Europa i Polska w czasach oświecenia (kl. 3G) Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać maksymalnie 40 punktów. 1. Władca Prus, który wzmocnił państwo, rozbudował armię oraz roztaczał mecenat nad nauką, kulturą i sztuką, to (0 1 p.) A. Fryderyk Wilhelm I. B. Leopold II. C. Józef II. D. Fryderyk II. 2. Królem Polski w latach 1697 1733 był (0 1 p.) A. August III Sas. B. Jan III Sobieski. C. August II Sas. D. Stanisław Leszczyński. 3. Zagwarantowane na sejmie w 1768 r. podstawowe, nienaruszalne zasady ustroju Rzeczypospolitej nazywano (0 1 p.) A. pacta conventa. B. prawami kardynalnymi. C. artykułami henrykowskimi. D. przywilejami szlacheckimi. 4. Założona w 1773 r. Komisja Edukacji Narodowej zajmowała się m.in. (0 1 p.) A. wydawaniem czasopism publicystycznych. B. reformą szkolnictwa. C. mecenatem artystycznym. D. udzielaniem stypendiów dla uczniów. 5. Przyporządkuj postaciom informacje na ich temat. (0 3 p.) Karol Linneusz Karol Ludwik Monteskiusz Jacques Louis David jeden z najwybitniejszych przedstawicieli malarstwa klasycystycznego twórca piorunochronu sformułował zasadę trójpodziału władzy stworzył pierwszą klasyfikację gatunków roślin i zwierząt 6. Wstaw znak x w kratkę obok zdania fałszywego. (0 1 p.) Stanisław Staszic jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia był księdzem, filozofem, publicystą i pisarzem politycznym w czasach stanisławowskich. Wydawany z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Monitor krytykował zacofanie szlachty i postulował konieczność wprowadzenia reform. Hugo Kołłątaj, pisarz i publicysta, był autorem Historii narodu polskiego. Na podstawie zamieszczonej mapy wykonaj zadania 7. i 8. 1
7. Zaznacz na mapie dowolnym kolorem granice ziem zajętych przez Prusy w wyniku pierwszego rozbioru. (0 1 p.) 8. W 1773 r. Lwów znajdował się w granicach (0 1 p.) A. Rosji. B. Austrii. C. Prus. D. Rzeczypospolitej. 9. Styl rokoko charakteryzował się (0 1 p.) A. nawiązaniami do sztuki antycznej i klasyczną harmonią. B. prostotą i niewielką ilością ozdób. C. małymi formami artystycznymi i bogatymi elementami zdobniczymi. D. monumentalnością budowli. 10. Włoski malarz, autor widoków Warszawy i scen z życia codziennego w XVIII-wiecznej stolicy, to (0 1 p.) A. Marcello Bacciarelli. B. Dominik Merlini. C. Julian Ursyn Niemcewicz. D. Bernardo Bellotto zwany Canalettem. 11. Wstaw w kratki numery od 1 do 3, tak aby wydarzenia ułożyły się w kolejności chronologicznej. (0 1 p.) założenie Collegium Nobilium wybór Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski elekcja Augusta III Sasa Na podstawie zamieszczonej ilustracji wykonaj zadania 12. i 13. 2
12. Na obrazie przedstawiono (0 1 p.) A. Stanisława Leszczyńskiego. B. Augusta II Mocnego. C. Augusta III. D. Stanisława Augusta Poniatowskiego. 13. Władca ukazany na reprodukcji jest ubrany w strój przepasany Orderem (0 1 p.) A. Orła Białego. B. Virtuti Militari. C. Złotego Runa. D. św. Jerzego. Na podstawie zamieszczonego tekstu źródłowego wykonaj zadania 14. i 15. Największą trudnością, jaką przyszło mu przezwyciężyć, było lenistwo ludu i pycha możnych, którzy usunięci z urzędów wojskowych na skutek polityki jego poprzedników wyobrazili sobie, że są one poniżej ich godności. By wywieść ich z błędu, car rozpoczął służbę od rangi dobosza [...]. Okazawszy swym przykładem, że nie ma nic ubliżającego w urzędach wojskowych, zmusił całą szlachtę swego państwa zdolną do noszenia broni, tak kniaziów, jak bojarów do zaciągania się w charakterze prostych żołnierzy lub dragonów [...]. Spostrzegłszy zaś, że długie brody Moskali, ich kołpaki i długie stroje zniekształcają całkowicie oficerów i żołnierzy, wydał ogólny rozkaz, by wszyscy jego poddani golili się i nosili krótki ubiór na modłę [wzorzec] francuską. Europa w okresie Ludwika XIV, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 38, Kraków 1923, s. 30 31. 14. Postacią opisaną w tekście źródłowym jest (0 1 p.) A. August III Sas. B. Piotr I. C. Iwan Groźny. D. Fryderyk II. 15. Do przeprowadzenia reform opisanych w tekście skłoniła władcę (0 1 p.) A. zbyt mała liczba żołnierzy. B. konieczność wprowadzenia francuskiej mody. C. pycha możnych, którzy gardzili służbą wojskową. D. niechęć do tradycyjnych strojów rosyjskich. 16. Wydarzenie, które odbyło się najwcześniej, to (0 1 p.) A. zakończenie wojny siedmioletniej. B. obrady Sejmu Niemego. C. założenie Szkoły Rycerskiej. D. klęska konfederacji barskiej. 3
17. Wymień cztery instytucje związane z oświat ( edukacją, wychowaniem, nauką), które zostały powołane do życia w XVIII wieku. (0 4 p.) 18. W Rosji wprowadzono reformy, zmodernizowano państwo i założono nową stolicę za panowania (0 1 p.) A. Katarzyny II. B. Piotra I. C. Fryderyka II. D. Iwana Groźnego. 19. Magnat, wojewoda poznański, dwukrotny król Polski w latach 1704 1709 oraz 1733 1736, to (0 1 p.) A. August II Sas. B. August III Sas. C. Stanisław Leszczyński. D. Jan III Sobieski. 20. W latach 1768 1772 zawiązano przeciwko królowi Stanisławowi Poniatowskiemu oraz wpływom rosyjskim w Rzeczypospolitej konfederację (0 1 p.) A. warszawską. B. sandomierską. C. targowicką. D. barską. 21. Do zadań założonego w 1775 r. Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych należało (0 1 p.) A. opracowywanie podręczników oraz unowocześnianie metod nauczania. B. przygotowywanie młodzieży do służby w armii. C. rozwój sieci szkół parafialnych, średnich i wyższych. D. wydawanie czasopism publicystycznych. 22. Przyporządkuj postaciom informacje na ich temat. (0 3 p.) Benjamin Franklin Antoine Lavoisier Jean Jacques Rousseau zbadał skład powietrza i wody sformułował powszechne prawo ciążenia skonstruował piorunochron był autorem Umowy społecznej 23. Wstaw znak x w kratkę obok zdania fałszywego. (0 1 p.) Stanisław August Poniatowski zasłynął jako mecenas sztuki, a na jego dworze przebywali malarze, rzeźbiarze i architekci. Wybitnym przedstawicielem literatury polskiego oświecenia był Ignacy Krasicki, biskup 4
warmiński, poeta, autor bajek, komediopisarz i publicysta. Utwory gości uczestniczących w obiadach czwartkowych publikowano w Monitorze. Na podstawie zamieszczonej mapy wykonaj zadania 24. i 25. 24. Zaznacz na mapie dowolnym kolorem granice ziem zajętych w wyniku pierwszego rozbioru przez Austrię. (0 1 p.) 25. W 1773 r. Bydgoszcz znajdowała się w granicach (0 1 p.) A. Rosji. B. Austrii C. Prus. D. Rzeczypospolitej. 26. Najbardziej znanym architektem tworzącym w stylu klasycystycznym w Rzeczypospolitej był (0 1 p.) A. Dominik Merlini. B. Jakub Fontana. C. Marcello Bacciarelli. D. Szymon Zug. 26. Architektura klasycy styczna charakteryzowała się (0 1 p.) A. zainteresowaniem sztuką starożytnych Greków i Rzymian. B. monumentalnością i strzelistością budowli. C. bogactwem ornamentów, licznymi złoceniami. D. nawiązaniem do sztuki średniowiecznej. 27. Wstaw w kratki numery od 1 do 3, tak aby wydarzenia ułożyły się w porządku chronologicznym (0 1 p.) założenie Szkoły Rycerskiej pierwszy rozbiór Polski powołanie Komisji Edukacji Narodowej Na podstawie zamieszczonej ilustracji wykonaj zadania 28. i 29. 5
28. Na zdjęciu przedstawiono Order (0 1 p.) A. Virtuti Militari. B. Złotego Krzyża Zasługi. C. Odrodzenia Polski. D. Orła Białego. 29. Odznaczenie ukazane na fotografii zostało ustanowione przez (0 1 p.) A. Stanisława Augusta Poniatowskiego. B. Augusta II Mocnego. C. Stanisława Leszczyńskiego D. Augusta III Sasa. Na podstawie zamieszczonego tekstu źródłowego wykonaj zadania 14. i 15. Do zerwania sejmu nie zażywano osób z rozumem i miłością dobra publicznego obdarzonych, bo też tego nie potrzeba było. Lada poseł ciemny jak noc, utrzymany tym końcem [w tym celu] na sejmiku posłem przez partyją [stronnictwo] Czartoryskich, nie szukając pozornych przyczyn, odezwał się w poselskiej izbie: Nie ma zgody na sejm! i to było dosyć do odebrania wszystkim mocy sejmikowania. A gdy go marszałek spytał: Co za racja? odpowiedział krótko: Jestem poseł, nie pozwalam i to powiedziawszy, usiadł, jak niemy diabeł na wszystkie prośby i nalegania innych posłów o danie przyczyn zatamowania sejmu, odpowiadając tylko to jedno: Jestem posłem. J. Kitowicz, Opis obyczajów za panowania Augusta III, Wrocław 1951, s. 593. 30. Opisany w tekście sposób przerywania obrad sejmu nosił nazwę (0 1 p.) A. vox populi. B. nihil novi. C. neminem captiuabimus. D. liberum veto. 31. Prawo każdego posła do wstrzymywania obrad sejmu zostało potwierdzone w wyniku (0 1 p.) A. uchwalenia praw kardynalnych. B. podpisania traktatów rozbiorowych. C. ustanowienia Rady Nieustającej. D. powołania Straży Praw. 32. Wydarzenie, które odbyło się najwcześniej, to (0 1 p.) A. klęska Szwedów pod Połtawą. B. elekcja króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. C. założenie Collegium Nobilium. D. zakończenie wojny północnej pokój w Nystad. 6