Metodologia komputerowo zintegrowanego prognozowania rozwoju in ynierii powierzchni materia ów

9. Podsumowanie i wnioski ko cowe Niniejsza praca w asna dedykowana jest opracowaniu metodologii komputerowo zintegrowanego. U podstaw zainteresowania t tematyk stoi, uzasadnione wieloma praktycznymi przyk adami, przekonanie o mo liwo ci osi gania zasadniczych obecnie celów cywilizacyjnych dzi ki rozwojowi in ynierii materia owej, stawiaj cej do dyspozycji producentów dóbr zaspokajaj cych ludzkie potrzeby, praktycznie nieograniczon liczb nowoczesnych materia ów in ynierskich oraz zwi zanych z tym technologii procesów materia owych. Zaspokojenie potrzeb klienta wymaga zaprojektowania i zastosowania materia ów in ynierskich, które, poddane odpowiednim procesom technologicznym kszta towania postaci geometrycznej, a szczególnie struktury, zapewniaj cym odpowiednie w asno ci fizykochemiczne materia u, zagwarantuj tym samym oczekiwane funkcje u ytkowe wytworzonych z nich produktów (por. rozdzia 1.). Nale y zauwa y, e w ostatnich latach zasadniczej zmianie uleg y relacje producent-klient, o czym wiadczy wymagane dostarczanie materia ów o danej strukturze i w asno ciach fizykochemicznych, spe niaj cych wymagania funkcjonalne, zdeterminowane przez oczekiwania klienta i funkcje u ytkowe produktów (ang.: materials on demand). A zatem regu y rynku producentów materia ów wyra nie ust pi y miejsca rynkowi klienta, pomimo e jeszcze kilka lat wstecz produkty rynkowe by y wytwarzane wy cznie z materia ów in ynierskich o sk adzie chemicznym, strukturze i w asno ciach, a nawet wymiarach narzuconych bezwzgl dnie przez harmonogramy i plany produkcyjne wytwórców ograniczonej z natury rzeczy liczby materia ów in ynierskich. W tym e samym okresie oczywiste sta o si, e bardzo cz sto projektowanie, a w konsekwencji wytwarzanie produktów u ytkowych, nie jest zwi zane z wymaganiami stawianymi sk adowi chemicznemu, strukturze i w asno ciom rdzenia materia u, a w a ciwie produktu lub jego elementu, lecz ich powierzchni, a w a ciwie warstwie powierzchniowej. Zapewnienie oczekiwanych w asno ci w równym stopniu na ca ym przekroju produktu nie znajduje bowiem racjonalnego uzasadnienia w obliczeniach in ynierskich i rzeczywistych wymaganiach (por. rozdzia 2.). Najbardziej ogólnym celem tych dzia a, coraz cz ciej stosowanych w wielu ga ziach przemys u, jest uzyskanie w strefie oko opowierzchniowej struktury zbli onej do kompozytowej, co w wyniku wielodziesi cioletnich do wiadcze badawczych i technologicznych doprowadzi o do rozwoju licznych technologii kszta towania struktury warstwy powierzchniowej, nanoszenia 9. Podsumowanie i wnioski ko cowe 261

Open Access Library Volume 1 (7) 2012 pow ok, w tym wielo-, a nawet kilkusetwarstwowych, a tak e wytwarzania materia ów powierzchniowo gradientowych (por. rozdzia 2.). Dostosowywanie w asno ci (ang.: tailoring) ró nych elementów do wymogów eksploatacyjnych uzyskuje si zatem poprzez odpowiedni dobór materia u rdzenia i technologii zapewniaj cych jego w asno ci (np. obróbki cieplnej lub cieplno-plastycznej) i przez równoczesny wybór technologii obróbki warstwy powierzchniowej. Problematyka ta stanowi tak e przedmiot sta ego i coraz wi kszego zainteresowania o rodków naukowych w ca ym wiecie. Pe ny przegl d wspó czesnych technologii obróbki, decyduj cych o kszta towaniu struktury i w asno ci warstw powierzchniowych materia ów in ynierskich, równie tych wykazuj cych struktur nanometryczn, dokonany syntetycznie w ramach niniejszej pracy (por. rozdzia 2.) i szczegó owo we w asnej publikacji ksi kowej [99], wskazuje, e dotychczas opracowano ponad 500 szczegó owych technologii obróbki powierzchniowej, i ich liczne odmiany technologiczne, w odniesieniu do wszystkich podstawowych grup materia ów in ynierskich. O ile klasyczne z tych technologii s szeroko i systematycznie opisane w literaturze przedmiotu, o tyle wiele nowoczesnych i szczegó owych metod technologicznych in ynierii powierzchni wymaga takiego usystematyzowania i hierarchizacji. Problem ma wa ne znaczenie poznawcze, ale nade wszystko gospodarcze, gdy jego praktyczne aspekty dotycz zarówno stosunkowo ma o licznych du ych przedsi biorstw, jak i wi kszo ci producentów przemys owych, skupionych w mikro-, ma ych i rednich przedsi biorstwach. Wybór konkretnej technologii poci ga za sob ka dorazowo odpowiedni dobór, na ogó kosztownej, aparatury technologicznej i niezb dnej infrastruktury przemys owej, o przeci tnym czasie amortyzacji si gaj cym ok. 20 lat. Trafno wyboru technologii, wraz z w a ciwymi decyzjami dotycz cymi poczynionych inwestycji czyni bardzo odpowiedzialnymi decyzje menad era, które w d ugiej perspektywie czasowej przes dzaj o sukcesie lub pora ce kierowanego przez niego przedsi biorstwa. W zwi zku z tym, identyfikacja priorytetowych innowacyjnych technologii i po danego ich rozwoju, wraz ze wskazaniem produktów, dla których nale y je zastosowa, oraz ustalenie trendów rozwojowych tych technologii kszta towania struktury i w asno ci warstw powierzchniowych materia ów in ynierskich, a tak e kierunków bada strategicznych w tym zakresie, w d ugookresowej perspektywie co najmniej przysz ego 20-lecia, ma kluczowe znaczenie dla d ugofalowego rozwoju gospodarczego i decyduje o konkurencyjno ci gospodarki krajowej (por. rozdzia 1.). 262 A.D. Dobrza ska-danikiewicz

Metoda prób i b dów nie mo e by stosowana przy podejmowaniu tak wa nych decyzji, co stwarza konieczno opcjonalnej aplikacji w tym obszarze metody wiarygodnych bada naukowych nad perspektywami rozwoju nauki i technologii. Szerokie spektrum metod wspomaganego naukowo prognozowania, kszta towania i zarz dzania przysz o ci, stosowanych praktycznie w ró norodnych obszarach, pomimo e obarczone ryzykiem, stanowi korzystn alternatyw dla metody prób i b dów w podejmowaniu omawianych decyzji, z tego wzgl du krótko-, rednio- i d ugoterminowe prognozowanie jest wspó cze nie obecne w wielu dziedzinach ycia, nauki i gospodarki (por. rozdzia 2.). Z o ony aparat metodologiczny s u cy do diagnozowania kluczowych problemów naukowych, technologicznych, gospodarczych i ekologicznych w obszarze in ynierii powierzchni materia ów in ynierskich, okre lenia kierunków jej rozwoju strategicznego oraz wspomagania procesu podejmowania decyzji zasadniczo dotyczy trzech wzajemnie przenikaj cych si dziedzin wiedzy: in ynierii powierzchni materia ów, wchodz cej w sk ad in ynierii materia owej; foresightu technologicznego, jako ogó u dzia a zmierzaj cych do wybrania najkorzystniejszej wizji przysz o ci oraz wskazania dróg jej realizacji, nale cego do dziedziny organizacji i zarz dzania, a tak e technologii informacyjnej, wywodz cej si z informatyki. Niektóre etapy bada wymaga y jednak znacznie szerszego spojrzenia na rozpatrywane zagadnienia, i si gni cie do aparatu metodologicznego innych dyscyplin nauki, jak cho by statystyki, ekonometrii, bada operacyjnych b d te zarz dzania strategicznego. Jako cel pracy postawiono zatem opracowanie oryginalnej metodologii komputerowo zintegrowanego, z wykorzystaniem bada strukturalnych oraz w asno ci mechanicznych i innych w asno ci fizykochemicznych materia ów obrobionych z u yciem ró nych technologii kszta towania struktury i w asno ci warstw wierzchnich i pow ok ró nych materia ów in ynierskich oraz bada heurystycznych strategicznego zarz dzania wiedz, w tym macierzy kontekstowych, mapowania drogowego technologii, wieloetapowego badania opinii ekspertów i oceny wzajemnych oddzia ywa wspomaganych technologi informacyjn obejmuj c organizacj wirtualn, platform internetow oraz sztuczne sieci neuronowe w powi zaniu z modelowaniem metod Monte Carlo (por. rozdzia 3.). Przyj to za o enie, e perspektywy rozwojowe poszczególnych technologii mo na okre li klasycznymi metodami in ynierii materia owej poprzez seri komplementarnych bada materia oznawczych z wykorzystaniem wielu specjalistycznych metod 9. Podsumowanie i wnioski ko cowe 263

Open Access Library Volume 1 (7) 2012 badawczych, stosuj c wnioskowanie przyj te w tej dyscyplinie nauki (por. rozdzia 5.). Wykazano przez analiz 8 szczegó owych studiów przypadku [161], e równie warto ciowe wnioski, dotycz ce perspektyw rozwojowych, mo na wyci gn na podstawie nowo opracowanej autorskiej metodologii komputerowo zintegrowanego prognozowania rozwoju in ynierii powierzchni materia ów (por. rozdzia 5.) z u yciem, dedykowanych temu zadaniu, macierzy kontekstowych (plansze 1-3). Dokonuj c wyboru technologii do analizy, w ramach poszczególnych studiów przypadku, celowo je zró nicowano pod k tem fazy cyklu ycia, aktualnego zakresu zastosowa przemys owych, jak i materia u do bada. W grupie analizowanych technologii s zatem zarówno technologie m ode (embrionalne, eksperymentalne, prototypowe, wzrostowe), jak i znajduj ce si na ró nych etapach dojrza o ci lub nawet schy kowe, które jak dotychczas w przemy le stosuje si jedynie w skali laboratoryjnej lub pó technicznej, a tak e takie, które, wr cz przeciwnie znajduj szerokie zastosowanie praktyczne. Wyniki serii w asnych bada materia oznawczo-heurystycznych umo liwi y pozytywn weryfikacj poprawno ci nowo opracowanej metodologii (por. rozdzia 5.), która jest przydatnym i efektywnym narz dziem prognozowania rozwoju, nadaj cym si do zastosowania w obszarze in ynierii powierzchni materia ów, co w pe ni uzasadnia jej wykorzystywanie w toku dalszych bada. Upewniwszy si drog do wiadczaln, e badania heurystyczne pozwalaj na otrzymanie wiarygodnych wyników, umo liwiaj cych wytyczenie prognozowanych trendów rozwojowych analizowanych grup technologii i okre lenie ich pozycji strategicznej na tle innych grup technologii i in ynierii powierzchni materia ów, bez konieczno ci wspierania ich klasycznymi badaniami materia oznawczymi, zastosowano je, w celu okre lenia pozycji strategicznej i kierunków rozwojowych, w odniesieniu do 140 technologii krytycznych in ynierii powierzchni materia ów, rozumianych jako priorytetowe technologie o najlepszych perspektywach rozwojowych i/lub kluczowym znaczeniu w przemy le w za o onym horyzoncie czasowym 20 lat. Wygenerowany zbiór technologii krytycznych poddano badaniom eksperckim wed ug koncepcji e-foresightu z u yciem metody e-delphix, zapo yczaj cej ogólny zamys kilkuetapowego ankietowania ekspertów z klasycznej metody delfickiej, lecz znacznie odbiegaj cej od niej zarówno metodologicznie, jak i z uwagi na towarzysz c jej rozbudowan technologi informacyjn, umo liwiaj c wykonanie w cyberprzestrzeni wielow tkowych, wielopoziomowych i wieloetapowych bada heurystycznych (por. rozdzia 4.). Elektroniczna 264 A.D. Dobrza ska-danikiewicz

ankietyzacja obejmowa a grup blisko 400 ekspertów wywodz cych si ze rodowisk akademickich, przemys owych i administracji publicznej, którzy wype nili ogó em ok. 800 z o onych wielopytaniowych kwestionariuszy ankietowych, utworzonych ka dorazowo i elektronicznie wyedytowanych on-line w kilkunastu wersjach, dotycz cych odr bnie ka dego z analizowanych obszarów tematycznych w trzech kolejnych iteracjach bada. Nowoczesnym badaniom eksperckim, prowadzonym drog elektroniczn, towarzyszy y tradycyjne dyskusje tematyczne podczas 10 paneli eksperckich z udzia em krajowych i zagranicznych uczestników, jak i mi dzynarodowej konferencji po wi conej w ca o ci wy cznie temu zagadnieniu (por. rozdzia 4.). W wyniku wykonania licznych interdyscyplinarnych bada o charakterze materia- oznawczym, heurystycznym i informatycznym, a tak e na styku tych dziedzin oraz przeprowadzenia licznych analiz i studiów przypadku z u yciem szerokiego wachlarza metod, zarówno ju wcze niej znanych i jedynie oryginalnie zestawionych (por. rozdzia 3.), jak i opracowanych w ramach prac w asnych (por. rozdzia 4.), udowodniono tez naukow postawion w pracy, e w celu ograniczenia ryzyka prognozowania przysz o ciowych kierunków rozwoju technologii kszta towania struktury i w asno ci warstw powierzchniowych materia ów in ynierskich uzasadnione jest zastosowanie komputerowo zintegrowanej metodologii bada materia oznawczych i heurystycznych strategicznego zarz dzania wiedz (por. rozdzia 3.). Oryginaln koncepcj metodologiczn, której poprawno uprzednio zweryfikowano (por. rozdzia 5.), zastosowano do okre lania pozycji strategicznej 140 grup technologii krytycznych in ynierii powierzchni materia ów zgrupowanych w dwóch polach badawczych reprezentuj cych alternatywne spojrzenia producenta i klienta potencjalnego u ytkownika produktów (por. rozdzia 6.). Podstaw wytypowania tych technologii stanowi a analiza stanu zagadnienia, obejmuj ca ocen tego stanu, przegl d technologiczny i analiz strategiczn metodami zintegrowanymi, przeprowadzona w odniesieniu do ok. 500 technologii z wykorzystaniem ró norodnych metod organizacji, pracy i zarz dzania, tj. przegl du pi miennictwa, analizy danych ród owych, skanowania rodowiska, mapowania technologii i beneficjentów, ekstrapolacji trendów, analizy STEEP, analizy SWOT i innych metod pomocniczych (por. rozdzia 3.). Pozyskane drog elektronicznej ankietyzacji ilo ciowe dane ród owe, wyra one w dziesi ciostopniowej uniwersalnej skali stanów wzgl dnych, zosta y naniesione na macierze kontekstowe. Dendrologiczna macierz warto ci 9. Podsumowanie i wnioski ko cowe 265

Open Access Library Volume 1 (7) 2012 technologii pozwala na pozycjonowanie danej grupy technologii na tle pozosta ych technologii z uwzgl dnieniem ich potencja u i atrakcyjno ci (plansza 4). Meteorologiczna macierz oddzia ywania otoczenia umo liwia graficzne przedstawienie miejsca ka dej z grup technologii z uwzgl dnieniem pozytywnego i negatywnego oddzia ywania na nie czynników bli szego i dalszego otoczenia (plansza 5). Najbardziej z o ona szesnastopolowa macierz strategii dla technologii stanowi wypadkow macierzy dendrologicznej i meteorologicznej, pozwalaj c na okre lenie, w zale no ci od warto ci technologii i otoczenia, w jakim si ona znajduje, rekomendowanej d ugofalowej strategii post powania i przysz ych kierunków rozwoju strategicznego (plansza 6). Przeprowadzone prace w asne dotycz analizy zbioru ró norodnych czynników, które zakwalifikowano jako: makroczynniki krytyczne o naturze ogólnej, mezoczynniki, oddzia- uj ce umiarkowanie i mikroczynniki szczegó owe, charakteryzuj ce si wra liwo ci na oddzia ywanie innych czynników. Na poziomie makro rozpatrzono 3 alternatywne scenariusze przysz ych wydarze : optymistyczny, neutralny i pesymistyczny, a w celu ostatecznego wygenerowania warto ci prawdopodobie stwa wyst pienia poszczególnych wariantów wydarze, zale nych od okre lonych warunków lub czynników szczegó owych, wykorzystano siedem, spo ród pierwotnie utworzonych dziewi ciu, modeli sztucznych sieci neuronowych (por. rozdzia 7.). Wykonane eksperymenty symulacyjne wykaza y, e zasadne jest stosowanie sieci neuronowych do analizy wzajemnych oddzia ywa pomi dzy zdarzeniami w skali makro i mezo, w ramach kreowania wielowariantowych probabilistycznych scenariuszy przysz ych wydarze, co sprowadza si do okre lenia zale no ci pomi dzy zaistnieniem, z okre lonym prawdopodobie stwem, ka dego z rozpatrywanych alternatywnych makroscenariuszy a wariantami zmiany poszczególnych obszarów tematycznych lub mezoczynników (por. rozdzia 7.). Podstaw opracowania alternatywnych scenariuszy przysz ych wydarze, zale nych od rozwoju poszczególnych obszarów tematycznych oraz wp ywu kluczowych mezoczynników, stanowi y wyniki bada eksperckich, które jako zmienne zale ne wykorzystano do trenowania sieci neuronowych. W ród 16 wytypowanych mezoczynników wyró ni mo na m.in.: skuteczno dzia a pa stwa s u cych umo liwieniu szerokiego dost pu do informacji dotycz cych kluczowych technologii i wyników foresightów technologicznych; przejrzysto i przyjazno przepisów prawnych; strategiczne priorytety zjednoczonej Europy okre lone poziomem wspó pracy mi dzynarodowej i kwot 266 A.D. Dobrza ska-danikiewicz

przekazywanych funduszy; poziom wp ywu potrzeb klienta na funkcje u ytkowe i estetyczne produktów oraz produkcj na zlecenie; poziom wspó pracy pomi dzy rodowiskami naukowymi i przemys owymi; poziom spo ecze stwa informacyjnego kszta towany poprzez polityk edukacyjn pa stwa; liczb specjalistycznych laboratoriów i placówek badawczorozwojowych; d enie do integracji z wykorzystaniem wiedzy z wielu dziedzin nauki i technologii; d enie do ci g ego doskonalenia poprzez zapewnienie wy szej jako ci technologii i liczne wdro enia, zw aszcza w ma ych i rednich przedsi biorstwach; redukcj kosztów wytwarzania i popraw w asno ci u ytkowych produktów oraz relatywne znaczenie poszczególnych technologii i ich grup. Poziom mikro jest natomiast reprezentowany przez 140 grup technologii krytycznych, których pozycj strategiczn okre lono poprzez opracowanie zbioru macierzy kontekstowych i wytyczenie ich cie ek rozwoju strategicznego (por. rozdzia 6.). Ko cowym efektem wykonanych bada jest tak e Ksi ga Technologii Krytycznych, na któr sk ada si zbiór kilkuset map drogowych i kart informacyjnych technologii, stanowi cych wygodne narz dzie ich analizy porównawczej pod wzgl dem wybranego kryterium materia oznawczego, technologicznego lub ekonomicznego (por. rozdzia 4.). Utylitarne znaczenie wykonanych bada wi e si z mo liwo ciami, potrzeb i konieczno ci ich implementacji w rzeczywisto ci gospodarczej, m.in. poprzez nowo opracowan koncepcj e-transferu technologii, obejmuj c e-doradztwo, e-szkolenie i e-informacj, stanowi c rozwini cie idei e-foresightu. S u y to rozpowszechnieniu otrzymanych wyników bada e-foresightowych i kontynuacji debaty publicznej, a d ugoterminowe efekty bada e-foresightowych zaimplementowanych w przemy le na szerok skal powinny przyczyni si do przyspieszenia zrównowa onego rozwoju Kraju i Europy, wzmocnienia gospodarki opartej na wiedzy i innowacji oraz statystycznego wzrostu jako ci technologii stosowanych w przemy le (por. rozdzia 8.). Utylitarne znaczenie wykonanych bada oraz zgromadzonej tym sposobem wiedzy, dotycz cej technologii in ynierii powierzchni materia ów, tak e poddano badaniu eksperckiemu. Eksperci najwy ej ocenili mo liwo upowszechnienia na szerok skal, w ród rodowisk akademickich i przemys owych, wyników bada e-foresightowych poprzez e-transfer technologii oraz mo liwo implementacji nowo opracowanej metodologii do realizacji innych foresightów, b d w innych obszarach zarz dzania wiedz i informacj, natomiast najbardziej sceptycznie odnie li si do mo liwo ci wykorzystania wyników bada i uporz dkowanej wiedzy przez decydentów 9. Podsumowanie i wnioski ko cowe 267

Open Access Library Volume 1 (7) 2012 w procesie strategicznego planowania rozwoju kraju i gospodarki. Jednoznacznie pozytywnie oceniono natomiast przydatno nowoczesnej technologii informacyjnej i Internetu do realizacji szeroko zakrojonych bada eksperckich, w porównaniu do tradycyjnych paneli eksperckich, co jest dodatkowym potwierdzeniem udowodnionej tezy naukowej niniejszej pracy, dotycz cej zasadno ci stosowania metodologii komputerowo zintegrowanego prognozowania rozwoju in ynierii powierzchni materia ów (por. rozdzia 8.). Udana aplikacja metodologii komputerowo zintegrowanego prognozowania rozwoju w obszarze in ynierii powierzchni materia ów zach ca do jej rozwoju i rozszerzenia bada na inne obszary in ynierii materia owej i nauki o materia ach, jak równie na zupe nie inne dziedziny wiedzy szczegó owej. Koszt pe nego cyklu bada heurystycznych jest przy tym nieporównywalnie ni szy ni koszt klasycznych bada materia oznawczych (por. rozdzia 8.). Na podstawie przeprowadzonych bada i analiz udowodniono tez postawion w pracy i sformu owano nast puj ce wnioski ko cowe: 1. Zasadne jest zastosowanie komputerowo zintegrowanej metodologii bada materia oznawczych i heurystycznych strategicznego zarz dzania wiedz w celu ograniczenia ryzyka prognozowania przysz o ciowych kierunków rozwoju technologii kszta towania struktury i w asno ci warstw powierzchniowych materia ów in ynierskich. 2. Badania heurystyczne pozwalaj otrzyma wiarygodne wyniki dotycz ce prognozowanego rozwoju technologii, bez konieczno ci ka dorazowego wspierania ich wynikami bada materia oznawczych, co potwierdzono w procesie weryfikacji do wiadczalnej metodologii komputerowo zintegrowanego prognozowania rozwoju, przeprowadzonym w odniesieniu do 35 grup technologii rozpatrzonych w ramach wykonanych 8 studiów przypadku, stosuj c jako punkt odniesienia wyniki szczegó owych eksperymentalnych bada struktury i w asno ci warstw powierzchniowych materia ów in ynierskich. 3. Metodologia komputerowo zintegrowanego prognozowania rozwoju in ynierii powierzchni materia ów, obejmuj c zwarty opis metodologiczny ci gu dzia a i czynno ci ukierunkowanych na wy onienie i przejrzyst ujednolicon charakterystyk technologii krytycznych, wytyczenie strategicznych kierunków rozwojowych oraz opracowanie wielowariantowych probabilistycznych scenariuszy przysz ych wydarze, porz dkuje proces prognozowania, a tak e usprawnia go i unowocze nia, dzi ki zastosowaniu technologii informacyjnej obejmuj cej organizacj wirtualn, platform internetow i sztuczne sieci neuronowe. 268 A.D. Dobrza ska-danikiewicz

4. Zasadne jest stosowanie sztucznych sieci neuronowych do kreowania wielowariantowych probabilistycznych scenariuszy przysz ych wydarze, poniewa umo liwiaj one b yskawiczne wygenerowanie alternatywnych prognoz, w postaci warto ci prawdopodobie stwa zaistnienia alternatywnych makroscenariuszy przysz ych wydarze zale nych od wyst pienia rozpatrywanych na poziomie mezo warunków lub czynników szczegó owych. 5. Istnieje mo liwo, potrzeba i konieczno implementacji wyników wykonanych bada w rzeczywisto ci gospodarczej na poziomie makro, mezo i mikro, a metodologia komputerowo zintegrowanego prognozowania rozwoju wsparta rozbudowan technologi informacyjn nadaje si do bezpo redniej aplikacji w innych obszarach wiedzy przy zachowaniu kosztów ekonomicznie uzasadnionych. 6. D ugoterminowe efekty wykonanych bada e-foresightowych, szeroko rozpowszechnionych z u yciem Internetu, zgodnie z koncepcj e-transferu technologii, stanowi jeden z zasadniczych czynników przyczyniaj cych si do przyspieszenia zrównowa onego rozwoju Kraju i Europy, wzmocnienia gospodarki opartej na wiedzy i innowacji oraz statystycznego wzrostu jako ci technologii stosowanych w przemy le. 9. Podsumowanie i wnioski ko cowe 269