1. Umiejscowienie kierunku w obszarze (obszarach) kształcenia z uzasadnieniem 1. Umiejscowienie kierunku: obszar nauk społecznych Przedmiotem socjologicznej refleksji i badań jest: a. to, co dzieje się pomiędzy jednostkami- (stosunki społeczne, więzi, interakcje, procesy wymiany, konflikty itd.), b. wszystko to, co tego rodzaju relacje umożliwia (a więc normy i wzorce działania, język, struktury i instytucje społeczne, technologiczna i materialna infrastruktura życia społecznego, procesy polityczne i ekonomiczne itp.,.) oraz c. to wszystko, co jest rezultatem zachodzenia tych relacji i relacje te współtworzy (a więc jednostkowa świadomość, działania, zmiana społeczna, przeobrażania porządku kulturowego, reprodukowanie się społeczeństwa itd.). Tak zarysowana swoistość socjologii oraz rozległość przedmiotu jej analiz sprawia, iż jest ona najważniejszą, najbardziej podstawową z nauk społecznych. Chociaż jest ona stosunkową młodą nauką (proces jej instytucjonalizacji rozpoczął się dopiero w końcu XIX wieku, a w polskim kontekście na początku XX wieku) i chociaż niewątpliwie zaciąga ona intelektualny dług wśród takich nauk, jak filozofia, ekonomia, historia, to jednocześnie wiedza przez nią dostarczana, stanowi podstawę dla innych nauk społecznych- o ile uznamy, iż ich istotą nie jest jednostka, ale raczej, to, co się dzieje pomiędzy jednostkami, a więc wszystko to, co pozwala nam być ze sobą razem, tworzyć społeczności, tworzyć rozbudowane organizmy instytucjonalne, reprodukować się kulturze i systemom wiedzy, trwać społeczeństwom w czasie i co powoduje ich przeobrażania się. Tym, co jest wyjątkowe w tej nauce, to ścisły jej związek z życiem społecznym. Socjologia powstała wraz z procesami modernizacyjnymi zachodnich społeczeństw, jako próba ich kontrolowania, jako forma dostarczania zlaicyzowanym wspólnotom nowej samowiedzy, pozwalającej w bardziej refleksyjny sposób tworzyć warunki życia, współdziałania, czynić bardziej efektywną współpracę pomiędzy jednostkami, poszerzać zakres swobód obywatelskich oraz określać zasady społecznej sprawiedliwości i wyrównywania szans życiowych. Dlatego też, również dzisiaj, socjologia wypełnia rolę co najmniej potrójną: po pierwsze- tworzy ona teoretyczne modele życia społecznego po to, by lepiej rozumieć procesy w nim zachodzące; po drugie- poprzez badania empiryczne-dostarcza ona wiedzy eksperckiej pozwalającej czynić bardziej efektywnymi działania zachodzące w różnych sferach życia społecznego (stąd socjologię charakteryzuje wielość subdyscyplin, takich, jak socjologia pracy, gospodarki, rodziny, kultury, patologii społecznych, wsi, miasta i przestrzeni, ciała i przedmiotów, codzienności, medycyny itd.), po trzecie- dostarcza ona również samowiedzy aktorom działającym w przestrzeni społecznej, uświadamia źródła problemów społecznych, diagnozuje źródła nierówności, wykluczeń, przemocy i różnych form zniewolenia, jest jedną z najbardziej ugruntowanych empirycznie form krytyki społecznej. Socjologia jest niewątpliwie szczególnie przydatna dzisiaj- w takim kontekście społecznym, którego cechami są złożoność, globalny charakter, zmienność oraz zróżnicowanie. Dlatego też jednym z najważniejszych celów współczesnej socjologii jest monitorowanie gwałtownych procesów przeobrażeń dotykających każdą sferę życia, poddawanie ich analizie w trakcie badań empirycznych oraz tworzenie na ich podstawie wiedzy pomagającej je kontrolować, pomagać tym, którzy są ich ofiarami, diagnozować nieoczywiste źródła przekształceń oraz przewidywać przyszłe formy życia społecznego. 1
2. Wykazanie zgodności kierunku socjologia z misją uczelni Socjologia zrodziła się z potrzeby zrozumienia zmian zachodzących w świecie społecznym (czemu służyć ma od jej zarania zarówno dążenie do nieustannego rozwijania teorii socjologicznej jak i dążenie do uchwycenia istoty, kierunków, przyczyn oraz konsekwencji owych zmian za pomocą badań empirycznych). Drugim najważniejszym zadaniem socjologii było i pozostaje w dalszym ciągu dostarczanie wiedzy, dzięki której możliwe i łatwiejsze staje się pozytywne przekształcanie rzeczywistości społecznej. Sformułowane dla kierunku socjologia efekty kształcenia podporządkowane są obu wspomnianym wyżej zadaniom socjologii. Naszym celem jest zatem zarówno (1) przygotowanie studentów do refleksji teoretycznej, (2) wszechstronne przygotowanie ich do roli rzetelnych, obiektywnych badaczy rzeczywistości społecznej umiejących zaplanować, zrealizować oraz zinterpretować wszelkie projekty badawcze jak i (3) przygotowanie ich do roli animatorów działań, które mają zmieniać porządek społeczny na bardziej sprawiedliwy i przyjazny. Zgodnie ze strategią i misją Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza kształcenie na kierunku socjologia jest podporządkowane kształtowaniu umiejętności samodzielnego myślenia, respektuje swobodę dyskusji naukowej i opiera się na zasadzie jedności prowadzonych badań naukowych i dydaktyki. Wiedza, umiejętności i kompetencje absolwentów kierunku socjologia mają przygotować ich do wejścia na coraz bardziej konkurencyjny i globalizujący się rynek pracy, na którym najbardziej premiuje się kreatywność, przedsiębiorczość, odwagę nonkonformistycznego myślenia i profesjonalną konsekwencję w realizowaniu przyjętych zamierzeń. Równocześnie kształcenie na kierunku socjologia podporządkowane jest wytwarzaniu u studentów umiejętności dostosowywania się do wymogów twórczej, efektywnej pracy w zespołach interdyscyplinarnych, w których wyobraźnia socjologiczna oraz wiedza z zakresu nauk społecznych stanowi istotną wartość wnoszoną. Kształcenie na kierunku socjologia jest zgodne ze Strategią Rozwoju WNS UAM na lata 2009-2019, punkt IV.1 Wprowadzenie wewnętrznego systemu oceny i zapewnienia jakości kształcenia; punkt IV.2 Uporządkowanie zasad organizacyjnych i programowych na trzech poziomach studiów; punkt IV.3 Zróżnicowanie i zwiększenie oferty i trybów studiów oraz punkt IV.5 Kształtowanie sylwetki. 2
WZÓR MATRYC EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PROGRAMU KSZTAŁECNIA OBJAŚNIENIE OZNACZEŃ 1. Oznaczenia obszarów kształcenia w zakresie: P nauk przyrodniczych X nauk ścisłych R nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych T nauk technicznych H nauk humanistycznych S nauk społecznych A sztuki M nauk medycznych, o zdrowiu oraz o kulturze fizycznej Inz kompetencji inżynierskich 2. Oznaczenia kategorii efektów kształcenia W - wiedza U umiejętności K kompetencje społeczne 4. Przykłady symboli z objaśnieniem P1A_W01 Obszar studiów przyrodniczych Poziom pierwszy Profil ogólnoakademicki Pierwszy efekt kształcenia w kategorii wiedzy R2P_U12 Obszar studiów rolniczych Poziom drugi Dwunasty efekt kształcenia w kategorii umiejętności Profil praktyczny 3. Objaśnienie liczb i liter w symbolu Pierwsza cyfra oznacza poziom studiów (1 lub 2) Po tej cyfrze litera: A profil ogólnoakademicki P profil praktyczny Ostatnia liczba numeruje efekty kształcenia w obrębie każdej kategorii 3
Tabela 1. ODNIESIENIE EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW DO EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W OBSZARZE / OBSZARACH KSZTAŁCENIA Wszystkie Efekty kształcenia dla obszaru nauk społecznych są uwzględnione w kierunkowych efektach kształcenia Nazwa kierunku studiów: Socjologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Profil kształcenia: ogólnoakademicki Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta: LIcencjat K_W01 SYMBOL Zna podstawowe pojęcia socjologiczne Efekty kształcenia dla kierunku studiów Po ukończeniu studiów I stopnia na kierunku Socjologia absolwent: WIEDZA Odniesienie do efektów kształcenia w obszarze / obszarach kształcenia w zakresie nauk społecznych S1A S1A_W02; S1A_W03; S1A_W04; ; S1A_W08 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 Posiada elementarną wiedzę o miejscu socjologii w systemie nauk oraz o jej relacjach z innymi dyscyplinami Posiada podstawową wiedzę o strukturach, wybranych instytucjach społecznych i ich wzajemnych relacjach Posiada podstawową wiedzę na temat instytucji regionalnych, krajowych i międzynarodowych oraz zagadnień europejskiej integracji Jest świadomy zróżnicowania społecznego oraz istnienia nierówności społecznych, a także ich wpływu na życie jednostek i funkcjonowanie grup społecznych posiada podstawową wiedzę o rodzajach więzi społecznych i rządzących nimi prawidłowościach posiada podstawową wiedzę na temat mechanizmów dynamiki grupy społecznej oraz obustronnych zależności między grupą a jednostką S1A_W01 S1A_W02 S1A_W02 S1A_W02 S1A_W04 S1A_W04 K_W08 rozumie społeczną naturę realizacji łączących jednostki, grupy i instytucje społeczne S1A_W05 K_W09 zna podstawowe metody i techniki badań społecznych oraz wie jak dobrać metody badawcze w celu rozwiązania prostych problemów badawczych K_W10 rozumie na czym polega specyfika analizy socjologicznej S1A_W06 K_W11 wie jak zaplanować i zrealizować proste ilościowe i jakościowe badania empiryczne S1A_W06 K_W12 posiada podstawową, stosowalną w praktyce wiedzę na temat opisu i wnioskowania statystycznego S1A_W06 K_W13 posiada podstawową wiedzę na temat najważniejszych międzynarodowych i krajowych S1A_W06 4
badań socjologicznych K_W14 posiada podstawową wiedzę o normach i regułach organizujących struktury i instytucje społeczne K_W15 posiada podstawową wiedzę o instytucjach i organizacjach odpowiedzialnych za transmisję norm i reguł społeczeństwie K_W16 posiada podstawową wiedzę na temat funkcjonowania gospodarki oraz jej relacji z innymi instytucjami społecznymi K_W17 posiada podstawową wiedzę na temat procesów leżących u podstaw stabilności i zmiany społecznej, a także rozumie na czym polegają te procesy S1A_W08 K_W18 posiada wiedzę o procesach zachodzących w społeczeństwie polskim i globalnym oraz ich konsekwencji w zakresie postaw w i instytucji społecznych S1A_W08 K_W19 zna podstawowe założenia i twierdzenia głównych historycznych i współczesnych teorii socjologicznych S1A_W09 K_W20 zna najważniejsze procesy i idee społeczne XX i XXI w., Które ukształtowały oblicze współczesnego świata S1A_W09 K_W21 zna pojęcia i zasady z zakresu prawa autorskiego S1A_W10 K_W22 zna ogólne zasady tworzenia i rozwoju indywidualnej przedsiębiorczości S1A_W11 UMIEJĘTNOŚCI K_U01 umie rejestrować i prowadzić obserwację zjawisk społecznych w sposób metodologicznie poprawny S1A_U01 K_U02 potrafi zinterpretować przeszłe i bieżące wydarzenia społeczne (polityczne, kulturowe, gospodarcze) przy pomocy pojęć i teorii socjologicznych S1A_U01 K_U03 potrafi zastosować podstawowe terminy i kategorie socjologiczne do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego S1A_U02 K_U04 jest świadomy wyboru określonej perspektywy teoretycznej i dostrzega konsekwencje tego wyboru S1A_U02 K_U05 potrafi samodzielnie znaleźć informacje i materiały niezbędne do przeprowadzenia prostych analiz socjologicznych, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) S1A_U02 oraz posługując się nowoczesnymi technologiami K_U06 potrafi formułować proste samodzielne sądy na temat przyczyn wybranych procesów i zjawisk społecznych S1A_U03 K_U07 potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami teoretycznymi do opisu zmian społecznych we współczesnych społeczeństwach S1A_U03 K_U08 potrafi przygotować prosty, opisowy scenariusz przewidujący przebieg procesów i zjawisk społecznych S1A_U04 K_U09 umie zastosować normy i zasady etyczne w praktyce badawczej S1A_U05 K_U10 potrafi dobrać odpowiednie metody i techniki badawcze w celu przeprowadzenia analizy konkretnego problemu społecznego K_U11 potrafi zaplanować i zrealizować badanie społeczne przy użyciu podstawowych ilościowych i jakościowych metod i technik badań socjologicznych 5
K_U12 potrafi zinterpretować proste zjawiska społeczne przy użyciu podstawowych metod statystycznych K_U13 potrafi posługiwać się jednym dowolnym programem komputerowym służącym do analizy danych, korzystając z Jego podstawowych funkcji K_U14 potrafi na podstawie posiadanej wiedzy sformułować ogólną ocenę działania podjętego w celu rozwiązania konkretnych problemów społecznych S1A_U07 K_U15 posiada umiejętność rozumienia i analizowania zjawisk społecznych S1A_U08 K_U16 posiada umiejętność przygotowania typowych prac pisemnych w języku polskim i obcym, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł S1A_U09 K_U17 posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych, w języku polskim i obcym, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć S1A_U10 teoretycznych, a także różnych źródeł K_U18 ma umiejętności językowe w zakresie socjologii, zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego S1A_U11 KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie S1A_K01 K_K02 potrafi skutecznie współpracować z członkami zespołu zadaniowego S1A_K02 K_K03 potrafi czynnie włączyć się do realizowanych projektów społecznych S1A_K04 S1A_K05 K_K04 potrafi gromadzić, wyszukiwać, syntetyzować informacje na temat zjawisk społecznych S1A_K03 K_K05 potrafi argumentować stawiane tezy S1A_K03 K_K06 umie dokonywać krytycznej analizy źródeł S1A_K03 K_K07 posiada potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego S1A_K06 K_K08 zna i przestrzega zasad etyki zawodowej, w tym zasad poszanowania własności intelektualnej S1A_K04 K_K09 potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy S1A_K07 6
Tabela 2. ODNIESIENIE EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA OBSZARÓW DO EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU Wszystkie Efekty kształcenia dla obszaru nauk społecznych są uwzględnione w kierunkowych efektach kształcenia. Nazwa kierunku studiów: Socjologia Poziom kształcenia: Studia I stopnia Profil kształcenia: ogólnoakademicki Tytuł zawodowy uzyskiwany przez absolwenta: licencjat Symbol S1A_W01 S1A_W02 S1A_W03 S1A_W04 S1A_W05 S1A_W06 Efekty kształcenia dla obszaru kształcenia* WIEDZA ma podstawową wiedzę o charakterze nauk społecznych, ich miejscu w systemie nauk i relacjach di innych nauk ma podstawową wiedzę o różnych rodzajach struktur i instytucji społecznych (kulturowych, politycznych, prawnych, ekonomicznych), w szczególności ich istotnych elementach ma podstawową wiedzę o relacjach miedzy strukturami i instytucjami społecznymi w skali krajowej i międzynarodowej zna rodzaje więzi społecznych odpowiadającym dziedzinom nauki i dyscyplinom naukowym, właściwym dla studiowanego kierunku studiów oraz zna rządzące nimi prawidłowości ma podstawową wiedzę o człowieku, w szczególności Jako podmiocie konstytuującym struktury społeczne i zasady funkcjonowania, a także działającym w tych strukturach zna metody i narzędzia, w tym techniki pozyskiwania danych, właściwe dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, pozwalające opisywać struktury i instytucje społeczne oraz procesy w nich i miedzy nimi zachodzące ma wiedzę o normach i regułach (prawnych, organizacyjnych, moralnych, etycznych) organizujących struktury i instytucje społeczne i rządzących nimi prawidłowościach oraz ich źródłach, naturze, zmianach i sposobach działania Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów K_W02 K_W01; K_W03; K_W04; K_W05 K_W01; K_W03 K_W01; K_W06; K_W07 K_W08 K_W10; K_W11; K_W12; K_W13 K_W01; K_W09; K_W14; K_W15; K_W16 S1A_W08 ma wiedzę o procesach zmian struktur instytucji społecznych oraz ich K_W01; K_W17; K_W18 7
S1A_W09 S1A_W10 S1A_W11 S1A_U01 S1A_U02 S1A_U03 S1A_U04 S1A_U05 elementów, o przyczynach, przebiegu, skali i konsekwencjach tych zmian ma wiedzę o poglądach na temat struktur i instytucji społecznych oraz rodzajów więzi społecznych i o ich historycznej ewolucji zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu ochrony własności przemysłowej i prawa autorskiego zna ogólne zasady tworzenia i rozwoju form indywidualnej przedsiębiorczości, wykorzystującej wiedzę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów UMIEJĘTNOŚCI potrafi prawidłowo interpretować zjawiska społeczne (kulturowe, polityczne, prawne, ekonomiczne) w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku potrafi wykorzystać podstawową wiedzę teoretyczną i pozyskiwać dane do analizowania konkretnych procesów i zjawisk społecznych (kulturowych, politycznych, prawnych, gospodarczych) w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów potrafi właściwie analizować przyczyny i przebieg konkretnych procesów i zjawisk społecznych (kulturowych, politycznych, prawnych, gospodarczych) w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów potrafi prognozować procesy i zjawiska społeczne (kulturowe, polityczne, prawne, ekonomiczne) z wykorzystaniem standardowych metod i narzędzi w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów prawidłowo posługuje się systemami normatywnymi oraz wybranymi normami i regułami (prawnymi, zawodowymi, moralnymi) w celu rozwiązania konkretnego zadania z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych dla właściwego kierunku studiów wykorzystuje zdobytą wiedzę do rozstrzygania dylematów pojawiających się w pracy zawodowej K_W19; K_W20 K_W21 K_W22 K_U01; K_U02 K_U03; K_U04; K_U05 K_U06; K_U07 K_U08 K_U09 K_U10; K_U11; K_U12; K_U13 S1A_U07 analizuje proponowane rozwiązania konkretnych problemów i proponuje, w tym K_U14 8
zakresie odpowiednie rozstrzygnięcia S1A_U08 posiada umiejętność rozumienia i analizowania zjawisk społecznych K_U15 K_U15 S1A_U09 S1A_U10 S1A_U11 posiada umiejętność przygotowania typowych prac pisemnych w języku polskim i obcym, uznawanym za podstawowy dla dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku posiada umiejętność przygotowania wystąpień ustnych, w języku polskim i języku obcym w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, dotyczących zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, a także różnych źródeł ma umiejętności językowe w zakresie dziedzin i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku, zgodnie z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_U16 K_U17 K_U18 S1A_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie K_K01 S1A_K02 potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role K_K02 S1A_K03 S1A_K04 S1A_K05 potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu umie uczestniczyć w przygotowaniu projektów społecznych (politycznych, gospodarczych, obywatelskich) uwzględniając aspekty prawne, ekonomiczne i polityczne K_K04; K_K05; K_K06 K_K03; K_K08 K_K03 S1A_K06 potrafi uzupełnić i doskonalić nabytą wiedzę i umiejętności K_K07 S1A_K07 potrafi myśleć i działać w sposób przedsiębiorczy K_K09 * wpisać cały tekst każdego efektu kształcenia z załączników do rozporządzenia ministra dot. KRK z dnia 2 listopada 2011r. 9