Po co komu modernizacja? Co to jest modernizacja? Przez pojęcie modernizacji rozumieć naleŝy rozbudowę, nadbudowę, obiektu budowlanego jak równieŝ jego przebudowę w odróŝnieniu od remontu, którego celem jest jedynie odtworzenie stanu pierwotnego budynku (Ustawa z dnia 7 lipca 1994 Prawo Budowlane Dz.U. nr 89 poz. 414 z póź. zm). W odniesieniu do tej definicji naleŝy uznać, Ŝe wszelkie przedsięwzięcia modernizacyjne budynku, związane z poprawą jego jakości energetycznej (w tym przedsięwzięcia termomodernizacyjne, takie jak modernizacja systemu grzewczego, izolacja przegród zewnętrznych, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej oraz zastosowanie odnawialnych źródeł energii w budynkach ) wchodzą w ten zakres. Dlaczego warto ją przeprowadzić? Koszty ogrzewania i ciepłej wody są bardzo duŝym obciąŝeniem budŝetów domowych. Te wysokie koszty są rezultatem duŝego zuŝycia energii (ciepła). Jedynym sposobem ograniczenia kosztów ogrzewania ponoszonych dziś i w przyszłości jest zmniejszenie ilości zuŝywanej energii cieplnej. MoŜna to osiągnąć wykonując termomodernizację budynku. Termomodernizacja polega na wprowadzeniu w budynku takich zmian, które spowodują, Ŝe ciepło nie będzie nadmiernie uciekało, jak to się dzieje przed modernizacją, a osiąga się to poprzez dodatkowe ocieplenie budynku oraz usprawnienie instalacji ogrzewania i ciepłej wody. Doświadczenia zagraniczne, a takŝe coraz liczniejsze przykłady krajowe pokazują, Ŝe znaczne zmniejszenie zuŝycia energii na ogrzewanie budynków jest w pełni moŝliwe i realne. WiąŜe się to zawsze z wprowadzeniem róŝnych usprawnień i modernizacji, które wymagają poniesienia pewnych kosztów. Ale przy dobrym rozpoznaniu i wyborze metody postępowania, moŝna wprowadzić niezbędne zmiany w taki sposób, Ŝe związane z tym koszty będą pokrywane z uzyskanych oszczędności. Rys.1. Średnia struktura zuŝycia energii w budynkach mieszkalnych.
Główną przyczyną duŝego zuŝycia energii (ciepła) są nadmierne straty ciepła. Większość budynków w Polsce jest niedostatecznie zabezpieczona (izolowana) przed utratą ciepła z pomieszczeń. Przepisy budowlane w ubiegłych latach stawiały niewielkie wymagania w tej dziedzinie, ale nawet i te często nie były przestrzegane. Dlatego skorupa budynku, czyli ściany zewnętrzne, stropy najwyŝszej kondygnacji pod poddaszem lub stropodachy przepuszczają znacznie więcej ciepła niŝ obecnie wymagamy. DuŜe straty ciepła powodują takŝe okna, które oprócz niskiej jakości termicznej są często nieszczelne. W niektórych budynkach powierzchnia okien jest zbyt duŝa, tzn. wielkość okien nie wynika z potrzeby racjonalnego oświetlenia wnętrz światłem dziennym, ale z mody architektonicznej wzorowanej na krajach o ciepłym klimacie. Rys.2. Z czego wynikają straty ciepła w budynkach? Drugą waŝną przyczyną wysokiego zuŝycia ciepła jest niska sprawność instalacji grzewczych. Przestarzałe technicznie są lokalne źródła ciepła, a takŝe węzły ciepłownicze w instalacjach zaopatrywanych w ciepło z sieci miejskiej. W źle izolowanych budynkach, wyposaŝonych w zuŝyte i niesprawne instalacje, pomieszczenia mogą być niedogrzane, pomimo bardzo duŝego zuŝycia ciepła i ponoszenia wysokich kosztów.
Jakie usprawnienia moŝna wykonać? Ocieplanie ścian, dachów i stropodachów oraz stropów nad nieogrzewanymi piwnicami i podłóg na gruncie. Wymiana okien i drzwi Okna są elementami budynku, przez które traci się zwykle od 15-25% dostarczanej energii cieplnej, a w przypadku złego stanu okien - znacznie więcej. Jest wiele sposobów ograniczania tych strat, a najwaŝniejsze z nich to: zmniejszenie wielkości okien, dodatkowa szyba, uszczelnienie, specjalne gatunki szkła, okiennice. Do uszczelnienia szczelin pomiędzy ramą okienną i ościeŝnicą stosuje się taśmy ze spienionych tworzyw sztucznych. Mogą one dobrze uszczelnić okna, ale ich wadą jest to, Ŝe szybko ulegają starzeniu i trzeba je wymieniać, co 2-3 lata. Uszczelnianie okien ma znaczenie nie tylko ze względów cieplnych. Szczelne okno lepiej chroni pomieszczenia w budynku od zewnętrznych hałasów i od przenikania do wnętrza pyłów. Modernizacja instalacji grzewczej Stan i wyposaŝenie instalacji ogrzewania ma podstawowy wpływ na zuŝycie energii cieplnej. Dlatego teŝ doprowadzenie instalacji do maksymalnie moŝliwej sprawności jest podstawowym działaniem na rzecz obniŝenia kosztów ogrzewania. Niezbędnym, wstępnym elementem modernizacji instalacji ogrzewania jest wprowadzenie urządzeń pomiarowych, które umoŝliwią prawidłowe rozliczenia kosztów zuŝycia ciepła, a tym samym są koniecznym warunkiem oszczędnego gospodarowania ciepłem. NaleŜy podkreślić konieczność kompleksowej modernizacji systemu ogrzewania. Prowadzone niekiedy wycinkowe usprawnienia, np. ograniczone do zainstalowania zaworów termostatycznych i podzielników kosztów w instalacji niesprawnej i nie wyregulowanej - są błędem, którego efektem moŝe być całkowity brak uzyskania oszczędności i pogłębienie wadliwego działania ogrzewania budynku.
Modernizacja źródła ciepła oraz zainstalowanie automatyki sterującej Temperatura w pomieszczeniu nie musi być utrzymywana na stałym poziomie przez całą dobę. KaŜde elektryczne urządzenie grzewcze wyposaŝone jest w jakiś element regulacyjny umoŝliwiający kontrolę temperatury w pomieszczeniu w odpowiadający nam sposób. Dobierając odpowiadający nam poziom temperatury, pamiętać musimy o tym, Ŝe kaŝda zmiana temperatury o jeden stopień (1oC) powoduje zmianę zuŝycia energii o ok. 7%. Tak, więc właściwe korzystanie z urządzeń regulacyjnych jest podstawowym warunkiem umoŝliwiającym oszczędzanie energii. W najprostszym wykonaniu jest to zwykły termostat, którym nastawiamy poŝądaną przez nas temperaturę. Obecnie jednak stosuje się bardziej zaawansowane urządzenie regulacyjne, którym jest sterownik elektroniczny. Jak to jest w Piaście? Od 1991 roku Spółdzielnia Mieszkaniowa Piast realizuje opracowany program Kompleksowego usuwania wad technologicznych w powiązaniu z przedsięwzięciami oszczędnościowymi dotyczącymi energii cieplnej w zasobach mieszkaniowych SM Piast w Katowicach. W latach 1991-1996r ocieplone zostały ściany szczytowe wszystkich budynków naleŝących do SM Piast W 1993 roku wykonano: - montaŝ zaworów termostatycznych i podzielników ciepła w mieszkaniach i lokalach (opomiarowywane są nadal). W sezonie rozliczeniowym 2006/2007-100% budynków posiadało liczniki główne informujące o dostarczonej energii cieplnej do budynku, jednak lokale mieszkalne i uŝytkowe Spółdzielni Mieszkaniowej Piast były w 94,79 % opomiarowane w podzielniki kosztów dostarczanej energii cieplnej oraz liczniki ciepła (budynki Zawiszy Czarnego 2 i 9). -płukanie instalacji centralnego ogrzewania W latach 1993/1994 nastąpiła modernizacja węzłów cieplnych w tym montaŝ liczników ciepła, pomp zmiennoobrotowych. W 1994r dokonano wymiany zaworów podpionowych, uszczelnienia układu c.o. i montaŝu odpowietrzników pionowych. W latach 1995-1997 zostało wykonane ocieplenie stropodachów we wszystkich budynkach.
Od 1996r do 1999r wykonano ocieplenie ścian budynków od strony głównego ciągu komunikacyjnego. W roku 1997 (70%) oraz w roku 2005r (30%) zamontowano regulatory pogodowe. Od 1997r sukcesywnie wymieniano główne drzwi wejściowe do budynków na drzwi z aluminium. Od 1996r do 2001 wymieniono ślusarkę stalową na klatkach awaryjnych na okna PCV Od 2004r trwa wymiana ścian ciągów komunikacyjnych na płyty warstwowe. JuŜ od kilkunastu lat Spółdzielnia partycypuje w kosztach wymiany stolarki okiennej na nowe okna PCV i w kosztach ocieplenia ścian balkonowych. W roku 2007 zawarto i zrealizowano 120 umów na wymianę stolarki okiennej za pośrednictwem Spółdzielni. Od 1998 roku wymieniono okna w około 1700 mieszkaniach. I co? 2006/2007. W Tabeli nr 1 porównano zuŝycie ciepła w sezonach 1993/1994 oraz Tabela 1 ZuŜycie ciepła przed i po termomodernizacji! Sezon Spadek zuŝycia ciepła w 1993/1994 2006/2007 % Budynek stała zmienna stała zmienna stała zmienna MW GJ MW GJ MW GJ Piastów 3 0,783 5044,38 0,54 2408-31,0-52,3 P-5 0,783 5308,02 0,58 2438-25,9-54,1 P-9 1,308 7122,25 0,78 3570-40,4-49,9 P-10 0,901 5210,28 0,55 2362-39,0-54,7 P-16 0,901 5870,59 0,55 2606-39,0-55,6 P-18 0,901 5284,33 0,55 2509-39,0-52,5 P-22 0,901 5080,71 0,55 2222-39,0-56,3 P-24 0,901 5681,72 0,55 2498-39,0-56,0 P-26 0,901 5109,84 0,56 2403-37,9-53,0 Tysiąclecia 1 1,204 6977,80 0,74 3640-38,5-47,8 T-6 0,904 4793,50 0,55 2564-39,1-46,5 T-7 0,163 835,64 0,10 452-38,6-45,9
T-9 0,163 954,50 0,10 487-38,6-49,0 T-11 0,163 972,71 0,10 432-38,6-55,6 T-13 0,163 913,29 0,10 418-38,6-54,2 T-15 0,901 6087,11 0,54 2594-40,1-57,4 T-19 0,901 5683,39 0,54 2579-40,1-54,6 T-21 0,798 4662,24 0,56 2328-29,8-50,1 T-23 0,163 924,46 0,1 424-38,6-54,1 T-25 0,163 1032,68 0,1 467-38,6-54,8 T-47 0,901 5419,05 0,57 2234-36,8-58,8 ZCZ-4 1,330 10915,88 0,8 3133-39,8-71,3 ZCZ-6 1,330 12909,27 0,805 3344-39,5-74,1 ZCZ-10 1,330 13290,88 0,86 2958-35,3-77,7 T-78 1,308 7223,02 0,68 2862-48,0-60,4 T-88 1,308 7509,26 0,68 3269-48,0-56,5 T-90 1,308 7264,02 0,68 2755-48,0-62,1 T-92 1,308 7803,32 0,68 2880-48,0-63,1 Chrobrego 2 1,308 7748,02 0,68 2819-48,0-63,6 CH-9 0,776 5401,20 0,5 2548-35,5-52,8 CH-13 0,776 6345,36 0,5 2290-35,5-63,9 Ch-31 0,809 5684,90 0,5 2096-38,2-63,1 CH-32 0,804 5827,42 0,5 2326-37,8-60,1 Ch-37 0,804 5897,89 0,5 2144-37,8-63,6 Ch-38 0,804 6019,78 0,5 2326-37,8-61,4 Ch-43 0,798 5348,66 0,5 2323-37,3-56,6 Ułańska 5 1,308 7991,52 0,68 2880-48,0-64,0 U-7 1,308 7420,32 0,68 2831-48,0-61,8 U-9 1,308 7546,70 0,68 2782-48,0-63,1 U-11 1,308 7137,42 0,68 3110-48,0-56,4 U-16 1,308 7838,47 0,68 3063-48,0-60,9 razem 37,511 242 091,8 22,075 100 210,0-41,2-58,6 Koszty centralnego ogrzewania sezonu 2006/2007 wyniosły 5 323 112,26 zł (w tym: opłata stała 2 095 719,29zł, oplata zmienna 3 227 392,97zł). Gdyby SM Piast nie wykonała prac termomdernizacyjnych koszty sezonu 2006/2007 wyniosły by około 11 320 000,00zł (w tym opłata stała 3 550 000,00zł, a zmienna 7 770 000,00zł).
Odnosząc powyŝsze do naszych mieszkań moŝna powiedzieć, iŝ gdyby nie termo-modernizacja zasobów na koszty centralnego ogrzewania przeznaczalibyśmy dwa razy więcej! Średni koszt centralnego ogrzewania w sezonie 2006/2007 wyniósł 1,12 zł/m2/m-c co oznacza Ŝe koszt ogrzania 50 metrowego mieszkania w sezonie 2006/2007 wyniósł 672,00 zł, a bez przeprowadzonych prac mógłby wynieść 2,39 zł/m2/m-c, co oznacza, iŝ koszty roczne wyniosłyby aŝ 1434,0 zł. Paszporciki do kontroli! Karta Charakterystyki Energetycznej Budynku (Paszport energetyczny) określać ma dokładnie, jakie koszty ogrzewania ponosić będzie przyszły właściciel mieszkania lub najemca biura. Wprowadzenie certyfikatów określa jeden z przepisów UE (dyrektywa europejska). Tzw. paszportem energetycznym będzie musiał legitymować się prawie kaŝdy budynek, poza obiektami objętymi ochroną konserwatorską, kultu religijnego, czasowego uŝytkowania oraz o powierzchni do 50 metrów kwadratowych. Za paszporty płacić będą właściciele nieruchomości! Co kryje się pod pojęciem - ocena energetyczna budynku? Świadectwo energetyczne jest sporządzane na podstawie oceny energetycznej, polegającej na określeniu zintegrowanej charakterystyki energetycznej, na podstawie, której następuje przyporządkowanie budynkowi klasy energetycznej. Podstawą do sporządzenia zintegrowanej charakterystyki jest charakterystyka energetyczna budynku określona w projekcie budowlanym dla budynku nowowznoszonego, a dla budynku istniejącego, jeśli brak jest dla niego dokumentacji projektowej - wyznaczana w wyniku inwentaryzacji. Charakterystyka energetyczna jest to zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku dotyczących obliczeniowego zapotrzebowania budynku na energię na cele c.o., c.w.u., wentylacji i klimatyzacji, a w przypadku budynku uŝyteczności publicznej takŝe oświetlenia. Dla określenia zintegrowanej charakterystyki energetycznej przyjęto metodę odnoszenia cech ocenianego budynku do cech budynku referencyjnego, czyli budynku, który spełnia aktualne wymagania stawiane budynkom. Dane ilościowe charakterystyki
energetycznej porównuje się bowiem z danymi określonymi dla budynku referencyjnego (porównawczego). Przewiduje się 7 klas energetycznych dla budynków od A do G. O przynaleŝności budynku do odpowiedniej klasy energetycznej decyduje wartość zintegrowanego wskaźnika charakterystyki energetycznej. Celem wprowadzenia przepisów dotyczących systemu oceny energetycznej budynków będzie opracowanie i wprowadzenie procedury uzyskiwania certyfikatu energetycznego budynków budowanych na terenie Polski. Poza istotnymi przesłankami oraz uwarunkowaniami przemawiającymi za wprowadzeniem takiego obowiązku wynikającego z zobowiązania rządu polskiego jako członka UE, certyfikat ten ma trzy precyzyjnie określone zadania: - określić standardy energetyczne (klasy energetyczne) budynków, - pomóc w obniŝaniu zuŝycia energii, - ocenić, jakie koszty ogrzewania będzie ponosił przyszły właściciel lub najemca. Ocena realizacji ww. zadań będzie podstawą do wydania charakterystyki energetycznej budynku, czyli dokumentu opisującego jakość budynku z punktu widzenia zapotrzebowania na energię. Dzięki certyfikatowi wszyscy zainteresowani otrzymają jasną informację o: - klasie energetycznej budynku w przyjętej skali, - zapotrzebowaniu budynku na cele wentylacyjne i grzewcze, - zaopatrzeniu budynku w ciepłą wodę, - zaopatrzeniu budynku w klimatyzację oraz oświetlenie, - moŝliwościach podniesienia przyznanej klasy energetycznej. Dysponowanie powyŝszymi informacjami, tj oceną energetyczną oraz świadectwem energetycznym budynków jest niezaprzeczalnie cenną informacją za którą niestety, kaŝdy z nas będzie musiał zapłacić. Na koniec krótka refleksja Poniesione w 2007r koszty remontów łącznie z remontami dźwigów ukształtowały się w wysokości 8 595,9 tys. zł. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe naliczone odpisy na fundusz remontowy (od pow. lokali uŝytkowych i mieszkalnych) w 2007r wyniosły tylko ok. 4.882,5 tys.zł. Koszty poniesione na inwestycje zamknęły się kwotą 3 907,5 tys. zł. łącznie na remonty i inwestycje przeznaczono kwotę 12 503,4 tys zł.
Niestety w związku z wejściem w Ŝycie Ustawy o zmianie Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z czerwca 2007r, rok 2007r był ostatnim rokiem wykonywania inwestycji gdzie członkowie nie ponosili kosztów wykonanych prac modernizacyjnych. Proces modernizacji Naszych zasobów został zatrzymany. Mieszkańcy budynków całkowicie zmodernizowanych mogą spać spokojnie, ale co z budynkami w których proces modernizacji został zatrzymany? O tych ustawodawca zapomniał?!... Kończąc pragnę Państwu przedstawić przykładowe wysokości zaliczek wnoszonych na koszty centralnego ogrzewania przez mieszkańców innych spółdzielni oraz wspólnot mieszkaniowych Opłata zal. w Wyszczególnienie zł/m2/m-c Katowicka Spółdzielnia Mieszkaniowa 4,10 (budynek ulica Józefowska ) Spółdzielnia Mieszkaniowa Załęska Hałda 2,60 Wspólnota Mieszkaniowa Złota Sportowa - Katowice 2,45 Wspólnota Mieszkaniowa Szpaków 7 Sosnowiec 2,60 SM Lokator Dąbrowa Górnicza (budynek ul. Korczaka) 2,75 Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej 3,00 (budynek ul. Tysiąclecia 84) S M Piast (Tysiąclecia 88) 1,25 S M Piast (średnia zaliczka) 1,28 S.W