. W przypadku hipoglikemii wlew glukozy 2. Rozważyć CT głowy 3. Badanie neurologiczne
(ocena neurologiczna) E Exposure Ekspozycja Obserwacja pacjenta 2. Pomiar glikemii z palca 3. Ocena źrenic i reakcji na światło 4. Ocena symetryczna siły mięśniowej 5. pytanie o czynniki poprzedzające zaburzenia świadomości: leki zatrucia urazy 1. Badanie pacjenta po zdjęciu odzieży ocena powłok obrzęki żylaki dysmorfia/nieprawidłowy kształt 2. Badanie brzucha 3. Oznaczenie temperatury ciała 4. SAMPLE (jak najwcześniej jeśli 2 ratowników: jeden bada drugi może w tym czasie zbierać SAMPLE) 1. Usunięcie ubrań 2. Ochrona przed wychłodzeniem 3. Pomiar temperatury ciała Należy zadbać o intymność pacjenta podczas tej części badania UWAGA: 1. W schemat ABCDE stosujemy w trakcie oceny wstępnej i oceny ponownej 2. Przed przejściem do kolejnego etapu badania należy leczyć zagrażające życiu 3. Należy okresowo sprawdzać efekty zastosowanego postępowania leczniczego 4. Należy pamiętać o wczesnym wezwaniu pomocy
Skala AVPU A Alert V Verbal P Pain U Unresponsive zorientowany, skupia uwagę reaguje na polecenia głosowe reaguje na bodźce bólowe nie reaguje na bodźce Glasgow Coma Scale Punkty Otwieranie oczu Reakcja słowna Reakcja ruchowa 6 wykonuje polecenia 5 zorientowany lokalizuje ból 4 spontaniczne splątany ucieczka od bólu 3 na głos niewłaściwe słowa reakcja zgięciowa na ból 2 na ból niezrozumiałe dźwięki reakcja wyprostna na ból 1 brak brak brak
Schemat SAMPLE S Symptoms A - Allergies M Medications P Past Medical History L Lunch / Last Meal E Events (preceding ilness or injury) Symptomy (objaw/-y) Co Panu/Pani dolega/ jaka jest główna dolegliwość? Alergie, Uczulenia na leki czy jest Pan uczuluny na leki / na jakie leki jest Pan uczulony? Medykamenty (przyjmowane leki, kiedy wzięte po raz ostatni?) Jakie leki Pan przyjmuje na stałe?/ Kiedy pan ostatnio przyjął leki? Przebyte choroby Czy choruje pan na coś przewlekle?/ czy był kiedyś w szpitalu z powodu poważnej choroby/ Operacje? Lunch (ostatni posiłek, ostatnio przyjęte płyny) Kiedy pan ostatnio jadł lub pił? Okoliczności wystąpienia choroby lub urazu Czy coś szczególnego wydarzyło się przed wystąpieniem objawów? / czy chciałby Pan coś dodać? Powyższe materiały opracowano w oparciu o wytyczne ERC.