Mirosław Kowalewski, Dominika Walęciak Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie WPŁYW REZERW NA SPRAWOZDANIE FINANSOWE PRZEDSIĘBIORSTWA 1. Wprowadzenie Rozwój form działalności gospodarczej, kooperacji i konkurencji na rynkach powoduje, że stale wzrasta zakres ryzyka towarzyszącego funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Rezerwy stanowią instrument, który ma zabezpieczyć jednostkę gospodarczą przed ryzykiem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą (Rachunkowość finansowa, 2006, s. 178) oraz urzeczywistniają wynik finansowy (Gierusz, Gierusz, s. 44). Według Hońko (2008, s. 185), rezerwy nie tyle zabezpieczają jednostkę przed ryzykiem, ile zmniejszają jego niekorzystne skutki Rezerwy są przedmiotem regulacji prawnych nie tylko krajowego prawa bilansowego, ale także Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) i dyrektyw Unii Europejskiej (Kister, 2012, s. 161). Według ustawy o rachunkowości (art. 3, ust. 1) rezerwy to zobowiązania, których termin wymagalności lub kwota nie są pewne (Dz. U. z 2002 r., nr 176, poz. 694 z późn. zm). MSR 37 ujmuje rezerwy nieco inaczej jako zobowiązania, których kwota lub termin zapłaty nie są pewne (Dz. Urz. UE L z 2008 r., nr 320/241). Z przedstawionych definicji wynika, że w regulacjach prawnych rezerwy kojarzone są z zobowiązaniami. Takie podejście nie wydaje się w pełni zasadne, gdyż w działalności gospodarczej występuje wiele różnego rodzaju rezerw, tworzonych nie tylko na zobowiązania. Gmytrasiewicz i Karmańska definiują rezerwy jako: narzędzie zabezpieczenia się przedsiębiorstwa przed ryzykiem, czyli oczekiwanymi obciążeniami w przyszłości (Klimczak, 2010, s. 141 za: Gmytrasiewicz, Karmańska, 2002, s. 348). Celem artykułu jest omówienie problematyki tworzenia i rozwiązywania rezerw z uwzględnieniem ich wpływu na poszczególne składniki sprawozdania finansowego.
262 Mirosław Kowalewski, Dominika Walęciak 2. Klasyfikacje rezerw W MSR 37 nie są podane konkretne pozycje rezerw. Omówione zostały jedynie tytuły, z których przedsiębiorstwo powinno je utworzyć (Walińska, 2005, s. 182). W ujęciu ogólnym rezerwy można podzielić na niebilansowe i bilansowe (Gierusz, Gierusz, 2009, s. 44). Rezerwy niebilansowe nie są ujmowane w bilansie, gdyż nie określają one prawdopodobnych zobowiązań jednostki, a dotyczą tylko aktualizacji księgowej wartości aktywów. Rezerwy bilansowe są przedstawiane w bilansie. Można je traktować jako źródła finansowania aktywów, które udało się wygospodarować. Obejmują one rezerwy na zobowiązania, na odroczone podatki i kapitałowe. Rezerwy na zobowiązania są tworzone na pokrycie zobowiązań, które jednostka osiągnie w przyszłości i jest to najczęściej występujący rodzaj rezerw wykorzystywanych w podmiotach gospodarczych. Rezerwy na odroczone podatki są to rezerwy, które tworzy się na odroczone w czasie zadłużenie wobec urzędu skarbowego z tytułu podatków. Tworzy się je, gdy powstają dodatnie różnice przejściowe między podatkową a księgową wartością aktywów i pasywów. Rezerwy kapitałowe: są tworzone w procedurze podziału zysku netto: czasami ich powstanie jest związane z wpłatami właścicieli jednostki lub procedurami przeszacowywania określonych składników majątku trwałego (Encyklopedia, 2005, s. 662). Rezerwy na zobowiązania ujmowane są w bilansie w pozycji B.I z podziałem na: rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, rezerwy na świadczenia emerytalne i podobne, które mają charakter długoi krótkoterminowy. Obejmują bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów wynikające z obowiązku wykonania ( ) przyszłych świadczeń na rzecz pracowników, w tym świadczeń emerytalnych (Sprawozdanie, 2012, s. 327). Świadczenia te obejmują m.in, nagrody jubileuszowe, premie. pozostałe rezerwy, które można podzielić na krótko- i długoterminowe. Wśród nich wyróżnia się rezerwy na straty z transakcji gospodarczych w toku, na restrukturyzację oraz bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów (Sprawozdanie, 2012, s. 336). Według kryterium jasności można wyróżnić trzy rodzaje rezerw: jawne niebilansowe zawarte są w informacjach dodatkowych i dotyczą korekty składników aktywów, jawne bilansowe prezentowane są w pasywach bilansu; dzięki nim podmioty gospodarcze zabezpieczają się przed ryzykiem gospodarczym, ciche oznaczające wycenę aktywów poniżej ich wartości rzeczywistej, a także wykazanie kosztów lub zobowiązań zawyżonych; rezerwy te stanowią narzędzie ostrożnej wyceny wyniku finansowego i majątku (Czerny, 2008, s. 93). Nie są one ukazane zarówno w księgach rachunkowych, jak i sprawozdaniach finansowych.
Wpływ rezerw na sprawozdanie fi nansowe przedsiębiorstwa 263 W literaturze występuje również podział rezerw na rezerwy na zobowiązania, na utratę wartości aktywów i kapitałowe (Klimczak, 2010, s. 145). Rezerwy na zobowiązania i kapitałowe zostały już opisane. Rezerwy na utratę wartości aktywów dotyczą zmian zachodzących w wartościach składników majątkowych posiadanych przez jednostki gospodarcze. W ramach tej kategorii można wyodrębnić wynikowe rezerwy na utratę aktywów (ich utworzenie i wykorzystanie następuje w tym samym czasie, w którym następuje zdarzenie, wskutek którego składnik majątkowy traci swoją wartość) oraz kapitałowe rezerwy na utratę wartości aktywów (tworzone są podczas wzrostu wartości składnika aktywów, natomiast ich wykorzystanie następuje w późniejszym terminie). 3. Tworzenie i rozwiązywanie rezerw Według Gmytrasiewicz i Kierczyńskiej (2007, s. 8): tworzenie rezerw w rachunkowości bez względu na sposób ich interpretacji, rodzaj i przyczyny tworzenia, związane jest z ryzykiem gospodarczym, a głównym powodem ujmowania rezerw w księgach rachunkowych są procedury identyfikowania i szacowania ryzyka. W opinii Szczepankiewicz (2012, s. 63): rezerwy tworzy się w związku ze zdarzeniami związanymi bezpośrednio z działalnością operacyjną, z operacjami finansowymi oraz z innym ryzykiem niż ogólne ryzyko prowadzenia działalności operacyjnej. Tworzenie rezerw jest uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności i ma indywidualny charakter. Zgodnie z art. 35 ustawy o rachunkowości tworzy się je na: pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania, których kwotę można w sposób wiarygodny oszacować, a w szczególności na straty z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków toczącego się postępowania sądowego, przyszłe zobowiązania spowodowane restrukturyzacją, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów jednostka jest zobowiązana do jej przeprowadzenia lub zawarto w tej sprawie wiążące umowy, a plany restrukturyzacji pozwalają w sposób wiarygodny oszacować wartość tych przyszłych zobowiązań (Dz. U. z 2002 r., nr 176, poz. 694 z późn. zm). W myśl postanowień MSR 37 rezerwy można tworzyć, gdy zostaną spełnione łącznie trzy warunki (Dz. Urz. UE L z 2008 r., nr 320/241): przedsiębiorstwo obciążone jest prawnym bądź zwyczajowym obowiązkiem, który wynika ze zdarzeń przeszłych, występuje prawdopodobieństwo, iż wypełnienie obowiązku będzie skutkować wypływem środków finansowych, co spowoduje zmniejszenie korzyści ekonomicznych,
264 Mirosław Kowalewski, Dominika Walęciak można wiarygodnie oszacować kwotę obowiązku. Gdy wymienione warunki nie są w przedsiębiorstwie spełnione, nie powinno się tworzyć rezerw. Z Krajowego Standardu Rachunkowości nr 6 wynika, że rezerwy tworzy się zgodnie z obowiązkiem prawnym lub zwyczajowo oczekiwanym obowiązkiem handlowym, tj. wtedy, gdy występuje na tyle duże prawdopodobieństwo, że zajdzie konieczność wywiązania się jednostki z ciążącego na niej obowiązku, a koszty lub straty wymagające poniesienia dla wywiązania się z tego obowiązku są na tyle znaczące, że ich nieuwzględnienie w wyniku finansowym tego okresu, w którym obowiązek powstał, spowodowałoby istotne zniekształcenie obrazu sytuacji majątkowej, finansowej i wyniku finansowego jednostki (Dz. Urz. MF z 2014 r., poz. 12). Jak podkreśla Gabrusewicz (2005, s. 159): precyzyjne ustalenie wysokości rezerw jest niezwykle trudne. Kierownictwo jednostki ustala kwotę rezerwy w drodze szacunku, na podstawie dotychczasowych doświadczeń lub na podstawie raportów czy ekspertyz zewnętrznych. Rozwiązanie rezerwy następuje w sytuacji, gdy staje się ona zbędna (bezprzedmiotowa), ponieważ nie nastąpiły operacje gospodarcze, na które rezerwa została utworzona. Gdy wystąpi zobowiązanie, na które została utworzona rezerwa, następuje zmniejszenie rezerwy (Sprawozdanie, 2012, s. 336). Drugim powodem, dla którego można rozwiązać rezerwy, jest to, że ich wysokość przekracza rzeczywistą wartość. 4. Skutki tworzenia i rozwiązywania rezerw dla sprawozdania finansowego 4.1. Wpływ rezerw na bilans Rezerwy uważane są za bardzo ważny instrument polityki bilansowej (Poniatowska, 2013, s. 120). Rezerwy urealniają określone pozycje bilansu i stwarzają większe bezpieczeństwo w zakresie obrotu gospodarczego (Gabrusewicz, 2005, s. 159). Oddziałują też w dużym stopniu na klarowny i prawdziwy obraz jednostki przedstawiony w bilansie (Dotkuś, 2009, s. 263). Rezerwy ujmowane są w bilansie, gdy (Gos i in., 2010, s. 121): istnieje zobowiązanie jednostki, wynikające z przyszłych zdarzeń, istnieje prawdopodobieństwo, że regulacja zobowiązania spowoduje wykorzystanie aktywów jednostki, czyli zmniejszenie korzyści ekonomicznych, można wiarygodnie określić kwoty zobowiązań.
Wpływ rezerw na sprawozdanie fi nansowe przedsiębiorstwa 265 Jak wskazuje Czubakowska (2014, s. 215): ujęcie rezerw w bilansie wynika z przedstawionej w ustawie o rachunkowości definicji zobowiązań oraz jest określone w MSR 37. 4.2. Wpływ rezerw na rachunek zysków i strat Utworzone rezerwy zalicza się do kosztów finansowych, pozostałych kosztów operacyjnych bądź strat nadzwyczajnych. Niewykorzystane rezerwy powodują zwiększenie przychodów finansowych, pozostałych przychodów operacyjnych bądź zysków nadzwyczajnych (Kwasiborski, 2005, s. 231). Skutki zaliczenia odroczonego podatku dochodowego należy przedstawić w bilansie i rachunku zysków i strat. Odroczony podatek dochodowy pomniejsza lub powiększa podatek bieżący. W rachunku zysków i strat jest do tego przeznaczona pozycja Podatek dochodowy (Trzpioła, 2011). Tabela 1 Ujmowanie rezerw w poszczególnych pozycjach rachunku zysków i strat Pozycja rachunku zysków i strat Inne przychody operacyjne Inne koszty operacyjne Przychody finansowe Koszty finansowe Zwiększenie wyniku finansowego Zmniejszenie wyniku finansowego Treść Rozwiązane rezerwy na koszty i straty Utworzone rezerwy na przyszłe koszty i straty Rozwiązanie rezerw utworzonych w ciężar kosztów finansowych Rezerwy tworzone w zakresie prowadzonych operacji finansowych Wykorzystanie, zmniejszenie wysokości lub rezygnacji z tworzenia rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego od osób prawnych Utworzenie rezerwy na odroczony podatek dochodowy od osób prawnych w wysokości kwoty podatku dochodowego, wymagającej w przyszłości zapłaty, w związku z występowaniem dodatnich różnic przejściowych. Różnice te spowodują zwiększenie podstawy obliczania podatku w przyszłości Źródło: opracowanie własne na podstawie (Trzpioła, 2011). W tabeli 1 przedstawione zostały rezerwy i pozycje rachunku zysków i strat, których one dotyczą. Da się zauważyć, że rozwiązywanie rezerw powoduje powiększenie wyniku finansowego przedsiębiorstwa i zwiększenie wartości osiągniętych przychodów. Tworzenie rezerw powoduje obniżenie wyniku finansowego oraz zwiększenie kosztów ujmowanych w rachunku zysków i strat.
266 Mirosław Kowalewski, Dominika Walęciak Rys. 1. Wpływ rezerw na wynik finansowy netto Źródło: opracowanie na podstawie (Poniatowska, 2013, s. 122). W celu wyeliminowania memoriałowego charakteru rezerw dokonuje się korekty zmiany stanu rezerw (zmniejszenie rezerw jest korektą in minus, a wzrost rezerw korektą in plus) (rys. 1). Utworzenie rezerwy zmniejsza zysk netto i nie ma związku z faktycznym wypływem pieniądza. Rozwiązanie rezerwy z kolei zwiększa zysk netto i nie jest związane z przypływem pieniądza. 4.3. Wpływ rezerw na rachunek przepływów pieniężnych W przypadku utworzenia rezerw dochodzi generalnie do zmiany wyniku finansowego, jednak bez wypływu środków pieniężnych. Niektóre rezerwy mogą jednak być tworzone z kapitałem (funduszem) własnym, jak np. rezerwy na odroczony podatek dochodowy, dotyczące operacji rozliczanych z kapitałem (funduszem) własnym lub rezerwy na świadczenia pracowni-
Wpływ rezerw na sprawozdanie fi nansowe przedsiębiorstwa 267 cze dotyczące lat ubiegłych (w przypadku tworzenia takich rezerw po raz pierwszy). W takiej sytuacji zmiana stanu rezerw ustalana na podstawie bilansu obejmować będzie również rezerwy, które nie miały wpływu na zysk bądź stratę wykazywaną w pozycji A.I rachunku przepływów pieniężnych (metoda pośrednia) (Trzpioła, 2013). Aby możliwe było więc prawidłowe ustalenie wartości korekty wykazanej w rachunku przepływów pieniężnych, należy zmianę stanu ustaloną w bilansie poprawić o wartość rezerw utworzonych lub rozwiązanych w powiązaniu z kapitałem (funduszem) własnym. Taki sposób ukazania zmiany stanu rezerw doprowadza do powstania niezgodności pomiędzy zmianą stanu zaprezentowaną w bilansie a zmianą ujętą w rachunku przepływów pieniężnych. Powód powstania różnicy należy wyjaśnić w Dziale 3. W rachunku przepływów pieniężnych korektą powinny zostać objęte rezerwy, które wpływają na wysokość osiągniętego wyniku finansowego netto. Korekty te dotyczą następujących rezerw: rezerwy na przyszłe zobowiązania (ich wartość da się oszacować w sposób wiarygodny), rezerwy na prawdopodobne straty z transakcji gospodarczych w toku, rezerwy na świadczenia emerytalne, rezerwy na restrukturyzację (zaliczone do kosztów działalności podstawowej bądź pozostałej działalności operacyjnej), rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, które mają wpływ na obciążenie wyniku osiągniętego przez jednostkę. Tabela 2 Zestawienie zmian w stanie rezerw w rachunku przepływów pieniężnych Wyszczególnienie Stan na początek okresu Stan na koniec okresu 1. Zmiana stanu rezerw: a) bilansowa (+, ) b) wzrost rezerw rozliczanych z kapitałem własnym ( ) c) zmniejszenie rezerw rozlicznych z kapitałem własnym (+) d) stan rezerw na potrzeby rachunku przepływów pieniężnych (a b + c) Źródło: opracowanie własne na podstawie (Zbaraszewska, 2011, s. 706). Zmiana Podczas korekty nie uwzględnia się rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego, która jest rozliczana z kapitałem własnym. Nie ma ona wpływu na wynik finansowy osiągnięty przez jednostkę w bieżącym okre-
268 Mirosław Kowalewski, Dominika Walęciak sie. Wzrost stanu rezerw ujmuje się ze znakiem plus, natomiast zmniejszenie z minusem (tab. 2). Ważnym zagadnieniem jest prawidłowe ustalenie wartości korekt, gdyż nie zawsze można je przenieść bezpośrednio z bilansu zmian. Ustalone zmiany i ich wartość trzeba przedstawić w nocie. Nota sporządzana jest wtedy, kiedy zmiany stanu rezerw wykazanych w rachunku przepływów pieniężnych różnią się od stanu zmian wykazanego w bilansie (Zbaraszewska, 2011, s. 705). 5. Podsumowanie Poprzez utworzenie rezerw uzyskuje się rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej przedstawionej w sprawozdaniu finansowym. Źródła literaturowe dowodzą, iż rezerwy są szczególnym rodzajem zobowiązań i jednocześnie wyrazem przestrzegania przez podmiot gospodarczy nadrzędnych zasad rachunkowości (Kister, 2012, s. 263). Różne przyczyny tworzenia rezerw utrudniają ich definiowanie i klasyfikację. Mimo że jednostki zobowiązane są do regularnej aktualizacji wysokości tworzonych rezerw, to ich wartość może różnić się od poziomu zobowiązania, z którym są powiązane. Wynika to z faktu, że rezerwy mierzą zidentyfikowane co do rodzaju, ale dokładnie nieskwantyfikowane ryzyko powstania zobowiązań i tylko na ich pokrycie mogą być wykorzystane (Encyklopedia, 2005, s. 672). Rezerwy na zobowiązania oddziałują na wartości określonych pozycji bilansowych i wynikowych. Przyczyniają się przy tym do trudności w ustaleniu osiągniętego wyniku finansowego przez jednostkę (Białas, 2011, s. 216), m.in. dlatego że regulacje zawarte w polskim prawie podatkowym zabraniają uznawania rezerw za koszty związane z uzyskaniem przychodu. Literatura Białas M. (2011), Problemy z ustaleniem wyniku fi nansowego w rachunku zysków i strat, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 625, Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, nr 32. Czerny J. (2008), Rachunkowość w cyklu życia przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań. Dotkuś W. (2009), Rezerwy na instrumenty fi nansowe w świetle zasady wiernego obrazu, [w:] T. Kiziukiewicz (red.), Zasoby i procesy w rachunkowości jednostek gospodarczych, Difin, Warszawa. Encyklopedia rachunkowości (2005), M. Gmytrasiewicz (red.), Lexis Nexis, Warszawa.
Wpływ rezerw na sprawozdanie fi nansowe przedsiębiorstwa 269 Gabrusewicz W. (2005), Sprawozdawczość fi nansowa, Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości, Poznań. Gierusz J., Gierusz M. (2009), Rezerwy w prawie bilansowym i handlowym, Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego, nr 4/1. Gmytrasiewicz M., Karmańska A. (2002), Rachunkowość fi nansowa, Difin, Warszawa. Gmytrasiewicz M., Kierczyńska U. (2007), Rezerwy w rachunkowości i podatkach, Difin, Warszawa. Gos W., Hońko S., Szczypa P. (2010), ABC sprawozdań fi nansowych: jak je czytać, interpretować i analizować, CeDeWu, Warszawa. Hońko S. (2008), Koncepcje ostrożnej wyceny w rachunkowości, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin. Kister A. (2012), Rezerwy jako obszar rachunkowości szpitala, Rachunkowość i Controlling, nr 251. Klimczak K. (2010), Istota i zakres przedmiotowy rezerw w rachunkowości, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, nr 58(114). Krajowy Standard Rachunkowości nr 6, Dz. Urz. MF, poz. 12 z 7.04.2014 r. Kwasiborski A. (2005), Bilans 2005, INFOR, Warszawa. Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 37, Dz. Urz. UE L, nr 320/241 z 3.11.2008 r. Poniatowska L. (2013), Rezerwy na zobowiązania jako instrument polityki bilansowej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 757, Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, nr 58. Rachunkowość przedsiębiorstw (2014), K. Czubakowska (red.), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. Rachunkowość fi nansowa z elementami sprawozdawczości fi nansowej (2006), A. Cicha (red.), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa. Sprawozdanie fi nansowe według polskich i międzynarodowych standardów rachunkowości (2012), K. Świderska, W. Więcław (red.), Difin, Warszawa. Szczepankiewicz E.I. (2012), Różnice przejściowe, niewykonane umowy jak tworzyć rezerwy, Prawo Przedsiębiorcy, nr 19. Trzpioła K. (2011), Jak należy obliczyć i wykazać w sprawozdaniu fi nansowym odroczony podatek dochodowy?, http://www.portalfk.pl/nowosci/jak-nalezy-obliczyc-i-wykazac-w-sprawozdaniu-finansowym-odroczony-podatekdochodowy-268902, dostęp: 25.11.2013.
270 Mirosław Kowalewski, Dominika Walęciak Trzpioła K. (2013), Sprawdź, co ujmować w pozostałych elementach rachunku zysków i strat wersja kalkulacyjna i porównawcza, http://www.poradnikksiegowego.pl/artykul,92,3455,rezerwy-tworzone-z-kapitalem-a-rachunekprzeplywow.html, dostęp: 7.03.2015. Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, Dz. U. 1994, nr 121, poz. 591 z późn. zmianami. Walińska E. (2005), Międzynarodowe Standardy Rachunkowości: ogólne zasady pomiaru i prezentacji pozycji bilansu i rachunku wyników, Oficyna Ekonomiczna, Kraków. Zbaraszewska A. (2011), Noty wykorzystywane przy sporządzaniu rachunku przepływów pieniężnych metodą pośrednią, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 668, Finanse. Rynki Finansowe. Ubezpieczenia, nr 41. Streszczenie Celem artykułu jest omówienie problematyki tworzenia i rozwiązywania rezerw z uwzględnieniem ich wpływu na poszczególne składniki sprawozdania finansowego. Różne przesłanki tworzenia rezerw utrudniają ich definiowanie i klasyfikację. Mimo że jednostki zobowiązane są do regularnej aktualizacji wysokości tworzonych rezerw, to ich wartość może różnić się od poziomu zobowiązania, z którym są powiązane. Poprzez utworzenie rezerw uzyskuje się rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej przedstawionej w sprawozdaniu finansowym. Tworzenie i rozwiązywanie rezerw wpływa także m.in. na obniżenie lub wzrost wyniku finansowego. W rachunku przepływów pieniężnych z kolei korektą powinny zostać objęte te rezerwy, które wpływają na wysokość osiągniętego wyniku finansowego netto. Słowa kluczowe: rezerwy, sprawozdanie finansowe. An impact of reserves on the financial statement of a company Abstract The goal of this paper is to discuss the issues of creation and release of reserves, with an emphasis on their impact on the items of financial statement. Various reasons of creation of reserves make it difficult to define them and properly classify. Although the companies are obliged to conduct regu-
Wpływ rezerw na sprawozdanie fi nansowe przedsiębiorstwa 271 lar update of reserves, their values may be different from the liabilities to which they refer. Creation of reserves makes it possible to get a true and fair view of the financial position of a company. Both creation and release of reserves result in increase or decrease of profit. There is also a need to adjust in the statement of cash-flow the value of those reserves which influence the profit. Keywords: reserves, financial statement.