INTERDYSCYPLINARNY PROJEKT DYDAKTYCZNY
2 S trona WSTĘP Metale to substancje, z którymi spotykamy się na co dzień. Mówiąc o ich zastosowaniu można by wymieniać i wymieniać; począwszy od srebrnej i złotej biżuterii, poprzez przedmioty obecne w naszym mieszkaniu aż po metolowe konstrukcje. Projekt, który będzie realizowany pod hasłem Metale wokół nas ma na celu przybliżenie tematyki wykorzystania metali, głównie w oparciu o ich właściwości. Uczeń biorący udział w zajęciach będzie miał okazję zbadać właściwości metali i zrozumieć dzięki temu dlaczego akurat ten a nie inny metal znajduje takie a nie inne zastosowanie. Człowiek cały czas podejmuje próby doskonalenia wszystkiego co go otacza, stąd połączył metale uzyskując stopy o lepszych właściwościach niż czyste metale. W czym stopy metali są lepsze od czystych metali i gdzie je można wykorzystać to kolejny problem którym uczniowie będą zajmowali się na zajęciach. Aktywność chemiczna metali to także ważna cecha, która decyduje o wielu ich zastosowaniach i wyjaśnia wiele otaczających nas zjawisk. W tym kontekście możemy się np. zastanawiać się dlaczego złoto występuje w postaci rodzimej, a inne metale tylko w postaci rud. Z aktywnością chemiczną związane są również obserwowane na co dzień zjawiska jak korozja żelaznych przedmiotów, czernienie biżuterii wykonanej ze srebra itp. Na projekcie będzie podejmowana również tematyka pozyskiwania metali: złota, srebra, miedzi itd. W związku z tym opowiemy sobie np o kopalniach złota, a to być może skłoni kogoś do odbycia wycieczki do takiej kopalni. Mówiąc o pozyskiwaniu metali, spróbujemy także otrzymać niektóre z nich w szkolnej pracowni chemicznej. Powiemy sobie także o złych i dobrych stronach wykorzystywania metali, rozwijając w ten sposób świadomość ekologiczną i zdrowotną. Wreszcie spróbujemy przybliżyć historyczny rys wykorzystania metali w tym metali szlachetnych. Praktyczne wykorzystanie wiedzy jest ważnym elementem nauki, a na zajęciach z ramach projektu, poprzez ukazanie związku między właściwościami metali a ich zastosowaniem połączymy wiedzę z praktyką, dzięki czemu uczeń miał okazję lepiej poznać i zrozumieć otaczający go świat.
3 S trona Zastosowanie Aktywność chemiczna Szlachetne Właściwości fizyczne Korozja Pasywacja Metale Toksyczne Pozyskiwanie Stopy metali
4 S trona 1. Cele ogólne: Poszerzenie wiedzy na temat właściwości fizycznych i chemicznych metali występujących w naszym otoczeniu i znajdujących powszechne zastosowanie Wykazanie zastosowania metali w oparciu o ich właściwości Wyjaśnienie i zrozumienie zjawisk mających miejsce w otaczającym nas świecie 2. Szczegółowe cele kształcenia: I. Poziom wiadomości A. Zapamiętanie Uczeń: wymieni metale znajdujące zastosowanie w życiu codziennym wymieni przykładowe zastosowania metali opisze teoretycznie właściwości metali wymieni toksyczne metale B. Rozumienie Uczeń: wyjaśni, na czym polega proces korozji i pasywacji rozróżni wybrane metale od siebie na podstawie ich właściwości fizykochemicznych wskaże właściwości metali predestynujące je do zastosowania w określonym celu II. Poziom umiejętności C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych Uczeń: porówna właściwości fizyczne różnych metali znajdujących zastosowanie w życiu codziennym porówna aktywność chemiczną metali rozwiązuje zadania rachunkowe dotyczące tematu projektu wnioskuje na podstawie przeprowadzonych doświadczeń ocenia zagrożenie lokalnego środowiska metalami toksycznymi (odpady zawierające metale toksyczne) prezentuje wyniki doświadczeń i obserwacji wybiera odpowiednie doświadczenie w celu zbadania konkretnej właściwości metalu wyszukuje informacje o wybranych metalach udowadnia, ze wraz ze wzrostem temperatury rośnie objętość metali itp. współpracuje z kolegami w drodze do osiągnięcia zamierzonego efektu uzasadnia w oparciu o zbadane właściwości, dlaczego w danej dziedzinie stosuje się dany metal np. złoto w jubilerstwie wnioskuje na podstawie swojej wiedzy, dlaczego lepiej mieć w domu sieć elektryczną wykonaną z dobrych przewodników
5 S trona obserwuje w swoim otoczeniu omawiane zjawiska D. stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych Uczeń: hipotetyzuje na podstawie postawionych problemów badawczych zaproponuje sposób prowadzenia obserwacji zaplanuje samodzielnie tok wybranego doświadczenia organizuje wraz z kolegami warsztat laboratoryjny w szkole przewiduje efekty prowadzonych doświadczeń i obserwacji III. Poziom postawy świadomość konieczności dbania o środowisko przekonanie o ważnej roli metali w życiu codziennym przekonanie o pozytywnym jak i negatywnym znaczeniu metali znajdujących zastosowanie w życiu codziennym 3. Miejsce realizacji: Zespół Szkół w.. 4. Czas realizacji projektu: wrzesień 2011 grudzień 2011 5. Adresaci projektu: uczniowie kl. I III Gimnazjum w. 6. Typ projektu: interdyscyplinarny, grupowy 7. Forma pracy uczniów: grupowa 8. Harmonogram działań: Działaniami poprzedzającymi realizację projektu będą: zapoznanie uczestników ze sprzętem laboratoryjnym zapoznanie uczniów z metodologią badań naukowych ( między innymi poprzez przykładowe ćwiczenia) przydział obowiązków, ustalenie terminów realizacji i sposobu dokumentacji ustalenie źródeł czerpania informacji potrzebnych do realizacji projektu: wykaz literatury i adresów stron internetowych
6 S trona Grupa L.p. Wykaz zadań dla grup Termin Nauczyciel realizacji opiekun 1. Co wiemy o metalach? wrzesień fizyk, chemik 2. Metale w naszym otoczeniu obserwacja wykorzystania metali wżyciu wrzesień fizyk, chemik codziennym; zajęcia w terenie 3. Opracowanie planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu wrzesień fizyk, chemik codziennym 4. Porównanie właściwości fizycznych ( twardość, gęstość, kruchość, masa itp.) metali znajdujących zastosowanie w życiu październik fizyk codziennym 5. Badanie właściwości fizycznych stopów metali; porównanie ich właściwości z październik fizyk czystymi metalami 6. Badanie rozszerzalności temperaturowej różnych metali październik fizyk 7. Porównanie właściwości elektrycznych omawianych metali (przewodnictwo elektryczne, oporność, klasyfikacja listopad fizyk oporników i izolatorów) 8. Porównanie przewodnictwa cieplnego wykorzystywanych w przez człowieka listopad fizyk metali 9. Wpływ korozji na właściwości fizyczne metali listopad fizyk 10. Wpływ metali na ekonomię na bieżąco fizyk 11. Psychologiczny aspekt wykorzystania metali grudzień fizyk 12. Podsumowanie prowadzonych działań w formie elektroniczno - papierowej grudzień fizyk, chemik 13. Prezentacja projektu na forum szkoły grudzień fizyk, chemik 1. Co wiemy o metalach? wrzesień fizyk, chemik 2. Metale w naszym otoczeniu obserwacja wykorzystania metali wżyciu wrzesień fizyk, chemik codziennym; zajęcia w terenie 3. Opracowanie planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu wrzesień fizyk, chemik codziennym 4. Omówienie aktywności chemicznej metali znajdujących zastosowanie w życiu październik chemik codziennym 5. Korozja i pasywacja chemiczna natura, porównanie podatności metali oraz ich stopów na korozję oraz wykorzystanie październik chemik procesu pasywacji w gospodarce człowieka. I. grupa fizyczna II. grupa chemiczna
7 S trona 6. Dwojaka natura metali czyli pozytywne i negatywne strony wykorzystywania metali listopad chemik 7. Metale a medycyna listopad chemik 8. Pozyskiwanie metali mających zastosowanie w życiu codziennym. Czy metale można otrzymać w szkolnej pracowni chemicznej? listopad chemik 9. Psychologiczny aspekt wykorzystania metali grudzień chemik, fizyk 10. Podsumowanie prowadzonych działań w formie elektroniczno - papierowej grudzień chemik, fizyk 11. Prezentacja projektu na forum szkoły grudzień chemik, fizyk 9. Realizacja projektu - uczniowie i ich zadania Zadanie Sposób realizacji Wykaz czynności Materiały 1. 2. 3. 4. pogadanka, dyskusja wycieczka po okolicy celem obserwacji metali znajdujących wykorzystanie w życiu codziennym; obserwacja, dyskusja pogadanka, burza mózgów doświadczenia, dyskusja I. grupa fizyczna - wykonanie mapy mentalnej Co wiemy o metalach? - obserwacja zastosowania metali w gospodarce człowieka - zwiedzanie zakładu metalowego Bugno - analiza zanieczyszczenia środowiska odpadami zawierającymi metale toksyczne (głównie zużyte baterie) - wykonanie planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu codziennym - doświadczenie pozwalające wyznaczyć twardość, gęstość, kruchość, barwę, masę i inne właściwości fizyczne wykorzystywanych przez człowieka metali - właściwości metali a ich materiały potrzebne do wykonania mapy karty obserwacji, aparat fotograficzny karty pracy z zajęć w terenie, literatura, internet, materiały potrzebne do wykonania planszy materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, aparat fotograficzny, karty obserwacji
8 S trona 5. 6. 7,8 9. 10. 11. 12. doświadczenia, dyskusja doświadczenia, pogadanka doświadczenia, dyskusja doświadczenia, dyskusja dyskusja, wyciąganie wniosków z przeprowadzonych doświadczeń pogadanka z elementami wykładu, burza mózgów dyskusja, praca zespołowa nad podsumowaniem wyników prowadzonych zastosowanie -dyskusja podsumowująca - badanie właściwości fizycznych stopów metali oraz porównanie ich z właściwościami czystych metali - dyskusja podsumowująca - badanie rozszerzalności temperaturowej metali wykorzystywanych przez człowieka - dyskusja nad wynikami doświadczenia - pogadanka na temat zjawiska rozszerzalności temperaturowej metali wykorzystywanych w życiu codziennym (druty, mosty, szyny itp.) - badanie przewodnictwa elektrycznego i cieplnego różnych próbek metali - które z metali mogą być dobrymi przewodnikami prądu oraz ciepła? dyskusja podsumowująca - aspekt strat energetycznych - pogadanka - dyskusja o wpływie rodzaju przewodników na finanse w każdej rodzinie - badanie wpływu korozji na właściwości fizyczne metali - dyskusja nad negatywnym znaczeniem korozji - dyskusja nad ekonomicznym aspektem zastosowania wybranych metali w oparciu o wprowadzone obserwacje ( zyski i straty) - tematy do dyskusji: aspekt piękna, ceny, występowania, historyczny - zebranie wyników prowadzonych obserwacji w postaci plakatów, ilustracji, wykresów, map mentalnych, fotografii - wykonanie prezentacji materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, karty obserwacji, aparat fotograficzny karty obserwacji, materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, aparat fotograficzny materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, karty obserwacji, aparat fotograficzny, literatura, internet karty obserwacji, aparat fotograficzny, materiały potrzebne do wykonania doświadczenia internet literatura, internet karty obserwacji, materiały potrzebne do wykonania dokumentacji,
9 S trona 13. doświadczeń praca zespołowa na forum szkoły, dyskusja multimedialnej dotyczącej realizacji projektu po jednym wydrukowany egzemplarzu dla każdej klasy - przedstawienie opracowanej prezentacji na forum szkoły - dyskusja na temat projektu - prezentowanie innych pomocy naukowych wykonanych podczas zajęć sprzęt multimedialny sprzęt multimedialny II. grupa chemiczna 1. 2. 3. 4. pogadanka, dyskusja wycieczka po okolicy celem obserwacji metali znajdujących wykorzystanie w życiu codziennym; obserwacja, dyskusja pogadanka, burza mózgów doświadczenia, dyskusja - wykonanie wspólnie z grupą fizyczną mapy mentalnej Co wiemy o metalach? - obserwacja zastosowania metali w gospodarce człowieka - zwiedzanie zakładu metalowego Bugno - analiza zanieczyszczenia środowiska odpadami zawierającymi metale toksyczne (głównie zużyte baterie - wykonanie wspólnie z grupą fizyczną planszy ilustrującej wykorzystanie metali w życiu codziennym - doświadczenie: Reakcje wykorzystywanych przez człowieka metali z wodą - doświadczenie: zachowanie się wybranych metali (występujących w otoczeniu człowieka) względem kwasów - doświadczenie: Czy żelazny gwóźdź można pokryć miedzią? wypieranie jednych metali przez drugie - dyskusja nad prowadzonymi doświadczeniami - doświadczenie: Reakcja żelaza z siarką - dyskusja na temat wpływu reaktywności metali na możliwość ich wykorzystania np. dlaczego złoto czy srebro wykorzystywane materiały potrzebne do wykonania mapy karty obserwacji, aparat fotograficzny karty pracy z zajęć w terenie, literatura, internet, materiały potrzebne do wykonania planszy karty pracy, literatura, internet, aparat fotograficzny, materiały potrzebne do wykonania doświadczeń
10 S trona 5. doświadczenia, pogadanka, dyskusja jest w jubilerstwie? - wyjaśnienie zjawisk w otaczającym nas świecie w oparciu o aktywność chemiczną metali np. czernienie srebra, występowanie metali w przyrodzie itp. - doświadczenie: Jak wyczyścić srebrną łyżeczkę? - jak wykryć metale w ich stopach? -doświadczenie: wykrywanie miedzi w jej stopach - jak wyglądają próby jubilerskie?- czyli jak można sprawdzić czy złoty lub srebrny przedmiot nie jest sfałszowany? - pogadanka na temat zjawiska korozji ( na podstawie wiedzy z lekcji przyrody, chemii) - doświadczenie: porównanie podatności na korozję żelaza i jego stopów - doświadczenie: monety w occie sztuczne patynowanie - dyskusja na przeprowadzonymi doświadczeniami - badanie aktywności chemicznej aluminiowego przedmiotu; pasywacja aluminium - dyskusja podsumowująca - pogadanka na temat zjawiska pasywacji i jego wykorzystania przez człowieka 6. 7. pogadanka, doświadczenia burza mózgów, pogadanka, dyskusja - Czy aluminiowy widelec może zaszkodzić?- pogadanka na temat pozytywnych i negatywnych stron wykorzystania metali w oparciu o konkretne przykłady - wykrywanie glinu w kwaśnych potrawach (propozycja wykonania doświadczenia na współpracującej z uczestnikami projektu uczelni wyższej) - pogadanka na temat metali wykorzystywanych w medycynie np. jako implanty - metale w wodzie mineralnejanaliza etykiet różnych wód mineralnych literatura, internet literatura, internet, etykiety różnych wód mineralnych
11 S trona 8. doświadczenia, pogadanka - wykrywanie kationów metali wodach mineralnych ( propozycja wykonania doświadczenia na uczelni współpracującej z uczestnikami projektu) - dyskusja na temat wpływu metali na zdrowie - pogadanka na temat pozyskiwania metali w celach gospodarczych - doświadczenie: próba lustra srebrnego - doświadczenie: drzewo ze srebrną koroną literatura, internet, materiały potrzebne do wykonania doświadczenia, aparat fotograficzny 9. 10. 11. pogadanka, dyskusja, burza mózgów dyskusja, praca zespołowa nad podsumowaniem wyników prowadzonych doświadczeń (wspólnie z grupą fizyczną) praca zespołowa na forum szkoły, dyskusja tematy do dyskusji: aspekt piękna, ceny, występowania, historyczny - zebranie wyników prowadzonych obserwacji w postaci plakatów, ilustracji, wykresów, map mentalnych, fotografii - wykonanie prezentacji multimedialnej dotyczącej realizacji projektu - przedstawienie opracowanej prezentacji na forum szkoły - dyskusja na temat projektu - prezentowanie innych pomocy naukowych wykonanych podczas zajęć literatura, internet karty obserwacji, materiały potrzebne do wykonania dokumentacji, laptop sprzęt multimedialny
12 S trona 10. Karty pracy, materiały, literatura Karta pracy nr 1 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Badanie przewodnictwa elektrycznego i cieplnego metali Sprzęt laboratoryjny: Odczynniki: Badane rodzaje metali:.... Rodzaj metalu Przewodnictwo cieplne Przewodnictwo elektryczne 1 2 3 Wnioski Podsumowanie doświadczenia i zapisanie wniosków końcowych:.. Zastosowanie metali w życiu codziennym w oparciu o zbadane właściwości:...
13 S trona Karta pracy nr 2 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Próba lustra srebrnego Wykaz materiałów i sprzętu: roztworu azotanu (V) srebra (I) wodorotlenek sodu amoniak glukoza szkło laboratoryjne Wykonanie: Do probówki nalewamy około 3 cm 3 roztworu azotanu (V) srebra (I), następnie dodajemy kilka kropli stężonego roztworu wodorotlenku sodu i kilka kropel roztworu amoniaku aż do rozpuszczenia powstałego wcześniej osadu. Do otrzymanego roztworu wlej roztwór glukozy i ogrzewaj probówkę w łaźni wodnej. Obserwacje:... Wnioski:...
14 S trona Karta pracy nr 3 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Drzewo ze srebrną koroną Wykaz materiałów i sprzętu: karton pień drzewa miedziany drut szklana płytka roztwór azotanu (V) srebra (I) Wykonanie: Na kawałku kartonu narysuj pień, wytnij go i przyklej do szklanej płytki. Z cienkiego miedzianego drutu wykonaj gałęzie i przyklej na szklaną płytkę (drut powinien być dobrze oczyszczony i szczelnie przylegać do płytki w miejscu gdzie jest narysowany pień). Następnie oblej płytkę rozcieńczonym roztworem azotanu (V) srebra (I) i połóż w ciemnym miejscu. Obserwacji dokonaj następnego dnia. Obserwacje:... Wnioski:... Problem: Czy żelazny drut można pokryć miedzią?
15 S trona Karta pracy nr 4 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Opisujemy aktywność chemiczną wybranych metali. złoto i srebro - metale wykorzystywane w jubilerstwie. Aktywność chemiczna metali to ważna ich właściwość tłumacząca wiele zjawisk w otaczającym nas świecie. W związku z tym znajdujemy np. odpowiedź na pytanie dlaczego jedne metale występują w postaci rodzimej a inne postaci rud? Przykładem metali występujących w rodzimej postaci jest złoto czy srebro. Metale te znalazły szerokie zastosowanie w jubilerstwie i to nie tylko ze względu na ich piękno. Przypatrzmy się im bliżej. Srebro to metal o niewielkiej aktywności chemicznej, złoto reaguje tylko z wodą królewską. Złoto i srebro w czystej postaci są zbyt miękkie aby wykonać z nich biżuterię. W tym celu używa się wiec twardszych stopów z innymi metalami głównie miedzią. Czystość wyrobów ze srebra podawana jest w postaci próby jubilerskiej np. srebro oznaczone 950 zawiera 95% czystego srebra a 5% innych metali. Czystość złota podaje się w karatach. Wykonaj ćwiczenia i dokończ zdania Doświadczenie; Na czym polega próba jubilera? Chcąc szybko sprawdzić czy dany przedmiot złoty lub srebrny nie jest sfałszowany jubilerzy przeprowadzają tzw. próbę kreski. Nadpiłowują lekko powierzchnię badanego przedmiotu w miejscu możliwie mało widocznym a następnie przeciągają po nim cienki kamieniem probierczym na którym pozostaje trochę metalu. My możemy użyć w tym celu chropowatej skorupki porcelanowej (kreska metalu nie będzie tu jednak tak dobrze widoczna jak na kamieniu) Do badania sporządzamy następnie kwas probierczy z takiej samej ilości kwasu azotowego i dwuchromianu potasu. Jeżeli badany przedmiot zawiera srebro wówczas kreska po zwilżeniu zabarwi się na... Kreski złote zwilżamy 30% kwasem azotowym. Jeżeli kreska nie zniknie to jest to dowód na obecność.., ponieważ. rozpuszczają się w tym kwasie. Dokładniejszą ocenę zawartości złota można przeprowadzić stosując różne stężenia kwasu. Istnieje jeszcze jeden sposób sprawdzenia czy dany przedmiot wykonany jest ze złota. Otóż przedmioty ze złota po zwilżeniu roztworem azotanu (V) srebra (I)..., natomiast na mosiądzu czy miedzi wytrąca się...
16 S trona Jak widać próby jubilerskie opierają się na aktywności chemicznej metali. W przypadku złota wykorzystuje się fakt, ze jest ono.. W przypadku srebra wykorzystuje się charakterystyczne dla niego reakcje. Karta pracy nr 5 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Jak wyczyścić srebrne przedmioty? METODA I: Wykaz materiałów i sprzętu: srebrne przedmioty folia aluminiowa woda sól garnek szmatka kuchenka Wykonanie: Do doświadczenia należy przygotować folię aluminiową, naczynie z roztworem wody i soli. Oczyszczane przedmioty należy owinąć w folię aluminiową i umieścić w garnku. Następnie roztwór gotuje się przez kilkanaście minut na wolnym ogniu, po czym starannie wyciera przedmioty do sucha. Obserwacje:... Wnioski:... METODA II: Wykaz materiałów i sprzętu: srebrne przedmioty sok z cytryny popiół
17 S trona woda szmatka Wykonanie: Sok z cytryny należy wymieszać z popiołem (np. z papierosów). Przygotowuje się gęstą papkę, która likwiduje poczerniałe miejsca na wyrobach ze srebra. Wciera się masę w przedmioty przygotowane do oczyszczenia. Po tym zabiegu trzeba przedmioty opłukać letnią wodą i wytrzeć do sucha. Obserwacje:... Wnioski:... METODA III: Wykaz materiałów i sprzętu: woda ocet soda oczyszczona szmatka Wykonanie: Na litr wody dodaje się łyżkę octu (10%) oraz łyżkę sody oczyszczonej. Całkowicie zanurza się srebro w roztworze na 15 minut, a następnie się spłukuje srebrne przedmioty i starannie przeciera miękką szmatką. Srebrne przedmioty zostają oczyszczone, ponieważ następuje redukcja siarczku srebra. Obserwacje:... Wnioski:...
18 S trona METODA III: Wykaz materiałów i sprzętu: srebrna, zmatowiona biżuteria kwaśne mleko Wykonanie: Srebrnej biżuterii pokrytej nalotem pomoże kąpiel w kwaśnym mleku. Wystarczy, bowiem zanurzyć srebro w mleku na pół godziny, po czym dokładnie wypłukać i wysuszyć. Podobnie należy postępować ze srebrnymi sztućcami. Obserwacje:... Wnioski:...
19 S trona Karta pracy nr 6 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Otrzymywanie metalicznej miedzi przez elektrolizę wodnego roztworu siarczanu VI miedzi II. Wykaz materiałów i sprzętu: kuchenka, zlewka, zasilacz prądu stałego, łyżeczka stalowa, elektroda grafitowa odczynniki: nasycony roztwór siarczanu VI miedzi II Wykonanie: Do dużej zlewki nalej roztwór siarczanu VI miedzi II. Podłącz przewodem do ujemnego bieguna zasilacza stalową łyżeczkę. Do drugiego bieguna zasilacza podłącz elektrodę grafitową. Zanurz w zlewce podłączone do zasilacza elementy obwodu tak aby nie dotykały się wzajemnie. Włącz zasilanie na 20 minut i obserwuj zachodzące zmiany. Wyłącz zasilanie, wyciągnij łyżeczkę z roztworu. Obserwacje:... Wnioski:... Zapis reakcji zachodzących na poszczególnych elektrodach: Katoda.. Anoda
20 S trona Karta pracy nr 7 Imię i nazwisko:.. Data:.. Temat: Badanie aktywności chemicznej metali - wypieranie metali przez inne metale z roztworów ich soli. Wykaz materiałów i sprzętu: probówki, statywy odczynniki: roztwory: FeCl 2, AgNO 3, MgCl 2, CuCl 2 opiłki magnezu, srebro (w zamian może być moneta), opiłki żelaza, blaszka miedziana Wykonanie: Do trzech probówek z roztworem FeCl 2 wrzucić kolejno magnez, miedź i srebro. Powtórz doświadczenia dla roztworów pozostałych soli wrzucając trzy metale z wyjątkiem metalu soli z którego sporządzono roztwór. Zapisz obserwacje i uzupełnij tabelę. Obserwacje:... Pozytywny wynik doświadczenia- zachodzące zmiany w probówce zaznacz znakiem +, a wynik negatywny znakiem - : jony metal Mg 2+ Fe 2+ Cu 2+ Ag + Mg Fe Cu Ag
21 S trona Zapisz równania reakcji dla probówek w których zaobserwowałeś zachodzące zmiany 1. Mg + FeCl 2 2. Cu + FeCl 2 3. Ag + FeCl 2 4. Fe + MgCl 2 5. Cu + MgCl 2 6. Ag + MgCl 2 7. Cu + AgNO 3 8. Mg + AgNO 3 9. Fe + AgNO 3 10. Ag + CuCl 2 11. Mg + CuCl 2 12. Fe +CuCl 2 Ułóż metale według kolejności wypierania odpowiednich jonów z roztworów soli i sformułuj wnioski dotyczące ich aktywności: Literatura: Gulińska H., Ciekawe eksperymenty chemiczne, WSiP, Warszawa 2010 Wielka Księga Eksperymentów, Wyd. E. Jermiołkowicz, Zielona Góra 2006 Stobiński J., Cukier z gazety - czy chemia wszystko może, Wyd. Alfa, Warszawa 1987 Zivko K. Kosić, Miedzy zabawą a chemią, Wydawnictwa Naukowo Techniczne, Warszawa 1984 Grosse E., Weismantel Ch., Z chemią za pan brat, Wyd. Iskry Warszawa 1985 Sagnowska B., Fizyka i astronomia dla każdego J. Domański, B. Mazur, Doświadczenia pokazowe z fizyki
22 S trona 11. Skład osobowy zespołów i ich liderzy Wyłonienie liderów grup oraz przydział obowiązków dla liderów i członków poszczególnych grup będzie miało miejsce na zajęciach organizacyjnych ( kwiecień 2011 ). Obowiązki członków poszczególnych grup: Są odpowiedzialni za wykonanie powierzonych im zadań. Systematycznie dokumentują efekty swojej pracy Współpracują w grupie przy wykonywaniu eksperymentów, rozwiązywaniu problemów, okazują pomoc koleżeńską Dotrzymują ustalonych terminów. Tworzą przyjazną i życzliwą atmosferę pracy. Obowiązki liderów grup: Przygotowanie dokumentacji projektu, uwzględniającej cele projektu, przewidywany termin i czas realizacji projektu Ustalenie terminów konsultacji z uczniami, realizującymi projekt. Sprawowanie opieki nad uczniami realizującymi projekty poprzez monitorowanie przebiegu prac związanych z projektem: wgląd w kartę projektu i dokonywane przez uczniów zapisy, dokonywanie odpowiednich wpisów do karty projektu, motywowanie uczniów do prowadzenia działań zaplanowanych w projekcie i doprowadzenie ich do końca, pomoc w samoocenie w realizacji końcowej prezentacji projektu, czuwanie nad sposobem organizowania współpracy w zespole i tworzącymi się między uczniami relacjami interpersonalnymi, Praca w komisji, dokonującej oceny projektów edukacyjnych. 12. Organizacja konsultacji z nauczycielem Grupa Termin Miejsce I, II raz w tygodniu według ustalonego terminu pracownia fizykochemiczna, platforma Moodle
23 S trona 13. Efekty końcowe projektu i ich charakterystyka A. Raport 1. Tytuł projektu: Metale wokół nas 2. Autorzy/realizatorzy: uczniowie klas I- III gimnazjum, nauczyciele opiekunowie grup 3. Cele projektu: poszerzenie wiedzy na temat właściwości fizycznych i chemicznych metali występujących w naszym otoczeniu i znajdujących powszechne zastosowanie wykazanie zastosowania metali w oparciu o ich właściwości wyjaśnienie i zrozumienie zjawisk mających miejsce w otaczającym nas świecie doskonalenie umiejętności wykonywania doświadczeń, prowadzenia obserwacji i opracowywania wyników posługiwanie się różnymi źródłami informacji kształtowanie współpracy w obrębie zespołu 4. Etapy realizacji projektu Efekty realizacji projektu: Uczniowie znają: metale i ich stopy znajdujące zastosowanie w medycynie, technice itp. właściwości fizykochemiczne metali metodologię prowadzenia doświadczeń Uczniowie rozumieją: zjawiska dotyczące metali mające miejsce w otaczającym nas świecie związek miedzy właściwościami metali a ich praktycznym zastosowaniem konieczność podejmowania działań ekologicznych na rzecz środowiska przyrodniczego ekonomiczny aspekt wykorzystania metali w określonym celu Uwagi na temat realizacji projektu: Realizacja projektu opiera się na wzajemnej współpracy w obrębie danego zespołu oraz pomiędzy zespołami. Dotyczy to wspólnego podejmowania decyzji, przestrzegania ustalonych terminów, rozwiązywania problemów i wywiązywania się z powierzonych obowiązków.
24 S trona Formy pracy samodzielne wyszukiwanie informacji spotkania w grupach celem przygotowania się do zajęć praca zespołowa nad wykonywaniem doświadczeń i omawianiem ich wyników konsultacje z nauczycielem lekcja, wycieczka, zajęcia praktyczne, prezentacja wytworów pracy Formy wykonania projektu poszerzenie wiedzy na temat właściwości fizycznych i chemicznych metali występujących w naszym otoczeniu i znajdujących powszechne zastosowanie wykazanie zastosowania metali w oparciu o ich właściwości wyjaśnienie i zrozumienie zjawisk mających miejsce w otaczającym nas świecie 5. Załączniki: ankiety, karty pracy, formularze, wykresy, rysunki, plansze, notatki własne itp. B. Prezentacja Prezentacja multimedialna (15 min) na forum szkoły. Sukcesywne zamieszczanie aktualności na stronie internetowej szkoły i platformie Moodle. Przeprowadzenie panelu dyskusyjnego na forum szkoły podczas prezentacji projektu. C. Wytwory, produkty plansza przedstawiająca wykorzystanie metali w życiu codziennym karty obserwacji, kart pracy potrzebne do przeprowadzania doświadczeń zgromadzona baza wiedzy (wydruki z Internetu, literatura, filmy instruktażowe, nagrania audio) zgromadzona dokumentacja fotograficzna i audio z przeprowadzonych doświadczeń plakaty ilustrujące wielorakie zależności, którymi uczestnicy projektu zajmowali się na zajęciach materialne efekty doświadczeń końcowa prezentacja, raport
25 S trona 15. Ocenianie działań ucznia A. Samoocena uczestników projektu Karta bieżącej ewaluacji projektu Co robiłem? tak nie czasami Aktywnie uczestniczyłem w pracy Przyjmowałem określone zadania Byłem pomysłodawcą Słuchałem z uwagą Pomagałem w podejmowaniu decyzji Poszukiwałem nowych pomysłów Pomagałem kolegom Zachęcałem do pracy nad zadaniem Uwagi własne Na zakończenie projektu zostanie przeprowadzona z wszystkimi uczestnikami ankieta ewaluacyjna wg wzoru: Karta końcowa ewaluacji projektu 1. Czy problematyka realizowane w projekcie odpowiadała Twoim możliwościom? 1 2 3 4 5 2. W jakim stopniu Twoim zdaniem zostały zrealizowane cele projektu?
26 S trona 1 2 3 4 5 3. Czy czas przeznaczony na realizację projektu był prawidłowo wykorzystany? 1 2 3 4 5 4. Jak oceniasz zdobyte wiadomości i umiejętności podczas realizacji projektu? 1 2 3 4 5 5. W jakim stopniu wiedza zdobyta podczas realizacji projektu jest przydatna w życiu codziennym? 1 2 3 4 5 6. Oceń, w jakim stopniu mogłeś realizować własne pomysły służące realizacji projektu. 1 2 3 4 5 7. W jakim stopniu konsultacje z nauczycielami zaspokajały Twoje potrzeby w tym zakresie? 1 2 3 4 5 8. Oceń stosunki panujące między członkami Twojego zespołu podczas realizacji projektu. 1 2 3 4 5 9. Czy akceptujesz system oceniania projektu? 1 2 3 4 5 10. Czy chciałbyś uczestniczyć w realizacji następnego projektu? 1 2 3 4 5
27 S trona B. Ocena przez nauczyciela każdego ucznia Od początku projektu są znane zasady oceniania pracy w zespołach. Ocenie podlega przede wszystkim jakość włożonej przez uczniów pracy. Oceny wystawiane będą za umiejętność wykonywania danej czynności, posiadane informacje, zastosowanie ich w praktyce oraz inwencję twórczą. Każdy uczeń powinien być oceniany oddzielnie. Jeśli zadanie wykonywała grupa, wówczas każdy uczeń powinien mieć możliwość określenia własnego wkładu pracy w wykonywanie wspólnych zadań. Arkusz oceny projektu Etapy realizacji Umiejętności Ocena (1 5) Zbieranie i opracowywanie materiałów Praca przy wykonywaniu doświadczeń Wytwory pracy uczniów (plansze, mapa mentalna, wykresy itp.) Prezentacja - wyszukiwanie informacji - selekcja informacji - przetwarzanie informacji - wykorzystanie praktyczne informacji w sytuacjach problemowych - dobór materiałów do celów - angażowanie się w proces doświadczalny - współpraca w grupie - umiejętność posługiwania się sprzętem laboratoryjnym - stosowanie zasad BHP - opracowywanie wyników i analiz doświadczeń - pomysłowość - staranność wykonania - umiejętność wizualizacji doświadczeń - pomysłowość pokazu - zainteresowanie innych uczniów tematem projektu -sposób mówienia - staranność wykonania -inwencja twórcza - wkład pracy w przygotowanie - atrakcyjność pokazu
28 S trona