Procesy informacyjne zarządzania

Procesy informacyjne zarządzania Społeczny ład informacyjny dr inż. Janusz Górczyński 1

Podstawowe pojęcia (1) Informacja, procesy informacyjne i systemy informacyjne odgrywały zawsze istotną rolę w przebiegu materialnych procesów społecznych, politycznych i gospodarczych. Każde społeczeństwo i każda gospodarka tworzą pewien społeczny ład informacyjny rozumiany jako kompleks społecznych norm procesów, systemów i zasobów informacji, na podstawie których funkcjonują społeczeństwa, państwa i gospodarki. Społeczny ład informacyjny powinien być dostosowany do specyfiki potrzeb i możliwości społecznych, politycznych i ekonomicznych danego państwa. 2

Podstawowe pojęcia (2) Społeczny ład informacyjny kształtuje się wraz z rozwojem cywilizacji i kultury. Jego podstawy są wyznaczone przez normy społeczne. Część tych norm jest odwzorowana w prawie stanowionym danego systemu politycznego. Zgodnie z tymi normami zarówno stanowionymi jak i zwyczajowymi są tworzone, rozwijane i funkcjonują procesy informacyjne oraz są tworzone i utrzymywane społeczne zasoby informacyjne, jest tworzona infrastruktura informacyjna społeczeństwa, państwa i gospodarki. 3

Prawo do prawdy Prawo do prawdy stanowi podstawę społecznego ładu informacyjnego w cywilizacji łacińskiej, szczególnie we współczesnych systemach demokratycznych opartych na jej zasadach. W cywilizacji łacińskiej prawo do prawdy jest niezbywalnym, fundamentalnym prawem człowieka. Nie we wszystkich systemach cywilizacyjnych prawo do prawdy jest tak traktowane, z reguły nie jest uznawane za prawo nadrzędne względem stanowionego przez organy państwowe aktualnie sprawujące władzę. Wiedza o tym, jak w danym systemie traktowane jest prawo do prawdy jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania we współczesnym państwie i gospodarce. 4

Prawo do informacji (1) We współczesnych społeczeństwach, zarówno państwowych jak i ponadpaństwowych, prawo człowieka do prawdy jest realizowane przez obywatelskie prawo do informacji. Obywatelskie prawo do informacji oznacza, że każdy obywatel ma prawo do rzetelnej, weryfikowalnej i aktualnej informacji, potrzebnej mu do funkcjonowania w społeczeństwie i państwie, Ograniczanie, utrudnianie czy przekazywanie informacji nierzetelnej, nieaktualnej jak i dezinformowanie jest naruszeniem i łamaniem praw człowieka i praw obywatelskich. 5

Prawo do informacji (2) Z prawa obywatela do informacji, zgodnie z zasadą jedności praw i obowiązków, wynika obowiązek państwa i organizacji ponadpaństwowych do zapewnienia obywatelom informacji, jakie wynikają z tych praw. Dla każdego społeczeństwa, dla każdego systemu politycznego i ekonomicznego istnieje określony zakres informacji, jaki jest niezbędny obywatelom, aby mogli świadomie w pełny sposób korzystać z innych praw człowieka i praw obywatelskich. Istnieje ścisła korelacja między informacją jaką dysponuje obywatel, a jego prawami i obowiązkami obywatelskimi. 6

Prawo do informacji (3) Korzystanie z praw obywatelskich jak i wykonywanie obowiązków obywatelskich wymaga wiedzy i stałego dopływu bieżących informacji. Im więcej praw i swobód demokratycznych ma obywatel, tym więcej informacji powinien posiadać, aby z nich świadomie korzystać. We współczesnych systemach społecznych i ekonomicznych zakres niezbędnej do poprawnego funkcjonowania jednostki informacji jest duży, z reguły przekracza on możliwości percepcji człowieka. Wynika stąd konieczność korzystania z zewnętrznych zbiorów informacji. 7

Prawo do informacji (4) We współczesnych systemach społecznych i ekonomicznych obywatele czy podmioty społeczno-gospodarcze działają w warunkach luki informacyjnej, jaką jest różnica między posiadanymi informacjami, a tymi, które są niezbędne do racjonalnego i efektywnego działania w danej sytuacji. Stały postęp techniczny, organizacyjny i cywilizacyjny powodują powiększanie się luki informacyjnej. W rozsądnych krajach rządy i organizacje podejmują działania, aby do wzrostu luki informacyjnej nie dopuszczać. Służy temu rozwój nowoczesnych technologii informacyjnych wykorzystywanych do generowania informacji i kontroli jej jakości, przechowywania i udostępniania informacji. 8

Prawo do informacji (5) W państwach demokratycznych tworzone i rozwijane są instytucje odpowiedzialne za wytwarzanie zasobów informacyjnych i ich udostępnianie zainteresowanym wtedy, gdy są one potrzebne. Instytucje te odpowiedzialne są za to, aby informacje były dostępne w takim miejscu i w takiej postaci, która gwarantuje im poprawne ich odebranie i wykorzystanie. Można powiedzieć, że w państwach demokratycznych prawu obywatela do informacji odpowiada obowiązek państwa i jego instytucji do udostępnienia lub dostarczenia obywatelom odpowiedniej informacji. 9

Obowiązki informacyjne państwa (1) W społeczeństwach demokratycznych realizacja prawa obywatela do informacji doprowadziła do ukształtowania dobrze rozwiniętej infrastruktury informacyjnej społeczeństwa, gospodarki i państwa. Jest ona utrzymywana i rozwijana przy aktywnym udziale państwa i instytucji publicznych przy wykorzystaniu publicznych środków. Infrastrukturę tę stanowi kompleks norm informacyjnych oraz instytucji, organów i systemów informacyjnych odpowiedzialnych za gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie potrzebnej informacji. Innym zadaniem jest dbanie o to, aby informacja ta była zgodna z odpowiednimi kryteriami jakościowymi. 10

Obowiązki informacyjne państwa (2) Na strukturę informacyjną państwa, społeczeństwa i gospodarki składają się (między innymi): - system oświaty publicznej; - system środków masowej informacji; - systemy informacji naukowo-technicznej; - systemy informacji prawnej i organizacyjnej; - systemy biblioteczne; - statystyka publiczna: - służby i serwisy informacyjne instytucji i organizacji publicznych (administracji rządowej i samorządowej, ubezpieczenia społecznego, pomocy społecznej, biur pracy, wymiaru sprawiedliwości, służb podatkowych i celnych, instytucji samorządu gospodarczego itd). 11

Obowiązki informacyjne państwa (3) Podstawowa część społecznej infrastruktury informacyjnej jest tworzona przez państwo. Odpowiada ono także za określenie norm informacyjnych większości tych segmentów infrastruktury informacyjnej, które nie są zarządzane przez organy państwa. W praktyce możemy obserwować różny stopień zaangażowania państwa w kształtowanie struktury informacyjnej. Rozciąga on się od pełnego monopolu państwa na normy, podmioty, procesy i systemy informacyjne o charakterze infrastrukturalnym aż do takiej sytuacji, w której państwo zastrzega sobie kontrolę tylko nad niektórymi segmentami infrastruktury informacyjnej. 12

Obowiązki informacyjne państwa (4) W warunkach nowoczesnych technologii informacyjnych i postępującej globalizacji procesów informacyjnych obserwujemy coraz większą ingerencję państwa lub instytucji ponadpaństwowych w infrastrukturę informacyjną. Jednocześnie w krajach wysoko rozwiniętych można obserwować tendencję do przekazywania przez organy państwa gestii dotyczącej części infrastruktury informacyjnej organizacjom pozarządowym, społecznym a nawet przedsiębiorstwom komercyjnym. Jednym z segmentów tej infrastruktury jest rynek informacyjny (rynek usług informacyjnych) obsługujący potrzeby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. 13

Społeczne bezpieczeństwo informacyjne (1) Rozwinięta, dostępna i łatwa w użyciu społeczna infrastruktura informacyjna tworzy sieć społecznego bezpieczeństwa informacyjnego, która dostarcza zainteresowanym informacji niezbędnych do sprawnego i efektywnego funkcjonowania w skomplikowanym otoczeniu. Sieć ta umożliwia korzystanie z praw przysługujących obywatelom. Społeczna infrastruktura informacyjna (w tym struktura informacyjna państwa) jest ważnym i użytecznym miernikiem rozwoju społecznego kraju. Jej poziom, zakres, dostępność i jakość usług informacyjnych, zakres jej wykorzystywania, zasób informacji jakimi dysponują obywatele jest dobrym wskaźnikiem poziomu rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa oraz rzeczywistej demokratyzacji państwa. 14

Społeczne bezpieczeństwo informacyjne (2) Organy państwowe i obywatele stanowią dwie, przeciwstawne strony infrastruktury informacyjnej państwa. Obywatele reprezentują popyt na informację, a organy państwa podaż informacji. Obie strony tego związku powinny być skorelowane,. czyli: - strona podażowa powinna udostępniać informacje gromadzone przez organy państwa, instytucie publiczne i inne podmioty; - zakres informacji, formy i techniki jej udostępniania powinny uwzględniać potrzeby informacyjne obywateli, posiadane przez nich zasoby informacji, warunki dostępności oraz umiejętności korzystania z informacyjnych systemów infrastrukturalnych. 15

Podstawa ładu informacyjnego (1) Podstawą ładu informacyjnego w społeczeństwie i gospodarce jest spójność potrzeb i praw informacyjnych, czyli: - generowanych przez państwo potrzeb informacyjnych obywateli i podmiotów społeczno-gospodarczych; - stanowionych przez państwo praw obywateli i podmiotów do informacji; - obowiązków informacyjnych państwa wynikających z praw obywatelskich; - praktycznej realizacji obowiązków informacyjnych wobec obywateli i podmiotów społeczno-gospodarczych. Nieprzestrzeganie tych zasad powoduje powstawanie wspomnianej już luki informacyjnej między państwem a obywatelami, między państwem a społeczeństwem. 16

Podstawa ładu informacyjnego (2) Konsekwencją luki informacyjnej jest to, że obywatele czy podmioty społeczno-gospodarcze nie mogą lub nie potrafią korzystać ze swoich praw. Luka informacyjna jest szczególnie duża i mocno odczuwalna we współczesnych systemach społeczno-politycznych, w których faktyczną władzę sprawuje biurokracja (która jest szczególną formą braku demokracji). Biurokracja to system, w którym organy państwowe czy ponadpaństwowe zapewniają sobie monopol na informacje o prawach obywateli i obowiązkach państwa, który jest utrwalany przez prawo stanowione ograniczając równocześnie możliwość realizacji prawa człowieka do informacji. 17

Społeczeństwo informacyjne (1) Ogromny postęp technologiczny ostatnich lat skutkuje kształtowaniem się i utrwalaniem jakościowo nowych cech systemów społeczno-ekonomicznych w skali globalnej, regionalnej i krajowej. Ta nowa jakość nazwany jest społeczeństwem informacyjnym. Podstawowe cechy społeczeństwa informacyjnego to globalny zakres procesów i systemów informacyjnych oraz możliwość globalnego oddziaływania na społeczeństwa i gospodarki przez informację. 18

Społeczeństwo informacyjne (2) Do innych cech społeczeństwa informacyjnego można zaliczyć: 1. Rozwój społeczny wymaga, aby członkowie społeczności dysponowali coraz większymi zasobami informacji. Pojawiło się zapotrzebowanie na informacje dostarczane przez wyspecjalizowane instytucje informacyjne o charakterze publicznym. 2. Zapotrzebowanie na informację jest pokrywane przez powszechny proces edukacji, który uaktywnia naturalny popyt człowieka na informację. Edukacja ma charakter ciągły, ponieważ człowiek musi cały czas uzupełniać swoje zasoby informacyjne. 19

Społeczeństwo informacyjne (3) 3. Informacja jest jednym z podstawowych czynników wytwórczych, na równi z pracą, kapitałem czy materialnymi zasobami naturalnymi. To, że tak się stało jest wynikiem postępu technicznego, który: a) generuje nowe informacje; b) wymaga coraz więcej informacji; c) wymaga od podmiotów korzystających z postępu technicznego zasobów informacyjnych. 4. Postęp techniczny ma charakter informacyjny. Wynika on z tego, że: a) opracowanie nowych rozwiązań wymaga coraz większych zasobów informacyjnych; b) generuje on coraz większe zasoby informacyjne; c) wdrożenie postępu technicznego wymaga, aby odbiorcy dysponowali odpowiednimi zasobami informacyjnymi. 20

Społeczeństwo informacyjne (4) 5. Istotnym czynnikiem są nowoczesne technologie informacyjne, czyli metody i urządzenia techniczne pozwalające na generowanie informacji, jej gromadzenie, przetwarzanie, przechowywanie, przekazywanie i udostępnianie. 6. Współczesne technologie informacyjne umożliwiają integrację wymienionych wyżej etapów pozyskiwania i przetwarzania informacji. 7. Rozwój technologii informacyjnych umożliwił tworzenie systemów i procesów informacyjnych o zasięgu ogólnoświatowym. Globalizacja procesów informacyjnych jest warunkiem niezbędnym do globalizacji procesów gospodarczych. 21

Społeczeństwo informacyjne (5) 8. Wraz z rozwojem nowoczesnych technologii informacyjnych obserwujemy dynamiczny spadek kosztów jednostkowych informacji we wszystkich fazach procesu informacyjnego. Jednocześnie bardzo szybko rośnie liczba tworzonej informacji, zarówno potrzebnej jak i niepotrzebnej. 9. W nowoczesnych gospodarkach wykształcił się i dynamicznie się rozwija sektor informacyjny, którego działalność polega na generowaniu, gromadzeniu, przetwarzaniu i udostępnianiu informacji. Sektor ten stanowi niezbędny segment infrastruktury społecznej i gospodarczej. 22

Proces informacyjny, definicja (1) Pod pojęciem procesu informacyjnego rozumiemy taki proces semiotyczny, ekonomiczny i technologiczny, który realizuje co najmniej jedną z poniższych funkcji odnośnie informacji: 1) generowanie: 2) gromadzenie; 3) przechowywanie (pamiętanie, magazynowanie itd.); 4) przekazywanie (transmisja); 5) przetwarzanie; 6) udostępnianie; 7) interpretacja; 8) wykorzystywanie. Proces semiotyczny pod tym pojęciem rozumiemy proces produkcji i interpretacji informacji. 23

Proces informacyjny, definicja (2) W literaturze przedmiotu proces informacyjny rozpatruje się jako proces: a) semiotyczny; b) ekonomiczny; c) organizacyjno-technologiczny. Przy projektowaniu procesów informacyjnych powinno się w należytym stopniu zwracać uwagę kształtowanie treści informacji, aspektom semiotycznym oraz funkcjom społecznym procesów informacyjnych jako procesów semiotycznych. Proces informacyjny powinien w pierwszym rzędzie spełniać określone wymogi semiotyczne, w drugiej kolejności wymogi ekonomiczne, a na końcu wymogi technologiczne. 24

Fazy procesu informacyjnego (1) Proces informacyjny może być także rozpatrywany jako sekwencja technologicznych faz odpowiadających poszczególnym jego funkcjom: 1) generowania informacji; 2) gromadzenia informacji; 3) przechowywania informacji; 4) transmisji informacji: 5) transformacji informacji; 6) udostępniania informacji; 7) interpretacji informacji; 8) wykorzystywania informacji. Jak widzimy każdej funkcji procesu informacyjnego odpowiada oddzielna faza procesu informacyjnego. 25

Fazy procesu informacyjnego (2) Można przyjąć, że fazy procesu informacyjnego następują sekwencyjnie po sobie, ale nie jest to regułom. Analizując proces informacyjny nie można utożsamiać tych dwóch podejść (funkcji i faz). Proces informacyjny realizuje swoje funkcje w określonym systemie społecznogospodarczym. Podstawowe pytania o funkcje procesu informacyjnego dotyczą tego, jakie to powinny być funkcje, czy są spełniane dobrze, a jeżeli nie, to dlaczego?. W przypadku faz procesu informacyjnego interesują nas odpowiedzi techniczne, np. jak są generowane informacje w danym procesie, czy sposób ich przechowywania gwarantuje ich bezpieczeństwo, jak są udostępniane itd. 26

Specjalizacja funkcjonalna procesów (1) Procesy informacyjne specjalizują się w realizacji jednej lub kilku funkcji w tym sensie, że te wybrane funkcje dominują nad pozostałymi w zakresie obsługiwanej informacji, sposobach jej odwzorowania, użytych metodach i technologiach. Przykładem może być archiwum, które jest systemem informacyjnym wyspecjalizowanym w realizacji funkcji przechowywania informacji. Organizacja, użyte technologie i przepisy prawne są zorientowane na tę wybraną funkcję, z reguły kosztem pozostałych funkcji (np. udostępniania informacji). Inny przykład to procesy informacyjne realizowane w środkach masowej komunikacji, z reguły bardziej są nastawione na udostępnianie informacji niż np. na jej gromadzenie i przetwarzanie. 27

Specjalizacja funkcjonalna procesów (2) W przedsiębiorstwach i innych podmiotach działających w gospodarce i społeczeństwie występuje wiele, wzajemnie z sobą powiązanych procesów informacyjnych, procesy te wzajemnie się uzupełniają. Procesy te są wyspecjalizowane w jednej lub kilku funkcjach, a razem tworzą system informacyjny przedsiębiorstwa czy innego podmiotu. Procesów tworzących spójny system informacyjny może być bardzo wiele, nawet kilka tysięcy (z reguły kilkadziesiąt). W takich złożonych systemach informacyjnych procesy są bardzo wyspecjalizowane: ktoś generuje informację, ktoś inny ją przekazuje, jeszcze ktoś inny ją przechowuje, ktoś inny ją przetwarza, ktoś inny interpretuje itd. 28

Specjalizacja funkcjonalna procesów (3) W systemie informacyjnym statystyki publicznej można wyróźnić ok. 300-500 procesów informacyjnych. Dane statystyczne gromadzone są w drodze ankiet czy kwestionariuszy, następnie gromadzone, przetwarzane, przechowywane i interpretowane. Można sformułować opinię, że te funkcje są dobrze realizowane przez urzędy państwa odpowiedzialne za statystykę publiczną. Z pewnością urzędy te w pełni kontrolują wykonywanie tych funkcji procesów informacyjnych. Inne funkcje procesów informacyjnych, a zwłaszcza wykorzystanie zgromadzonych informacji leży już poza kontrolą urzędów odpowiedzialnych za statystykę publiczną. 29

Normalizacja funkcji procesów informacyjnych (1) W każdym państwie, strukturze ponad państwowej czy w gospodarce funkcjonują określone reguły, które nazywamy ładem informacyjnym. Normy te określają zasady funkcjonowania procesów i systemów informacyjnych. Normy te dotyczą: a) wybranych rodzajów informacji; b) systemów społeczno-gospodarczych; c) procesów informacyjnych; d) systemów informacyjnych. Wiele norm bardzo szczegółowo reguluje procesy informacyjne i sposoby realizacji poszczególnych faz, dotyczy to zwłaszcza systemów informacji społeczno-gospodarczych. 30

Normalizacja funkcji procesów informacyjnych (2) Mogą to być normy dotyczące jednego tylko procesu informacyjnego i jednej jednostki organizacyjnej, częściej jednak są to normy ogólnokrajowe dotyczące wszystkich procesów informacyjnych należących do danej klasy. Przykładowo normami ogólnokrajowymi objęte są systemy ewidencyjne, rozliczeniowe, księgowe, archiwalne czy systemy biblioteczne. Szczegółowe regulacje określające prawa i obowiązki gromadzenia i udostępniania informacji dotyczą systemów gromadzących dane osobowe, statystyki publicznej, wymiaru sprawiedliwości czy też systemów informacji medycznej. W tym ostatnim przypadku zgromadzone informacje mogą być udostępniane ściśle określonej grupie odbiorców. 31

Normalizacja funkcji procesów informacyjnych (3) Normalizacja dotyczy także funkcji realizowanych przez poszczególne procesy informacyjne. Normy mogą nakazywać specjalizację określonych procesów w pewnych funkcjach, a jednocześnie zakazywać realizacji innych funkcji. Przykładowo można tu podać normy dotyczące systemów archiwalnych, które powinny być wyspecjalizowane w gromadzeniu, przechowywaniu i udostępnianiu informacji, ale z zakazem jej generowania i przetwarzania. Zdarza się, że pewne procesy realizują funkcje, które nie zostały im dozwolone w odpowiednich normach. Przykładowo środki masowej komunikacji w programach informacyjnych często wykraczają poza tę funkcję tworząc fakty, a więc zajmując się generowaniem informacji. 32

Faza generowania informacji Generowanie informacji jest pierwszą fazą każdego procesu informacyjnego. Polega ona na wygenerowaniu informacji w określonym języku i nadaniu jej formy wiadomości. Czynność tę wykonuje człowiek lub urządzenie mające zdolność produkowania wiadomości. Ludzi lub urządzenia generujące informacje w formie wiadomości nazywamy generatorami informacji. Sposób generowania informacji zależy od tego, co jest źródłem informacji. Będziemy rozróżniać trzy źródła informacji: a) pierwotne; b) wtórne: c) pochodne.. 33

Pierwotne źródła informacji (1) Pierwotnymi źródłami informacji są realne obiekty, procesy lub zdarzenia społeczne czy ekonomiczne. Są one postrzegane przez generatora informacji (człowiek lub urządzenie), mające właściwości postrzegania cech obiektów, zjawisk i procesów świata zewnętrznego, a także możliwość ich odwzorowania za pomocą znaków wybranego języka. Generator informacji wydziela pewną częśćświata zewnętrznego i określa jego granice czasowe i przestrzenne. Tę wydzieloną część będziemy nazywać obiektem. Obiekt, jako pierwotne źródło informacji jest tym samym wynikiem pewnej abstrakcji intelektualnej dokonanej przez generatora informacji na postrzeganej przez niego rzeczywistości. 34

Pierwotne źródła informacji (2) Abstrakcja zależy od: a) świadomej i celowej decyzji generatora informacji co do postrzegania jednych cech obiektu, a pomijania innych cech; b) możliwości technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych postrzegania rzeczywistości przez generatora informacji; c) norm informacyjnych, które umożliwiają lub zakazują generowania pewnych informacji. To, czy jakiś postrzegany, realny obiekt stanie sięźródłem informacji pierwotnej czy też nie zależy wyłącznie od decyzji generatora informacji. Oznacza to, że generator informacji dokonuje selekcji postrzeganych zjawisk na te, które są źródłem informacji pierwotnej dla danego procesu informacyjnego oraz na te, które nie są takim źródłem. 35

Pierwotne źródła informacji (3) Zjawisko, które nie zostało zakwalifikowane jako źródło informacji pierwotnej w jednym procesie informacyjnym może zostać zakwalifikowane jako takie źródło w innym procesie. Decyzję o tym, czy jakiś obiekt jest pierwotnym źródłem informacji dla danego procesu informacyjnego czy też nie podejmuje z reguły nie generator informacji, lecz gestor systemu informacyjnego, którego częścią jest dany proces. Generator informacji realizuje decyzje gestora. U podstaw decyzji gestora leżą takie elementy jak funkcja procesu informacyjnego w ramach danego systemu informacyjnego oraz cele systemu informacyjnego. 36

Pierwotne źródła informacji (4) Przykładowo, dziennikarz czy reporter telewizyjny rzadko kiedy może samodzielnie decydować o doborze swoich rozmówców, z reguły decydują o tym władze czy właściciele danej stacji telewizyjnej. Selekcja obiektów jako źródeł informacji pierwotnej czasami jest bardzo głęboka. W niektórych procesach informacyjnych pomija się bardzo wiele zjawisk, a jako źródła pierwotne kwalifikuje się tylko nieliczne z nich. Daje to możliwość manipulowania informacją, którą trudno jest wtedy udowodnić. Selekcja pierwotnych źródeł informacji przyjmuje dwie formy: selekcji bieżącej lub preselekcji 37

Pierwotne źródła informacji (5) Selekcja bieżąca polega na eliminowaniu pewnych zjawisk przez generatora informacji w czasie realizacji procesu informacyjnego. Decyzja o pominięciu danego zjawiska jako pierwotnego źródła informacji podejmowana jest na podstawie oceny przydatności informacji pozyskanej przez generatora informacji. Obiekt taki może być wyeliminowany jednorazowo, na pewien okres lub na pewną liczbę cykli generowania informacji. Preselekcja polega na ustaleniu z góry dla danego procesu informacyjnego, że pewne klasy zjawisk nie będą brane pod uwagę w tym procesie. Użytkownik systemu informacyjnego powinien wiedzieć, jakie formy selekcji były stosowane w poszczególnych procesach informacyjnych. 38

Pierwotne źródła informacji (6) Generowanie informacji na podstawie dostępu do źródeł pierwotnych polega na tym, że najpierw identyfikowane jest zjawisko (obiekt, proces, zdarzenie), które przyjmuje się za istotny (relewantny) dla danego procesu informacyjnego. Na wydzielonym źródle pierwotnym generator informacji definiuje pewien system, w praktyce oznaczać to będzie, że interesować go będą tylko pewne, wybrane cechy. Przykładowo, dla kandydata na studia Jana Kowalskiego pracownik dziekanatu tworzy system Kowalski Jan interesując się takimi cechami jak dane personalne, data urodzenia, rok ukończenia szkoły średniej i rodzaj szkoły, uzyskane oceny maturalne itd. Z reguły na tym etapie pomijane są inne cechy, np. hobby. 39

Pierwotne źródła informacji (7) Inny przykład systemu pracownik banku dla potencjalnego kredytobiorcy definiuje system, który ma gromadzić informacje niezbędne do określenia zdolności kredytowej tego potencjalnego klienta. Naturalne jest, że taki system będzie pomijał inne, nieistotne z tego punktu widzenia cechy tego potencjalnego klienta. Umiejętność poprawnego definiowania systemu na obiekcie będącym pierwotnym źródłem informacji w istotny sposób określa zakres generowanej informacji. System, jaki określa generator informacji na obiekcie będącym źródłem informacji pierwotnej zależy od zainteresowań, od celów tego generatora. 40