O bułgarskiej polityce językowej w kontekście postępującej integracji europejskiej i w obliczu globalizacji

Podobne dokumenty
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY

oznaczenie stosownym symbolem z jakiego obszaru jest efekt kształcenia 1 Symbol efektów kształcenia dla programu kształcenia Efekty kształcenia

STUDIA I STOPNIA PRZEKŁAD PISEMNY

WIEDZA. Odniesien ie efektów do obszaru wiedzy. Efekty kształcenia na kierunku. Opis kierunkowych efektów kształcenia

1. Międzynarodowy program CLIL - kontekst edukacyjny i kulturowy...l5

I. Umiejscowienie kierunku w obszarze/obszarach kształcenia wraz z uzasadnieniem:

Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Historia opieki i kształcenia osób z niepełnosprawnością. 2. KIERUNEK: Pedagogika

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW HUMANISTYKA W SZKOLE. POLONISTYCZNO-HISTORYCZNE STUDIA NAUCZYCIELSKIE

I.2 Matryca efektów kształcenia: filolo drugiego stopnia WIEDZA. MODUŁ 21 Nau społeczne - przedmiot doo wyboru. MODUŁ 20 Seminarium magisterskie

Kod KEK Status Kategoria Profil Kompetencja Kody OEK

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW: PEDAGOGIKA. I. Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia wraz z uzasadnieniem

Ewa Bandura. Nauczyciel jako mediator Kulturowy (seria: Język a komunikacja 13)

DOTACJA NA UTRZYMANIE POTENCJAŁU BADAWCZEGO DOTACJA Wykaz planowanych do realizacji zadań badawczych, ujętych w planie zadaniowym jednostki

1. Europejski Plan Rozwoju Szkoły założenia

SPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)...11

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku Instytut Nauk Ekonomicznych i Informatyki KARTA PRZEDMIOTU. Część A

Szwedzki dla imigrantów

NOWA PODSTAWA PROGRAMOWA JĘZYK POLSKI

Nowe kierunki w zarządzaniu. Warszawa: WAiP, s Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN.

Tabela odniesienia efektów kierunkowych do efektów obszarowych

Mikroświaty społeczne wyzwaniem dla współczesnej edukacji

Projekt Programu rozwoju edukacji w Warszawie w latach (streszczenie)

Przedmiot społeczny: Socjolingwistyka. Typ przedmiotu. Informacje ogólne. Kod przedmiotu 09.3-WH-FiPlP-STP- 16. Wydział. Wydział Humanistyczny

KARTA KURSU S2A. Wielokulturowość USA. Kod Punktacja ECTS* 1. Koordynator dr Kinga Orzeł - Dereń Zespół dydaktyczny

Załącznik nr 1WZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PEDAGOGIKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

OPIS PRZEDMIOTU. Kultura czeska. Wydział Humanistyczny Instytut Filologii Polskiej Kulturoznawstwo. studia drugiego stopnia stacjonarne

Mojemu synowi Rafałowi

1. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia

Język mniejszości narodowej lub etnicznej Szkoła podstawowa

MIĘDZYKULTUROWEGO. poszanowanie i promocja różnorodności. mieszkańcom UE i przeciwdziałanie. wsparcie idei solidarności i sprawiedliwości

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA kierunek: politologia NAZWA PRZEDMIOTU SYMBOL KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

Punkty ECTS uzyskane w ramach specjalizacji nauczycielskiej są zaliczane do specjalizacji językoznawczej jako specjalizacji pierwszej

Opis zakładanych efektów kształcenia dla kierunku studiów

Marcin Poprawa, Telewizyjne debaty polityków jako przykład dyskursu publicznego

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH IM. JANA MATEJKI W KRAKOWIE WYDZIAŁ ARCHITEKTURY WNĘTRZ

EUROPEJSKIE ASPEKTY EDUKACJI SZKOLNEJ

Kierunkowe efekty kształcenia. dla kierunku KULTUROZNAWSTWO. Studia pierwszego stopnia

KARTA PROJEKTU. Odpowiedzialni, Aktywni, Pewni Siebie i Efektywni Tytuł projektu Poprzez Dialog Wielokulturowy Okres realizacji

ANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA

4) praktyczne opanowanie umiejętności ogólnych i specjalistycznych, których wpojenie należy do celów nauczania przewidzianych programem nauczania,

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Nazwa przedmiotu Turystyka historyczna w Europie i w Azji. Studia stacjonarne 30 Studia niestacjonarne - 8

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA

POLITOLOGIA Studia II stopnia. Profil ogólnoakademicki WIEDZA

Wydział: Politologia. Politologia

EFEKTY KSZTAŁCENIA. OPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA Po ukończeniu studiów absolwent: WIEDZA

IX KRAJOWE FORUM INT. dr hab. Diana Pietruch-Reizes

OPIS PRZEDMIOTU. Kultury europejskie tradycja i współczesność /o,1,I. Wydział Humanistyczny. Instytut Filologii Polskiej.

Bartosz Rakoczy * w obszarze specjalnym o charakterze ekologicznym], Rzeszów 2013 (review)

Priorytety badawcze i aplikacyjne geografii polskiej

Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Wydział Nauk Społecznych. Efekty kształcenia

Uchwała o zmianach w programie studiów doktoranckich. 1. Plan roku I studiów doktoranckich obejmuje następujące przedmioty:

Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Wiechlicach z oddziałami gimnazjalnymi

Nazwa kierunku studiów i kod programu według USOS Filologia WH-F-FW-1 WH-F-FK-1. Poziom kształcenia. Studia pierwszego stopnia. Profil kształcenia

We create chemistry. Nasza strategia korporacyjna

Kierunkowe efekty kształcenia Po ukończeniu studiów absolwent:

Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne 21,

Czemu służy nauczanie języków obcych w przedszkolu? dr Radosław Kucharczyk Instytut Romanistyki Uniwersytet Warszawski

Studia niestacjonarne: Europeistyka Rok akademicki 2007 / Przedmiot: Socjologia Wykładowca: dr Adam DrąŜek. Wykład obligatoryjny

Efekty kształcenia dla kierunku Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej

UCHWAŁA NR 79/2019 SENATU UNIWERSYTETU WROCŁAWSKIEGO z dnia 24 kwietnia 2019 r.

Kategorie badawcze w raporcie NUOPu Oświata polonijna w krajach nordyckich. Danuta Kral Leszczyńska i Agnieszka Janus Hiekkaranta (NUOP)

TEORIE STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH

WIEDZA. przywołuje pogłębioną wiedzę o różnych środowiskach społecznych kształtujących bezpieczeństwo, ich specyfice i procesach w nich zachodzących

Księgarnia PWN: Jacek Czaputowicz - Teorie stosunków międzynarodowych. Wprowadzenie 11

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I ZARZĄDZANIE TOM XI, ZESZYT 11. Debiuty doktorantów. Redakcja naukowa: Robert Seliga

Efekty kształcenia dla kierunku POLITYKA SPOŁECZNA

Opis: Z recenzji Prof. Wojciecha Bieńkowskiego

Opinia dotycząca senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o języku polskim oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 968)

NAUKA DLA PRAKTYKI. Priorytety kształcenia studentów- aspekt teoretyczny i praktyczny ELŻBIETA MĘCINA-BEDNAREK

POLITOLOGIA Studia I stopnia. Profil ogólnoakademicki

NOWA TOŻSAMOŚĆ NIEMIEC I ROSJI W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU SOCJOLOGIA STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

PODSTAWY PRAWNE FUNKCJONOWANIA BIBLIOTEKI SZKOLNEJ

ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA. 1. Odniesienie efektów obszarowych do efektów kierunkowych

POCZUCIE TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNOŚCI NARODOWO - PAŃSTWOWEJ

Politologia studia stacjonarne Seminaria dyplomowe w roku akademickim 2017/2018 Spis treści

Budowanie wizerunku współczesnego polityka. Opracowała: mgr Diana Mościcka Uniwersytetu Warmińsko Mazurskiego w Olsztynie

Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 88/2017/2018. z dnia 24 kwietnia 2018 r.

Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10

27. ZRÓŻNICOWANIE ETNICZNO-KULTUROWE BAŁKANÓW

Rozwijanie kompetencji społecznych i obywatelskich. Warszawa, 25 maja 2011 r.

Współpraca międzynarodowa a rozwój regionalny - wyzwania, perspektywy

ZARZĄDZANIE JEDNOSTKĄ TERYTORIALNĄ WYBRANE ZAGADNIENIA

Opis zakładanych efektów kształcenia dla kierunków studiów

CHARAKTERYSTYKA DRUGIEGO STOPNIA POLSKIEJ RAMY KWALIFIKACJI DLA KIERUNKU: NAUKI O RODZINIE

MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

Załącznik Nr 4. Standardy nauczania dla kierunku studiów: filologia STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE

ROZWÓJ PRZEMYSŁU KULTUROWEGO SZANSĄ DLA MAŁOPOLSKI?

OFERTA WSPÓŁPRACY ZE STOWARZYSZENIEM NA RZECZ ROZWOJU WSI SUCHY BÓR

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW EUROPEISTYKA STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE specjalność: Międzynarodowy wymiar obsługi ruchu granicznego Studia pierwszego stopnia/ ogólnoakademicki

mgr Karol Marek Klimczak KONCEPCJA I PLAN ROZPRAWY DOKTORSKIEJ

Opis zakładanych efektów kształcenia

Instytucjonalizacja demokracji w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Wybrane problemy

Międzyszkolny Konkurs Poezji dla Szkół Podstawowych: "Wierszopole

Znaczenie sprawności językowej z perspektywy współczesnej europejskiej polityki językowej. Waldemar Martyniuk Uniwersytet Jagielloński

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW NAUK O RODZINIE STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA - PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

Specjalność Język i Kultura Rosji należy do obszaru kształcenia w zakresie nauk humanistycznych.

Instytucje międzynarodowe a dynamika współczesnych stosunków międzynarodowych

Transkrypt:

POZNAŃSKIE STUDIA SLAWISTYCZNE PSS NR 5/2013 ISSN 2084-3011 Data przesłania tekstu do redakcji: 00.00.2013 Data przyjęcia tekstu do druku: 00.00.2013 O bułgarskiej polityce językowej w kontekście postępującej integracji europejskiej i w obliczu globalizacji Българска езикова политика в условията на европейска интеграция и глобализация, red. Диана Иванова, Университетско издателство Паисий Хилендарски, Пловдив 2012, ss. 233 Wydany w Płowdiwie tom zbiorowy pod redakcją Diany Iwanowej stanowi jedynie część zakrojonego na szeroką skalę projektu zatytułowanego Българската националноезикова политика и концепции за езиково и литературно наследство в условията на европейска интеграция и глобализация (Bułgarska narodowa polityka językowa oraz koncepcje dziedzictwa językowego i literackiego w warunkach integracji europejskiej i globalizacji). W jego ramach przewidziano m.in. dyskusję nad wyjątkowo aktualnym i ważkim problemem rozwoju bułgarskiej polityki językowej, w tym zwłaszcza jej kierunkami w kontekście zachodzącego obecnie procesu integracji europejskiej. Szczególną uwagę skierowano na kulturowy aspekt różnorodności językowej w Europie, lecz zagadnienie polityki językowej zostało rozpatrzone w kilku kontekstach: instytucjonalnym, edukacyjnym, prawodawczym, ponadnarodowym, translacyjnym, a także pragmatyki językowej. Książka Българска езикова политика в условията на европейска интеграция и глобализация (Bułgarska polityka językowa w warunkach europejskiej integracji i globalizacji) jest owocem współpracy naukowców reprezentujących siedem ośrodków naukowych w czterech krajach europejskich (Bułgaria, Czechy, Polska, Szwecja). Przyjęto w niej podział tekstów na trzy działy z uwzględnieniem perspektywy historycznej i współczesnej. W pierwszej części Корени на българската езикова политика ресурси на историческото минало zostały poddane analizie warunki

336 kształtowania się i rozwoju języka bułgarskiego, przy czym w większości ujęć wyraźnie zarysowuje się obraz języka narodowego jako istotnego elementu w konstruowaniu tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego Bułgarów. Referaty ukazują specyfikę bułgarskiego odrodzenia narodowego i miejsce języka w polityce ukierunkowanej na kształtowanie tzw. świadomej tożsamości narodowej Bułgarów oraz odzyskania podmiotowości prawnej przez państwo bułgarskie. Pierwszy z artykułów (Д. Веселинов Езици и етноси в История славаноболгарская на Паисий Хилендарски) odkrywa nową perspektywę odczytania przesłanek, jakie niesie ze sobą Historia słowianobułgarska Paisija Chilendarskiego. Jego autor stawia tezę, zgodnie z którą dzieło to stanowi национален манифест за развитие на българското образование, кодифициран със сакралността на ръкописната традиция (kodyfikowany sakralną tradycją piśmienniczą manifest narodowy o rozwoju szkolnictwa bułgarskiego). Odrodzeniowa koncepcja języka jako nośnika istotnych treści tożsamościowych, postulat jego kodyfikacji są obecne w artykułach Tanii Buczkowej Визия за езиковото наследство и езиковото бъдеще в Цариградски вестник (1848 1862), Marii Mickowej Възрожденската езикова политика (въпроси на правоговора в предговорите на книги в периода 20-те 70-те години на XIX в.), Pontusa Lindgrena Изповедите не един Ероеретiк (за идейно-философските корени на езиковата програма на Иван Добровски в сп. Мiрозренiе (1850 1851) i Eleny Getowej Ресурси от историческото минало на книгата. За оригинала и преводите на една популярна повест през българското възраждане. Oparte na niezwykle skrupulatnej analizie teksty dostarczają wielu szczegółowych danych na temat uprawianej na łamach prasy odrodzeniowej oraz postulowanej przez wybranych działaczy tego okresu polityki językowej. W tej części tomu na specjalną uwagę zasługuje artykuł Borisława Borisowa Езикът и властта (ресурси от миналото и настоящето на езика), w którym z powodzeniem została podjęta próba przeglądu relacji między językiem (jako wyznacznikiem wspólnotowości narodowej) a władzą w kontekście funkcjonowania państwa bułgarskiego w różnych momentach historycznych, w tym także w sytuacji braku podmiotowości prawnej. Z kolei tekst Nadki Nikołowej Съвременната българска езикова ситуация с оглед на темата за езиковата чистота podnosi problem puryzmu językowego i jego przejawów wśród postaw

O bułgarskiej polityce językowej w kontekście postępującej integracji europejskiej 337 językoznawców i użytkowników języka bułgarskiego na różnych etapach jego rozwoju. Autorka, mając na uwadze zjawisko globalizacji, uznaje obecne stadium bułgarszczyzny za moment ekstremalny funkcjonowania etnosu. Wychodząc z założenia, że zjawisko puryzmu językowego przybiera szczególnie wyrazistą formę w sytuacji poczucia zagrożenia, płynącego z uwarunkowań zewnątrzjęzykowych, przygląda się postawie autorytetów językoznawczych, ale także użytkowników języka (bada blogi i fora internetowe). Konstatuje, że zarówno wśród jego nosicieli, jak i specjalistów przeważa pragmatyczno-racjonalny stosunek do obcej leksyki. Psycholingwistyczny aspekt badawczy, choć niezwykle interesujący, byłby niewątpliwie bardziej przekonujący, gdyby został poparty większą liczbą konkretnych danych (z tekstu bowiem nie wynika, które strony WWW stanowiły podstawę analizy). Tytuł drugiej części Езикови политики в контекста на европейска интеграция wskazuje na wielotorowość podejmowanych w ramach społeczności wspólnotowej działań poszczególnych państw w zakresie polityki językowej. Najwięcej na ten temat dowiadujemy się z artykułu Mimi Kornażewej (Европейски езикови политики и сигурност), która uwypukla ogromny potencjał drzemiący we wspólnototwórczej sile języka. Autorka, starając się dokonać obiektywnego oglądu rzeczywistości językowej w wybranych państwach europejskich, prezentuje postanowienia wiążących aktów prawnych, dotyczących zwłaszcza statusu i ochrony języka narodowego, w tym także polityki wobec mniejszości narodowych i etnicznych oraz ludności imigracyjnej. Tok przeprowadzonej tu analizy pokazuje wyraźnie, że w kontekście realizowanych polityk językowych państw europejskich nie może być mowy o globalizmie kulturowym. Badaczka zwraca uwagę na kluczową kwestię, jaką jest postrzeganie języka narodowego w perspektywie problemów tożsamościowych. Ważne miejsce w tomie zajmuje artykuł Diany Iwanowej Българската езикова политика в контекста на езиковата политика на Европейския съюз проблеми и перспективи. Autorka, wychodząc od przedstawienia szerokiej płaszczyzny wspólnotowej (którą stanowią decydujące o kształcie polityki językowej w krajach Unii Europejskiej akty prawne), przechodzi do analizy funkcjonowania konkretnych rozwiązań na gruncie bułgarskim. Sytuację językową w Bułgarii rozpatruje wielopoziomowo. Szczególną wartość mają jasno sformułowane wnioski, zwłaszcza

338 zaś te demaskujące: 1) brak jakichkolwiek działań ze strony państwa, które uwzględniałyby dynamicznie zmieniający się skład ludnościowy społeczeństwa; 2) instrumentalne traktowanie kwestii języka narodowego w dyskursie politycznym. Z całą pewnością aktualnym problemem nie tylko w kontekście bułgarskiej rzeczywistości językowej, ale i w odniesieniu do wielu tzw. małych języków narodowych jest zjawisko językowego liberalizmu polegające na propagowaniu swego rodzaju substandardu w języku mediów. Autorka uświadamia nam jednak, że w specyficznej sytuacji komunikacyjnej, w jakiej się znajdujemy (wynikająca z funkcjonowania w ramach struktur europejskich dominacja języka angielskiego w komunikacji międzynarodowej, tendencje globalizacyjne, nacisk na pragmatyczny aspekt komunikacji w nauczaniu języka), największe zagrożenie dla języka niesie obojętna postawa jego użytkowników, brak krytycznej świadomości i wygodnictwo umysłowe. W tym aspekcie interesujący okazuje się zrekonstruowany przez Petię Kostadinową (Наблюдения върху езиковите нагласи на съвременния българин) obraz języka bułgarskiego oparty na danych eksperymentalnych, uzyskanych na podstawie analizy ponad stu prac konkursowych na temat Język, wrażliwość i moralność. Co ciekawe, uczestnicy konkursu ocenili współczesną bułgarską praktykę językową jednoznacznie negatywnie, przy czym 75% spośród nich uważa, że odpowiedzialność za zachowania językowe spoczywa na każdym z nas z osobna. Podjęte przez D. Iwanową wątki, dotyczące polityki językowej państwa względem obywateli bułgarskich za granicą oraz funkcjonujących poza krajem bułgarystyk, rozwijają i uzupełniają Cenka Iwanowa (За българския език в чужбина и за ролята на българската държава (между традициите и съвременните реалности)) i Elena Krejčova (Българските институции и университетското образование по български език в Чехия). W tym zakresie podzielają one pogląd o potrzebie stworzenia spójnej i skutecznej strategii działania ze strony państwa. Poza wspomnianymi tekstami, w trzeciej części tomu znajdują się prace omawiające w sposób szczegółowy wybrane zagadnienia z zakresu zarówno pragmatyki językowej (Ю. Чакърова Преводът и локализацията в контекста на езиковата политика, Н. Михайлова-Сталянова Тенденции в съвременния политически език в България и тяхната кодификация), jak i glottodydaktyki (В. Маровска Светът в езика :

O bułgarskiej polityce językowej w kontekście postępującej integracji europejskiej 339 дидактично-практическата и теоретическата граматика и принципите на чуждоезиковото обучение). Z kolei dzięki artykułom Marioli Walczak-Mikołajczakowej (Polska polityka językowa i akty prawne dotyczące języka) oraz Pawła Krejči (Конституция и език (щрихи към езиковата политика на Сърбия и другите постсърбохърватски републики)) zyskujemy aktualny obraz polityki językowej uprawianej w Polsce i w krajach byłej Jugosławii. Ostatnie dziesięciolecia upływały pod znakiem ciągle rosnącego zainteresowania badaczy przedmiotowym zagadnieniem. W prezentowanej pracy jest ono traktowane wielopłaszczyznowo, w ujęciu zarówno historycznym, jak i w kontekście dynamicznie rozwijającej się, aktualnej sytuacji językowej. Nie da się nie zauważyć takiej zalety tomu, jak choćby ukazanie zależności między polityką językową a problemami tożsamości narodowej czy europejskości. Zatem bibliografia slawistyczna została wzbogacona o cenną pozycję wydawniczą, która osadzając język z kręgu małych języków narodowych w szerokim kontekście europejskim, otwiera pytania aktualne dla wszystkich systemów słowiańskich.