Analizy Sektorowe Budżety JST q1 1 w blokach startowych do nowej perspektywy finansowej września 1 Trendy bieżące W q1 dotacje na zadania z zakresu administracji rządowej głównym składnikiem wzrostu dochodów sektora JST (1, r/r vs.,1 r/r w q). Kolejny kwartał spadku inwestycji w oczekiwaniu na projekty finansowane w ramach nowej perspektywy finansowej 1 [(-5,7) r/r w 1q1 i (-5) r/r w q1]. Wysoka nadwyżka sektora JST w 1h1 (o,1 więcej r/r). Spadek kwoty zadłużenia w 1h1 o,1 r/r (-,9 r/r vs. +5, r/r w 1h), przy wysokim udziale zobowiązań w dochodach miast na i województw. Korzystna relacja tempa zmian r/r dochodów i zobowiązań (szybszy wzrost dochodów niż zobowiązań), z wyjątkiem województw. Słaby wzrost rynku obligacji komunalnych:,3 r/r w 1h1 vs., r/r w 1h. Perspektywy krótkoterminowe W rocznej perspektywie JST będą funkcjonowały w stabilnym otoczeniu makroekonomicznym (korzystne prognozy wzrostu PKB). Spodziewana kulminacja wydatków z UE dopiero w latach 17-1 ze względu na opóźnienia w zatwierdzaniu programów nowej perspektywy. Prace legislacyjne w celu wzmocnienia zabezpieczeń przed niekontrolowanym zadłużaniem jednostek samorządu terytorialnego. Departament Analiz Ekonomicznych analizy.sektorowe@pkobp.pl Zespół Analiz Sektorowych Wanda Urbańska tel. () 51 1 3 Wstrzymanie inwestycji JST 11, 3,,9 3,7 1,7-5,7 3,3-5, 1q q 1q1 q1 wydatki inwestycyjne dynamika r/r (P) - -3-5 - Wyszczególnienie jedn. miary q q1 r/r Dochody,7 5,, Dochody własne podstawowe 1, 1,5 3, Dochody z tytułu podatków PIT i CIT 1, 1,9 9, Subwencje i dotacje,, 5,7 Wydatki 7, 9,3 5, Wydatki inwestycyjne,9 3,3-5, Wynik budżetu * 1,5 1, 5, Wynik operacyjny * 13,9 1,1,7 Zobowiązania * 71,,9 -,9 w tym kredyty i pożyczki *,5, -, Udział podatków PIT i CIT w dochodach 1,, x Udział subwencji i dotacji w dochodach, 53, x Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach 1,, x Udział zobowiązań w dochodach (planowanych) 35, 33, x Udział kredytów i pożyczek w zobowiązaniach 93,7 93, x Źródło: dane Ministerstwa Finansów ze sprawozdania z wykonania budżetów JST po q1, sierpień 1 *dane narastająco 1 Informacja sporządzona na podstawie danych Ministerstwa Finansów (MF) ze sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego (JST) po q1 r., www.mf.gov.pl. Dane MF są źródłem dla ilustracji graficznej analizy.
Budżety JST q1 Dochody: pozorny wzrost (transfery na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej) W q1 dochody całego sektora JST wzrosły r/r o 7,3, tj. o 1, vs.,1 w q, z czego stanowiły dotacje na zadania z zakresu administracji rządowej, głównie środki na wypłatę w ramach programu 5+ (1, wobec,9 w q). W budżetach JST w q1 pojawiły się pierwsze, choć jeszcze niewielkie, środki finansowe z nowej perspektywy finansowej 1 - (1 mln zł wobec 3 mln zł w q), natomiast systematycznie maleją, w miarę dokonywanych rozliczeń, środki z poprzedniej perspektywy (-17 r/r). Dochody JST wg rodzaju JST 3 53, 1,3 53,7 5, 5 q,7, q1 1,9 1 3,,1,3 1q q 1q1 q1 dochody dynamika r/r (P) 1 5 5, 3, Dotacje dla JST wg celów dotacje w tym celowe na zadania z zakresu adm. rządowej na zadania własne mln zł dotacje z UE dotacje i * dotacje 5 i 5**,,, 1,1 1,7 q q1 dotacje 5 i 5** na zadania własne 13 dotacje i * 17 pozostałe 3 na zadania z zakresu adm. rządowej 5 W q1 dotacje na zadania z zakresu administracji rządowej głównym składnikiem wzrostu dochodów sektora JST (1, vs.,1 w q) *dotacje i : dotacje celowe w ramach perspektywy finansowej 7 13 **dotacje 5 i 5: dotacje celowe w ramach perspektywy finansowej 1 - Utrzymujący się wzrost gospodarczy wyraźnie wpływa na wzrost dochodów z PIT oraz CIT, choć tempo wzrostu w q1 nieco spadło r/r. W q1 dochody z PIT wzrosły o 9,7 vs. 1, w q, natomiast CIT o 7, vs. 1, w q. Pozostałe wpływy z podatków i opłat lokalnych wzrosły o 5, vs. 3, w q, w tym wyraźnie wzrosły wpływy powiązane z rynkiem nieruchomości (opodatkowanie transakcji oraz opłaty od spadków i darowizn). Nieco spadły wpływy z podatku od nieruchomości (,9 vs. 3, w q), natomiast znacznie zwiększyły się dochody ze sprzedaży majątku [11,9 vs. (-13,9) w q].
Budżety JST q1 Dochody z CIT i PIT 1 PIT 7,7 7, CIT,3, 9, 1,3 1,37 1,7 q13 q1 q q1 Wpływy z podatków lokalnych dynamika r/r 9, wpływy z PIT i CIT 1,9 spadki i darowizny 3,5 q/q1 q1/q od czynności cywilno prawnych,9 podatek od nieruchomości 11,9 dochody z majątku 5, podatki lokalne W q1 wzrost wpływów z PIT i CIT i podatków lokalnych, szczególnie wyraźny wzrost wpływów związanych z rynkiem nieruchomości Zakończenie perspektywy finansowej 7-13 (rozliczenia mogły trwać do końca, natomiast w 1 r. wpływają jeszcze zwroty z budżetu UE w ramach rozliczonych projektów) wyraźnie odbiło się na zmniejszaniu środków UE wpływających do budżetów w kolejnych kwartałach 1 r. Dotacje UE zmniejszyły się w q1 o 11, r/r vs. (-, r/r w q. Dotacje UE w budżetach JST 3, 3,5,9 3, 3 -, -11, - 1, -3 1-5 -51, - 1q q 1q1 q1 dotacje UE dynamika r/r (P) struktura wg rodzaju JST w q1 ;, (7) ;,1 (3) ;, (19) ; 1,5 (51) Spadek wpływu dotacji UE w q1 w związku z zakończeniem perspektywy finansowej 7 13 [(-11,) r/r vs. (-,) r/r w q] Ponad połowa ogółu dotacji UE w q1 wpłynęła do budżetów miast na (39 w q), a 7 do województw (ok. 3 w q). Wydatki: wstrzymanie inwestycji samorządowych q1 był kolejnym kwartałem spadku wydatków inwestycyjnych JST w porównaniu z takim samym okresem w r. [(-5,7) w 1q1 i (-5,) w q1]. Samorządy wyraźnie oczekują na uruchomienie projektów finansowanych w ramach perspektywy 1, o czym świadczy gromadzenie wolnych środków w budżetach. W q1 wzrosły wydatki bieżące (o ), do których zalicza się wypłaty świadczeń w ramach programu 5+ (9, w q1 vs.,3 w q). 3
Budżety JST q1 Wydatki JST, dynamika r/r Ogółem inwestycyjne 5 3 1, 7, 9,3 1,7 5,,7 1,9 -, 1q q 1q1 q1 wydatki dynamika r/r (P) - -,9 11, 3,7 3, 3,3 1,7-5,7-5, 1q q 1q1 q1 wydatki inwestycyjne dynamika r/r (P) - -3-5 - Kolejny kwartał spadku inwestycji samorządowych w 1 r. [(-5,7) r/r w 1q1 i (-5,) r/r w q1] W q1 pozostawały największym inwestorem w sektorze JST - ponad 1/3 nakładów inwestycyjnych (1, ) zrealizowało 5 miast na, zmniejszyło się natomiast znaczenie województw: inwestycje spadły do, wobec 1, w q. Spadek inwestycji r/r w q1 zanotowały wszystkie rodzaje samorządów. Wydatki inwestycyjne wg rodzaju JST (w ) dynamika r/r 1,,,3 3, q,, 1, 1,3 q1,5-5, -,3 -, q/q1 1, -,5 q1/q -, -7, Istotny spadek wydatków inwestycyjnych r/r w q1 we wszystkich rodzajach jednostek samorządu terytorialnego Wynik budżetów: wysoka nadwyżka po 1h1 Budżety w 1h1 zamknęły się zbiorczo nadwyżką w wysokości 1,, tj. o,1 wyższą niż w 1h. Nadwyżkę wygospodarowały wszystkie szczeble samorządów, najwyższą (wzrost o ponad r/r).
Budżety JST q1 Wynik planowany i wykonany budżetów JST x/ Wynik budżetowy wg kategorii JST x/ 1 5-5 -1-9, 1,5-1,3 1, -9,7-9, q1 q q1 wynik wykonany wynik planowany na koniec roku 7, 5,9, q q1 1, Wysoka nadwyżka sektora JST po 1h1 x/ dane narastająco Zadłużenie: zadłużanie w ryzach W 1h1 kwota zobowiązań wyniosła,9, tj. zmniejszyła się o,1 r/r (-,9 vs. +5, w 1h). Zobowiązania koncentrowały się w 5 miastach na (ok. 7 całej kwoty zadłużenia), 35 przypadało na ponad tys. gmin. Zobowiązania JST x/ 71, 71, 7,3,9 3, 5, -1,3 1q q 1q1 q1 zobowiązania dynamika r/r (P) - -,9 - wg kategorii JST 5 1 5 3 35 5,5 7, 3,9 q q1 3,5 Spadek kwoty zadłużenia w 1h1 o,1 r/r (-,9 vs. +5, w 1h) Koncentracja zobowiązań w 5 miastach na (7 zobowiązań całego sektora JST) x/ dane narastająco W 1h1, podobnie jak w poprzednich latach, nadal ponad 9 zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego stanowiły kredyty, choć dane nie są w pełni porównywalne ze względu na fakt uwzględniania przez resort finansów, jako zobowiązania z tytułu papierów wartościowych, jedynie obligacji notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, a pozostałych, jako kredyty i pożyczki. Popularność obligacji komunalnych nadal pozostaje niewielka - wartość rynku obligacji komunalnych wg danych Fitch na koniec kwietnia 1 r. osiągnęła 19,9 (,3 r/r), w tym stanowiły obligacje wyemitowane przez PKOBP. Słaby wzrost rynku obligacji komunalnych:,3 r/r w 1h1 vs., r/r w 1h 5
Budżety JST q1 Zobowiązania wg tytułów dłużnych x/ 75,3 5 q1 q 3 q1,1 obligacje kredyty i pożyczki Wzrost dochodów i zobowiązań w q1 (dynamika r/r) 5, -7, 1,,1 1, -3, -,5-1,3 Korzystna relacja tempa zmian r/r dochodów i zobowiązań w 1h1 (szybszy wzrost dochodów niż zobowiązań), z wyjątkiem województw x/ dane narastająco dochody zobowiazania Zahamowanie zadłużenia w 1h1 i dodatkowe dochody na zadania zlecone samorządom przez administrację wpłynęły na korzystną relację tempa zmian r/r dochodów i zobowiązań w sektorze JST (szybszy wzrost dochodów niż zobowiązań), z wyjątkiem województw (szybszy spadek dochodów niż zobowiązań). Wskaźnik zadłużenia JST (udział zobowiązań w dochodach) wg kategorii JST 5,, 3, 35, 33,, 3,3 Wysoki udział zadłużenia w dochodach miast na powiatów; trudna sytuacja województw q1 q q1 udział zobowiązań w planowanych dochodach dochodów q q1 dochodów Udział zobowiązań w dochodach całego sektora w 1h1 spadł o, pp r/r i pozostał nadal wyraźnie poniżej, jednak niekorzystnie wzrósł (o 7, pp) w ch, co w perspektywie uchwalonej zmiany ustawy o działalności leczniczej, która zakłada m.in. coroczne pokrywanie przez samorząd (organ założycielski) strat finansowych placówek zdrowotnych (w tym szpitali) zagraża zdolności kredytowej województw.
Budżety JST q1 Perspektywy krótkoterminowe W rocznej perspektywie JST będą funkcjonowały w stabilnym otoczeniu makroekonomicznym (korzystne prognozy wzrostu PKB), jednak wyzwaniem będzie wykorzystanie funduszy UE w ramach perspektywy 1, przy dotychczasowym poziomie zadłużenia. Przewiduje się, że kulminacja wydatków z UE nastąpi dopiero w okresie 17-1 ze względu na opóźnienia w zatwierdzaniu programów w ramach perspektywy 1. W trudnej sytuacji znajdą się słabsze jednostki samorządu terytorialnego, które już zainwestowały i w kolejnych latach będą musiały pokrywać koszty eksploatacji obiektów (dróg, oczyszczalni, wodociągów, szkół, parków wodnych itp.). Podobnie trudną sytuację będą miały, które są organami założycielskimi placówek ochrony zdrowia i będą zmuszone uregulować ich zadłużenie. Trwają prace nad projektem zmian w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych, której celem jest wzmocnienie zabezpieczeń przed niekontrolowanym zadłużeniem gmin (projekt MSWiA). Projekt przewiduje m.in. 1/ poszerzenie działalności kontrolnej RIO o kontrole spółek gminnych (także tych niebędących własnością JST w 1), / uzupełnienie funkcji kontrolnej o ocenę rzetelności i gospodarności działań JST oraz poszerzenie obowiązków kontrolnych izb o analizę miesięcznych (a nie kwartalnych) sprawozdań budżetowych JST, 3/wybór prezesa RIO przez pięcioosobową komisję konkursową, w której większość (trzy osoby) mają stanowić przedstawiciele administracji rządowej (obecnie prezes jest wybierany przez kolegium izby), /wprowadzenie dwuetapowej procedury nadzorczej wobec uchwał zmieniających uchwałę budżetową oraz w sprawie wieloletniej prognozy finansowej, która umożliwi samorządom dokonywanie korekt uchwał, zamiast ich unieważniania. Poziom zadłużenia barierą przy wykorzystaniu środków w ramach perspektywy 1 - Prace legislacyjne w celu wzmocnienia zabezpieczeń przed niekontrolowanym zadłużaniem jednostek samorządu terytorialnego (projekt ustawy MSWiA poddany konsultacji społecznej) Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny, jest przeznaczony wyłącznie dla klientów Grupy PKO Banku Polskiego i nie stanowi oferty w rozumieniu ustawy z dnia 3 kwietnia 19 r. Kodeks Cywilny. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mogą być traktowane, jako propozycja nabycia jakichkolwiek instrumentów finansowych, usługa doradztwa inwestycyjnego, podatkowego lub jako forma świadczenia pomocy prawnej. Grupa PKO BP SA dołożyła wszelkich starań, aby zamieszczone w niniejszym materiale informacje były rzetelne oraz oparte na wiarygodnych źródłach. Klienci Grupy PKO BP SA ponoszą odpowiedzialność za skutki swoich decyzji inwestycyjnych, podjętych z uwzględnieniem informacji zamieszczonych w niniejszym materiale. Niniejszy materiał został przygotowany i/lub przekazany przez Powszechną Kasę Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna, zarejestrowany w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS 3; NIP: 55--77-3 REGON: 193; kapitał zakładowy (kapitał wpłacony) 1 5 zł. 7