TEATR W KLASIE. CYKL SPOTKAŃ TEATRALNYCH W OCENIE UCZESTNIKÓW PROJEKTU edycja druga, 2013

TEATR W KLASIE. CYKL SPOTKAŃ TEATRALNYCH W OCENIE UCZESTNIKÓW PROJEKTU edycja druga, 2013 1

TEATR W KLASIE. CYKL SPOTKAŃ TEATRALNYCH W OCENIE UCZESTNIKÓW PROJEKTU edycja druga, 2013 Teatr Powszechny im. Zygmunta Hübnera w Warszawie Teatr w klasie to formuła edukacji teatralnej i społecznej wprowadzona w marcu 2012 r. przez Teatr Powszechny w Warszawie. Sala lekcyjna staje się sceną, na której aktorzy pokazują spektakl na temat aktualnych problemów i zagadnień społecznych, z którymi młoda widownia spotyka się lub może się spotkać. W drugiej części spotkania dołączają moderatorzy ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej i prowadzą dyskusję rozwijającą tematykę spektaklu. W ramach projektu przygotowane zostały cztery spektakle: Sebastian X w reżyserii Grażyny Kani (premiera 17 marca 2012), Biedna ale sexi w reżyserii Wojciecha Urbańskiego (premiera 21 września 2012), PRO AN(N)A w reżyserii Małgorzaty Głuchowskiej (premiera 17 maja 2013) Kolorowa, czyli biało-czerwona w reżyserii Marcina Hycnara (premiera 25 października 2013). 2

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 3

Informacje metodologiczne Zebrano 1137 ankiet ewaluacyjnych Aby wyniki zawierały jedynie oceny uczniów adresatów projektu - wykluczono łącznie 37 (0,03%) ankiet pochodzących od nauczycieli oraz osób, które nie zadeklarowały wieku Osoby badane odpowiadały na pytania używając sześciopunktowej skali Ponieważ praktycznie cała populacja uczestników projektu uczestniczyła w badaniu, nie przeprowadzano testów istotności statystycznej W związku z zaokrągleniami, sumy odsetków odpowiedzi mogą różnić się od 100% o jedną część dziesiętną Z wyjątkiem pytań metryczkowych (wiek, płeć) i pytania o ostatnią wizytę w teatrze, wszystkie pytania zadawano na skali 1-6, gdzie 1 oznaczało najniższą a 6 najwyższą odpowiedź Pierwsza edycja projektu przeprowadzona była w roku 2012. W semestrze letnim roku szkolnego 2011/2012 odbyła się pierwsza tura pierwszej edycji projektu, w czasie której wystawiano spektakl Sebastian X, a w semestrze zimowym roku szkolnego 2012/2013 spektakl Biedna ale sexi (druga tura) Ewaluacja pierwszej edycji projektu odbywała się przy użyciu narzędzia zbliżonego do narzędzia użytego w tej edycji. Różnice wynikały z dopuszczenia do używania ułamkowych ocen (które i tak bardzo rzadko wówczas wskazywano) W niniejszym raporcie dokonuje się uproszczonych porównań dwóch tur edycji z 2012 roku z wynikami obecnymi jednak ze względu na różnice metodologiczne należy porównania te traktować z pewną ostrożnością 4

Podstawowe pojęcia statystyczne Średnia (M): średnia arytmetyczna to suma wartości wszystkich elementów zbioru podzielona przez liczebność zbioru. Mówi o przeciętnej wartości zmiennej, jest wrażliwa na wartości skrajne Odchylenie standardowe (SD): miara rozproszenia. Wysoka wartość SD świadczy o dużej różnorodności, zmienności wyników Mediana: środkowa wartość zbioru. Wartość nie wyższą niż mediana osiąga 50% obserwacji 5

Opis próby Łącznie odbyło się 48 spektakli w 25 szkołach: 10 gimnazjach 14 szkołach ponadgimnazjalnych 1 Centrum Kształcenia Ustawicznego Oddziały CKU uczestniczące w zajęciach TwK realizowały program liceum ogólnokształcącego, jednak ze względu na wyższy wiek jego słuchaczy (M = 20,06; SD = 1,4 wobec M = 17,23; SD = 0,9 w szkołach ponadgimnazjalnych), wyniki uzyskane w tej szkole przedstawiane będą oddzielnie W ramach projektu prezentowano cztery spektakle Biedna ale sexi (n = 142) Kolorowa, czyli biało-czerwona (n = 276) PRO AN(N)A (n = 388) Sebastian X (n = 294) Najmłodszy uczestnik projektu zadeklarował wiek 13 lat zaś najstarszy 26 lat. Średnia wyniosła M = 16,8; SD = 1,9 Kobiety stanowiły 58,4% badanych, mężczyźni 40,4% Na pytanie o płeć nie odpowiedziało 1,3% badanych Uczniowie gimnazjum stanowili 29,4% badanych szkół ponadgimnazjalnych 59,0% badanych CKU (program LO) 11,6% badanych 6

Ogólna ocena zajęć realizowanych w szkołach Ogólna ocena zajęć (na skali 1-6) jest bardzo wysoka: M = 5,24; SD = 0,9; mediana wynosi 5 bottom-2-box 1,4% top-2-box 82,4% Jak ogólnie oceniasz te zajęcia? Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 60% 50% Choć średnia ocena zajęć zawsze jest wysoka, w 2013 roku obserwujemy wyższy odsetek najwyższych ocen 46% 51% 48% 40% 30% 20% 10% 0% Średnie ocen (w skali szkolnej od 1 do 6) wynoszą odpowiednio: I tura 2012: 5,38 II tura 2012: 5,09 2013: 5,20 3% 4% 0% 0% 0% 0% 1% 1% 1% 15% 11% 10% 37% 34% 35% 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 2012 (1) 2012 (2) 2013 7

Zajęcia były również oceniane bardzo wysoko pod względem sprawności organizacji: M = 5,21; SD = 0,9; mediana = 5 bottom-2-box 1,1% top-2-box 82,5% Jak oceniasz organizację tych zajęć? Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 Podobnie jak w przypadku ogólnych ocen ocena organizacji zajęć wzrosła w 2013 roku. Średnie ocen (w skali szkolnej od 1 do 6) wynoszą odpowiednio: I tura 2012: 5,35 II tura 2012: 5,15 2013: 5,21 8

Czy przedstawienie było interesujące? Zaprezentowane przedstawienie było interesujące. Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 Ogółem 85,6% uczestników udzieliło dwóch górnych odpowiedzi, średnia ocen wynosi M = 5,41; SD = 0,9; mediana = 6. Dwóch dolnych odpowiedzi udzieliło 1,9% badanych. Sebastian X oraz PRO AN(N)A były najwyżej oceniane, zbierając odpowiednio 90,2% i 90,8% górnych odpowiedzi. Dla spektaklu Kolorowa odsetek ten wynosił 79,7%, zaś Biedna ale sexi 73,9% (co i tak stanowi niemal ¾ wszystkich odpowiedzi). W ocenie Biedna obserwujemy największy odsetek braków danych (2,8%) i największe rozproszenie odpowiedzi mierzone odchyleniem standardowym (SD = 1,3; dla pozostałych przedstawień odsetek ten wynosił nie więcej niż 1,0). 9

Dyskusja po przedstawieniu była interesująca? Czy dyskusja po przedstawieniu była interesująca. Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 Dyskusja po przedstawieniu jest niżej niż spektakl ocenianym elementem projektu. Ogółem 62,0% uczestników udzieliło dwóch górnych odpowiedzi, średnia ocen wynosi M = 4,71; SD = 1,1; mediana = 5. Co dwudziesty badany wskazał jedną z dwóch dolnych odpowiedzi. Najlepiej oceniano dyskusje po przedstawieniach PRO AN(N)A i Biedna ale sexi : top-2-box 68,6%; M = 4,89; SD = 1,0 dla PRO AN(N)A top-2-box 69,0%; M = 4,86; SD = 1,1 dla Biedna ale sexi Najniżej oceniano dyskusję po spektaklu Kolorowa (top-2-box 51,4%; M = 4,45; SD = 1,3). Dla porównania wyniki oceny dyskusji po Sebastian X wynoszą 59,9%; M = 4,64; SD = 1,1. Analiza wyników kolejnego pytania rzuca więcej światła na zrozumienie tych wyników. 10

Przedstawienie dotyczyło ważnych problemów, istotnych w życiu każdego młodego człowieka Przedstawienie dotyczyło ważnych problemów, istotnych w życiu każdego młodego człowieka. Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 Ogółem ponad trzy czwarte uczestników udzieliło dwóch górnych odpowiedzi na to pytanie (77,1%; M = 5,13; SD = 1,0). Jedną z dwóch dolnych odpowiedzi wskazał co pięćdziesiąty badany (2,2%) Biedna ale sexi i Kolorowa ocenione zostały podobnie, średnia w obu przypadkach wyniosła M = 4,92, przy czym oceny Biedna były nieco bardziej rozproszone. Najwyższe oceny w tym pytaniu otrzymał spektakl PRO AN(N)A, aż sześć na siedem osób badanych przyznało mu jedną z dwóch najwyższych ocen (85,6%; M = 5,36; SD = 0,9) Sebastian X ponownie w środku stawki, z wynikiem top-2-box 76,9%; M = 5,14; SD = 1,1 11

Dyskusja po przedstawieniu była ciekawa i inspirująca do przemyśleń Dyskusja po przedstawieniu była ciekawa i inspirująca do przemyśleń. Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 Ogółem 62,1% badanych wskazało jedną z dwóch górnych odpowiedzi na to pytanie (M = 4,74; SD = 1,2; mediana = 5). Jedną z dwóch dolnych odpowiedzi wybrał co dwudziesty (5,4%) badany Najwyżej oceniano dyskusję po spektaklu PRO AN(N)A, (top-2-box: 66,0%; M = 4,89; SD = 1,2) Nieco niżej Sebastian X i Biedna, ale sexi (odpowiednio top-2-box 61,6%, M = 4,73; SD = 1,2 i 62,0%; M = 4,81; SD = 1,2) Najniższe oceny zebrały dyskusje po spektaklu Kolorowa (57,2%, M = 4,52; SD = 1,4 tutaj też obserwujemy największe rozproszenie ocen) 12

Zajęcia proponowane w ramach projektu Teatr w klasie to dobry pomysł na urozmaicenie edukacji w szkole Respondenci byli w zasadzie jednomyślni odpowiadając na to pytanie. 89,3% wskazało dwie górne odpowiedzi, M = 5,55; SD = 0,8; mediana = 6 Uczniowie gimnazjów udzielili najwyższych, zaś słuchacze CKU najniższych odpowiedzi na to pytanie (choć w tej grupie i tak aż cztery na pięć osób wskazało jedną z dwóch górnych odpowiedzi) Wyższe wyniki uzyskano w grupie osób oglądających spektakle PRO AN(N)A i Sebastian X Zajęcia proponowane w ramach projektu Teatr w klasie to dobry pomysł na urozmaicenie edukacji w szkole. Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 Zajęcia w ramach projektu Teatr w klasie zasługują na polecenie innym szkołom Wskaźnik rekomendacji także jest wysoki: 88,6% wskazało dwie górne odpowiedzi, M = 5,47; SD = 0,9; mediana = 6 Ponownie gimnazjaliści udzielili wyższych odpowiedzi niż pozostali. Osoby, które oglądały spektakle PRO AN(N)A i Sebastian X udzieliły wyższych wskazań niż pozostali. Zajęcia w ramach projektu Teatr w klasie zasługują na polecenie innym szkołom. Procent wszystkich odpowiedzi; N = 110 13

Różnice między typami szkół Ogólnie odpowiedzi uczniów gimnazjum są wyższe niż szkół ponadgimnazjalnych i CKU (które z kolei są najniższe) Wyjątek stanowi pytanie Dyskusja po przedstawieniu była ciekawa i inspirująca do przemyśleń, gdzie słuchacze CKU udzielili nieco wyższych odpowiedzi niż uczniowie szkół ponadgimnazjalnych (ale wciąż niższych niż uczniowie gimnazjum) 14

Deklarowana częstotliwość chodzenia do teatru 29% badanych deklarowało, że w ciągu ostatnich czterech tygodni byli w teatrze. Kobiety częściej niż mężczyźni (31,8% wobec 25,2%) W gimnazjum odsetek ten wyniósł 39,0%, w szkołach ponadgimnazjalnych 25,7% zaś w CKU 20,3%. Analizując te wyniki należy pamiętać, że na odpowiedzi duży wpływ może mieć potrzeba aprobaty społecznej. Odpowiedzi na to pytanie mogą także zależeć od klasowych wyjść do teatru, więc w kolejnej edycji należy doprecyzować pytanie Kiedy ostatni raz byłeś/byłaś w teatrze. Procent wszystkich odpowiedzi; N = 1100 15

Komentarze uczestników projektu Uczestnicy projektu wypełniając ankiety ewaluacyjne mogli dopisać na nich swoje uwagi. Najczęściej pojawiały się opinie wskazujące na funkcjonalny aspekt projektu związany z nabywaniem doświadczenia i poznawaniem świata. Było łatwiej złapać kontakt z aktorem dużo można się z takich warsztatów dowiedzieć Otwiera okno na świat na temat anoreksji W ciekawy sposób zajęcia przestawiają ważny problem uczą nas i pokazują, w jaki sposób ludzie nami manipulują Zwraca uwagę na pozornie nieważne sprawy są ciekawe i dotykają problemów z którymi spotykamy się na co dzień można się dowiedzieć rzeczy, których nie uczą w szkole Niektóre uwagi miały bardzo ogólny charakter Są genialne!!! Były interesujące i świetnie przygotowane. 16

Niektóre opinie były krytyczne wobec projektu, jeszcze inne uzasadniały jego pozytywną ocenę Bo nie było polskiego Dyskusja była nudna a język prowadzących monotonny. Bo tracimy lekcję Ostatnią grupą komentarzy były te, w których zwracano uwagę na zalety aktywnej formy zajęć i ich wychowawczy aspekt. Z komentarzy tych wynika, że zajęcia w ramach projektu lepiej niż klasyczne pogadanki angażują uczniów. Ponieważ są ciekawe a w szkole nie jest potrzebna tylko nauka (w sensie wiedzy), lecz także i w sensie bardziej wewnętrznym (psychicznym). Inna forma zajęć, wyjście z ławek, angażowanie uczniów w zajęcia i dyskusje zawsze zachęca do brania w tym udziału Nie są nudne rozmowy o problemach, tylko ciekawe pokazanie i ujęcie tematu 17

Najważniejsze wnioski Projekt oceniany jest bardzo wysoko: w ogólnej ocenie niemal połowa badanych wskazała najwyższą odpowiedź, cztery piąte dwie najwyższe i jedynie sześć procent jedną z trzech dolnych. Część teatralna była wyżej oceniana niż część dyskusyjna, a spadek ten jest widoczny dobrze w pytaniach o to, czy spektakl był interesujący i czy dyskusja była interesująca. Głębsze analizy pokazują, że w gimnazjach spadek ten wynosi około 15% w CKU, 20% w gimnazjach i 35% w szkołach ponadgimnazjalnych (procent, nie punktów procentowych). Dlatego więc należy poprawić jakość części dyskusyjnej dla szkól ponadgimnazjalnych być może zróżnicować scenariusze zajęć na różnych etapach edukacyjnych Tytuł Biedna ale sexi zbiera niższe oceny, zarówno w aspekcie teatralnym, jak i tematycznym (dotyka problemów młodzieży), choć jego mocną stroną jest dyskusja. Należy to wziąć pod uwagę przy ocenie kolejnych scenariuszy w ramach projektu. Jeśli niskie oceny będą się utrzymywać być może warto choćby dla podniesienia prestiżu projektu rozważyć rezygnację z tego tytułu. W pytaniu o to, na ile spektakle dotyczą problemów młodzieży wyższe oceny zbierają spektakle dotyczące problemów, z którymi stykają się uczniowie i w tym pytaniu najgorzej oceniono spektakl Kolorowa, a drugim najgorszym była Biedna, ale sexi. Więc problem patriotyzmu i nacjonalizmu oraz prostytucji są mniej interesujące niż przemoc w szkole i narodziny zła oraz anoreksja. Należy wziąć to pod uwagę wybierając scenariusze dotyczące bardziej wewnętrznych i bardziej rozpowszechnionych tematów. Małe liczebności grup uniemożliwiają porównania ocen różnych spektakli pomiędzy uczniami różnych etapów edukacyjnych. W kolejnych edycjach warto więc przyjrzeć się tym różnicom aby ewentualnie zróżnicować ofertę teatralną w zależności od etapu edukacyjnego Oceny projektu i jego realizacji nie podlegają dużym fluktuacjom, po drobnym spadku w drugiej turze projektu w 2012 roku wróciły do poziomu wyjściowego co świadczy o okrzepnięciu organizacyjnym projektu 18

Rekomendacje Należy poprawić część dyskusyjną, szczególnie w szkołach ponadgimnazjalnych Należy zwrócić szczególną uwagę, na ile problematyka poruszana w przedstawieniach dotyczy danej grupy docelowej (gimnazjaliści, uczniowie szkół ponadgimnazjalnych) i być może pod tym kątem modyfikować ofertę Spektaklem, który wymaga szczególnej uwagi jest Biedna, ale sexi jeśli zmiana scenariuszy części dyskusyjnej nie poprawi ocen, być może należy rozważyć rezygnację z tego tytułu 19

Opracowanie raportu: Andrzej Wichrowski - badacz-analityk w Instytucie Badań Edukacyjnych, w zespole badań nauczycieli, gdzie zajmuje się socjologicznymi badaniami i analizami statystycznymi. Warszawa 2013 r. 20