NIEKTÓRE ZW IĄZKI FENOLOW E JĘCZM IENIA BROW ARNEGO

Podobne dokumenty
OKREŚLENIE ZALEŻNOŚCI MIĘDZY ZAWARTOŚCIĄ WYBRANYCH ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH A WARTOŚCIĄ PRZEMIAŁOWĄ ZIARNA PSZENICY

Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁ ODOWSKA LUBLIN POLONIA

ANNALES. Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem na jakość technologiczną odmian pszenicy ozimej uprawianych w monokulturze

Zdolność eliminowania wolnych rodników przez ekstrakty uzyskane z frakcji młynarskich ziarna nieoplewionych i oplewionych form jęczmienia i owsa

Wpływ wybranych czynników agrotechnicznych na wysokość plonu ziarna i zawartość białka ogółem pszenicy ozimej odmiany Almari

NR 218/219 BIULETYN INSTYTUTU HODOWLI I AKLIMATYZACJI ROŚLIN 2001

WPŁYW BIOLOGICZNYCH I CHEMICZNYCH ZAPRAW NASIENNYCH NA PARAMETRY WIGOROWE ZIARNA ZBÓŻ

Wykorzystanie azotu z nawozów przez nagoziarnistą i oplewioną formę owsa

OCENA WYBRANYCH WYRÓŻNIKÓW JAKOŚCI ZIARNA PSZENICY TWARDEJ ODMIANY FLORADUR W ZALEŻNOŚCI OD UPRAWY ROLI I NAWOŻENIA AZOTEM

Wpływ poziomu ochrony i nawożenia azotem na plonowanie i skład chemiczny ziarna kilku odmian jęczmienia jarego pastewnego Część II.

ROZWARSTWIANIE NASION RZEPAKU PODCZAS WYPŁYWU Z SILOSÓW

MASA WŁAŚCIWA NASION ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI. Wstęp. Materiał i metody

w badaniach rolniczych na pszenicy ozimej w Polsce w latach 2007/2008 (badania rejestracyjne, IUNG Puławy)

Jęczmień jary. Wymagania klimatyczno-glebowe

ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

ANALIZA WPŁYWU CECH ODMIANOWYCH PSZENICY I STOPNIA WYCIĄGU MĄKI NA WYNIKI OZNACZEŃ METODĄ DUROTEST

WPŁYW CZASU PRZECHOWYWANIA ZIARNA PSZENICY NA ZMIANĘ JEGO CECH JAKOŚCIOWYCH

Magdalena Karamać, Agnieszka Kosińska ROZDZIAŁ NATYWNYCH FENOLOKWASÓW PSZENICY METODA RP-HPLC-DAD

Wpływ nawożenia azotowego na plon ziarna, zawartość białka i elementy struktury plonu owsa

niezbędny składnik pokarmowy zbóż

Charakterystyka cech fizycznych, chemicznych i przemiałowych ziarna pszenżyta jarego i ozimego

BADANIA POZOSTAŁOŚCI FUNGICYDÓW W ZIARNACH ZBÓŻ POCHODZĄCYCH Z TERENÓW WSCHODNIEJ POLSKI

WPŁYW WILGOTNOŚCI NA WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE PSZENŻYTA ODMIANY PAWO

WARTOŚĆ PRZEMIAŁOWA ZIARNA WYBRANYCH ODMIAN PSZENICY ZE ZBIORÓW Z LAT Sylwia Stępniewska

JAKOŚĆ SENSORYCZNA WARZYWNYCH PRZETWORÓW EKOLOGICZNYCH Z PAPRYKI I FASOLI SZPARAGOWEJ

P A M I Ę T N I K P U Ł A W S K I ZESZYT

Zawartość składników pokarmowych w roślinach

PORÓWNANIE PLONOWANIA DWÓCH ODMIAN OWSA NIEOPLEWIONEGO Z OPLEWIONYM PRZY DWÓCH POZIOMACH NAWOŻENIA AZOTEM

PLONOWANIE I JAKOŚĆ ZIARNA ODMIAN JĘCZMIENIA JAREGO W ZALEŻNOŚCI OD DAWKI AZOTU

Jęczmień jary browarny zrób go dobrze!

CECHY GEOMETRYCZNE ZIARNA WYBRANYCH ODMIAN ZBÓŻ

KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE ROLNICZYM

ZMIANY W PLONOWANIU, STRUKTURZE PLONU I BUDOWIE PRZESTRZENNEJ ŁANU DWÓCH ODMIAN OWSA W ZALEŻNOŚCI OD GĘSTOŚCI SIEWU

WPŁYW NAWADNIANIA I NAWOśENIA MINERALNEGO

SPRAWOZDANIE. warzywnictwa metodami ekologicznymi. pt.: OPRACOWANIE METOD PRZETWÓRSTWA WARZYW Z UPRAW EKOLOGICZNYCH I OCENA ICH JAKOŚCI

BADANIE WPŁYWU FERMENTACJI MLEKOWEJ I KIEŁKOWANIA NA UWALNIANIE ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH Z POŁĄCZEŃ NIEROZPUSZCZALNYCH W ZIARNIE ZBÓŻ

Wrocław, 17/12/2012 Strona 1/7 RAPORT Z BADAŃ

V Kongres Browarników, października 2015, Ustroń

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY NORMĄ WYSIEWU NASION A PLONEM ZIELA KARCZOCHA (CYNARA SCOLYMUS L.) * Wstęp. Materiał i metody

Dr hab. Małgorzata Majcher Poznań, Instytut Technologii Żywności Pochodzenia Roślinnego Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

PLONOWANIE OWSA ROSNĄCEGO W MIESZANKACH IW SIEWIE CZYSTYM W ZALEŻNOŚCI OD NAWOŻENIA AZOTOWEGO

Rozdrabnianie wygrzewanego ziarna zbóż

Potencjał antyoksydacyjny owsa badany trzema różnymi metodami

Właściwości przemiałowe i wypiekowe wybranych odmian pszenicy ozimej

Reakcja odmian pszenicy ozimej na nawożenie azotem w doświadczeniach wazonowych

PORÓWNANIE ZAWARTOŚCI I AKTYWNOŚCI WYBRANYCH ZWIĄZKÓW PRZECIWUTLENIAJĄCYCH W PRODUKTACH Z ORKISZU

Tabela 49. Pszenżyto jare odmiany badane w 2017 r.

TOWAROZNAWCZA OCENA RODÓW JĘCZMIENIA NAGIEGO PRZEZNACZONYCH NA CELE SPOŻYWCZE Anna Wirkijowska, Zbigniew Rzedzicki

JAKOŚĆ ZIARNA JĘCZMIENIA BROWARNEGO SUSZONEGO W SUSZARCE DASZKOWEJ I SILOSACH SUSZĄCYCH

Rys. 1. Chromatogram i sposób pomiaru podstawowych wielkości chromatograficznych

BADANIA WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA ZEWNĘTRZNEGO ZIARNA ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI

Porównanie reakcji odmian jęczmienia jarego na poziom nawożenia azotem

Tabela 46. Pszenżyto jare odmiany badane w 2016 r.

PORÓWNANIE WARTOŚCI PARAMETRÓW ALWEOGRAFICZNYCH UZYSKANYCH W SYSTEMIE HYDRATACJI STAŁEJ (HC) I ADAPTOWANEJ (HA)

Autoreferat z opisem dorobku i osiągnięć naukowych związanych z postępowaniem habilitacyjnym

Charakterystyka odmian żyta po względem wartości odżywczej i prozdrowotnej Danuta Boros

ZMIANY ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW WĘGLOWODANOWYCH W BULWACH ZIEMNIAKA W ZALEŻNOŚCI OD ODMIANY I DAWEK NAWOŻENIA AZOTEM

ZANIKANIE KAPTANU I PROPIKONAZOLU W OWOCACH I LIŚCIACH JABŁONI ODMIANY JONAGOLD

Jakość plonu a równowaga składników pokarmowych w nawożeniu

Wpływ nawożenia azotem na skład chemiczny nasion pięciu odmian rzepaku jarego

Streszczenie. Słowa kluczowe: błonnik pokarmowy, P-glukany, jęczmień, owies, odmiany oplewione i nieoplewione

RAPORT Z BADAŃ STARZENIOWYCH KOMPOZYTÓW POLIMEROWO- DRZEWNYCH FIRMY WINDOOR

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych

Jęczmień - H. Gąsiorowski

PLON I JAKOŚĆ ZIARNA WYBRANYCH ODMIAN PSZENICY JAREJ W ZALEŻNOŚCI OD DAWKI I TERMINU STOSOWANIA AZOTU

APLIKACJE KOMPUTEROWE DO OCENY WYBRANYCH PARAMETRÓW SENSORYCZNYCH PRODUKTÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH

ANNALES. Wpływ nawożenia azotem na plonowanie i jakość ziarna odmian pszenicy ozimej

Reakcja rzepaku jarego na herbicydy na polu zachwaszczonym i bez chwastów

7. Owies W 2012 roku owies zajmował 6,7 % ogólnej powierzchni zasiewów zbóż w Polsce. W województwie łódzkim uprawiany był na powierzchni blisko 50

Elwira Worobiej, Julita Mądrzak, Małgorzata Piecyk

Pszenica jara. Tabela 29. Pszenica jara odmiany badane w 2014 r. Rok wpisania do:

ANNALES. Robert Idziak, Tadeusz Michalski

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN POLONIA. Wpływ nawożenia dolistnego na plony i jakość ziarna pszenicy jarej

Wpływ wybranych sposobów ochrony roślin na plon i jakość ziarna odmian pszenicy ozimej

Wpływ rzutowego i rzędowego nawożenia mocznikiem na wysokość plonu i niektóre cechy jakości bulw ziemniaka

2 Chmiel Polski S.A., ul. Diamentowa 27, Lublin

Nawożenie zbóż jarych i trwałych użytków zielonych azotem!

ANALIZA ZAWARTOŚCI ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH I BIAŁKA W KASZACH GRYCZANYCH DOSTĘPNYCH NA RYNKU W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO-MAZURSKIM

Przemiał ziarna orkiszu na mąkę w Pokazowym Gospodarstwie Ekologicznym (PGE) w Chwałowicach

HYMALAYA A. Pszenica ozima hybrydowa. Szczyt wydajności. Zalety: Wskazówki:

PLONOWANIE I JAKOŚĆ ZIARNA OWSA W ZALEŻNOŚCI OD WILGOTNOŚCI PODŁOŻA I DAWKI AZOTU

ZAWARTOŚĆ WYBRANYCH SKŁADNIKÓW PROZDROWOTNYCH W EKSTRUDATACH Z UDZIAŁEM OTRĄB ŻYTNICH

InŜynieria Rolnicza 14/2005. Streszczenie

Przesiewy zbożami ozimymi i jarymi rzepaku opryskanego herbicydami zawierającymi chlomazon

PLONOWANIE I SKŁAD CHEMICZNY ZIARNA NAGOZIARNISTEJ FORMY OWSA KARŁOWEGO (STH 5630) W ZALEŻNOŚCI OD GĘSTOŚCI SIEWU I NAWOŻENIA AZOTEM

LABORATORIUM: ROZDZIELANIE UKŁADÓW HETEROGENICZNYCH ĆWICZENIE 1 - PRZESIEWANIE

Owies. Tabela 40. Owies odmiany badane w 2014 r. Rok wpisania do KRO LOZ

NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI

Plonowanie żyta mieszańcowego odmiany Nawid w warunkach rzadkich siewów

ZRÓŻNICOWANIE KWASOWOŚCI TŁUSZCZOWEJ W ZALEŻNOŚCI OD GATUNKU BOTANICZNEGO ZBOŻA, TYPU MĄKI I KASZY MANNY ORAZ CZASU PRZECHOWYWANIA.

WPŁYW CZYNNIKÓW AGROTECHNICZNYCH NA WŁAŚCIWOŚCI ENERGETYCZNE SŁOMY 1

ZAWARTOŚĆ TŁUSZCZU I SKŁAD KWASÓW TŁUSZCZOWYCH WYBRANYCH RYNKOWYCH PRODUKTÓW PRZEKĄSKOWYCH (ORZECHY, NASIONA)

Wpływ dawek azotu na plon ziarna i jego komponenty u nowych odmian owsa

Plonowanie i jakość ziarna pszenicy ozimej w zależności od gęstości siewu i dawki nawożenia azotem

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYRÓŻNIKAMI JAKOŚCIOWYMI ZIARNA WYBRANYCH ODMIAN PSZENICY OZIMEJ

WPŁYW RÓŻNYCH SPOSOBÓW PRZYGOTOWANIA ZIARNA PSZENICY DO PRZEMIAŁU NA WILGOTNOŚĆ MĄKI

PRECYZYJNE NAWOŻENIE AZOTEM PSZENICY OZIMEJ NA PODSTAWIE POMIARÓW SPAD

Transkrypt:

ŻYWNOŚĆ 4(25), 2000 JOANNA KLEPACKA, ŁUCJA FORNAL, ZBIGNIEW BOREJSZO, EDWARD WRÓBEL NIEKTÓRE ZW IĄZKI FENOLOW E JĘCZM IENIA BROW ARNEGO Streszczenie Analizowano zawartość związków fenolowych ogółem, wolnych, w połączeniach estrowych i kompleksowych w ziarnie jęczmienia browarnego odmiany Maresi, uprawianego przy zróżnicowanym poziomie nawożenia azotowego. Stwierdzono wyraźnie większą zawartość związków fenolowych ogółem w otrębach, w porównaniu z mąką oraz ich wzrost wraz ze zwiększaniem nawożenia azotowego. Wykazano, że kwas ferulowy nie występuje w połączeniach estrowych, natomiast jego ilość w połączeniach kompleksowych zwiększa się wraz ze stosowaniem nawożenia azotowego. Gęstość optyczna (barwa) ziarniaków jęczmienia zmieniała się wraz ze wzrostem nawożenia azotowego i zawartości kwasu ferulowego w połączeniach kompleksowych. Wstęp Jakość słodu i piwa jest ściśle związana z jakością jęczmienia browarnego. Metody oceny jakości jęczmienia browarnego są złożone i długotrwałe. Istnieje zatem potrzeba rozważenia zadań badawczych zmierzających do opracowania systemu, na podstawie którego można by przewidywać jakość browarniczą odmian. Garcia del Moral i wsp. [1] proponują przewidywanie jakości słodowniczej odmiany przez pomiar cech rośliny w fazie anthesis lub dojrzałych ziarniaków stosując cyfrową analizę obrazu. Wykazali oni, że zawartość azotu w roślinie jest dobrym czynnikiem prognozującym wydajność ekstraktu. Jednym z wyróżników jakości jęczmienia browarnego jest barwa powierzchni. Gudaczewski i wsp. [2] badając gęstość optyczną powierzchni jęczmienia browarnego odmian polskich i uprawianych we Francji wskazali na różnice w barwie ziarniaków dwóch grup odmian. Wśród wielu czynników wpływających na barwę ziarna jęczmienia wymienia się cechy odmianowe, region i technologię uprawy, tech- Mgr inż. J. Klepacka, prof, dr hab. Ł. Fornal, dr hab. Z. Borejszo, prof dr hab. E. Wróbel, Instytut Towaroznawstwa i Oceny Jakości Żywności, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, ul. Oczapowskiego 7, 10-957 Olsztyn.

NIEKTÓRE ZWIĄZKI FENOLOWE JĘCZMIENIA BROWARNEGO 65 nikę zbioru, suszenie i inne. Jednym z ważnych elementów uprawy jest nawożenie azotowe, od którego zależy zawartość azotu w ziarnie, objętość ziarniaka, grubość okrywy nasiennej, wielkość zarodka i warstwy aleuronowej [1]. Czy nawożenie azotowe ma również wpływ na zawartość związków fenolowych w okrywie i barwę ziarniaków? Materiał i metody badań Materiałem badań było ziarno jęczmienia browarnego odmiany Maresi pochodzące ze zbiorów z 1997 roku z doświadczeń polo wy ch Katedry Produkcji Roślinnej ART w Olsztynie. Jęczmień nawożono dawkami 0,20 i 40 kg N/ha. Związki fenolowe oznaczano w otrębach i mące po rozdrobnieniu ziarna w młynie laboratoryjnym Quadrumat Junior firmy Brabender. W otrębach jęczmienia oznaczano ogólną zawartość związków fenolowych, ogólną zawartość frakcji kwasów fenolowych. W poszczególnych frakcjach kwasów fenolowych: wolnych, związanych estrowo oraz uwalnianych z połączeń kompleksowych, wykonano analizę jakościową kwasów fenolowych oraz badano zawartość kwasu feruło wego występującego w trzech frakcjach. Ogólna zawartość związków fenolowych Zawartość związków fenolowych ogółem oznaczano metodą Ribereau-Gayon [7] z zastosowaniem odczynnika Folina- Ciocaltea u. Ogólna zawartość frakcji kwasów fenolowych Zawartość trzech frakcji kwasów fenolowych ogółem: wolnych, w połączeniach kompleksowych i estrowych oznaczano stosując opisaną przez Zademowskiego [11] metodę uwzględniającą ekstrakcję, oczyszczanie ekstraktów oraz ich pomiar z zastosowaniem metody Ribereau-Gayon [7]. Analiza ilościowa i jakościowa kwasów fenolowych z zastosowaniem metody GLC Oznaczanie poszczególnych kwasów fenolowych zawartych w trzech analizowanych frakcjach: wolnych, uwalnianych z kompleksów i estrów wykonano stosując ektrakcję, oczyszczanie ekstraktów oraz prowadząc rozdział kwasów fenolowych przy zastosowaniu techniki chromatografii gazowej (metoda wg Zademowskiego [11]). W celu przygotowania próbek do rozdziału metodą chromatografii gazowej, 1 cm3 roztworu przenoszono do naczynek reakcyjnych i dodawano 40 \ig roztworu N-tetrakozanu jako standardu wewnętrznego. Następnie próby odparowywano do sucha w temperaturze 40 C i do suchej pozostałości dodawano 50 jil BSA [N,0- bis- (trimetylosilan) acetamid]. Szczelnie zamknięte próby pozostawiono w temperaturze poko

66 Joanna Klepacka, Łucja Fornal, Zbigniew Borejszo, Edward Wróbel jowej przez 24 godziny. Trimetylosilanowe pochodne kwasów fenolowych rozdzielono metodą chromatografii gazowej. Stosowano następujące warunki rozdziału: chromatograf Hewlett Packard HP 6890, detektor: MSD, kolumna: kapilarna RTX-1, długość: 3Om, średnica wewnętrzna: 0,32 mm, grubość filmu: 0,25 Lim, temperatury: detektora: 250 C, kolumny: 100-260 C, At = 6 C/min, odparowywacza: 250 C, gaz nośny: hel - 0, 6 cm3/min., splitless. Wyznaczanie gęstości optycznej barwy ziarniaków Jakość optyczną ziarniaków zbóż oznaczano za pomocą komputerowego systemu analizy obrazu [2 ]. Pomiar gęstości wykonano według następującego algorytmu: 1) kalibracja systemu na podstawie wzorca, 2 ) ułożenie obiektów na stoliku bezcieniowym bruzdką ku dołowi, 3) oświetlenie obiektów od dołu : uzyskany obraz wprowadzono do pamięci karty VFG i zapamiętano w postaci macierzy o wymiarach 512x512 pikseli o skali odcieni szarości 0-255, binaryzacja obrazu dla 116 ± 2 odcienia szarości, segmentacja i lokalizacja obiektów oraz pomiar podstawowych cech geometrycznych, 4) oświetlenie obiektów od góry - czteropunktowo, symetrycznie - światłem białym: uzyskany obraz wprowadzono do pamięci karty VFG, wprowadzenie informacji o lokalizacji i wymiarach analizowanych obiektów, skaning gęstości optycznej powierzchni poszczególnych obiektów i wyznaczenie max i min odcienia szarości, różnicy tych wielkości (max-min) oraz odchylenia standardowego (o), 5) zapisanie otrzymanych informacji w postaci pliku, 6 ) analiza danych. Wyniki przedstawiono jako liczebność występowania różnicy pomiędzy max. i min. poziomem szarości.

NIEKTÓRE ZWIĄZKI FENOLOWE JĘCZMIENIA BROWARNEGO 67 Wyniki badań i ich omówienie Zawartość związków fenolowych ogółem Uzyskane wyniki badań ziarniaków jęczmienia odmiany Maresi wskazały na znaną w charakterystyce ziarna pszenicy zależność mniejszej zawartości związków fenolowych w mące, w porównaniu z otrębami [3, 4, 8, 9]. Wyniki Maillard a i wsp. [5] wskazują na podobne poziomy występowania związków fenolowych ogółem w otrębach jęczmienia. Określona przez nich zawartość związków fenolowych ogółem kształtowała się na poziomie 930-11140 (ig/g, w zależności od odmiany jęczmienia. Zawartość związków fenolowych ogółem w mące nie wykazywała wyraźnej tendencji wzrostowej wraz z nawożeniem (rys. 1). DAWKA AZOTU [kg/ha] MĄKA OTRĘBY Rys. 1. Fig. 1. Zawartość związków fenolowych ogółem w mące i otrębach jęczmienia Maresi. Total content of phenolic compounds in the flour and bran of barley variety Maresi. Ogólna zawartość frakcji kwasów fenolowych We wszystkich trzech analizowanych próbkach jęczmienia nawożonego dawkami 0-40 kg N/ha na podobnym poziomie kształtowała się zawartość kwasów fenolowych wolnych (8,13-9,85 ig/g) oraz uwalnianych z estrów (38,37-41,79). Zróżnicowana była jedynie ilość kwasów fenolowych uwalnianych z połączeń kompleksowych

68 Joanna Klepacka, Łucja Fornal, Zbigniew Borejszo, Edward Wróbel (57,02-68,76 Lig/g) między dawką N-0 i N-20 lub N-40 (rys. 2). Rotkiewicz i wsp. [1 2 ] uzyskali podobne wyniki oznaczania ogólnej zawartości kwasów fenolowych dotyczące kwasów uwolnionych z estrów (52,2 fig/g) oraz z kompleksów (68,0 lig/g). N -0 N-20 N-40 DAWKA AZOTU [kg/ha] [ WOLNE KWASY FENOLOWE KWASY UWOLNIONE Z KOMPLEKSÓW KWASY UWOLNIONE Z ESTRÓW] Rys. 2. Fig. 2. Zawartość frakcji kwasów fenolowych w otrębach jęczmienia Maresi. Content of different fractions of phenolic acids in bran of barley variety Maresi. Analiza ilościowa i jakościowa poszczególnych kwasów fenolowych na podstawie met. GLC Charakterystyka jakościowa i ilościowa kwasów fenolowych wolnych, uwolnionych z połączeń kompleksowych i estrowych wykazała, że dominującymi były kwasy: p-oh-benzoesowy, wanilinowy, natomiast kwas ferulowy występował w ilościach śladowych w jęczmieniu nie nawożonym azotem (tab. 1). Podobne ilości kwasów fenolowych w ziarniakach jęczmienia, oznaczanych również metodą GLC, uzyskali Rotkiewicz i wsp. [12] oraz Paprocka [6 ]. W przypadku wzrostu nawożenia do 20 kg N/ha wzrastała szczególnie zawartość kwasu ferulowego uwalnianego z kompleksów. W jęczmieniu, przy zastosowaniu dawki azotu 40 kg/ha, zawartość kwasu ferulowego zwiększała się 3-krotnie (rys. 3). Ponadto wyniki badań dowodzą, że kwas ferulowy w otrębach jęczmienia browarnego nie występuje w połączeniach estrowych, w odróżnieniu od pszenicy [4, 10]. Wzrost zawartości kwasu ferulowego może wynikać z większego udziału okrywy i warstwy aleuronowej w ziarnie nawożonym wysokimi dawkami. Można też sugerować zawar

NIEKTÓRE ZWIĄZKI FENOLOWE JĘCZMIENIA BROWARNEGO 69 tość kwasu ferulowego jako wskaźnik znacznie podwyższonych dawek nawożenia azotowego. Wyznaczone histogramy gęstości optycznej wykazały, że barwę powierzchni badanych ziarniaków charakteryzują dwa dominujące pasma różnicy pomiędzy maksymalnym i minimalnym poziomem szarości: 41-60 i 61-80, ale w przypadku jęczmienia przy nawożeniu na poziomie 40 kg/ha zmieniają się ich proporcje ilościowe (tab. 2). Stwierdzenie, czy charakterystyczna zmiana barwy może mieć związki z zawartością kwasu ferulowego i nawożeniem azotowym, wymaga dodatkowych badań. Tabela 1 Zawartość kwasów fenolowych [ ag/g]w otrębach jęczmienia Maresi, uprawianego przy zróżnicowanym poziomie nawożenia azotem. Content of phenolic acids [jag/g] in bran of barley variety Maresi, cultivated at different levels of nitrogen fertilization. Kwasy fenolowe Poziom nawożenia azotem / Level of nitrogen fertilization [kg/ha] Phenolic acids 0 20 40 Wolne kwasy fenolowe I Free phenolic acids I p-oh-benzoesowy 1,42 0,68 2,99 Wanilinowy 2,31 0,38 - Ferulowy ślady - Kwasy uwolnione z kompleksów Acids from complexes p-oh-benzoesowy 1,30 Wanilinowy 3,23 2,62 3,22 Ferulowy ślady 3,92 13,70 Kwasy uwolnione z estrów Acids from esters p-oh-benzoesowy 4,43 2,30 Wanilinowy 7,09 3,94 2,04 Ferulowy ślady -

70 Joanna Klepacka, Łucja Fornal, Zbigniew Borejszo, Edward Wróbel Tabela 2 Badanie gęstości optycznej powierzchni całkowitej ziarna jęczmienia. Liczebność występowania różnicy pomiędzy max.-min. poziomem szarości. Evaluation of optical density of barley grain surface. The great number occurrence of the difference between max.-min. level of greyness. Dawka azotu Liczebność występowania/ Great number occurrance [%] I Nitrogen dose Pasmo [kg/ha] 41-60 61-80 81-100 101-120 121-140 II N-0 58 42 2 0 1 N-40 87 12 0 0 «J N -0 N-20 N-40 DAWKA AZOTU [kg/ha] POŁĄCZENIA ESTROWE POŁĄCZENIA KOMPLEKSOWE Rys. 3. Fig. 3. Zawartość kwasu ferulowego w otrębach jęczmienia Maresi. Ferulic acid content in bran of barley variety Maresi. Podsumowanie Zawartość związków fenolowych ogółem jest większa w otrębach niż w mące i rośnie wraz ze zwiększaniem poziomu nawożenia azotowego. Poziom nawożenia azotem zmienia zawartość kwasów fenolowych uwalnianych z połączeń kompleksowych. Ilość kwasu ferulowego uwalnianego z kompleksów rośnie w miarę zwiększania dawki nawożenia azotowego, natomiast kwas ten nie występuje w połączeniach estrowych, ani we frakcji wolnych kwasów fenolowych. Zawartość kwasu ferulowego w otrębach

NIEKTÓRE ZWIĄZKI FENOLOWE JĘCZMIENIA BROWARNEGO 71 uzyskanych z ziarna jęczmienia nawożonego azotem w dawce od 20-40 kg N/ha może wskazywać na związek z barwą ziarniaków. Udowodnienie tej tezy, nie tylko dla badanego gatunku ziarna, ale i ziarna innych gatunków, jest przedmiotem dalszych badań. LITERATURA [1] Garcia del Moral L.F., Sopena A., Montoya L., Polo P., Voltas J., Codestal P., Ramos J.M., Molina- Cuno J.L.: Image analysis of grain and chemical composition of barley plant as predictors of malting quality in mediterranean environments. Cereal Chem., 75 (5), 1998, 755-761. [2] Gudaczewski W., Fornal Ł., Filipowicz A.: Jęczmień browarny - barwa. Przegl. Zboż. Młyn., 5, 1999, 33-34. [3] Hatcher D.W., Kruger J.E.: Simple phenolic acids in flours prepared from Canadian wheat: relationship to ash content, color, and polyphenol oxidase activity. Cereal. Chem., 74 (3), 1997, 337-343. [4] Klepacka J., Fornal Ł., Gudaczewski W., Borejszo Z.: Optical density of wheat grain surface and content of phenolic compounds in wheat coat. Natur. Sc., 3, 1999, 245-261. [5] Maillard M.N., Soum M.H., Boivin P., Berset C.: Antioxidant activity of barley and malt: relationship with phenolic content. Lebensm. Wiss. U Technol., 29, 1996, 238-244. [6] Paprocka J.: Związki fenolowe w rozwijających się i dojrzewających ziarniakach zbóż oraz ich rola w spoczynku tych ziarniaków. Praca doktorska, ART. Olsztyn 1995. [7] Ribereau-Gayon P.: Plant phenolics. Hafner Publishing Company, New York, 1972. [8] Rybka K., Sitarski J., Raczyńska-Bojanowska K.: Ferulic acid in rye and wheat grain and grain dietary fiber. Cereal Chem. 70 (1), 1993, 55-59. [9] Symons J.S., Dexter J.E.: Relationship of flour aleurone fluorescence to flour refinement for some Canadian hard common wheat classes. Cereal Chem., 70 (1), 1993, 90-95 [10] Weidner S., Amarowicz R., Karamać M., Dąbrowski G.: Phenolic acids in caryopses of two cultivars of wheat, rye and triticale that display different resistance to pre- harvest sprouting. Eur. Food Res. Technol., 210, 1999, 109-113. [11] Zademowski R.: Studia nad związkami fenolowymi mąki rzepakowej. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Technol. Aliment., 21, Supl. F, 1987. [12] Rotkiewicz D., Zadermowski R., Kozłowska H.: Kwasy fenolowe zbóż, Zesz. Nauk. ART., Olsztyn, 1984, 135-143. SOME PHENOLIC COMPOUNDS OF MALTING BARLEY Summary Content of total, free, bound in esters and complexes phenolic compounds, particularly ferulic acid, in malting barley variety Maresi cultivated at different level of nitrogen fertilization was analysed. It was shown that level of total phenolic compounds was higher in bran than in flour of barley, and amount of them increased with the level of nitrogen fertilization. The ferulic acid is not bound in esters, and content of this acid bound in complexes increases with the level of nitrogen fertilization. Optical density (colour) of barley grain changed with increasing of nitrogen fertilization and content of ferulic acid bound in complexes. m