WP YW LECZENIA NADCIÂNIENIA T TNICZEGO NA SEKSUALNOÂå KOBIET BADANIE EPIDEMIOLOGICZNE RAPORT VENUS prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Streszczenie Praca przedstawia wyniki badania wielooêrodkowego 17 58 kobiet z nadciênieniem t tniczym. Wiele pacjentek deklarowa o zaburzenia seksualne: brak ch ci na seks,9%, rzadkie orgazmy 37,5%, anorgazmi 9,5%. Okaza o si, e im wy sze ciênienie t tnicze tym mniejsza ch ç na seks. Problemy seksualne cz Êciej deklarowa y leczone kobiety w porównaniu z nieleczonymi. Jedynie w przypadku pacjentek leczonych sartanem ujawni a si odwrotna zale noêç. S owa kluczowe: Zaburzenia seksualne, nadciênienie t tnicze, sartany INFLUENCE OF ARTERIAL HYPERTENSION THERAPY ON THE WOMEN S SEXUALITY VENUS REPORT The article presents outcomes of a multicenter study of 1758 women with arterial hypertension. A lot of patients have declared sexual dysfunction: hypoactive sexual desire,9%, difficulties in achieving orgasm 37,5%, complete anorgasmia 9,5%. It was found that the higher arterial pressure the lover is appetite for sexual activity. Sexual problems were more commonly reported by treated than untreated women. This was reversed in patients treated with sartane who were less likely to report sexual problems. Keywords: Sexual dysfunctions, arterial hypertension, sartane PRACA RECENZOWANA Z badaƒ przeprowadzonych w r. w dziewi ciu krajach, na populacji 1887 kobiet (w Polsce 4) oceniajàcych zdrowie seksualne i ogólne samopoczucie wynika, e 6% kobiet ocenia seks jako bardzo wa ny w ich yciu, jest on na 8 miejscu priorytetów yciowych, wysoki poziom satysfakcji z seksu deklaruje 44%, z wiekiem znaczenie seksu i satysfakcja z niego stopniowo spada, 32% badanych ujawni o bardzo du e zainteresowanie mo liwoêcià lepszego seksu. Wy szy poziom zadowolenia z seksu koreluje z wy szym poziomem zadowolenia z ogólnego stanu zdrowia, mi oêci, zwiàzku, ycia rodzinnego, sytuacji finansowej, roli p ciowej i partnerskiej, poczuciem w asnej wartoêci, zwalczaniem stresów [1]. Z reprezentatywnych badaƒ przeprowadzonych wpolsce wynika, e w przypadku poja-wienia si zaburzeƒ seksualnych 56% badanych prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz Zak ad Seksuologii Medycznej i Psychoterapii Centrum Medyczne Kszta cenia Podyplomowego w Warszawie Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 12, nr 5
Cz stotliwoêç uwa a, e wp ywa to negatywnie na relacje w zwiàzku, 55% na samoocen, 21% na wyniki w pracy, 14% na wi zi rodzinne [2]. Najnowsze piêmiennictwo poêwi cone seksualnoêci u pacjentek z nadciênieniem t tniczym najcz Êciej dotyczy nast pujàcych zagadnieƒ: danych epidemiologicznych, traktowania nadciênienia jako czynnika ryzyka zaburzeƒ seksualnych, badania przyczyn zaburzeƒ seksualnych, wp ywu leków przeciwnadciênieniowych na zdrowie seksualne. Dane epidemiologiczne zaburzeƒ seksualnych u kobiet z rozpoznanym nadciênieniem t tniczym sà zró nicowane. Burchardt na podstawie badania 67 kobiet rozpozna zaburzenia seksualne u 36,6% [3]. Doumas zaburzenia seksualne rozpozna u 42,1% z 216 pacjentek majàcych nadciênienie t tnicze [4]. Czynnikami ryzyka zaburzeƒ seksualnych okaza y si : wiek, ciênienie skurczowe oraz stosowanie beta-blokerów. Kutmec i Yurtsever na podstawie badania 71 kobiet z nadciênieniem t tniczym zaburzenia seksualne rozpoznali u 9% a u 85 zdrowych kobiet u 41% [5]. Z innych publikacji wynika, e podwy szone ciênienie t tnicze jest czynnikiem ryzyka zaburzeƒ seksualnych u kobiet, wià e si z suchoêcià pochwy, mniejszym podnieceniem seksualnym, aktywnoêcià seksualnà, a stosowanie Histogram Srednia = 5,36 Odch. Std. =9,586 N = 17 58 leków przeciwnadciênieniowych prowadzi do zaniku przyjemnoêci seksualnej [6,7]. W wielu publikacjach omawiany jest pozytywny wp yw na seksualnoêç leków z grupy sartanów. Z przeprowadzonych u m czyzn z nadciênieniem t tniczym badaƒ prospektywnych przed i po leczeniu losartanem, trwajàcym 12 tygodni, wynika, e poziom satysfakcji z ycia seksualnego zwi kszy si z 7,3% przed leczeniem do 58,5% po leczeniu, a cz stotliwoêç kontaktów seksualnych po leczeniu zwi kszy a si od % do 62,5% [8]. Leczenie walsartanem w porównaniu z leczeniem atenololem cechuje si korzystnym wp ywem na funkcje seksualne [9]. Z analizy piêmiennictwa wynika, e istotnà przyczynà zaburzeƒ seksualnych u kobiet z nadciênieniem t tniczym sà zaburzenia krà enia w narzàdach p ciowych, a szczególnie dysfunkcja Êródb onka naczyƒ. W leczeniu zaburzeƒ seksualnych zaleca si zmian leku przeciwnadciênieniowego, codziennà aktywnoêç fizycznà, diet Êródziemnomorskà (wi cej owoców, warzyw, orzechów, produktów pe noziarnistych, oliwy zoliwek). Raport Venus Z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Medycyny Seksualnej firma KRKA-POLSKA sponsorowa a badania epidemiologiczne kobiet z rozpoznanym nadciênieniem t tniczym. Badania wielooêrodkowe zosta y przeprowadzone w roku na populacji 1758 kobiet w przedziale wieku od 19 do 94 lat, ze Êrednià 5,3 lat i odchyleniem standardowym 9,586 (rycina 1). WÊród badanych pacjentek 46,5% mia o wykszta cenie Êrednie a 25,3% wy sze. Najwi cej pacjentek pochodzi o z miast powy- ej tys,mieszkaƒców (rycina 2). 99,8% pacjentek by o zam nych, 62,8% aktywnych zawodowo. Âredni czas chorowania na nadciênienie 6,21 lat. Z badania wynika, e 79,1% pacjentek alkohol pije okazjonalnie, 91% nie ma depresji, 65,% nie jest leczona hormonalnie, 6,7% jest niepalàcych. Najwi cej pacjentek przyjmowa o sartan (rycina 3). Ryc. 1. Wiek w latach. 6 Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 12, nr
SeksualnoÊç pacjentek Z przeprowadzonego badania wynika, e problemy z osiàgni ciem satysfakcji seksualnej deklarowa o,1% pacjentek, brak ch ci do wspó ycia,95% a niech ç 8,1% (rycina 4). AktywnoÊç seksualna pacjentek nie jest du a (rycina 5). Anorgazmi ujawni o 9,52% pacjentek a rzadkie osiàganie orgazmu 37,5% (rycina 6). W porównaniu z wynikami badaƒ populacji ogólnopolskiej jest to wyraênie wi kszy zakres (odpowiednio 8 i 17%). 28,25 wieê, misto do tys. 24,17 do 5 tys. Ryc. 2. Miejsce zamieszkania. 12,58 do tys. 35,1 powy ej tys. 6 5 51,8 41,9 39,7 39,5 19,1 1,9 sartan diuretyk tiazydowy beta bloker inhibitor konwertazy calcium-bloker inne Ryc. 3. stosowanych leków przeciwnadciênieniowych. 5 41,84 24,17,95 8, 4,94 potrzebuj przeci tnie potrzebuj nie musz go mieç, nie potrzebuj niech ç mam silne potrzeby Ryc. 4. Ch ç do wspó ycia. Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 12, nr 7
37,18 28,73 21,51,37 2,21 na miesiàc, na tydzieƒ na rok, na miesiàc 2 razy lub cz Êciej na tydzieƒ nigdy, na rok codziennie, dziennie Ryc. 5. Cz stotliwoêç stosunków. 5 41,94 37,75 9,52 9,17 w wi kszoêci przypadków w mniejszoêci przypadków nigdy, lub sporadycznie w ciàgu ycia w ka dorazowym wspó yciu 1,63 zawsze, nawet w niesprzyjajàcych warunkach, te w powtarzaniu Ryc. 6. Cz stotliwoêç orgazmów w stosunku.,31 27,62 23,13,68 8,26 ok.25% ok. 75% ok. 5% 9 % % Ryc. 7. zadawalajàcych stosunków. 8 Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 12, nr
Tylko,7% pacjentek mia o prawie zawsze zadawalajàce stosunki (rycina 7). WÊród pacjentek ujawniajàcych zaburzenia seksualne u,6% istniejà one od pó tora roku, a u 9,2% krócej ni pó roku (rycina 8). Wnioski (w oparciu o analiz statystycznà),33 22,75,59 17,6 9,27 1. We wszystkich przypadkach poza sartanem odsetek pacjentek deklarujàcych problemy z osiàgni ciem satysfakcji seksualnej by wi kszy w grupie stosujàcej leczenie ni nie stosujàcej leczenia. Tylko w przypadku sartanu stwierdzono odwrotnà zale noêç. 28% leczonych pacjentek deklarowa o problem z osiàganiem satysfakcji seksualnej w porównaniu z 33,5% pacjentek nie leczonych tym lekiem (rycina 9). 2. Nie ma istotnego zwiàzku mi dzy izolowanym ciênieniem skurczowym a deklaracjà osiàgania satysfakcji seksualnej. 3. Im wy sze ciênienie tym mniejsza ch ç do wspó ycia seksualnego. 4. Ze wszystkich uzyskanych danych wynika, e istnieje istotna statystycznie zale noêç mi dzy zaburzeniami seksualnymi, jakoêcià wspó ycia seksualnego a nadciênieniem ale zwiàzek ten jest bardzo s aby. LiczebnoÊç 8 6 4 2 nie skar si na adne zaburzenia, trudnoêci pojawiajà si wyjàtkowo w niesprzyjajàcych warunkach na poczàtku zwiàzku 5 531 2 781 nie wiem, co to znaczy mieç trudnoêci we wspó yciu 6 551 ten stan istnieje od pó tora roku 2 542 nigdy nie by o lepiej, ten stan trwa od poczàtków wspó ycia Ryc. 8. Pojawienie si i trwanie zaburzeƒ seksualnych o ile wyst pujà. nie tak krócej ni pó roku, wczeêniej si rozwija na krótko nie tak Ryc. 9. Deklarowane problemy z osiàgni ciem satysfakcji seksualnej. PiÊmiennictwo 1. 1. Lew-Starowicz Z. (11) Badanie z zakresu zdrowia seksualnego i ogólnego samopoczucia Report in EME. Przeglàd Seksuologiczny VII, 4, 4-8. 2. Lew-Starowicz Z. (5) Raport seksualnoêci Polek. SMG/KRC. Warszawa. 3. Burchardt C. (2) Sexual dysfunction is common and overlooked in female patients with hypertension. J. of Sex. and Marital Therapy. 28, 17-26. 4. Doumas M. (6) Female sexual dysfunction in essential hypertension: A common problem being uncovered. J. Hypertens. 24, 2387-2392. 5. Kutmec C, Yurtsever S. () Effects of sexual function of essential hypertensions in women. Eur. J. Cardiovase Nurs., 56-63. 6. Duncan L. (1) Sex, drugs and hypertension. Int. J. Imp. Res. 13, 31-. 7. Miner M. (12) Cardiometabolic risk and female sexual health: the Princeton III summary. J. Sex. Med. 9, 641-631. 8. Luster J. (1) Sexual dysfunction in hypertensive patients treated with Losartan. Amer. J. Med. Science. 121, 336-341. 9. Fogari R. (2) Effect of antihypertensive treatment with walsartan or atenolol on sexual activity and plasma testosterone in hypertensive men. Eur. J. Clin. Pharmacol. 58, 177-18. Przeglàd Seksuologiczny, kwiecieƒ/czerwiec 12, nr 9