10. Błona z mydlin Biuro Projektu INTERBLOK: ul. Stradomska 10, 31-058 Kraków, Tel: 12-422-26-08 Fax: 12-421-67-45 1. Realizowane treści podstawy programowej Przedmiot Fizyka Realizowana treść podstawy programowej Właściwości materii Uczeń: analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów Chemia opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie Woda i roztwory wodne Uczeń: bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworzą koloidy i zawiesiny Biologia Ekologia Uczeń: przedstawia czynniki środowiska niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów w środowisku lądowym i wodnym 2. Kształcone kompetencje kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość. 3. Cele zajęć blokowych
zbadanie właściwości napięcia powierzchniowego na przykładzie błonki utworzonej z mydlin. 4. Oczekiwane osiągnięcia ucznia Uczeń: opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek, obrazujący układ doświadczalny, wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku doświadczenia, pracować samodzielnie i w zespole, potrafi bezpiecznie obchodzić się z ogniem, potrafi formułować wnioski w oparciu o wyniki własnych obserwacji, potrafi wskazać możliwe zastosowania obserwowanych efektów. 5. Wykaz pomocy dydaktycznych Lp. Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu Ilość sztuk 1. kawałki cienkiego drutu o długości 30 cm (np. o grubości takiej jak 4 spinacze biurowe) 2. nici krawieckie 1 3. kombinerki, kleszcze 1 4. korki od butelek 2 5. plastelina - wałek 1 6. nożyce 1 7. lakier do paznokci 1 8. szklanka lub cylindryczny pojemnik 1 9. kuweta lub talerz 1 10.mydło w płynie 1 11.ciepła woda 0,5 l 12.spinacze biurowe 2 6. Proponowany przebieg zajęć z rozliczeniem czasowym Lp. Opis kolejnych działań 1 Wprowadzenie do zagadnienia budowy mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów oraz zjawiska napięcia powierzchniowego. Uwagi do realizacji dla nauczyciela (rysunki, schematy, fotografie, linki do WWW itp.) Doświadczenie z kropla wody na kartce papieru, na kartce pokrytej parafiną lub tłuszczem. Doświadczenie z zanurzaniem w wodzie kawałka drewna,świeczki. Obserwacja powierzchni wody w wąskiej zlewce, probówce. Czas trwania w minutach 20
2 Omówienie zasad bezpiecznego posługiwania się materiałami i narzędziami używanymi w czasie zajęć i ich właściwego zastosowania. Uczniowie 3 formują okręgi z drutu, nawijając go na szklankę ( jeden z okręgów powinien posiadać nieobcięty kleszczami kawałek drutu o dł. ok. 3 cm, który wbity w korek utworzy uchwyt jak na fotografii. Przywiązanie kilku kawałków nici do okręgu w sposób podobny do przedstawionego na fot. 3. 10 10 4 Ustawienie pozostałych trzech okręgów w pozycji pionowej na podstawkach z kawałków plasteliny, w odstępach kilkucentymetro -wych oraz Fot. 2318 10
powiązanie ich nićmi jak na zał. fot. 4 i 5. Fot. 2328 5 Sporządzenie mydlin np. w szklance i wylanie ich do kuwety (jeśli mydliny będą mieszane w kuwecie, powstanie sporo piany, która będzie utrudniać wykonanie doświadczenia). 6 Po właściwym przywiązaniu nici należy ustabilizować miejsce ich połączenia z drutem za Fot. 2327 20 5
pomocą niewielkiej ilości lakieru do paznokci. Wykonanie uchwytu z korka i spinacza biurowego jak na zał. fotografiach. Obserwacja własności błon z mydlin jak na załączonej fotografii. Każdorazowo zanurzamy okręgi, wraz z nićmi, w mydlinach i energicznie wyciągamy. Fot. 2330 33,
2338, 2339
5 Wykonanie 5 dokumentacji zdjęciowej i filmowej. 5 Wypełnienie i 10 zebranie dokumentacji uczniowskiej. Całkowity czas trwania jednostki 90 7. Obudowa do zajęć blokowych Zastanów się, w jaki sposób można wykorzystać wyniki obserwacji w życiu codziennym np. przy konstrukcji odpowiednich urządzeń lub zastosuj wyniki obserwacji do wyjaśnienia zasad działania znanych Ci urządzeń lub przebiegu innych zjawisk. Dodatkowe wyjaśnienia; praca w zespołach kilkuosobowych, jeden z uczniów wykonuje okręgi z drutu, drugi przygotowuje mydliny, trzeci wykonuje uchwyty z drutu i korka, dwóch wiąże nici, a inny wzmacnia połączenia lakierem. Jeden z uczniów może wykonywać dokumentację zdjęciową.
8. Karta pracy ucznia Lp. Pomoc dydaktyczna do przeprowadzenia eksperymentu 1 2 3 4 5 6 Suma kosztów Oszacowanie kosztów pracy Lp. zadanie Czas wykonania (h) Liczba osób Ilość sztuk 1 2 3 4 Suma: Zaproponuj, w jaki sposób można zmniejszyć koszty eksperymentu: Cena jednostkowa Łącznie osobogodzin pracy Cena łączna Cena osobogodziny pracy (zł) koszt
9. Ankieta ewaluacyjna zajęć dla nauczyciela oraz karta samooceny ucznia Imię i nazwisko ucznia: Lp. Pytanie do ucznia Tak Raczej tak Trudno powiedzieć 1 Czy dzisiejsze zajęcia były dla ciebie interesujące? 2 Czy dowiedziałeś się czegoś nowego? Co zmieniłbyś w dzisiejszych zajęciach: -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------- Wypisz działania, w których Twój wkład pracy był największy oraz te, w których uczestniczyłeś w mniejszym stopniu, uzasadnij, dlaczego: Mój szczególny wkład pracy to: W tych działaniach uczestniczyłem mniej: ponieważ: Nie Zdecydowanie nie 10. Uwagi: Uczniowie pracują sprawnie. Konieczne jest zgromadzenie odpowiedniej ilości narzędzi do majsterkowania. 11. Literatura uzupełniająca, zalecane podręczniki i artykuły 1. Podręczniki do nauczania w gimnazjum zaakceptowane przez MEN. 2. Thomas J. Craughwell, Wielka księga wynalazków. Wyd. Bellona, 2010. 3. Praca zbiorowa, Proste maszyny. Świat nauki, Wyd. Jedność, 2010.