PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI

POLSKA PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213 POLSKA GOSPODARKA GŁÓWNE WSKAŹNIKI EKONOMICZNE PKB,8% Bezrobocie 14,3% Inflacja 1,3% Źródło: GUS, BZ WBK PKB (%) 6% 4% 2% Źródło: GUS, BZ WBK, Ministerstwo Finansów Gospodarka ZARYS OGÓLNY Zdaniem analityków głównych instytucji finansowych w Polsce, wzrost gospodarczy wyniósł w I kw. 213 r. około,8%. Nawet w najbardziej pesymistycznych prognozach odrzucana jest możliwość spadku PKB. W marcu br. nieco poprawiły się negatywne oceny ogólnego klimatu koniunktury w przetwórstwie przemysłowym. Indeks PMI dla sektora wzrósł w pierwszym kwartale o,5 pkt w stosunku do okresu październik - grudzień 212, osiągając 48,5 pkt. Wstępne dane opracowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zawierają informację o marcowej stopie bezrobocia równej 14,3%. Jest to spadek o,1 p.p. w stosunku do lutego, kiedy to odnotowano najwyższy poziom bezrobocia od 6 lat. W styczniu odnotowano szybszy od oczekiwanego spadek inflacji, która ukształtowała się na poziomie 1,7% rok do roku. Kolejne miesiące przyniosły kontynuację trendu: tempo wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych zwolniło w marcu br. do 1% w skali roku. Natomiast wskaźnik kwartalny szacowany jest na 1,3% r/r. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło w marcu 3 832,81 zł, co stanowi wzrost o 1,6% w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku. Jednak w związku z malejącą inflacją realna dynamika dochodów jest wyższa. W odpowiedzi na odbiegającą od scenariusza NBP sytuację gospodarczą kraju, Rada Polityki Pieniężnej postanowiła w marcu obniżyć stopy procentowe o 5 pkt bazowych. W efekcie, stopa referencyjna spadła do najniższego poziomu w historii: 3,2, który został utrzymany w kwietniu. BEZROBOCIE (%) 2 1 1 Źródło: GUS, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej PROGNOZY Ekonomiści głównych instytucji krajowych oceniają, że I kwartał 213 r. był dołkiem koniunktury i prognozują na okres kwiecień - czerwiec przyspieszenie wzrostu gospodarczego do około 1,1%. Obecnie NBP szacuje, że w 213 roku PKB Polski wzrośnie o 1,3%. Spodziewane jest utrzymanie się umiarkowanego popytu krajowego na towary zagraniczne, co w połączeniu z przewidywanym ożywieniem eksportu spowoduje dalszą poprawę bilansu handlowego. Zdaniem analityków eksport netto pozostanie głównym motorem wzrostu gospodarczego w tym roku. Po marcowym (piątym z rzędu) zmniejszeniu stóp procentowych Rada Polityki Pieniężnej poinformowała w kwietniowym komunikacie o utrzymaniu poziomu sprzed miesiąca. Prezes RPP dopuścił możliwość kolejnej obniżki, jednak według ekspertów IBnGR stopy procentowe NBP pozostaną bez zmian do końca roku. Obecnie przeważają pesymistyczne projekcje dotyczące rynku pracy. W perspektywie najbliższych trzech lat NBP przewiduje kontynuację wzrostu stopy bezrobocia. Na kolejne miesiące prognozowany jest dalszy spadek inflacji. W II kwartale ukształtuje się ona prawdopodobnie na poziomie około 1%. INFLACJA (%) 4% 3% 2% 1% Źródło: GUS, Ministerstwo Finansów 2 COLLIERS INTERNATIONAL

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213 POLSKA RYNEK BIUROWY TRENDY II kw. 213 POPYT CZYNSZE PUSTOSTANY POWIERZCHNI BIUROWEJ I KW. 213 MIASTO STRUKTURA POPYTU W WARSZAWIE 4,96% 1,99% Pustostany (m 2 ) (%) 3 935 25 9,9% Kraków 485 65 3,6% Wrocław 424 1,1% Trójmiasto 313 5 16,4% Poznań 246 88 16,8% Katowice 214 6 9,3% Łódź 211 8 12,8% Lublin 69 18 7,8% Szczecin 79 67 2,8% Rynek biurowy ZARYS OGÓLNY Na koniec pierwszego kwartału 213 roku całkowita podaż powierzchni biurowej w Polsce wyniosła blisko 6 mln m 2. Do użytku oddano projekty o łącznej powierzchni 182 m 2. 42% nowo ukończonej powierzchni trafiło na warszawski rynek biurowy. Wśród miast regionalnych największy przyrost zasobów odnotowały Wrocław, Trójmiasto i Szczecin. Całkowita aktywność najemców na głównych rynkach biurowych kształtowała się na poziomie 252 m 2. Blisko 6 zarejestrowanego wolumenu stanowiły nowe umowy. Udział transakcji typu pre-let kształtował się na poziomie 28%. Współczynnik pustostanów dla wszystkich rynków biurowych wzrósł do 1,2%. na koniec pierwszego kwartału 213 r. podaż nowoczesnej powierzchni biurowej wyniosła 3,93 mln m 2. Na rynek dostarczono cztery obiekty o łącznej powierzchni 76 2 m 2. Największy przyrost zasobów biurowych odnotowała strefa Południowa Górna (63 7 m 2 ), gdzie ukończono takie projekty jak Konstruktorska Business Center (48 3 m 2 ) oraz Ambassador Office Building (15 4 m 2 ). Wśród pozostałych inwestycji oddanych do użytku należy wymienić pierwszą fazę kompleksu Oxygen Park (8 5 m 2, strefa Południowa Zachodnia) oraz Plac Bankowy 1 (4 m 2, Centrum). Miasta regionalne nowa podaż dostarczona na osiem głównych rynków regionalnych wyniosła 16 m 2. Najwięcej powierzchni biurowej ukończono we Wrocławiu, gdzie do użytku oddano projekty Sky Tower (28 1 m 2 ) oraz Green Towers II (1 8 m 2 ). Wśród pozostałych miast regionalnych wysoką aktywnością deweloperską charakteryzowały się również Trójmiasto (3 2 m 2 ) i Szczecin (17 85 m 2 ). Oprócz wyżej wymienionych inwestycji, w omawianym okresie do użytku oddano miedzy innymi dwa kolejne budynki w ramach kompleksu Olivia Buisness Park (23 8 m 2, Trójmiasto), Baltic Business Park C (1 85 m 2, Szczecin) oraz Nowe Katowickie Centrum Biznesu (13 m 2, Katowice). 36,51% 56,54% POPYT Nowe umowy Renegocjacje / Przedłużenia Ekspansje Własny użytek POPYT W WARSZAWIE (tys. m 2 ) 25 2 15 1 5 w pierwszym kwartale najemcy podpisali umowy na ponad 155 m 2, co oznacza 24% wzrost w porównaniu do pierwszego kwartału 212 r. Nowe umowy stanowiły ponad 5 zarejestrowanego popytu, natomiast udział renegocjacji i przedłużeń wyniósł 36,. Najwięcej powierzchni biurowej wynajęto w strefach Południowej Górnej i Obrzeżach Centrum, gdzie wolumen transakcji wyniósł odpowiednio 62 5 m 2 oraz 27 2 m 2. Wśród umów zawartych w omawianym okresie można wymienić: BNP Paribas w Trinity Park (11 m 2, renegocjacja), Play w Marynarska BP (9 5 m 2, renegocjacja i ekspansja), a także Schneider w Parku Rozwoju (6 97 m 2, pre-let). Miasta regionalne popyt na powierzchnię biurową odnotowany w trzech pierwszych miesiącach 213 r. oscylował wokół 97 m 2. Na rynku dominowały nowe umowy, których udział wyniósł 56%, podczas gdy renegocjacje i przedłużenia stanowiły 12% całkowitego wolumenu. Najwyższa aktywność najemców została zarejestrowana w Krakowie i we Wrocławiu, gdzie wynajęto odpowiednio 25 2 m 2 oraz 24 3 m 2. Wśród transakcji zawartych w pierwszym kwartale 213 r. można wymienić Brown Brothers Harriman w Orange Office Park (pre-let, 4 7 m 2, Kraków), Geoban w Łużycka Office Center (renegocjacja, 2 8 m 2, Trójmiasto), UBS w Green Office (nowa umowa, 2 75 m 2, Kraków) oraz Deloitte (pre-let, 1 8 m 2, Ubiq Business Park, Poznań). 3 COLLIERS INTERNATIONAL

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213 POLSKA RYNEK BIUROWY UDZIAŁ RYNKÓW REGIONALNYCH W WOLUMENIE TRANSAKCJI I KW. 213 13% 2 7% 4% 2 26% Katowice Kraków Łódź Poznań Szczecin Trójmiasto Wrocław WYBRANE UMOWY NAJMU I KW. 213 DOSTĘPNA POWIERZCHNIA pierwszy kwartał 213 r. był kontynuacją trendu wzrostowego obserwowanego w całym ubiegłym roku. Na koniec marca współczynnik powierzchni niewynajętej dla Warszawy wyniósł 9,8%. Poziom pustostanów w strefach centralnych zwiększył się do 9,6%, natomiast dla obszaru poza Centrum oscylował wokół 1. Miasta regionalne najniższy współczynnik pustostanów zarejestrowano w Krakowie, gdzie niewynajęte pozostało jedynie 3,6% istniejących zasobów biurowych. Największe wzrosty wskaźnika zostały zanotowane w Trójmieście, Lublinie oraz Poznaniu. CZYNSZE - stawki bazowe czynszu za powierzchnię biurową w centrum pozostały stabilne i kształtowały się na poziomie 22,2 EUR/m²/miesiąc. Lokalizacje poza centrum oferowały powierzchnię biurową w przedziale od 12 do 17 EUR/m 2 /miesiąc. Miasta regionalne stawki wywoławcze czynszu na rynkach regionalnych wahały się od 11 do 16 EUR/m 2 /miesiąc. Niewielka tendencja spadkowa została odnotowana na wrocławskim rynku biurowym. NAJEMCA POWIERZCHNIA (m 2 ) BUDYNEK PROGNOZY Na koniec pierwszego kwartału w budowie znajdowało się 97 m 2. Schneider Geoban Pre-let: 6 97 Renegocjacja: 2 81 Park Rozwoju Łużycka Office Park Trójmiasto Nadchodzące kwartały nadal będą charakteryzowały się wysoką aktywnością deweloperską. Według prognoz nowa podaż, która trafi na rynek do końca bieżącego roku, wyniesie około 45 m 2. Popyt na powierzchnię biurową będzie kształtował się na stabilnym poziomie. Medicover Polski Bank Przedsiębiorczości Renegocjacja: 1 4 Renegocjacja: 1 34 Atrium Centrum Horizon Plaza Stawki czynszu za powierzchnię biurową pozostaną na niezmienionym poziomie. W przypadku wybranych rynków regionalnych, takich jak Kraków czy Katowice, obniżenie wskaźnika pustostanów może przełożyć się na wzrost stawek wywoławczych. Espirito Renegocjacja: 1 12 Lumen Rule Financial Nowa umowa: 89 Okrąglak Poznań Arcadis Nowa umowa: 67 Długosza Business Park Wrocław PRZECIĘTNE STAWKI CZYNSZU MIASTO MIN. (EUR/m 2 ) MAX. (EUR/m 2 ) : COB : poza COB 17, 27, 12, 17, Kraków 13, 15, Wrocław 11, 15, Trójmiasto 12,75 15, Poznań 13, 16, Katowice 11, 13,5 Łódź 11, 13, Szczecin 1,5 14, 4 COLLIERS INTERNATIONAL

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213 POLSKA RYNEK MAGAZYNOWY Rynek magazynowy PODSTAWOWE DANE (I kw. 213) Podaż 7 485 82 m 2 Popyt 351 332 m 2 Współczynnik wolnych powierzchni 1,2% CAŁKOWITA m 2 2 1 8 1 6 1 4 1 2 1 8 6 4 2 CAŁKOWITY POPYT m 2 12 1 8 6 4 2 ZARYS OGÓLNY Całkowita podaż nowoczesnych powierzchni magazynowych w Polsce na koniec I kwartału 213 r. osiągnęła poziom ponad 7,48 mln m 2. W budowie znajdowało się natomiast ok. 24,6 tys. m 2, z których blisko 7 zostało już wynajęte. W pierwszych trzech miesiącach roku do użytku zostało oddanych 128,1 tys. m 2 nowoczesnych powierzchni magazynowych. Jest to wynik niższy w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego, kiedy to nowa podaż wyniosła ponad 194 tys. m 2. Wolumen transakcji osiągnął poziom nieco ponad 351,3 tys. m 2, co dało wynik słabszy niż w ostatnim kwartale 212 roku, kiedy to wynajęto ok. 475 tys. m 2. Na ogół transakcji złożyły się w porównywalnym stopniu nowe umowy (51%) oraz renegocjacje (49%). Współczynnik powierzchni niewynajętych wzrósł w stosunku do ostatniego kwartału 212 roku i wyniósł 1,2%. Było to wynikiem wzrostu podaży oraz spadku aktywności najemców. W stosunku do poprzedniego kwartału czynsze za powierzchnie magazynowe nie uległy znaczącej zmianie, jednak w regionach, w których współczynnik powierzchni niewynajętych obniżył się, możemy obserwować niewielką tendencję wzrostową. całkowita podaż nowoczesnych powierzchni magazynowych w trzech warszawskich strefach na koniec I kwartału 213 pozostała na niezmienionym poziomie 2,6 mln m². Obecnie w trakcie budowy znajduje się sześć obiektów o łącznej powierzchni około 55,8 tys. m², z czego 63% zostało już wynajęte. Polska Centralna zasoby powierzchni magazynowych w I kwartale pozostały na poziomie z końca 212 r., 1 mln m². W fazie budowy jest obecnie 19,5 tys. m² w ramach rozbudowy kompleksu Tulipan Park Stryków. Poznań I kwartał 213 r. nie przyniósł zmian w zasobach powierzchni magazynowych w rejonie Poznania. Istniejąca podaż pozostała na poziomie ok. 9,5 tys. m². Aktualnie w budowie znajduje się 28,5 tys. m², z czego prawie połowa jest już wynajęta. Górny Śląsk niezmiennie pozostaje drugim po Warszawie rynkiem magazynowym w Polsce. Całkowita podaż nowoczesnych powierzchni magazynowych na koniec I kwartału wzrosła o 46,5 tys.m² i ukształtowała się na poziomie 1,4 mln m². W budowie znajduje się obecnie 35,1 tys. m² w ramach 3 projektów. Kraków nadal pozostaje jednym z trzech najmniejszych rynków magazynowych w Polsce. Istniejąca podaż na koniec marca 213 r. wyniosła niewiele ponad 149,5 tys. m². Wrocław całkowita podaż powierzchni magazynowych zwiększyła się w I kwartale 213 r. o 44,3 tys. m² i wyniosła ponad 765,5 tys. m². W budowie znajdują się trzy obiekty magazynowe o łącznej powierzchni przekraczającej 35,3 tys. m². Gdańsk całkowite zasoby powierzchni magazynowych na koniec I kwartału 213 r. zwiększyły się o 14 tys. m² (w ramach Pomorskiego Centrum Logistycznego) i wyniosły 187,3 tys. m². Toruń podaż powierzchni magazynowych w porównaniu zarówno do poprzedniego kwartału, jak i do całego roku 212, nie uległa zmianie i wynosi obecnie ok. 96,2 tys. m². Szczecin pod względem podaży nowoczesnych powierzchni magazynowych pozostaje niezmiennie najmniejszym rynkiem w Polsce. Całkowite zasoby na koniec I kwartału wyniosły podobnie jak na koniec roku 212 niespełna 42 tys. m². W budowie znajduje się obecnie 6,9 tys. m² w ramach pierwszego etapu inwestycji North-West Logistic Park. 5 COLLIERS INTERNATIONAL

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213 POLSKA RYNEK MAGAZYNOWY WYBRANE TRANSAKCJE NAJMU NAJEMCA Dirks Consumer Logistics Electrolux Poland 17 264 POW. (m 2 ) BUDYNEK 2 SKALSKI-Logistic Park Millennium Park Pruszków I Spedimex 16 89 Panattoni Park Stryków Henkel 14 698 Panattoni Park Poznan II Stalgast 13 231 Prologis Park Warsaw II No Limit 13 Pruszkowskie Centrum Dystrybucyjne Volkswagen 11 85 Prologis Park Poznań II Hutchinson 9 3 Panattoni Park Łódź East Cursor 7 1 Good Point Puławska Sanico 6 838 City Point WSPÓŁCZYNNIK DOSTĘPNYCH POWIERZCHNI 2 2 1 1 IV kw. 212 I kw. 213 EFEKTYWNE STAWKI CZYNSZU (EUR/m²) REGION MIN. (EUR/m²) MAX. (EUR/m²) I 3,8 5, II 1,9 2,8 III 2,1 2,5 Polska Centralna 2, 3,1 Poznań 2,6 3,1 Górny Śląsk 2,85 3,4 Kraków 3,5 4,5 Wrocław 2,8 3,25 Gdańsk 3, 3,55 Toruń 2,5 2,9 Szczecin 2,7 3,3 POPYT w I kwartale 213 r. trzy warszawskie strefy okazały się najbardziej aktywnym rynkiem pod względem wolumenu transakcji. Podpisano 38 umów najmu na łączną powierzchnię 15,2 tys. m². Najwięcej, bo blisko 67% powierzchni wynajętej w Warszawie, znajdowało się w strefie II, natomiast najmniej w strefie III (7%). 61% wolumenu transakcji stanowiły renegocjacje, natomiast blisko 39% przypadło na nowe umowy. Polska Centralna porównywalnie do poprzedniego kwartału, w ciągu pierwszych trzech miesięcy 213 r. w tym regionie wynajętych zostało nieco ponad 31,5 tys. m², co stanowi 9% wolumenu transakcji dla całej Polski. Udział nowych umów najmu wyniósł 47% wszystkich transakcji, natomiast renegocjacji 53%. Poznań w porównaniu do IV kwartału 212 r. wolumen transakcji dla Poznania nieznacznie się zmniejszył i osiągnął poziom 42,4 tys. m², które zostały wynajęte w ramach sześciu transakcji. W omawianym okresie, w Poznaniu dominowały nowe umowy, które stanowiły 6 ogółu transakcji. GórnyŚląsk w I kwartale roku wynajęto łącznie ponad 57,7 tys. m². Wśród umów dominowały renegocjacje, stanowiące 58% ogółu. Pod względem wolumenu transakcji Górny Śląsk znalazł się na drugim miejscu po Warszawie. Kraków I kwartał 213 r. pod względem wolumenu transakcji zamknął się na poziomie 3,4 tys. m² w ramach jednej nowej umowy. Wrocław podpisano 9 umów najmu na łączną powierzchnię ponad 55,2 tys. m². Podobnie jak w Poznaniu, dominowały nowe umowy (71%). Transakcje przeprowadzone we Wrocławiu stanowiły 16% aktywności najemców w kraju. Gdańsk w I kwartale 213 r. zawarte zostały dwie nowe umowy najmu na łączną powierzchnię 8,8 tys. m², co stanowiło 2% wolumenu transakcji w kraju. Toruń w ciągu trzech pierwszych miesięcy bieżącego roku nie odnotowano żadnej aktywności najemców. Szczecin w I kwartale 213 r. zawarta została jedna nowa umowa najmu na łączną powierzchnię 2,1 tys. m². DOSTĘPNE POWIERZCHNIE W I kwartale współczynnik powierzchni niewynajętych w Polsce nieznacznie wzrósł w porównaniu do stanu z końca roku 212 i osiągnął poziom 1,2%. współczynnik wolnych powierzchni w stosunku do IV kwartału 212 roku zwiększył się z 11,7% do 14,2%. Dla poszczególnych stref kształtował się odpowiednio na poziomie: 15,1% (strefa I), 15,6% (strefa II), 6,9% (strefa III). Największą zmianę zaobserwowano w strefie II, gdzie współczynnik ten wzrósł o ponad 4 punkty procentowe. Miasta regionalne najniższy współczynnik powierzchni niewynajętych odnotowany został w Poznaniu (2,3%), na Górnym Śląsku (4,7%) i we Wrocławiu (5,2%), najwyższy natomiast w Szczecinie (19,6%) i Centralnej Polsce (17,). STAWKI CZYNSZU Czynsze w I kwartale roku utrzymały się na niezmienionym poziomie na większości rynków. Niewielka tendencja wzrostowa została zaobserwowana jedynie w regionach, w których współczynnik powierzchni niewynajętych obniżył się w stosunku do końca roku 212. PROGNOZY Obecnie w budowie znajduje się blisko 24,6 tys. m² powierzchni magazynowych. Warto zauważyć, że blisko 7 powierzchni w tych obiektach zostało już wynajęte. W związku z powyższym możemy spodziewać się stopniowego spadku współczynnika powierzchni niewynajętych. Szacuje się, że w kolejnym kwartale popyt na większości rynków będzie utrzymywał się na stabilnym poziomie. Prognozuje się wzrost zainteresowania nowymi rynkami, takimi jak Szczecin, Białystok czy Rzeszów. Możemy oczekiwać, że zainteresowanie operatorów logistycznych mniejszymi terminalami przeładunkowymi typu cross-dock będzie nadal wzrastać, co jest związane z rozwojem sektora 3PL, czyli tzw. logistyki firm trzecich. W związku z malejącym współczynnikiem powierzchni niewynajętych czynsze na wybranych rynkach mogą wykazywać niewielką tendencję wzrostową. 6 COLLIERS INTERNATIONAL

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213 POLSKA RYNEK HANDLOWY W UJĘCIU ROCZNYM ORAZ CAŁKOWITA m² mln m² 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, WYBRANE TRANSAKCJE NAJMU / OTWARCIA W I KWARTALE 213 NAJEMCA Peek & Cloppenburg WSPÓŁCZYNNIK PUSTOSTANÓW W NAJWIĘKSZYCH POLSKICH AGLOMERACJACH 4% 3% 2% 1% WSPÓŁCZYNNIK PUSTOSTANÓW W MIASTACH REGIONALNYCH (2-4 TYS. MIESZKAŃCÓW) 8% 7% 6% 4% 3% 2% 1% Roczna podaż POW. (m²) LOKALIZACJA 3 8 TK Maxx 2 456 Sports Direct 2 35 Galeria Katowicka, Katowice Poznań City Center, Poznań Europa Centralna, Gliwice Reserved 2 3 Atrium Biała, Białystok Louis Vuitton 27 Całkowita podaż Dom Mody vitkac, 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Rynek Handlowy ZARYS OGÓLNY W I kwartale 213 r. do użytku oddano ponad 11 m² nowoczesnej powierzchni handlowej, tym samym całkowita podaż w Polsce osiągnęła 9,29 mln m². Współczynnik pustostanów w największych aglomeracjach utrzymuje się na relatywnie stabilnym poziomie, nie przekraczając. Na koniec I kwartału 213 roku całkowita podaż nowoczesnej powierzchni handlowej w Polsce wyniosła ok. 9,29 mln m 2. W minionym kwartale do użytku oddano cztery nowe centra handlowe o łącznej powierzchni ponad 11 m², z których trzy zlokalizowane są w największych aglomeracjach. Największym oddanym do użytku centrum handlowym jest Europa Centralna w Gliwicach, która oferuje łącznie 67 m² najmu w ramach galerii handlowej (27 m²) oraz parku handlowego (4 m²). W Warszawie ukończono trzecie w aglomeracji centrum wyprzedażowe - Factory Annopol (19 7 m²), a w Poznaniu śródmiejską Galerię MM. Poza największymi rynkami, do użytku została oddana Galeria Veneda w Łomży (16 2 m²). POPYT W I kwartale 213 r. na polskim rynku pojawiło się kilka nowych marek, m.in. salon Hollister (amerykańskiej sieci Abercrombie & Fitch) otwarty w Galerii Mokotów w Warszawie. Jest to pierwszy sklep marki w Europie Środkowo-Wschodniej. 1 marca zadebiutowała również nowa marka w portfelu Grupy LPP - Sinsay, otwierając równocześnie 5 salonów w różnych lokalizacjach. Wejściem na polski rynek zainteresowane są również nowe marki, m.in. Louis Vuitton, którego pierwszy salon ma pojawić się w czerwcu w warszawskim Domu Mody vitkac. DOSTĘPNE POWIERZCHNIE Współczynnik powierzchni niewynajętej w głównych polskich aglomeracjach utrzymuje się na poziomie poniżej, najniższą wartość odnotowując niezmiennie na rynku szczecińskim. W miastach regionalnych o liczbie mieszkańców między 2-4 tys. współczynnik pustostanów kształtuje się na bardziej zróżnicowanym poziomie, wahając się od 1% do 7,6%. Najmniej dostępnej powierzchni znajduje się w Lublinie i Częstochowie, gdzie współczynnik pustostanów jest mniejszy od 2%. Na trzech rynkach - w Kielcach, Toruniu i Radomiu - współczynnik powierzchni niewynajętej przekroczył. PROGNOZY Szacuje się, że w nadchodzących trzech kwartałach 213 r. podaż nowoczesnej powierzchni handlowej w Polsce zwiększy się o ponad 5 m², z czego większość zostanie oddana do użytku w głównych aglomeracjach miejskich w dużych obiektach handlowych (m.in. Poznań City Center w Poznaniu, Galeria Katowicka w Katowicach, Galeria Bronowice w Krakowie, czy rozbudowane CH Wzgórze w Gdyni). Ze względu na wysoki poziom planowanej nowej podaży na wybranych największych rynkach spodziewany jest wzrost współczynnika pustostanów. 7 COLLIERS INTERNATIONAL

PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 213 POLSKA PODSTAWOWE DEFINICJE 522 biur w 62 krajach na 6 kontynentach Stany Zjednoczone: 125 Kanada: 38 Ameryka Łacińska: 18 Azja Pacyfik: 214 EMEA: 117 Roczny przychód w wysokości 1,8 mld USD Zarządzanie 116 mln m 2 Ponad 12 3 pracowników KONTAKT: Dział Doradztwa i Badań Rynku Agnieszka Winkler Senior Analyst Tel. +48 22 331 78 18 Email: agnieszka.winkler@colliers.com COLLIERS INTERNATIONAL POLSKA Pl. Piłsudskiego 3-78 Tel. + 48 22 331 78 www.colliers.com Niniejsze opracowanie nie wyczerpuje wszystkich istotnych zagadnień oraz aspektów, które odnoszą się do jego przedmiotu. Intencją niniejszego opracowania nie jest udzielenie porady prawej lub innej porady. PODSTAWOWE DEFINICJE Najwyższy czynsz bazowy (transakcyjny): odpowiada najwyższemu, wolnorynkowemu poziomowi czynszów, którego można się spodziewać w przypadku najmu powierzchni o standardowej wielkości, najlepszej jakości i specyfikacji, w najatrakcyjniejszej lokalizacji na rynku w momencie przeprowadzania analizy. Powinien odzwierciedlać poziom czynszów, na jakim zawierane są porównywalne transakcje w danym okresie, choć nie musi być (z nimi) identyczny, szczególnie jeśli liczba zawieranych umów jest ograniczona lub w jej skład wchodzą bardzo specyficzne i mało reprezentatywne umowy najmu. Jeśli w danym okresie na rynku nie doszło do zawarcia odpowiednich transakcji, podana liczba będzie wielkością szacunkową, przyjmowaną w oparciu o ekspercką ocenę warunków rynkowych, przy zachowaniu kryteriów dotyczących wielkości i standardu wynajmowanej powierzchni. Najwyższy efektywny czynsz: to najwyższa na rynku stawka czynszu płacona finalnie przez najemcę, uzyskana w wyniku odjęcia od najwyższego czynszu bazowego wartości okresu zwolnień czynszowych i/lub kontrybucji finansowych przeznaczonych na aranżację powierzchni, oferowanych w momencie przeprowadzania analizy. Średni czynsz bazowy/transakcyjny: przeciętny czynsz możliwy do uzyskania na rynku za moduł standardowej wielkości o parametrach odpowiadających oczekiwaniom rynkowym, wyznaczany w oparciu o stawki wywoławcze dla obiektów komercyjnych spełniających kryteria nowoczesnych powierzchni biurowych, magazynowych lub handlowych w poszczególnych lokalizacjach, w momencie przeprowadzania analizy. Całkowita podaż: odnosi się do powierzchni wynajmowalnej brutto we wszystkich budynkach, spełniającej wymogi dotyczące nowoczesnej powierzchni biurowej, magazynowej lub handlowej. Powierzchnia w aktywnej budowie: określa powierzchnię pod wynajem brutto dostępną w nowo powstających albo w istniejących budynkach, w których w momencie przeprowadzania badania trwały istotne prace remontowe lub renowacyjne. Powierzchnia w nieaktywnej budowie: określa powierzchnię pod wynajem brutto oferowaną w nieruchomości, której budowa lub remont/renowacja zostały rozpoczęte, jednak prace budowlane wstrzymano na okres 3 miesięcy lub dłuższy. Powierzchnia wolna: odnosi się do niewynajętej i aktywnie oferowanej na rynku w momencie przeprowadzania badania powierzchni pod wynajem brutto w istniejących budynkach uwzględnionych w całkowitej podaży. Powierzchnia powinna być niezwłocznie dostępna dla potencjalnego najemcy. Całkowita aktywność rynkowa (popyt): suma powierzchni brutto, która została sprzedana bądź wynajęta w analizowanym okresie; może być sklasyfikowana jako transakcja typu: przednajem (przed rozpoczęciem budowy), przednajem (przed ukończeniem budowy), nowy najem, ekspansja, odnowienie umowy/renegocjacja, podnajem oraz leasing zwrotny. BADANIA RYNKU Dział Badań i Doradztwa to grupa specjalistów działających w ramach Colliers International, lidera na rynku nieruchomości komercyjnych oferującego profesjonalne doradztwo oraz szeroki wachlarz usług specjalistycznych na rynku nieruchomości komercyjnych. Analitycy Colliers dostarczają klientom kompleksowego wsparcia w podejmowaniu decyzji biznesowych, począwszy od zbierania danych po przygotowywanie złożonych analiz rynkowych. Regularnie zbierane i aktualizowane dane rynkowe umożliwiają przygotowanie wszechstronnych analiz z uwzględnieniem podaży, popytu, poziomu absorpcji, stawek oraz danych transakcyjnych na rynkach kapitałowych, powierzchni biurowych, magazynowych oraz handlowych. W przypadku większości krajów europejskich definicje dotyczące rynku biurowego są zgodne z ustaleniami przyjętymi przez forum analityków rynków Europy Środkowo-Wschodniej (CEE Research Forum), którego jednym z założycieli jest firma Colliers. Forum zostało powołane w celu zapewnienia spójnej metodologii, zwiększenia przejrzystości i rzetelności przygotowywanych analiz rynku nieruchomości w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. 8 www.colliers.com COLLIERS INTERNATIONAL

www.colliers.pl Accelerating success.