Planowanie finansowe Warszawa, 18 stycznia 2012 r.
Portfel inwestycyjny Portfel inwestycyjny jest to zestaw instrumentów, które posiada inwestor. Najważniejsze charakterystyki portfela: Liczba składników Dochód (oczekiwana stopa zwrotu) Ryzyko Horyzont inwestycji 2012-01-19 2
2012-01-19 3
2012-01-19 4
2012-01-19 5
2012-01-19 6
2012-01-19 7
2012-01-19 8
2012-01-19 9
2012-01-19 10
2012-01-19 11
2012-01-19 12
2012-01-19 13
2012-01-19 14
2012-01-19 15
2012-01-19 16
2012-01-19 17
2012-01-19 18
2012-01-19 19
2012-01-19 20
2012-01-19 21
2012-01-19 22
2012-01-19 23
2012-01-19 24
2012-01-19 25
2012-01-19 26
2012-01-19 27
2012-01-19 28
2012-01-19 29
Portfel inwestycyjny - składniki Obligacje x% Akcje - y% Jednostki funduszy inwestycyjnych z% Instrumenty pochodne w% Surowce (inwestycje alternatywne h%) x% y% z% w% h% 100% 2012-01-19 30
Horyzont inwestycyjny Podział I Intraday (razoring, scalping) Podział II Krótkoterminowy Kilka sesji (swinging) Tydzień 2-3 tygodnie Miesiąc Średnioterminowy Kwartał Półrocze Rok Długoterminowy Kilka lat 2012-01-19 31
Powiązanie różnych analiz w zależności od sytuacji na rynku Rodzaj informacji Rodzaj efektywności Rodzaj analizy Informacje niepubliczne Informacje dostępne publicznie Silna - Średnia Analiza fundamentalna Przeszłe ceny akcji Słaba Analiza techniczna 2012-01-19 32
Najważniejsze metody podejmowania decyzji inwestycyjnych 2012-01-19 33
Inne metody podejmowania decyzji inwestycyjnych (mniej popularne) Teoria portfelowa (Markowitz) Teoria chaosu Teoria fraktali 2012-01-19 34
Analiza fundamentalna Czyli fundamenty firmy 2012-01-19 35
Formacja techniczna Formacja techniczna pewien kształt lub figura geometryczna, która tworzy się na wykresie kursu akcji; Jej rozpoznanie daje możliwość analitykowi przewidzenia kierunku zmiany ceny akcji Formacje kontynuacji trendu: chorągiewki, klin (trójkąt) Agora 2012-01-19 36
Wyznaczanie poziomów docelowych i obronnych przy pomocy analizy technicznej pozycja długa Cena Target price Pozycja długa Cena kupna Stop loss Dziś Czas 2012-01-19 37
Wyznaczanie poziomów docelowych i obronnych przy pomocy analizy technicznej pozycja krótka Cena Pozycja krótka Stop loss Cena sprzedaży Target price Dziś Czas 2012-01-19 38
Linie trendu Linia oporu linia trendu łącząco lokalne maksima ( wierzchołki ), bariera wzrostu kursu Linia wsparcia linia trendu łącząco lokalne minima ( dołki ), bariera spadku kursu Kanał trendowy (cenowy) tworzą równoległe linie oporu i wsparcia (kurs znajduje się między nimi) Amica Wronki 2012-01-19 39
Elementy analizy behawioralnej W portfelu behawioralnym jedna część aktywów ma stanowić ograniczenie strachu przed stratą, a druga dać inwestorowi nadzieje na znaczące zyski. Konstrukcja takiego portfela nie opiera się na małej zależności między stopami zwrotu. Portfel behawioralny zwraca uwagę na fakt, że inwestorzy kierują się emocjami w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Wybrane błędy poznawcze: Konsekwencje nadmiernej pewności przewidywań, m.in.: -Nieprzygotowanie -Zbyt częste przeprowadzanie transakcji -Podejmowanie zbyt wysokiego ryzyka Konsekwencje ulegania iluzjom nierealistycznego optymizmu, m.in..: -Tendencje analizowania informacji finansowych -Podejmowanie zbyt wysokiego ryzyka -Niedocenianie możliwości poniesienia porażki Konsekwencja stawiania na trend, skłonność do potwierdzenia oraz prawa powrotu do średniej, m.in.: - Błędna prognoza 2012-01-19 40
Elementy analizy behawioralnej - cd Skłonności motywacyjne inwestorów: 1. Konsekwencja efektu unikania strat, m.in..: - Efekt utopionych kosztów, 2.Konsekwnecja księgowania mentalnego, m.in.: - Efekt posiadania - Efekt status quo - Efekt inwestowania na koszt firmy, efekt ugryzienia węża, - Efekty dyspozycji 2012-01-19 41
Parametry inwestycji Horyzont inwestycyjny Cel inwestycyjny - Wzrost wartości kapitału - Stałe, regularne dochody - Ochrona kapitału - Bezpieczeństwo inwestycji - Płynności inwestycji Profil ryzyka inwestora - Wiek - Nadwyżki finansowe - Preferencje indywidualne - Możliwość kontroli inwestycji Ryzyko inwestycji - Systematyczne (wynikające z funkcjonowania rynku) - związane z funkcjonowaniem rynku papierów wartościowych, nie podlegające dywersyfikacji, nie może zostać wyeliminowane. - Specyficzne (indywidualne związane z każdym walorem) związane z funkcjonowanie spółki. Można je wyeliminować poprzez umiejętny dobór spółek do portfela. 2012-01-19 42
Ryzyko systematyczne a specyficzne 2012-01-19 43
Tworzenie portfela Etapy procesu konstrukcji portfela Polityka inwestycyjna Analiza uwarunkowań Konstrukcja portfela Monitorowanie i aktualizacja portfela 2012-01-19 44
Strategie aktywne i pasywne 2012-01-19 45
Analiza portfelowa Analiza portfelowa narzędzie, które służy do wyboru i łączenia ze sobą odpowiednich instrumentów finansowych w celu zmniejszenia ryzyka (albo utrzymania go na określonym poziomie) Zasada silnej ujemnej zależności (wysokiej ujemnej korelacji) Przykłady: A) Spółki linii lotniczych i B) towarzystwa naftowe A) Przedsiębiorstwa budowlane i B) towarzystwa ubezpieczeniowe Cena akcji A i B w czasie Zasada małej zależności między cenami spółek (niskiej korelacji) Przykład: Spółki z różnych sektorów (np. Z sektora spożywczego i odzieżowego) 2012-01-19 46
Dywersyfikacja Zasada nie kładź wszystkich jajek do jednego koszyka. Rodzaje dywersyfikacji: - Dywersyfikacja prosta - Dywersyfikacja sektorowa (branżowa) - Dywersyfikacja Markowitza - Dywersyfikacja międzynarodowa Przedywersyfikowanie portfela - Problemy z zarządzaniem portfelem - Możliwość zakupu papierów wartościowych gorszej jakości - Wzrost kosztów analizy papierów wartościowych - Wzrost kosztów transakcyjnych - Dywersyfikację Markowitza i dywersyfikację międzynarodową stosują głównie inwestorzy instytucjonalni (w Polsce OFE i TFI) 2012-01-19 47
Podstawowe strategie inwestycyjne: - Zachowania kapitału, - Wzrostu wartości kapitału, - Bieżącego dochodu, - Całkowitego dochodu Strategie inwestycyjne Typy zarządzania portfelem - Zarządzanie indywidualne inwestor samodzielnie podejmuje decyzje inwestycyjne, - Zarządzanie wspomagane inwestor sam podejmuje decyzje, ale korzysta z usług profesjonalnych instytucji, - Zarządzanie na zlecenie inwestor zleca zarządzanie swoim portfelem profesjonaliście, - Zarządzanie zbiorowe inwestor zawiera umowę z TFI Strategie zarządzania portfelem akcji - Pasywna jest strategią długookresową, polegającą na skonstruowaniu portfela i osiąganiu z niego korzyści, takich jakie przynosi wybrany indeks giełdowy (benchmark) - Aktywna jest próbą skonstruowania portfela inwestycji ryzykownych, które w krótkim czasie będą w stanie wygenerować ponad przeciętną stopę zwrotu, w porównaniu do portfeli wzorcowych. 2012-01-19 48
I O Benchmark (indeks giełdowy) Miara porównań Portfel wzorcowy Benchmarki: - na rynku akcji indeks giełdowy (WIG20, WIG, mwig40, swig80) -na rynku obligacji indeks obligacji (Indeks obligacji Citibanku Handlowego, IROS indeks obligacji skarbowych, CPGBI1-3 indeks polskich obligacji skarbowych) Konstrukcja benchmarku przykład dla portfela stabilnego wzrostu: B 30% WIG20 70% ST I O gdzie: BST- bechmark dla portfela stabilnego wzrostu I 0 - wybrany indeks obligacji Dowolny benchmark: B i n i 1 w i n i 1 i w I i 1 i gdzie: B dowolny benchmark (nawet tworzony samodzielnie przez inwestora) n liczba składników benchmarku w i waga i-tego aktywu w portfelu (akcje, obligacje, towary) I i indeks stosowany na rynku danego aktywu (np. indeks giełdowy, indeks obligacji, indeks na rynku towarów) 2012-01-19 49
Porównanie inwestycji - cd Źródło: strona internetowa: http://www.goldfinance.pl/ 2012-01-19 50
Ogólne zasady inwestowania Określ cel inwestowania, opracuj plan działania i bądź konsekwentny. Jeśli nie jesteś pewien co robić nie rób nic. Obserwuj to co się dzieje na rynku Na bieżąco analizuj sytuację ekonomiczna oraz kondycję spółek, których akcje kupiłeś lub zamierzasz kupić. Pozwól, aby Twoje zyski rosły, a straty ograniczaj szybko. Pamiętaj, nie ma inwestorów podejmujący tylko dobre decyzje. Oceniaj każdą swoją decyzję inwestycyjną. Traktuj rynek z respektem. Ogranicz ryzyko, dywersyfikuj swoje inwestycje. Wybierz dom maklerski, który zaoferuje Ci najlepsze warunki. Duże pieniądze inwestuj w akcje płynnych spółek. 2012-01-19 51
Portfele polskich menedżerów Wielkość portfela: 100 500 tys. PLN Nieruchomości 62% (mężczyźni) Lokaty bankowe 59% (kobiety) Jednostki funduszy inwestycyjnych (kobiety) Akcje spółek notowanych na GPW (mężczyźni) Złoto i euro ok. 10% wartości portfela Na kolejnych miejscach: USD, wino i sztuka 2012-01-19 Źródło: Bednarz E. Oszczędzasz? Weź przykład z menedżerów, Puls Biznesu, 28.10.2011 52
Portfel inwestorów na koniec listopada 2011 r. w proc. 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Akcje z GPW 91,6 Jednostki TFI Instrumenty pochodne Akcje z NewConnect Forex Waluty obce Nieruchomości Surowce i towary Polisy inwestycyjne Dzieła sztuki, wina, numizmatyka Obligacje (w tym Catalyst) Kamienie szlachetne Produkty strukturyzowane Depozyty bankowe Certyfikaty inwestycyjne ETF Rynek niepubliczny Inne 7,6 7,6 7,2 6,9 5,7 5,4 5,1 3,9 3,6 2,8 1,6 1,3 14,7 14 23,2 31 39,2 2012-01-19 Źródło: SII Ogólnopolskie Badanie Inwestorów 53
Wartość 10 tys. PLN dzisiaj -zainwestowanych 5 lat temu w: 0 5 000 10 000 15 000 20 000 25 000 30 000 35 000 Złoto (PLN) Srebro (PLN) 28 608 27 855 Fundusze dłużne - średnia Obligacje EDO0916 Lokata 12 miesięczna (rolowanie) Fundusze rynku pieniężnego - średnia EUR/PLN Fundusze stabilnego wzrostu - średnia USD/PLN Fundusze stabilnego mieszane (zrównoważone)- średnia WIG Fundusze akcji polskich - średnia 12 522 12 481 11 801 11 709 11 118 10 737 10 504 9 567 8 936 8 684 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Pieńczykowska J. Spraw, by twoje pieniądze zarabiały, Finanse dla Rodziny, Dziennik Gazeta Prawna, 07.12.2011. 2012-01-19 54
Stopy zwrotu z portfeli jednoskładnikowych Portfel jednoskładnikowy Wartość portfela po 5 latach Stopa zwrotu na przestrzen i 5 lat Roczna geometryczn a stopa zwrotu Złoto (PLN) 28 608 186,08% 23,39% Srebro (PLN) 27 855 178,55% 22,74% Fundusze dłużne - średnia 12 522 25,22% 4,60% Obligacje EDO0916 12 481 24,81% 4,53% Lokata 12 miesięczna (rolowanie) 11 801 18,01% 3,37% Fundusze rynku pieniężnego - średnia 11 709 17,09% 3,21% EUR/PLN 11 118 11,18% 2,14% Fundusze stabilnego wzrostu - średnia 10 737 7,37% 1,43% USD/PLN 10 504 5,04% 0,99% Fundusze stabilnego mieszane (zrównoważone)- średnia 9 567-4,33% -0,88% WIG 8 936-10,64% -2,22% Fundusze akcji polskich - średnia 8 684-13,16% -2,78% Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Pieńczykowska J. Spraw, by twoje pieniądze zarabiały, Finanse dla Rodziny, Dziennik Gazeta Prawna, 2012-01-19 07.12..2011. 55
Stopy zwrotu w 2011 z kontraktów terminowych na CME 20 10 0-10 -20 10,3 8,4 5,5 2,8 Złoto Ropa DJIA Kukurydza S&P 500 Kaw a Srebro Olej Sojow y -5,8 0-9,9-10,2 Soja Pszenica Pallad Platyna Ow ies Miedź Cugkier Kakao Gaz Baw ełna -13,9-17,8-18,4-21,1-21,5-22,9-30 -27,4-30,6-32,6-40 -36,9 Źródło: 2012-01-19 opracowanie własne 56
Nazwa (kod) Stopy zwrotu z produktów strukturyzowanych notowanych na GPW, dla których instrumentami bazowymi są ceny surowców Instrument bazowy Stopa zwrot u w proc. RCNAGAOPEN Gaz ziemny 76,21 RCCRUAOPEN Ropa typu Brent 38,88 RCCORAOPEN Kukurydza 33,75 RCDIEAOPEN Olej napędowy 33,37 RCGLDAOPEN Złoto 30,14 RCCOFAOPEN Kawa 6,94 RCSILAOPEN Srebro 6,52 RCNMBAOPEN Koszyk metali szlachetnych 3,41 RCSOJAOPEN Soja 0,76 RCBIEAOPEN Koszyk surowców rolnych -1,34 RCSBOAOPEN Olej sojowy -1,49 RCSUGAOPEN Cukier -1,81 RCFODAOPEN Koszyk surowców rolnych - żywność -7,24 RCWHTAOPEN Pszenica (wheat future) -20,77 2012-01-19 Źródło: opracowanie własne 57
Stopy zwrotu z produktów strukturyzowanych nienotowanych na GPW Nazwa Rodzaj Ochrona kapitału Indeks Okres życia produktu Zysk roczny w proc. Noble Bank. Szybki kurs na zysk I Lokata 80% WIG20 2 30,45 Ciri Handlowy. AutoCall49 - Gold and Paltinum T1 Obligacja strukturyzowana Złoto + platyna 3 19,4 Ciri Handlowy. AutoCall50 - Gold and Paltinum T2 Obligacja strukturyzowana Złoto + platyna 2 18,2 Noble Bank. Szybki kurs na zysk II Lokata 80% WIG20 2 17,93 Ciri Handlowy. AutoCall56 - WIG20 - Offensive Lokata 100% Źródło: opracowanie własne Złoto + platyna 2,5 17,9 2012-01-19 58
Kategorie aktywów inwestycyjnych Aktywa inwestycyjne Tradycyjne: -instrumenty rynku pieniężnego -akcje -obligacje -fundusze klasyczne Alternatywne: -fundusze typu hedge -fundusze PE/VC -fundusze ETF -fundusze funduszy (FoF) -produkty strukturyzowane -nieruchomości (oraz instrumenty pochodne tego rynku) -surowce -infrastruktura -instrumenty pochodne -konta zarządzane (CAT) -instrumenty pochodne na rynku pogodowym -limity emisji na CO 2 (Deutsche Boerse) -Instrumenty na rynku katastrof -inwestycje emocjonalne (kolekcjonerstwo) Źródło: Opracowanie własne 2012-01-19 59