ZANIKANIE KAPTANU I PROPIKONAZOLU W OWOCACH I LIŚCIACH JABŁONI ODMIANY JONAGOLD

Transkrypt

1 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (3) 2009 ZANIKANIE KAPTANU I PROPIKONAZOLU W OWOCACH I LIŚCIACH JABŁONI ODMIANY JONAGOLD EWA SZPYRKA 1, STANISŁAW SADŁO 2, MAGDALENA SŁOWIK-BOROWIEC 1, KRYSTYNA ROGOZIŃSKA 1 1 Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy Terenowa Stacja Doświadczalna Langiewicza 28, Rzeszów e.szpyrka@ior.poznan.pl 2 Uniwersytet Rzeszowski, Zamiejscowy Wydział Biotechnologii Sokołowska 26, Kolbuszowa I. WSTĘP Kaptan i propikonazol to substancje aktywne środków ochrony roślin stosowanych zapobiegawczo i interwencyjnie w ochronie jabłoni przed chorobami pochodzenia grzybowego. Celem badań przeprowadzonych w 2008 roku było ustalenie zachowania się kaptanu i propikonazolu w owocach i liściach jabłoni odmiany Jonagold oraz określenie warunków ich stosowania umożliwiających wykorzystanie dojrzałych owoców do produkcji odżywek przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci. II. MATERIAŁ I METODY Badania przeprowadzono w sadach realizujących zasady integrowanej produkcji, dostarczających surowców do produkcji odżywek dla niemowląt i małych dzieci. Kaptan i propikonazol zastosowano w postaci preparatów Merpan 80 WG i Bumper 250 EC. Pobieranie próbek owoców i liści rozpoczęto 8 i 3 dni po zabiegu. Każda próbka jabłek składała się z 8 owoców pobranych z losowo wybranych drzew. Liście do badań pobierano z drzew, z których wcześniej zebrano jabłka, po 4 z każdego drzewa, a następnie dziurkaczem ze wszystkich zebranych liści wydzielano 32 krążki (po jednym z każdego liścia) o średnicy 11 mm i umieszczano je w butelce zawierającej 20 ml acetonu. Próbki owoców natomiast przewożono do laboratorium, gdzie wydzielano do analizy stugramowe porcje. Jabłka ważono i obliczano ich średnią masę, a uzyskane wyniki posłużyły do wyznaczenia zmian zawartości tych fungicydów w przeliczeniu na 1 jabłko. Próbki analityczne homogenizowano ze 150 ml acetonu, pozostałości kaptanu i propikonazolu ekstrahowano za pomocą dichlorometanu, a uzyskane ekstrakty oczyszcza-

2 1448 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (3) 2009 no na kolumnie florisilowej (Valverde-Garcia i wsp. 1993; Sadło i Szpyrka 2001). Pozostałości fungicydów oznaczano na chromatografach gazowych: HP 5890 i Agilent 6890 wyposażonych w detektory NP i µec. Zawartości kaptanu i propikonazolu w owocach wyrażano w mg/kg, a następnie przeliczano je na jeden owoc mnożąc średnią masę owocu przez pozostałość. Pozostałości tych substancji w liściach wyrażano w μg/cm 2. III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Pozostałości kaptanu w liściach pobranych 8 dni po zabiegu wyniosły 4,911±0,476 μg/cm 2, a następnie zanikały zgodnie z równaniem wykładniczym P = 5,4806e -0,0437t (R 2 = 0,9472), osiągając połowę swej początkowej wartości po 16 dniach. Pozostałości kaptanu w owocach po zabiegu wyniosły 1,300±0,281mg/kg, a następnie obniżały się zgodnie z równaniem P = 1,443e -0,0459t (R 2 = 0,8846) osiągając połowę swojej początkowej wartości po 15 dniach (tab. 1, rys. 1). Pozostałości propikonazolu w liściach pobranych 3 dni po zabiegu wyniosły 0,111±0,049 μg/cm 2, a następnie obniżały się zgodnie z równaniem wykładniczym P = 0,0974e -0,0408t (R 2 = 0,885) osiągając połowę swojej początkowej wartości po 17 dniach. Pozostałości propikonazolu w owocach po zabiegu wyniosły 0,052±0,027 mg/kg, a następnie zmniejszały się zgodnie z równaniem P = 0,0343e -0,0553t (R 2 = 0,839) osiągając połowę swojej początkowej wartości po 13 dniach (tab. 1, rys. 2). Tabela 1. Zanikanie pozostałości kaptanu i propikonazolu w liściach i owocach jabłoni Table 1. Disappearance of captan and propiconazole residues in fruit and leaves of apple Data poboru próbki Sampling date Średnia masa 1 jabłka Average mass of 1 apple [g] Pozostałości w liściach Residues in leaves [μg/cm 2 ] Pozostałości w owocach Residues in fruits [mg/kg] captan propiconazole captan propiconazole ±4 4,911±0,476 1,300±0, ±3 3,402±0,956 1,303±0, ±2 1,673±0,236 0,376±0, ±5 1,390±0,433 0,214±0, ±14 0,997±0,132 0,111±0,049 0,264±0,065 0,052±0, ±68 0,695±0,284 0,061±0,025 0,112±0,048 0,014±0, ±8 0,408±0,030 0,044±0,020 0,134±0,149 0,012±0, ±5 0,459±0,221 0,038±0,015 0,112±0,066 0,006±0, ±15 0,285±0,181 0,019±0,011 0,070±0,036 0,007±0, ±21 0,227±0,083 0,018±0,010 0,049±0,013 0,003±0,001 Terminy zabiegów Dates of treatments: Merpan 80 WG , Bumper 250 EC

3 Zanikanie kaptanu i propikonazolu Korzystając z wyznaczonych średnich mas jabłek, dla każdej próbki obliczono ilość testowanej substancji, aktualnie znajdującą się w jednym jabłku, a następnie wyznaczono trend ich zmian odzwierciedlający przebieg rzeczywistego zanikania pozostałości. Uzyskane wyniki posłużyły do wyznaczenia tempa rzeczywistego ich zanikania w owocach. Wyniki te wykazują, że wzrost owoców skracał o 1/3 czas potrzebny do obniżenia się poziomu pozostałości kaptanu o połowę (rys. 3). Test nad zanikaniem propikonazolu przeprowadzony został w okresie późniejszym, w którym masa pojedynczego jabłka zmieniała się w mniejszym stopniu. Rys. 1. Zanikanie pozostałości kaptanu na liściach i owocach jabłoni Fig. 1. Disappearance of captan residues on apple leaves and fruits Rys. 2. Zanikanie pozostałości propikonazolu na liściach i owocach jabłoni Fig. 2. Disappearance of propiconazole residues on apple leaves and fruits

4 1450 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (3) 2009 Rys. 3. Zanikanie pozostałości kaptanu w przeliczeniu na 1 owoc Fig. 3. Disappearance of captan residues in 1 fruit IV. WNIOSKI Pozostałości kaptanu w liściach i owocach jabłoni odmiany Jonagold zanikały bardzo wolno. Czas, po którym początkowe pozostałości tego fungicydu obniżyły się o połowę wyniósł odpowiednio: 16 i 15 dni. Jednak z uwagi na wysoki poziom pozostałości początkowych jeszcze w 82. dniu po zabiegu w liściach i owocach występowały one na poziomie: 0,227±0,083 μg/cm 2 i 0,049±0,013 mg/kg. Efektywnego działania kaptanu należy spodziewać się przez okres około 2 tygodni po zabiegu. Jednak w przypadku jabłek przeznaczonych do produkcji odżywek dla niemowląt i małych dzieci, zastosowanie środków ochrony roślin zawierających kaptan, nawet 3 miesiące przed zbiorem owoców może skutkować występowaniem jego pozostałości na poziomie kilkakrotnie wyższym od dopuszczalnego. Pozostałości propikonazolu w liściach i owocach bezpośrednio po zabiegu występowały na niskich poziomach: 0,111±0,049 μg/cm 2 i 0,052±0,027 mg/kg. Czas, po którym początkowe pozostałości tego fungicydu w liściach i owocach obniżyły się o połowę wyniósł odpowiednio: 17 i 13 dni. W odróżnieniu od kaptanu już 3 tygodnie po zabiegu pozostałości propikonazolu wynosiły poniżej poziomu 0,01 mg/kg. W przypadku jabłek, przeznaczonych do produkcji odżywek dla niemowląt i małych dzieci, aplikacja preparatu zawierającego propikonazol 3 tygodnie przed zbiorem owoców nie powinna dawać pozostałości powyżej 0,01 mg/kg. V. LITERATURA Valverde-Garcia A., Gonzalez-Pradas E., Aguilera-des Real A Analysis of Buprofezin Residues in Vegetables. Application to the Degradation Study on Eggplant Grown in a Greenhouse. J. Agric. Food Chem. 41 (12):

5 Zanikanie kaptanu i propikonazolu Sadło S., Szpyrka E Behaviour of pyrimethanil residues on tomato plants. J. Plant Protection Res. 41: EWA SZPYRKA, STANISŁAW SADŁO, MAGDALENA SŁOWIK-BOROWIEC, KRYSTYNA ROGOZIŃSKA DISAPPEARANCE OF CAPTAN AND PROPICONAZOLE IN FRUITS AND LEAVES OF JONAGOLD APPLE SUMMARY Studies on disappearance of captan and propiconazole residues in fruit and leaves of Jonagold variety were carried out. The initial deposits of captan on leaves were 4.911±0.476 μg/cm 2 and disappeared according to exponential relations corresponding to first order rate equation P = e t (R 2 = ). The initial deposits of that fungicide in fruits were 1.300±0.281 mg/kg and disappeared according to exponential equation P = 1.443e t (R 2 = ). The initial deposits of captan on leaves and fruits dropped by half within 16 and 15 days after treatment, respectively. The initial deposits of propiconazole on leaves were 0.111±0.049 μg/cm 2 and disappeared according to exponential relations corresponding to first order rate equation P = e t (R 2 = 0.885). The initial deposits of that fungicide in fruits were 0.052±0.027 mg/kg and disappeared according to exponential equation P = e t (R 2 = 0.839). The initial deposits of propiconazole on leaves and fruits dropped by half within 17 and 13 days after treatment, respectively. Key words: disappearance, captan, propiconazole, apple