Zarządzanie portfelem inwestycyjnym

Transkrypt

1 Zarządzanie portfelem inwestycyjnym Dr hab. Renata Karkowska Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 1

2 Wykład 3 - cel 3. Konstrukcja i zarządzanie portfelem inwestycyjnym 1. Cele i ograniczenia inwestorów 2. Polityka inwestycyjna 3. Charakterystyka aktywów i ich alokacja 4. Strategie inwestycyjne i ich implementacja 5. Monitoring i kontrola efektywności portfela inwestycyjnego Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 2

3 Pojęcie portfela inwestycyjnego - to kombinacja różnych instrumentów inwestycyjnych zebranych razem w celu pomnażania pieniędzy, - to cały wachlarz inwestycji, w które klient lub fundusz inwestycyjny dokonuje inwestycji, - do portfela można wliczać wszelkie nabytki, jak dzieła sztuki i nieruchomości, akcje, obligacje, rachunki i lokaty bankowe, gotówkę 3 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

4 Proces zarządzania portfelem inwestycyjnym I Planowanie II Wykonanie strategii III Ocena portfela Ocena portfela Wykonanie strategii Alokacja aktywów Opracowanie polityki inwestycyjnej Wybór strategii Identyfikacja celów inwestycyjnych, ograniczeń oraz preferencji Inwestora 4 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

5 I. Faza planowania Różni inwestorzy różne cele i ograniczenia Inwestor instytucjonalny Inwestor indywidualny Fundusz inwestycyjny Fundusz emerytalny Bank Kryterium osiąganej stopy zwrotu (absolutna i relatywna) Efektywność kosztowa (niskie opłaty za zarządzanie i transakcyjne) Efektywność podatkowa Dywersyfikacja (bezpieczeństwo portfela) Kontrola ryzyka (niskie margines błędu wobec benchmarku tracking error) Relatywna łatwość zarządzania. 5 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

6 I.1 Ograniczenia inwestora Płynność aktywów Horyzont inwestycyjny Portfel inwestycyjny Aspekty podatkowe - Krótkoterminowy - Długoterminowy Ograniczenia natury prawnej Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW 6

7 I.2 Ograniczenia inwestora Faza akumulacji (wiek inwestora: ~25-45 lat) Długi horyzont inwestycyjny, niska wartość netto majątku, wysokie zadłużenie, korzystne perspektywy zawodowe. Instrumenty o stabilnej stopie zwrotu i niskim ryzyku (bony skarbowe, obligacje, lokaty bankowe) Inwestycje w instrumenty o relatywnie wysokim ryzyku oraz o wysokiej oczekiwanej stopie zwrotu Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW 7

8 I.3 Ograniczenia inwestora Faza konsolidacji (wiek inwestora: ~45-65 lat) Horyzont inwestycyjny ulega skróceniu, jednakże jest na tyle długi, że pozwala na umieszczenie w portfelu instrumentów o podwyższonym ryzyku. Inwestycje w instrumenty o relatywnie wysokim ryzyku oraz o wysokiej oczekiwanej stopie zwrotu Instrumenty o stabilnej stopie zwrotu i niskim ryzyku (Fundusze pieniężne, bony skarbowe, obligacje, lokaty bankowe) 8 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

9 I.4 Polityka inwestycyjna + profil inwestora, + cele inwestycyjne, w zakresie oczekiwanej stopy zwrotu, relacji do benchmarku + ograniczenia inwestycyjne (ryzyko, limity, rodzaje i alokacja aktywów) + strategie inwestycyjne + horyzont inwestycyjny + styl zarządzania portfelem aktywny, pasywny + opłatę za zarządzanie + zasady raportowania, czyli okresy rozliczeniowe, sposób komunikacji. 9 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

10 I.5 Polityka inwestycyjna - alokacja aktywów Gotówka Obligacje Akcje Depozyty bankowe Skarbowe Duże spółki Bony, obligacje 1Y Komunalne Średnie spółki Komercyjne Małe spółki Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 10

11 I.6 Rodzaje portfeli inwestycyjnych portfel bezpieczny to obligacje i bony skarbowe, wierzytelności pieniężne bądź w bankowe lokaty terminowe portfel zrównoważony to obligacje i bony skarbowe jak również akcje spółek mających duży potencjał wzrostu, do 60% wartości portfela portfel aktywnej alokacji to akcje spółek o solidnych podstawach fundamentalnych, prawa pochodne oraz skarbowe instrumenty dłużne. Udział poszczególnych aktywów zmienia się w zależności od perspektyw rynku akcji, rentowności instrumentów dłużnych oraz możliwości arbitrażu. portfel akcji to akcje spółek o solidnych podstawach fundamentalnych. Udział akcji stanowi do 100% wartości portfela i zasadniczo nie spada poniżej 50%. W okresach dekoniunktury, część portfela może być lokowana w instrumenty dłużne Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW 11

12 I.7 Wybór strategii inwestycyjnej - analiza fundamentalna - analiza techniczna - analiza behawioralna - analiza portfelowa 12 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

13 I.8 Strategie inwestycyjne 1/ strategia zachowania 2/ strategia bieżącego dochodu 3/ strategie w zależności od preferencji do ryzyka (skłonność do ryzyka, neutralność, awersja) 4/ strategie uwzględniające horyzont czasowy 5/ strategie aktywne i pasywne 6/ strategie efektywności rynku (słaba, słabo-silna, silna efektywność) 13 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

14 II.1 Wykonanie strategii (nabycie aktywów, zarządzanie monitorowanie portfela) - im dłuższy horyzont inwestycyjny, tym w portfelu instrumenty o wysokim ryzyku inwestycyjnym - im wyższe ryzyko jest w stanie podjąć inwestor, tym wyższy może być potencjalny zysk - inwestujemy w instrumenty charakteryzujące się wysoką płynnością, będące przedmiotem codziennych transakcji kupna i sprzedaży na giełdzie lub rynku międzybankowym - najbezpieczniejsze portfele inwestycyjne to te, które charakteryzują się najmniejszą zmiennością cen (portfele składające się z bonów i obligacji skarbowych) - najbardziej ryzykowne portfele inwestycyjne składają się z akcji i instrumentów pochodnych 14 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

15 II.2 Dobór aktywów - dywersyfikacja - kryterium rodzaju aktywów (dochód zmienny/stały), - kryterium płynności, - kryterium terminu wykupu, - kryterium ilości/udziału aktywów w portfelu, - kryterium relacji stopy zwrotu do podejmowanego ryzyka, - kryterium wielkości i jakości spółek, - kryterium sektorowe, - kryterium pochodzenia aktywów (krajowe, zagraniczne), - kryterium korelacji aktywów. 15 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

16 II.3 Zarządzanie portfelem 1/ Zarządzanie pasywne stałe dopasowywanie struktury posiadanego porfela papierów wartościowych do struktury portfela rynkowego. Celem zarządzanie pasywnego jest osiągnięcie przeciętnej stopy zwrotu/rynkowej. 2/ Zarządzanie aktywne - znajdowanie papierów, których ceny są przeszacowane lub niedoszacowane (rynek nie zdążył ich jeszcze właściwie wycenić). Celem jest osiąganie ponadprzeciętnej stopy zwrotu. Uzyskana stopa zwrotu=oczekiwana stopa zwrotu + alfa= = stopa zwrotu wolna od ryzyka + premia za ryzyko + alfa Zarządzanie pasywne Zarządzanie aktywne Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW 16

17 II.3 Zarządzanie portfelem Zarządzanie pasywne: + jest stosunkowo tanie + niskie są koszty transakcyjne + niskie opłaty za zarządzanie - stopy zwrotu zależą od falowania cen rynkowych. Zarządzanie aktywne: - większe koszty transakcyjne - większe opłaty za zarządzanie Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW 17

18 II.3 Zarządzanie portfelem powszechność aktywnego zarządzania zanikanie różnic w stopach zwrotu wzrost efektywności rynków finansowych 18 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

19 III.1 Ocena portfela - ocena wyników portfela i jego składowych (nominalna i relatywna) - ocena ryzyka portfela - zgodność inwestowania z regulacjami i przepisami prawnymi, tzw. compliance 19 Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

20 Rady dla przedsiębiorstw 1/ Bądź pewny, że w pełni rozumiesz transakcje, których dokonujesz 2/ Upewnij się, że zabezpieczanie ryzyka nie stanie się spekulacją 3/ Uważaj, aby dział finansowy nie przeobrażał się w centrum zysków J.C. Hull, Fundamentals of Futures and Options Markets, Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

21 Rady dla inwestorów 1/ Na rynku nie ma darmowego lunchu 2/ Arbitraż praktycznie nie istnieje a kwotowane ceny są cenami równowagi 3/ Wyższa dochodowość oznacza wyższe ryzyko Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW 21

22 Wykład 4 - cel 4. Optymalizacja portfela inwestycyjnego 1. Model Markowitza 2. Model jednowskaźnikowy Sharpe a 3. Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 22

23 Portfel akcji dwóch spółek Oczekiwana stopa zwrotu portfela dwóch akcji: E(r p ) = w 1 E(R 1 ) + w 2 E(R 2 ) gdzie: E(R 1 ), E(R 2 ) oczekiwane stopy zwrotu z akcji pierwszej i drugiej spółki, E(R p ) oczekiwana stopa zwrotu z portfela, w 1, w 2 udziały akcji pierwszej i drugiej spółki w portfelu, w 1 + w 2 = 1. Wariancja portfela akcji dwóch spółek: V p = w 1 2 σ w 2 2 σ w 1 w 2 σ 1 σ 2 ρ 12 gdzie: σ 1, σ 2 odchylenia standardowe akcji pierwszej i drugiej spółki, ρ 12 współczynnik korelacji dwóch akcji 0,5 23 σ p = V p Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

24 Korelacja stóp zwrotu cov( A, B) A, B 1 1 A A, B B ρ A,B =-1 ścisła korelacja ujemna, wzrostowi stopy zwrotu A odpowiada zawsze taki sam spadek stopy zwrotu B i odwrotnie, ρ A,B =1 ścisła korelacja dodatnia, wzrostowi stopy zwrotu A odpowiada taki sam wzrost stopy zwrotu B i odwrotnie, ρ A,B =0 braku skorelowania, zmiany stóp zwrotu są względem siebie czysto losowe lub jedna ze stóp zwrotu nie wykazuje zmienności. W pozostałych przypadkach tj. 0<ρ A,B <1 oraz -1<ρ A,B <0 mówimy odpowiednio o korelacji ujemnej i dodatniej, przy czym dla ρ A,B bliskiego zero o korelacji słabej, dla ρ A,B około -/+0,5 o korelacji umiarkowanej, dla ρ A,B około -/+1 o o korelacji silnej. Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 24

25 Portfel dwóch spółek współczynnik korelacji równy 1 V p = w 1 σ 1 + w 2 σ 2 2 i σ p = w 1 σ 1 + w 2 σ 2 25 Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

26 Portfel dwóch spółek współczynnik korelacji równy -1 V p = w 1 σ 1 w 2 σ 2 2 i σ p = w 1 σ 1 w 2 σ 2 26 Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

27 Portfel dwóch spółek współczynnik korelacji równy (-1:1) 27 Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

28 Stopa zwrotu i wariancja z portfela wielu spółek w i, w j wagi danego instrumentu w portfelu, cov ij kowariancja stóp zwrotu i-tego i j-tego instrumentu wchodzącego w skład portfela ρ ij - współczynnik korelacji między oczekiwanymi stopami zwrotu Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW 28

29 Portfel inwestycyjny wielu spółek model Markowitza Jak stworzyć portfel optymalny, aby osiągnąć korzyść max dochodu i min ryzyka? Portfele efektywne Portfele nieefektywne Portfele agresywne Portfel min. ryzyka Portfel krytyczny 29 Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

30 Model jednowskaźnikowy Sharpe a E(R i ) = α + β R M + ε gdzie: E(R i ) stopa zwrotu akcji spółki i R M - stopa zwrotu portfela rynkowego α wyraz wolny, β współczynnik beta, ε składnik losowy σ i 2 = β i 2 σ M 2 + σe i 2 σ i 2 wariancja stopy zwrotu akcji spółki i σ M 2 wariancja stopy zwrotu portfela rynkowego (ryzyko systematyczne) σe i 2 - tzw. wariancja składnika losowego (ryzyko specyficzne) Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 30

31 Współczynnik β Współczynnik β jest miarą siły ekspozycji inwestora na ryzyko. β wskazuje, o ile jednostek w przybliżeniu wzrośnie stopa zwrotu akcji, gdy stopa zwrotu wskaźnika rynku wzrośnie o jednostkę. β=1 oznacza, że stopy zwrotu z danego waloru zmieniają się dokładnie tak samo, jak stopy zwrotu z portfela rynkowego, β>1 oznacza silniejszą reakcję waloru niż rynku, porfel agresywny 0<β<1 słabszą, portfel defensywny, β=0 stopa zwrotu z akcji nie zmienia się, gdy zmienia się stopa 31 rynkowa (aktywo wolne od ryzyka). Dr hab. Renata Karkowska; Wydział Zarządzania UW

32 Portfel inwestycyjny zawierający aktywo wolne od ryzyka Oczekiwana stopa zwrotu dwuskładnikowego portfela zawierającego aktywo wolne od ryzyka E(R p ): E(R p ) = w F R F + 1 w F E(R a ) gdzie: w F udział w portfelu aktywów wolnych od ryzyka (1-w F ) udział aktywów obarczonych ryzykiem R F stopa zwrotu wolna od ryzyka Odchylenie standardowe portfela z aktywem wolnym od ryzyka σ p : σ p = 1 w F σ a 32 Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

33 Portfel inwestycyjny zawierający aktywo wolne od ryzyka CML linia rynku kapitałowego (zbiór portfeli efektywnych) E(R e ) = R F + E(R M) R F σ M E(R e ) oczekiwana stopa zwrotu portfela efektywnego R F stopa zwrotu wolna od ryzyka E(R M ) oczekiwana stopa zwrotu z portfela rynkowego σ e- ryzyko portfela efektywnego σ M ryzyko portfela rynkowego σ e Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 33

34 Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM (Capital Asset Pricing Model) σ M E R = R f + E R M R f β gdzie: E(R) - stopa zysku portfela/papieru wartościowego R f stopa zysku wolna od ryzyka E(R M ) stopa zysku portfela rynkowego β współczynnik beta Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania 34

35 Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM pomiar oczekiwanej stopy zwrotu Stopa zwrotu wolna od ryzyka wynosi 4%, a stopa zwrotu rynkowa 8%, współczynnik B akcji X wynosi 1,2. A. Ile wynosi oczekiwana stopa zwrotu akcji X? B. Jak zmieni się oczekiwana stopa zwrotu jeśli stopa rynkowa wzrośnie do poziomu 10%? C. Jak zmieni się oczekiwana stopa zwrotu jeśli B spadnie do poziomu 0,9? D. Ile wynosi premia za ryzyko rynkowe? E R = R f + E R M R f β A. E(R) =4% + (8% - 4%) * 1,2 = 8,8% B. E(R) =4% + (10% - 4%) * 1,2 = 11,2% -> wzrost o 2,4% C. E(R) =4% + (8% - 4%) * 0,9 = 7,6% -> spadek o 1,2% D. Premia wynosi (8% - 4%) = 4% 35 Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

36 Model wyceny aktywów kapitałowych CAPM (Capital Asset Pricing Model) α = E(R i ) R f + β i E(R M ) R f α- współczynnik alfa, nadwyżka oczekiwanej stopy zwrotu nad rynkową E(R i ) oczekiwana stopa zwrotu R f stopa zysku wolna od ryzyka β i - współczynnik beta 36 E(R M ) stopa zysku portfela rynkowego Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania

37 Dziękuję za uwagę! 37 Wykład 3, 4 Renata Karkowska, Wydział Zarządzania