POLSKA PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ Accelerating success.

Transkrypt

1 POLSKA PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 Accelerating success.

2 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA GOSPODARKA GŁÓWNE WSKAŹNIKI EKONOMICZNE PKB 3,5% Bezrobocie 13,3% Inflacja 4,1% Źródło: GUS PKB (%) Źródło: GUS, Ministerstwo Finansów BEZROBOCIE % Źródło: GUS, Ministerstwo Finansów INFLACJA (%) 5 Gospodarka ZARYS OGÓLNY Według danych Ministerstwa Gospodarki produkt krajowy brutto w I kwartale 212r. utrzymywał się na poziomie około 3,5% (wobec 4,3% w IV kwartale 211r.). Eksperci IBnGR prognozują, że w I połowie roku nastąpi poprawa koniunktury, natomiast w drugiej połowie możemy spodziewać się pewnego osłabienia gospodarki. Na koniec lutego 212r. zanotowano wzrost dynamiki produkcji przemysłowej i budowlano-montażowej. W porównaniu do analogicznego miesiąca ubiegłego roku wyniósł on odpowiednio 4,6 % i 12%. Poziom inflacji w I kwartale 212r. utrzymywał się na wysokim poziomie i wyniósł 4,1% (znacząco powyżej celu inflacyjnego RPP). W ciągu ostatnich trzech miesięcy Rada Polityki Pieniężnej utrzymała podstawowe stopy procentowe na niezmienionym poziomie. Eksperci podkreślają, że największy wpływ na kształtowanie się poziomu inflacji miały ceny dóbr i usług związanych z mieszkaniem i transportem. Stopa bezrobocia w pierwszych trzech miesiącach 212r. wzrosła w stosunku do ostatniego kwartału 211r. Według GUS osiągnęła poziom około 13,3% i była wyższa o,2 pkt w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku. Głównymi czynnikami wpływającymi na spadek poziomu zatrudnienia było spowolnienie gospodarcze oraz niepewna sytuacja ekonomiczna. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw na koniec marca wyniosło 377,66 PLN, co stanowi wzrost o 3,8% w porównaniu do analogicznego okresu poprzedniego roku. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w pierwszych miesiącach roku zanotowano wzrost eksportu i importu odpowiednio o 14,1% oraz 12,8% r/r. Niemcy pozostają głównym partnerem handlowych Polski a ich udział wynosi powyżej 2%. PROGNOZY Osłabienie koniunktury na świecie oraz niestabilna sytuacja ekonomiczna w strefie Euro mogą negatywnie wpłynąć na sytuację gospodarczą Polski. Tempo wzrostu PKB w kolejnych kwartałach będzie utrzymywało tendencję spadkową. Zgodnie z przewidywaniami Międzynarodowego Funduszu Walutowego tempo wzrostu gospodarczego w 212r. będzie na poziomie 2,6%. Eksperci IBnGR prognozują, że wskaźnik inflacji w najbliższych miesiącach pozostanie na poziomie około 4,%, natomiast w drugiej połowie roku poziom inflacji obniży się. Analitycy przewidują, że ze względu na nadchodzące mistrzostwa EURO 212, stopa bezrobocia w najbliższych miesiącach powinna się obniżyć. Według założeń rządu zapisanych w projekcie budżetu na 212r. bezrobocie na koniec roku wyniesie około 12,3%. Ministerstwo Gospodarki przewiduje, że napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych utrzyma się na zbliżonym do wyników z 211r. poziomie i przekroczy 1 mld EUR Źródło: GUS, Ministerstwo Finansów 2 COLLIERS INTERNATIONAL

3 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA RYNEK BIUROWY TRENDY 212 GŁÓWNE WSKAŹNIKI PUSTOSTANY MIASTO (m 2 ) (%) Warszawa ,3 Kraków ,7 Wrocław , Trójmiasto ,5 Poznań ,7 Łódź ,7 Katowice ,2 STRUKTURA U W WARSZAWIE 32% 4% 4% Nowe umowy Przedłużenia i renegocjacje Ekspansje Własny użytek W WARSZAWIE (tys. m 2 ) CZYNSZE PUSTOSTANY 6% Rynek biurowy ZARYS OGÓLNY W I kwartale 212r. całkowite zasoby nowoczesnej powierzchni biurowej w Polsce zwiększyły się o 7 m 2. Prawie 7% nowej powierzchni trafiło na rynek warszawski, natomiast podaż w większości miast regionalnych pozostała bez zmian. Najemcy wykazywali stabilny popyt na powierzchnię biurową, który w I kwartale br. osiągnął poziom blisko 23 m 2. Umowy typu pre-lease nadal stanowiły znaczący udział w całkowitym wolumenie transakcji, zarówno w Warszawie jak i rynkach regionalnych. Wysoka aktywność najemców przełożyła się na dalszy spadek wskaźnika pustostanów w Poznaniu, Trójmieście i Katowicach. Warszawa w I kwartale br. do użytku oddano sześć projektów, które łącznie dostarczyły na rynek 47 8 m 2. W rezultacie, całkowita podaż powierzchni biurowej w Warszawie wyniosła 3,64 mln m 2. Aktywność deweloperska koncentrowała się głównie w strefach poza Centrum, gdzie ukończono 75% nowej powierzchni. Wśród zrealizowanych projektów można wymienić: II fazę Mokotów Nova (15 m 2 ), II fazę Airtech Business Park (8 9 m 2 ) oraz siedzibę Jeronimo Martins (5 m 2 ). Miasta regionalne w ciągu pierwszych trzech miesięcy 212r. miasta regionalne odnotowały niewielki wzrost podaży. Do użytku oddano 22 m 2 nowych biur, co oznacza podobny wynik do analogicznego okresu 211r. Połowa tej powierzchni trafiła na rynek wrocławski, gdzie ukończono pierwszy budynek kompleksu Green Towers oferujący na wynajem ponad 11 m 2. Drugim co do wielkości projektem był Mix Jasnogórska, który zasilił krakowski rynek biurowy o 7 6 m 2. Warszawa całkowity wolumen transakcji zarejestrowany w I kwartale 212r. wyniósł 125 m 2. Mimo że popyt na powierzchnię biurową był nieznacznie niższy w porównaniu z poprzednim kwartałem, to nadal utrzymywał się na stabilnym poziomie. Przeważająca większość najemców wybierała biura w lokalizacjach poza Centrum, którym przypadł ponad 7% udział w popycie. Najwyższą aktywność odnotowano w strefach: Południowej Górnej (35%), Południowej Zachodniej (22%) oraz na Obrzeżach Centrum (15,4%). Udział umów pre-lease w całkowitym wolumenie wzrósł do 22% (wobec 12% w 4 kwartale 211r.), głównie za sprawą transakcji zawartej przez Grupę ING w projekcie Plac Unii na 12 m 2. Miasta regionalne I kwartał br. charakteryzował się wyjątkowo wysoką aktywnością na rynkach regionalnych. Łączny wolumen transakcji wyniósł ponad 1 m 2, z czego 67% przypadło na rynek trójmiejski i krakowski. Dobre wyniki odnotował również Wrocław, gdzie wynajęto blisko 12 m 2 powierzchni biurowej. Umowy typu pre-lease stanowiły aż 43% zarejestrowanego popytu. Na podpisanie umów w projektach będących w budowie decydowały się głównie firmy poszukujące dużych powierzchni. W omawianym okresie zawarto kilka spektakularnych transakcji, wśród których można wymienić najem 18 8 m 2 przez BPH w Euro Office Park w Gdańsku oraz 8 4 m 2 zajęte przez Delphi w Enterprise Park w Krakowie COLLIERS INTERNATIONAL

4 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA RYNEK BIUROWY UDZIAŁ GŁÓWNYCH RYNKÓW REGIONALNYCH W POPYCIE 36% 11% 2% 9% 31% WOLNA POWIERZCHNIA Warszawa na koniec I kwartału 212r. wskaźnik pustostanów dla całej Warszawy ukształtował się na poziomie 7,3%. Wolnej powierzchni przybyło zarówno w Centralnym Obszarze Biznesu (COB), gdzie współczynnik wzrósł do 7,4%, jak i lokalizacjach poza Centrum, gdzie pustostany wyniosły 7,2%. Miasta regionalne w omawianym okresie spadek wskaźnika pustostanów zarejestrowały prawie wszystkie główne rynki regionalne. Wyjątkiem był Kraków, który odnotował wzrost współczynnika pustostanów do 9,7%. Główną przyczyną tego wzrostu było dostarczenie na rynek dwóch obiektów, które do końca pierwszego kwartału pozostały niewynajęte. WYBRANE TRANSAKCJE NAJMU I KWARTAŁ 212 NAJEMCA BPH Grupa ING Meritum Bank Société Général Tieto Element 14 Zuno Bank 6% POWIERZCHNIA (m 2 ) Pre-lease: 18 8 Pre-lease: 12 1 Pre-lease: 5 8 Renegocjacja: 4 1 Ekspansja: 3 8 5% Katowice Kraków Łódź Poznań Trójmiasto Wrocław Pozostałe Nowa umowa: 1 64 Nowa umowa: 1 BUDYNEK Euro Office Park Trójmiasto Plac Unii Warszawa Oliva Business Park Trójmiasto Saski Point Warszawa Aquarius Business House Wrocław Quattro Business Park Kraków Forum 76 Łódź STAWKI CZYNSZU Warszawa czynsze za powierzchnię biurową utrzymały się na niezmienionym poziomie. Najemcy szukający biur w COB mogli spodziewać się stawek rzędu 16,5 27,5 /m 2 /miesiąc. Lokalizacje poza COB oferowały powierzchnię biurową od 12 /m 2 / miesiąc do 16 /m 2 /miesiąc. Miasta regionalne sytuacja na rynkach regionalnych pozostała stabilna, a przeciętne stawki wywoławcze kształtowały się, podobnie jak w 211r., na poziomie między 12 /m 2 /miesiąc a 15,5 /m 2 /miesiąc. PROGNOZY W II kwartale 212r. rynek warszawski będzie charakteryzował się podobną dynamiką podaży, co w pierwszych miesiącach roku. W przypadku miast regionalnych aktywność deweloperska przyspieszy, choć największych przyrostów podaży możemy oczekiwać dopiero w drugiej połowie roku. W nadchodzącym kwartale popyt na powierzchnię biurową w Warszawie powinien utrzymać się na stabilnym poziomie, podczas gdy rynki regionalne mogą odnotować nieco słabsze wyniki. Wskaźnik pustostanów w Warszawie powinien utrzymać się na stabilnym poziomie. Niektóre rynki regionalne, z uwagi na stosunkowo wysoką nową podaż, mogą odnotować wzrost ilości wolnej powierzchni. W II kwartale br. czynsze wywoławcze za powierzchnię biurową pozostaną stabilne. Storck Ekspansja: 916 Crown Point Warszawa PRZECIĘTNE STAWKI CZYNSZU MIASTO MIN. (EUR/m 2 ) MAX. (EUR/m 2 ) Warszawa: centrum Warszawa: poza centrum 16,5 27,5 12, 16, Kraków 12, 14,5 Wrocław 12, 15,75 Trójmiasto 12,75 15, Poznań 13,5 15,5 Katowice 11, 13,5 Łódź 1,5 12,5 4 COLLIERS INTERNATIONAL

5 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA RYNEK MAGAZYNOWY TRENDY 212 POWIERZCHNI MAGAZYNOWYCH I KWARTAŁ CZYNSZE PUSTOSTANY Rynek magazynowy ZARYS OGÓLNY W 1 kwartale 212r. do użytku zostało oddanych ponad 194 tys. m² nowoczesnej powierzchni magazynowej. W stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego nowa podaż zwiększyła się prawie sześciokrotnie. Obecne całkowite zasoby powierzchni magazynowych w Polsce szacowane są na ponad 7 mln m². W budowie znajduje się natomiast ponad 23 tys. m² nowoczesnej powierzchni magazynowej. Na uwagę zasługuje fakt, że ponad 7% tej powierzchni jest już wynajęta. W pierwszych trzech miesiącach roku wolumen transakcji osiągnął poziom ponad 394,6 tys. m², co stanowi nieznaczny spadek w stosunku do analogicznego okresu roku 211. Nowe umowy stanowiły 65,9% ogółu transakcji, natomiast ekspansje i renegocjacje odpowiednio 3,6% i 3,5% Współczynnik powierzchni niewynajętej obniżył się o ponad 4 p.p. w stosunku do analogicznego okresu 211r. i o blisko,4 p.p. w porównaniu do poprzedniego kwartału. Czynsze za powierzchnie magazynowe nie uległy zmianie w stosunku do poprzedniego kwartału, jednakże w regionach, w których współczynnik powierzchni niewynajętej spada możemy obserwować niewielką tendencję wzrostową. Warszawa całkowita podaż powierzchni magazynowych w trzech warszawskich strefach na koniec I kwartału 212 zbliżyła się do 2,54 mln m². Obecnie w trakcie budowy znajduje się około 8 tys. m², z czego 73% jest już wynajęte. Polska Centralna zasoby powierzchni magazynowych w I kwartale powiększyły się zaledwie o 9,6 tys. m² i wyniosły blisko 96 tys. m². Do użytku został oddany jeden obiekt w Łódź Logistic Centre należący do firmy Goodman. W fazie budowy jest obecnie 12,5 tys. m² powierzchni magazynowej. Poznań biorąc pod uwagę zasoby powierzchni magazynowych, I kwartał 212r. nie przyniósł znaczącej zmiany. Do użytku zostało oddanych prawie 36 tys. m² w ramach trzech obiektów, największy z nich to projekt BTS dla firmy Amica 3 tys. m². Tym samym istniejąca podaż przekroczyła poziom 882 tys. m². Aktualnie w budowie znajduje się blisko 28 tys. m², z czego 66% jest już wynajęta. Górny Śląsk pozostaje drugim po Warszawie rynkiem nieruchomości magazynowych w Polsce. Obecna podaż wynosi blisko 1,35 mln m². W I kwartale roku do użytku został oddany jeden budynek o powierzchni prawie 15 tys. m² w ramach projektu Alliance Silesia Logistics Center firmy Menard Doswell & Co. Kraków chociaż podaż nowoczesnej powierzchni magazynowej w ostatnim roku znacząco się zwiększyła, Kraków nadal pozostaje jednym z najmniejszych rynków magazynowych w Polsce. Istniejąca podaż na koniec I kwartału 212r. wyniosła około 115 tys. m². W budowie znajdują się obecnie dwa budynki o łącznej powierzchni blisko 19 tys. m², z czego 5% jest już wynajęte. Wrocław całkowita podaż powierzchni magazynowych to prawie 697 tys. m². Do użytku zostały oddane dwa obiekty BTS, wybudowane przez firmę Goodman o łącznej powierzchni ponad 35 tys. m². Na koniec I kwartału w budowie znajdowało się 17 tys. m². Gdańsk całkowite zasoby powierzchni magazynowych na koniec I kwartału 212 wzrosły do poziomu 142 tys. m². Do użytku firma Panattoni oddała jeden obiekt o powierzchni 6,5 tys. m². Aktualnie w trakcie budowy znajduje się około 28 tys. m². z czego większość jest już wynajęta. Toruń podaż powierzchni magazynowej w porównaniu do poprzedniego kwartału nie uległa zmianie i wynosi 95,5 tys. m². Szczecin biorąc pod uwagę istniejącą podaż powierzchni magazynowych w Polsce, Szczecin jest najmniejszym rynkiem. Całkowite zasoby na koniec kwartału wynosiły blisko 42 tys. m². Inne miasta w 1 kwartale roku do użytku zostały oddane trzy projekty BTS o łącznej powierzchni ponad 76 tys. m², w tym dwa obiekty wybudowane przez Panattoni (Gorzów Wielkopolski, Radomsko) i jeden przez firmę Goodman (Krapkowice). 5 COLLIERS INTERNATIONAL

6 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA RYNEK MAGAZYNOWY WYBRANE TRANSAKCJE NAJMU NAJEMCA POW. (m 2 ) BUDYNEK Pilkington Automotive 3% 25% 2% 15% 1% 5% % 17,2% 11,8% REGION 35 WSPÓŁCZYNNIK WOLNYCH POWIERZCHNI 5,2% 6,3% 7,7% 5,5% 3,3% MIN. (EUR/m²) 19,8% MAX. (EUR/m²) Warszawa I 4, 5,5 Warszawa II 2,1 2,8 Warszawa III 2,1 2,5 Polska Centralna 2, 2,85 Poznań 2,35 2,85 Górny Śląsk 2,5 3,1 Kraków 3,5 4,5 Wrocław 2,5 3, Gdańsk 2,8 3,3 Szczecin 2,4 2,85 Panattoni BTS Tarnobrzeg DHL Prologis Park Dąbrowa ID Logistics PointPark Mszczonów Rhenus Prologis Park Szczecin Flexlink 12 2 Tulipan Park Poznań Media Expert 12 Panattoni Park Łódź East DSV Prologis Park Poznań II Raben 11 Panattoni Park Stryków Manuli Hydraulics Kompania Piwowarska 9 3 Panattoni Park Mysłowice 8 79 City Point Delta Plus 8 31 Prologis Park Sosnowiec Logwin 7 Prologis Park Janki DPD 7 Segro Industrial Park Wrocław EFEKTYWNE STAWKI CZYNSZU (EUR/m²) 27,% Warszawa w I kwartale 212r. wynajęto ponad 93,5 tys. m², co stanowiło blisko 24% wolumenu transakcji dla całej Polski. Najwięcej, bo 51%, wynajęto w warszawskiej strefie III. 52,6% ogółu transakcji stanowiły renegocjacje, natomiast 44,2% nowe umowy. Polska Centralna wolumen transakcji w I kwartale osiągnął poziom blisko 39 tys. m². Udział nowych umów najmu i renegocjacji był na poziomie 5% każdy. Poznań w porównaniu do IV kwartału 211r. wolumen transakcji dla Poznania zwiększył się w I kwartale bieżącego roku blisko dwukrotnie i osiągnął poziom ponad 61,5 tys. m². Nowe umowy stanowiły ponad 49% wolumenu transakcji, natomiast renegocjacje prawie 42%. Pod względem wielkości zawartych transakcji Poznań znajduje się na trzecim miejscu, po Warszawie i Śląsku. Górny Śląsk w I kwartale 212 roku zostało podpisanych 11 umów najmu na łączną powierzchnię ponad 88,2 tys. m². Dominowały nowe umowy, stanowiące 68,8% ogółu. Pod względem wolumenu transakcji Górny Śląsk znalazł się na drugim miejscu po Warszawie. Kraków I kwartał 212r. pod względem wolumenu transakcji zamknął się na zbliżonym poziomie do tego samego kresu roku 211. Podpisano dwie nowe umowy najmu na 4,4 tys. m 2. Wrocław podpisano siedem umów najmu na łączną powierzchnię ponad 32 tys. m². Podobnie jak na Górnym Śląsku, dominowały tu nowe umowy stanowiące ponad 88%. Gdańsk w I kwartale 212 zawarte zostały cztery nowe umowy najmu (w tym jedna umowa pre-lease) na łączną powierzchnię 2,5 tys. m², co stanowi około 25% wzrost w stosunku do poprzedniego kwartału. Warto również zwrócić uwagę, że stanowi to blisko 42,5% całkowitego wolumenu transakcji odnotowanego w 211r. w tym regionie. Toruń - w I kwartale roku w Toruniu nie odnotowano żadnej aktywności najemców. Szczecin w pierwszych trzech miesiącach roku na rynku szczecińskim odnotowano jedną umowę najmu na blisko 14 tys. m² nowoczesnej powierzchni magazynowej. DOSTĘPNE POWIERZCHNIE W I kwartale b.r. współczynnik powierzchni niewynajętej w Polsce obniżył się w stosunku do IV kwartału 211 o blisko,4 p.p. i wynosił 11,1%. Warszawa współczynnik wolnych powierzchni w I kwartale 212r. wykazywał tendencję wzrostową i wyniósł 17,2%. Dla poszczególnych stref kształtował się odpowiednio na poziomie: 12% (strefa I), 2,4% (strefa II), 1,1% (strefa III). Tendencja spadkowa odnotowana została w strefie III, natomiast niewielki wzrost w strefach I i II. Miasta regionalne najniższy współczynnik powierzchni niewynajętej odnotowany został w Gdańsku, na Górnym Śląsku i w Krakowie, najwyższy w Toruniu i Szczecinie. STAWKI CZYNSZU Czynsze w I kwartale roku utrzymywały się na niezmienionym poziomie na większości rynków. Niewielka tendencja wzrostowa obserwowana była jedynie w regionach, gdzie dostępność powierzchni była bardzo ograniczona. PROGNOZY Obecnie w budowie znajduje się ponad 23 tys. m² powierzchni magazynowych. Blisko 79% tej powierzchni jest planowana do oddania na 212r. Warto zauważyć, że ponad 73% budowanej powierzchni jest już wynajęta. W związku z powyższym możemy spodziewać się dalszego spadku współczynnika powierzchni niewynajętej. Szacuje się, że popyt na większości rynków będzie utrzymywał się na stabilnym poziomie. Można oczekiwać, że stawki czynszu w związku z malejącym współczynnikiem powierzchni niewynajętej będą wykazywały tendencję wzrostową na wybranych rynkach. 6 COLLIERS INTERNATIONAL

7 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA RYNEK HANDLOWY TRENDY 212 CZYNSZE PUSTOSTANY W UJĘCIU ROCZNYM ORAZ CAŁKOWITA m Roczna podaż Całkowita podaż GŁÓWNE OBIEKTY HANDLOWE UKOŃCZONE W I KWARTALE 212 MIASTO PROJEKT DEWELOPER mln m POW. (m²) Grudziądz Alfa Centrum JWK Invest 22 Rynek handlowy ZARYS OGÓLNY Rynek nieruchomości handlowych w Polsce w I kwartale 212 charakteryzował się dużym zainteresowaniem ze strony najemców oraz umiarkowanym przyrostem nowej podaży. W I kwartale roku do użytku oddano ok. 9 m² nowoczesnej powierzchni handlowej, w kilku mniejszych obiektach oraz w rozbudowach istniejących centrów handlowych. Nowe marki, które pojawiły się na polskim rynku w minionym roku zapowiedziały dalszą ekspansję. Od początku roku możemy obserwować otwarcia kolejnych sklepów w nowych lokalizacjach. Na koniec I kwartału 212 roku całkowita podaż nowoczesnej powierzchni handlowej w Polsce wyniosła ok. 8,88 mln m 2. W minionym kwartale do użytku oddano nieco ponad 9 m² powierzchni handlowej w mniejszych obiektach oraz w rozbudowach istniejących centrów handlowych. Wszystkie nowe centra handlowe ukończone w I kwartale 212 roku to obiekty mniejsze poniżej 25 m 2 GLA. Największym oddanym do użytku centrum handlowym jest Galeria Alfa w Grudziądzu (22 m 2 ), ukończono również m.in. Galerię Świdnicką w Świdnicy, Galerię Starówka w Stargardzie Szczecińskim oraz Galerię Szperk w Gdyni, która powstała w drugim etapie inwestycji przy działającym od czerwca 21 roku sklepie DIY NOMI. Poza tym rozbudowano Galerię Venus w Świdniku o 3 4 m 2, z kolei przy Magnolii Park we Wrocławiu powstał sklep DIY Castorama. Do użytku został również oddany jeden park handlowy Tatary w Lublinie. Szacuje się, że w nadchodzących trzech kwartałach 212 roku podaż w Polsce zwiększy się o ok. 45 m² nowoczesnej powierzchni handlowej, z czego większość zostanie oddana do użytku w głównych aglomeracjach miejskich (m.in. Europa Centralna w Gliwicach, Sky Tower we Wrocławiu) oraz w mniejszych miastach (m.in. Galeria Narew i Galeria Veneda w Łomży, Galeria Bawełnianka w Bełchatowie, Galeria Calisia w Kaliszu), łącznie ponad 8% nowej podaży. Większość obiektów planowanych do oddania do użytku w 212 roku to mniejsze centra handlowe, o powierzchni 1 3 m². Świdnica Galeria Świdnicka Rank Progress 15 5 Gdynia Stargard Szczeciński Świdnik Galeria Szperk Galeria Starówka Galeria Venus - rozbudowa FMZ Gdynia (UBM) F.B.H.U. Modehpolmo Konsorcjum 3 4 Aktywność najemców na początku 212 roku można oceniać pozytywie. Wiele sieci handlowych planuje dalszą ekspansję, m.in. Mohito, Sizeer, Wójcik czy CCC. Marki, które weszły na polski rynek w minionym roku intensywnie poszukują nowych lokalizacji, m.in. Jula, która w marcu otworzyła czwarty sklep, tym razem w Łodzi, a do końca 212 roku ma w planach jeszcze kilka otwarć, sklepy z zabawkami Toys"R"Us, marki modowe GAP i Marc O Polo, niemiecka sieć wielobranżowa NKD czy drogerie Hebe. Wejściem na polski rynek zainteresowane są również nowe marki. Do najciekawszych należą amerykańska Victoria's Secret, która w maju ma pojawić się w warszawskich Złotych Tarasach czy nowa marka firmy H&M COS, która ma zostać wprowadzona na rynek latem, również w Warszawie w butikowym obiekcie przy Mysiej 3. Szerszą ekspansję planują m.in. rosyjska sieć obuwnicza Kari (pierwszy sklep w Pasażu Grunwaldzkim we Wrocławiu), czy dwie sieci odzieżowe, które na pierwszą lokalizację wybrały katowicką galerię Silesia City Center niemiecka Bonita i turecka LC Waikiki. 7 COLLIERS INTERNATIONAL

8 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA RYNEK HANDLOWY WYBRANE TRANSAKCJE NAJMU / OTWARCIA W I KWARTALE 212 NAJEMCA POW. (m²) LOKALIZACJA Jula 3 Św. Teresy 1, Łódź Toys"R"Us 2 26 Auchan, Gdańsk Alma 2 Perfect Gym Fitness Club 1 8 New Yorker 788 Galeria Szperk, Gdynia Zakopianka, Kraków Galeria Szperk, Gdynia DOSTĘPNE POWIERZCHNIE Współczynnik powierzchni niewynajętej w głównych polskich aglomeracjach na początku 212 roku plasował się na poziomie poniżej 5%. Najwięcej dostępnej powierzchni znajdowało się w Krakowie (4,7%), jednak obserwowano znaczne różnice pomiędzy poszczególnymi obiektami. W centrach handlowych cieszących się największą popularnością, takich jak Galeria Krakowska, Galeria Kazimierz czy Zakopianka nie było żadnych dostępnych na wynajem lokali. Natomiast stosunkowo wysoki współczynnik odnotowano w nowo otwartym centrum handlowym Futura Park, co może wynikać z trwającego procesu komercjalizacji. Najniższy współczynnik pustostanów, poniżej 1%, ponownie odnotowano na rynku szczecińskim oraz warszawskim. Centro 35 Marc O'Polo 3 Mango 25 Jack Wolfskin 84 Galeria Świdnicka, Świdnica Stary Browar, Poznań Galeria Słoneczna, Radom Złote Tarasy, Warszawa STAWKI CZYNSZU W najlepszych centrach handlowych czynsze utrzymują się na stosunkowo stałym poziomie. Pewną presję obniżenia stawek mogą odczuć właściciele starszych lub mniej popularnych obiektów handlowych, ze względu na standard oferowanej powierzchni lub słabszą lokalizację centrum. Stawki czynszowe za lokal typu prime o powierzchni ok. 1 m² wynajmowany przez najemców z sektora mody w najlepszych centrach handlowych w głównych polskich miastach kształtują się w przedziale 7 9 EUR /m² /miesiąc. WSPÓŁCZYNNIK PUSTOSTANÓW W NAJWIĘKSZYCH POLSKICH AGLOMERACJACH 5% 4% 3% 2% 1% % Niższe niż w tradycyjnych centrach handlowych czynsze oferują parki handlowe. Lokal o powierzchni do 5 m 2 na głównych rynkach regionalnych można wynająć za EUR /m² /miesiąc. PROGNOZY Nowa podaż nowoczesnej powierzchni handlowej w Polsce w 212 roku będzie nieco niższa w porównaniu do roku ubiegłego. Najwięcej powierzchni zostanie dostarczone w największych polskich aglomeracjach oraz w mniejszych miastach, poniżej 1 tys. mieszkańców. Do największych planowanych na 212 rok otwarć możemy zaliczyć Europę Centralną w Gliwicach, Galerię Korona w Kielcach, Nova Park w Gorzowie Wielkopolskim oraz City Center w Rzeszowie. Większość z planowanych na 212 rok obiektów będzie mniejszymi centrami handlowymi (ok. 1 3 m²). Nowe prestiżowe marki zapowiedziały rozpoczęcie działalności w Polsce. Dynamicznie rozwijają się również sieci handlowe już obecne na rynku. Współczynnik pustostanów w głównych polskich aglomeracjach będzie utrzymywał się na stabilnym poziomie. Pewnej zmiany można spodziewać się w drugiej połowie roku, po ukończeniu kilku obiektów handlowych znajdujących się obecnie w budowie (m.in. Europa Centralna, Sky Tower). Ze względu na niski współczynnik powierzchni niewynajętej i znaczne zainteresowanie stolicą ze strony międzynarodowych sieci handlowych można spodziewać się wzrostu stawek czynszów na rynku warszawskim. 8 COLLIERS INTERNATIONAL

9 PRZEGLĄD RYNKU NIERUCHOMOŚCI I KWARTAŁ 212 POLSKA PODSTAWOWE DEFINICJE 512 biur w 61 krajach na 6 kontynentach Stany Zjednoczone: 125 Kanada: 38 Ameryka Łacińska: 18 Azja Pacyfik: 214 EMEA: 117 Roczny przychód w wysokości 1,5 mld USD Zarządzanie 978,6 mln m 2 Ponad 12 5 pracowników KONTAKT: Dział Doradztwa i Badań Rynku Dominika Jędrak Dyrektor Mobile: dominika.jedrak@colliers.com COLLIERS INTERNATIONAL POLSKA Pl. Piłsudskiego 3-78 Warszawa Tel Niniejsze opracowanie nie wyczerpuje wszystkich istotnych zagadnień oraz aspektów, które odnoszą się do jego przedmiotu. Intencją niniejszego opracowania nie jest udzielenie porady prawej lub innej porady. PODSTAWOWE DEFINICJE Najwyższy czynsz bazowy (transakcyjny): odpowiada najwyższemu, wolnorynkowemu poziomowi czynszów, którego można się spodziewać w przypadku najmu powierzchni o standardowej wielkości, najlepszej jakości i specyfikacji, w najatrakcyjniejszej lokalizacji na rynku w momencie przeprowadzania analizy. Powinien odzwierciedlać poziom czynszów, na jakim zawierane są porównywalne transakcje w danym okresie, choć nie musi być (z nimi) identyczny, szczególnie jeśli liczba zawieranych umów jest ograniczona lub w jej skład wchodzą bardzo specyficzne i mało reprezentatywne umowy najmu. Jeśli w danym okresie na rynku nie doszło do zawarcia odpowiednich transakcji, podana liczba będzie wielkością szacunkową, przyjmowaną w oparciu o ekspercką ocenę warunków rynkowych, przy zachowaniu kryteriów dotyczących wielkości i standardu wynajmowanej powierzchni. Najwyższy efektywny czynsz: to najwyższa na rynku stawka czynszu płacona finalnie przez najemcę, uzyskana w wyniku odjęcia od najwyższego czynszu bazowego wartości okresu zwolnień czynszowych i/lub kontrybucji finasowych przeznaczonych na aranżację powierzchni, oferowanych w momencie przeprowadzania analizy. Średni czynsz bazowy/transakcyjny: przeciętny czynsz możliwy do uzyskania na rynku za moduł standardowej wielkości o parametrach odpowiadających oczekiwaniom rynkowym, wyznaczany w oparciu o stawki wywoławcze dla obiektów komercyjnych spełniających kryteria nowoczesnych powierzchni biurowych, magazynowych lub handlowych w poszczególnych lokalizacjach, w momencie przeprowadzania analizy. Całkowita podaż: odnosi się do powierzchni wynajmowalnej brutto we wszystkich budynkach, spełniającej wymogi dotyczące nowoczesnej powierzchni biurowej, magazynowej lub handlowej. Powierzchnia w aktywnej budowie: określa powierzchnię pod wynajem brutto dostępną w nowo powstających albo w istniejących budynkach, w których w momencie przeprowadzania badania trwały istotne prace remontowe lub renowacyjne. Powierzchnia w nieaktywnej budowie: określa powierzchnię pod wynajem brutto oferowaną w nieruchomości, której budowa lub remont/renowacja zostały rozpoczęte, jednak prace budowlane wstrzymano na okres 3 miesięcy lub dłuższy. Powierzchnia wolna: odnosi się do niewynajętej i aktywnie oferowanej na rynku w momencie przeprowadzania badania powierzchni pod wynajem brutto w istniejących budynkach uwzględnionych w całkowitej podaży. Powierzchnia powinna być niezwłocznie dostępna dla potencjalnego najemcy. Całkowita aktywność rynkowa (popyt): suma powierzchni brutto, która została sprzedana bądź wynajęta w analizowanym okresie; może być sklasyfikowana jako transakcja typu: przednajem (przed rozpoczęciem budowy), przednajem (przed ukończeniem budowy), nowy najem, ekspansja, odnowienie umowy/renegocjacja, podnajem oraz leasing zwrotny. BADANIA RYNKU Dział Badań i Doradztwa to grupa specjalistów działających w ramach Colliers International, lidera na rynku nieruchomości komercyjnych oferującego profesjonalne doradztwo oraz szeroki wachlarz usług specjalistycznych na rynku nieruchomości komercyjnych. Analitycy Colliers dostarczają klientom kompleksowego wsparcia w podejmowaniu decyzji biznesowych, począwszy od zbierania danych po przygotowywanie złożonych analiz rynkowych. Regularnie zbierane i aktualizowane dane rynkowe umożliwiają przygotowanie wszechstronnych analiz z uwzględnieniem podaży, popytu, poziomu absorpcji, stawek oraz danych transakcyjnych na rynkach kapitałowych, powierzchni biurowych, magazynowych oraz handlowych. W przypadku większości krajów europejskich definicje dotyczące rynku biurowego są zgodne z ustaleniami przyjętymi przez forum analityków rynków Europy Środkowo-Wschodniej (CEE Research Forum), którego jednym z założycieli jest firma Colliers. Forum zostało powołane w celu zapewnienia spójnej metodologii, zwiększenia przejrzystości i rzetelności przygotowywanych analiz rynku nieruchomości w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. 9 COLLIERS INTERNATIONAL

10 Accelerating success.