Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

PRIORYTET 2 WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH DZIAŁANIE 2.1 ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE Analiza empiryczna ofert pracy ukazujących się w prasie regionalnej województwa dolnośląskiego w IV kwartale 2006 r. w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. Wałbrzych, luty 2007 r. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 1

1.1. Wyniki ogólne analiz empirycznych prasowych ofert pracy W okresie od 01 października do 31 grudnia 2006 r. zostało przeprowadzone badanie prasowych ofert pracy w przekroju kwalifikacyjno-zawodowym w województwie dolnośląskim na potrzeby monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Źródłem danych do analizy były publikacje Gazeta Wyborcza oraz Gazeta Wrocławska. Dobór źródła danych został dokonany na podstawie następujących kryteriów: obszar terytorialny, na którym prowadzone są prace analityczne zasięg publikatora liczba prasowych ofert pracy ukazujących się w publikatorze dostępność publikatorów, których oferty pracy z taką samą szansą mogą uzyskać odbiorcy w każdym powiecie. Oferty pracy i kwalifikacje zostały zebrane i zsumowana dla całego okresu sprawozdawczego w bazie prasowych ofert pracy. Do badania zostały wykorzystane następujące wskaźniki struktury: liczba ofert w okresie sprawozdawczym liczba i rodzaj kompetencji suma wszystkich ofert sumy ofert dla poszczególnych poziomów wykształcenia liczba zawodów występujących w okresie sprawozdawczym, z podziałem wg poziomu wykształcenia W zbiorze 1002 zebranych prasowych ofert pracy wyniki analiz empirycznych wskazują na wysokie zróżnicowanie poziomu zapotrzebowania na pracowników różnych zawodów i specjalności (Załącznik nr 1 prezentuje ranking wszystkich zarejestrowanych w ramach badania zawodów i specjalności). Wśród ofert pracy poddanych analizie zidentyfikowano 158 zawodów i specjalności, spośród których 14 stanowiło największy bądź znaczący udział w ogólnej liczbie zebranych ofert. Najliczniejszą grupę zawodową stanowili Przedstawiciele handlowi (341503)- 86 ofert pracy. Niższa liczba 63 ofert pracy wystąpiła w Specjalista ds. sprzedaży (241912). Nieco niższa liczba ofert pracy wystąpiła w grupach: Handlowiec (341301)- 55 ofert pracy, Pracownik biurowy (419101) - 50 ofert pracy, Kierownik działu marketingu i sprzedaży (123301) - 40 ofert pracy, Informatyk (213201) - 29 ofert pracy i Magazynier (413103) 29 ofert pracy.. Kolejne grupy zawodowe kształtowała niewielka różnica w liczbie ofert i były to: Księgowy (343201) 25 ofert pracy, Przedstawiciel medyczny (241906) 23 oferty pracy, Specjalista ds. kadr i płac (241306) 22 oferty pracy, Kierownik w jednostce organizacyjnej (123901) 20 ofert pracy. W badaniu wzięto również pod uwagę 3 grupy zawodowe, w których zarejestrowano poniżej 20 ofert pracy i są to: Asystent/Asystentka (343104) 17 ofert pracy, Logistyk (241914) 16 ofert pracy oraz Dyrektor (121101) 16 ofert pracy. W pozostałych grupach zawodowych wielkości ofert pracy wyraźnie były mniejsze, występując na poziomach liczbowych zbyt niskich by mogły podlegać weryfikacji i nie zostały objęte badaniem. 2

Liczba rejestracji prasowych ofert pracy i ich udział procentowy w ogólnej liczbie ofert odpowiadający grupom wielkim na podstawie obserwacji regionalnego rynku pracy woj. Dolnośląskiego w czwartym kwartale 2006 r. kod grupy wielkiej 1 Nazwa grupy wielkiej liczba rejestracji ofert pracy Liczba zarejestrowanych zawodów i specjalności w % Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 156 17 15,6 2 Specjaliści 300 53 29,9 3 Technicy i inny średni personel 302 32 30,1 4 Pracownicy biurowi 119 12 11,9 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 12 8 1,2 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy 0 0 0 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 77 23 7,7 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 34 11 3,4 9 Pracownicy przy pracach prostych 2 2 0,2 10 Siły zbrojne 0 0 0,0 RAZEM: 1002 158 Udział procentowy liczby ofert pracy w wielkiej na podstawie obserwacji regionalnego rynku pracy woj. Dolnośląskiego w czwartym kwartale 2006r. 11,9 1,2 7,7 3,4 0,2 15,6 29,9 30,1 Przedstaw iciele w ładz publicznych, w yżsi urzędnicy i kierow nicy Technicy i inny średni personel Pracow nicy usług osobistych i sprzedaw cy Robotnicy przemysłow i i rzemieślnicy Pracow nicy przy pracach prostych Specjaliści Pracow nicy biurow i Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Siły zbrojne Należy zaznaczyć, iż większość ofert ukazujących się w prasie pochodziła z powiatu wrocławskiego (w tym głównie z Wrocławia- 74,25% ofert pracy). Na tej podstawie wywnioskować można, iż przedsiębiorstwa działające na terenie powiatu wrocławskiego ujawniają największy popyt na pracę. W treści ogłoszeń zarejestrowano również dużą ilość oferty pochodzących z powiatów: świdnickiego (5,39%), legnickiego (5,29%), wałbrzyskiego (3,09%), oławskiego (2,00%), lubińskiego (1,5%), jeleniogórskiego (1,30%), średzkiego (1,20%). W pozostałych powiatach liczba ofert pracy kształtowała się na poziomie niższym niż 1%. Można stwierdzić, iż taka koncentracja ofert pracy, występujących tylko w niektórych powiatach województwa wynika z dynamiki rozwoju gospodarczego danych aglomeracji bądź regionów oraz z bliskości Specjalnych Stref Ekonomicznych (Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna, Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna), które znacząco przyczyniają się do agregacji zapotrzebowania na pracowników. 3

Powiat liczba ofert % Wrocławski 744 74,25 Świdnicki 54 5,39 Legnicki 53 5,29 Wałbrzyski 31 3,09 Oławski 20 2,00 Lubiński 15 1,50 Jeleniogórski 13 1,30 Średzki 12 1,20 Dzierżoniowski 9 0,90 Jaworski 6 0,60 Polkowicki 5 0,50 Kłodzki 5 0,50 Głogowski 5 0,50 Wołowski 5 0,50 Bolesławiecki 4 0,40 Oleśnicki 4 0,40 Trzebnicki 4 0,40 Kamiennogórski 3 0,30 Ząbkowicki 3 0,30 Strzeliński 2 0,20 Zgorzelecki 2 0,20 Milicki 2 0,20 Złotoryjski 1 0,10 4

Udział procentowy ofert pracy ze względu na miejsce występowania zapotrzebowania. wałbrzyski 3% legnicki 5% oławski 2% świdnicki 5% wrocławski 74% w rocław ski św idnicki legnicki w ałbrzyski oław ski lubiński jeleniogórski średzki dzierżoniow ski jaw orski polkow icki kłodzki głogow ski w ołow ski bolesław iecki oleśnicki trzebnicki kamiennogórski ząbkow icki strzeliński zgorzelecki milicki złotoryjski lubański lw ów ecki 1.2. Wyniki szczegółowe analiz empirycznych prasowych ofert pracy. 1.2.1 Charakterystyka struktury ofert pracy występujących w prasie pod względem ilościowym. Pierwszym etapem prac analitycznych było obliczenie udziału ofert pracy w zawodach i specjalnościach. Poziom udziału ofert pracy został wyznaczony na podstawie struktury Klasyfikacji zawodów i specjalności Ministerstwa Pracy i polityki Społecznej na pięciu poziomach: grupy wielkiej, grupy dużej, grupy średniej, grupy elementarnej, zawody i specjalności. Analiza udziałów procentowych zebranych ofert pracy w zawodach i specjalnościach o największej liczbie występowania w prasie wykazały następujące wyniki. W wielkiej Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy do bazy prasowych ofert pracy zarejestrowano 156 ofert w 17 zawodach. Udział ofert pracy w tej zawodowej w ofertach pracy wyniósł 15,6%. W średniej Dyrektorzy generalni, wykonawczy, prezesi i ich zastępcy zarejestrowano 43 oferty pracy w 5 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Dyrektor generalny gdzie zanotowano 16 ofert pracy a ich udział procentowy był następujący: w średniej 37,2%, w dużej 10,6%, w wielkiej 10,3%, w 1,6%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Dyrektorzy generalni, wykonawczy, prezesi i ich zastępcy (121) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Dyrektor generalny 121101 16 37,2 10,6 10,3 1,6 2. Dyrektor wykonawczy 121102 13 30,2 8,6 8,3 1,3 3. Prezes 121103 2 4,7 1,3 1,3 0,2 4. 5. Z-ca dyr./prezesa ds. marketingu i dystr. 121203 1 2,3 0,7 0,6 0,1 Pozost. z-cy dyr.generalnych i prezesów 121290 11 25,6 7,3 7,1 1,1 5

Udział procentowy zawodów i specjalności w średniej Dyrektorzy generalni, wykonawczy, prezesi i ich zastępcy na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 25,6 37,2 2,3 4,7 30,2 Dyrektor generalny Prezes Pozost. z-cy dyr.generalnych i prezesów Dyrektor w ykonaw czy Z-ca dyr./prezesa ds. marketingu i dystr. W średniej Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej zarejestrowano 35 ofert pracy w 4 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej gdzie indziej nie sklasyfikowany, gdzie zebrano 14 ofert pracy a ich udział procentowy był następujący: w średniej 40,0%, w dużej 9,3%, w wielkiej 9,0%, w 1,4%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej (122) na podstawie obserwacji w czwartym kwartale 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Kier.w.jed.dział.pod.w przem.przetwór. 122201 4 11,4 2,6 2,6 0,4 2. Kier.w.jed.dział.podst. w budownictwie 122301 8 22,9 5,3 5,1 0,8 3. Kier.w.jed.dzi.pod.w handlu hurt.i det. 122401 9 25,7 6,0 5,8 0,9 4. Kier.w.j.dz.pod.gdzie indziej niesklas. 122901 14 40,0 9,3 9,0 1,4 Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 11,4 40,0 22,9 25,7 Kier.w.jed.dział.pod.w przem.przetw ór. Kier.w.jed.dzi.pod.w handlu hurt.i det. Kier.w.jed.dział.podst. w budow nictw ie Kier.w.j.dz.pod.gdzie indziej niesklas. 6

W średniej Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych zarejestrowano 73 oferty pracy w 6 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Kierownik działu marketingu i sprzedaży (123301), gdzie zebrano 40 ofert pracy a ich udział procentowy był następujący: w średniej 54,8%, w dużej 26,5%, w wielkiej 25,6%, w 4%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych (123) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Kier.działu finansowego i administracyj. 123101 1 1,4 0,7 0,6 0,1 2. Kier.działu osobowego i działów pokrewn. 123201 1 1,4 0,7 0,6 0,1 3. Kierownik działu marketingu i sprzedaży 123301 40 54,8 26,5 25,6 4,0 4. Kier.działu rekl.promocji i dział.pokr. 123401 1 1,4 0,7 0,6 0,1 Kierownik działu badawczorozwojowego 123701 10 5. 13,7 6,6 6,4 1,0 6. Kier.w.jedn.org.gdzie indziej niesklas. 123901 20 27,4 13,2 12,8 2,0 Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 27,4 1,4 1,4 13,7 1,4 54,8 Kier.działu finansow ego i administracyj. Kier.działu osobow ego i działów pokrew n. Kierow nik działu marketingu i sprzedaży Kier.działu rekl.promocji i dział.pokr. Kierow nik działu badaw czo-rozw ojow ego Kier.w.jedn.org.gdzie indziej niesklas. W średniej Kierownicy małych przedsiębiorstw zarejestrowano 5 ofert pracy w 2 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu hurtowym i detalicznym (131401), gdzie zebrano 3 oferty pracy, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 60%, w dużej 60%, w wielkiej 1,9%, w 0,3%. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Kier.małego przeds.w handlu hurt. i det. 131401 3 60,0 60,0 1,9 0,3 2. Kier.małego prz.gdzie indziej niesklas. 131901 2 40,0 40,0 1,3 0,2 Porównanie liczby prasowych ofert pracy z liczbą zawodów występujących w analizowanych grupach średnich ujawniło, iż w badanym okresie nie występuje zapotrzebowanie na nowe zawody, odnotowano natomiast wzrost zapotrzebowanie na zawody, które stale występują w ofertach prasowych. 7

Stosunek liczby ofert pracy do liczby zawodów w ofertach prasowych odpowiadających grupom średnim: Dyrektorzy generalni, wykonawczy, prezesi i ich zastępcy, Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej, Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych. 80 73 70 60 50 40 30 43 35 Liczba ofert pracy Liczba zaw odów 20 10 5 4 6 0 Dyrektorzy,generalni,wykonawczy prezesi i ich zastępcy Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych Kolejną analizowaną grupą wielką jest grupa Specjaliści, w której zebrano 300 ofert pracy w 53 zawodach. Udział ofert pracy w tej zawodowej w ofertach pracy wyniósł 29,9%. W średniej Informatycy zarejestrowano 37 ofert pracy w 6 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Programista(213201), gdzie zebrano 29 ofert pracy, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 78,4%, w dużej 30,9%, w wielkiej 9,7%, w 4,8%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Informatycy (213) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % Administrator baz danych 1. 213101 1 2,7 1,1 0,3 0,2 2. Administrator systemów komputerowych 213102 4 10,8 4,3 1,3 0,7 3. Analityk systemów komputerowych 213103 2 5,4 2,1 0,7 0,3 5. Programista 213201 29 78,4 30,9 9,7 4,8 6. Specjalista zastosowań informatyki 213903 1 2,7 1,1 0,3 0,2 8

Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Informatycy na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 2,7 2,7 10,8 5,4 78,4 Administrator baz danych Analityk systemów komputerowych Specjalista zastosowań informatyki Administrator systemów komputerowych Programista W średniej Inżynierowie i pokrewni zebrano 55 ofert pracy w 13 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Inżynier planowania i organizacji produkcji (214908), gdzie zebrano 15 ofert pracy a ich udział procentowy był następujący: w średniej 27,3%, w dużej 16,0%, w wielkiej 5,0%, w 1,5%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Inżynierowie i pokrewni (214) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % dużej w % w % 1. Architekt 214101 3 5,5 3,2 1,0 0,3 2. Architekt wnętrz 214103 1 1,8 1,1 0,3 0,1 3. Urbanista 214104 1 1,8 1,1 0,3 0,1 4. Inż. budownictwa - budownictwo ogólne 214203 6 10,9 6,4 2,0 0,6 Inż.inżynierii środowiska-syst. wodn. I kanal. 5. 214211 2 3,6 2,1 0,7 0,2 6. Inżynier elektryk 214301 2 3,6 2,1 0,7 0,2 7. Pozostali inżynierowie elektrycy 214390 1 1,8 1,1 0,3 0,1 8. Inżynier mechanik - środki transportu Pozostali inżynierowie mechanicy 214505 5 9,1 5,3 1,7 0,5 9. 214590 2 3,6 2,1 0,7 0,2 10. Inżynier automatyki i robotyki 214903 1 1,8 1,1 0,3 0,1 11. Inżynier kontroli jakości 214906 12 21,8 12,8 4,0 1,2 12. Inż. organizacji i planowania produkcji 214908 15 27,3 16,0 5,0 1,5 13. Inżynier sprzedaży 214911 4 7,3 4,3 1,3 0,4 9

Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Inżynierowie i pokrewni na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006 r. 27,3 7,3 5,5 1,8 1,8 10,9 3,6 3,6 1,8 21,8 1,8 3,6 9,1 Architekt Urbanista Inż.inżynierii środow iska-syst. w odn. I kanal. Pozostali inżynierow ie elektrycy Pozostali inżynierow ie mechanicy Inżynier kontroli jakości Inżynier sprzedaży Architekt w nętrz Inż. budow nictw a - budow nictw o ogólne Inżynier elektryk Inżynier mechanik - środki transportu Inżynier automatyki i robotyki Inż. organizacji i planow ania produkcji W kolejnej średniej Specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania zebrano 176 ofert pracy w 20 zawodach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Specjalista ds. marketingu i handlu, gdzie zebrano 63 oferty pracy a ich udział procentowy był następujący: w średniej 35,8%, w dużej 32,0%, w wielkiej 21,0%, w 6,3%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania (241) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006 r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % dużej w % w % 1. Specjalista bankowości 241203 2 1,1 1,0 0,7 0,2 2. Specjalista ds.finansów(analityk finan.) 241204 15 8,5 7,6 5,0 1,5 3. Specjalista ds. ubezpieczeń majątk. i osob. 241206 6 3,4 3,0 2,0 0,6 4. Pozostali specjaliści ds. finansowych 241290 3 1,7 1,5 1,0 0,3 5. Doradca personalny 241302 2 1,1 1,0 0,7 0,2 Specjalista ds. rekrutacji pracowników 6. 241304 1 0,6 0,5 0,3 0,1 7. Specjalista ds. szkol. i rozwoju zawod. 241305 3 1,7 1,5 1,0 0,3 8. Specjalista do spraw wynagrodzeń 241306 22 12,5 11,2 7,3 2,2 9. Pozostali specjal.ds.zarz.zasobami ludz. 241401 4 2,3 2,0 1,3 0,4 10. Administrator danych osobowych 241901 1 0,6 0,5 0,3 0,1 11. Audytor 241902 1 0,6 0,5 0,3 0,1 12. Kontroler wewnętrzny 241904 3 1,7 1,5 1,0 0,3 13. Przedstawiciel medyczny 241906 23 13,1 11,7 7,7 2,3 14. Specjalista analizy rynku 241910 2 1,1 1,0 0,7 0,2 15. Specjalista ds. marketingu i handlu 241912 63 35,8 32,0 21,0 6,3 16. Specjalista ds. org. I rozwoju przemysł. 241913 4 2,3 2,0 1,3 0,4 17. Specjalista ds.org. i rozwoju transportu 241914 16 9,1 8,1 5,3 1,6 18. Specjalista ds.org. usług gastr. hot. i turyst. 241915 2 1,1 1,0 0,7 0,2 19. Specjalista do spraw reklamy 241917 1 0,6 0,5 0,3 0,1 20. Poz.spec.ds.ekon.i zarz.gdzie in.nieskl. 241990 2 1,1 1,0 0,7 0,2 10

Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006 r. 2,3 9,1 8,5 3,4 1,7 12,5 35,8 Specjalista bankow ości Specjalista ds. ubezpieczeń majątk. i osob. Doradca personalny Specjalista ds. szkol. i rozw oju zaw od. Pozostali specjal.ds.zarz.zasobami ludz. Audytor Przedstaw iciel medyczny Specjalista ds. marketingu i handlu Specjalista ds.org. i rozw oju transportu Specjalista do spraw reklamy 1,1 1,7 13,1 Specjalista ds.finansów (analityk finan.) Pozostali specjaliści ds. finansow ych Specjalista ds. rekrutacji pracow ników Specjalista do spraw w ynagrodzeń Administrator danych osobow ych Kontroler w ew nętrzny Specjalista analizy rynku Specjalista ds. org. I rozw oju przemysł. Specjalista ds.org. usług gastr. hot. i turyst. Poz.spec.ds.ekon.i zarz.gdzie in.nieskl. Porównanie liczby prasowych ofert pracy z liczbą zawodów występujących w analizowanych grupach średnich ujawniło, iż w badanym okresie nie występuje zapotrzebowanie na nowe zawody, lecz widoczny jest wzrost zapotrzebowanie na zawody, które stale występują w ofertach prasowych. 11

Stosunek liczby ofert pracy do liczby zawodów w ofertach prasowych odpowiadających grupom średnim: Informatycy, Inżynierowie i pokrewni, Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania. 180 176 160 140 120 100 80 55 Liczba ofert pracy Liczba zaw odów 60 37 40 20 6 13 20 0 Informatycy Inżynierowie i pokrewni.specjaliści ds ekonomii i zarzadzania Kolejną analizowaną grupą wielką jest grupa Technicy i inny średni personel. W tej zebrano 302 oferty pracy w 32 zawodach. Udział ofert pracy w tej zawodowej w ofertach pracy wyniósł 30,1%. W średniej Technicy zarejestrowano 17 ofert pracy w 7 zawodach i specjalnościach Największy popyt pracy odnotowano w zawodzie Kreślarz techniczny (311802), gdzie zebrano 4 oferty pracy, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 23,5%, w dużej 8,5%, w wielkiej 1,3%, w 0,4%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Technicy (311) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Technik geodeta 311104 2 11,8 4,3 0,7 0,2 2. Kosztorysant budowlany 311201 3 17,6 6,4 1,0 0,3 3. Technik elektronik 311401 2 11,8 4,3 0,7 0,2 4. Technik telekomunikacji 311402 1 5,9 2,1 0,3 0,1 5. Technik mechanik 311502 2 11,8 4,3 0,7 0,2 6. Grafik komputerowy 311801 3 17,6 6,4 1,0 0,3 7. Kreślarz techniczny 311802 4 23,5 8,5 1,3 0,4 12

Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Technicy na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 23,5 11,8 17,6 17,6 11,8 5,9 11,8 Technik geodeta Kosztorysant budow lany Technik elektronik Technik telekomunikacji Technik mechanik Grafik komputerow y Kreślarz techniczny W następnej analizowanej średniej Inspektorzy bezpieczeństwa jakości, zebrano 22 oferty pracy w 3 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Kontroler jakości wyrobów art. przemysłowych, gdzie zebrano 12 ofert pracy a ich udział procentowy był następujący: w średniej 54,5%, w dużej 25,5%, w wielkiej 4,0%, w 1,2%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Inspektorzy bezpieczeństwa jakości (315) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Inspektor budowlany 315101 9 40,9 19,1 3,0 0,9 2. Inspektor ochrony środowiska 315204 1 4,5 2,1 0,3 0,1 3. Kontroler jakości wyrobów art. przem. 315206 12 54,5 25,5 4,0 1,2 Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Inspektorzy bezpieczeństwa jakości na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 40,9 54,5 4,5 Inspektor budow lany Inspektor ochrony środow iska Kontroler jakości w yrobów art. przem. 13

W średniej Pracownicy ds. finansowych i handlowych zarejestrowano 190 ofert pracy w 8 zawodach i specjalnościach Największy popyt pracy odnotowano w zawodzie Przedstawiciel handlowy (341503), gdzie zebrano 86 ofert pracy, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 45,5%, w dużej 33,7%, w wielkiej 28,5%, w 8,6%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Pracownicy ds. finansowych i handlowych (341) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Handlowiec (zaw.szk.:technik handlowiec) 341501 55 29,1 21,6 18,2 5,5 2. Przedstawiciel handlowy (przed.region.) 341503 86 45,5 33,7 28,5 8,6 3. Telemarketer 341504 2 1,1 0,8 0,7 0,2 4. Pozostali agenci ds.sprzedaży(handlowcy) 341590 4 2,1 1,6 1,3 0,4 5. Zaopatrzeniowiec 341601 8 4,2 3,1 2,6 0,8 6. Asystent bankowości 341901 14 7,4 5,5 4,6 1,4 7. Asystent ekonomiczny(technik ekonomista) 341902 10 5,3 3,9 3,3 1,0 8. Poz.prac.ds.fin.i handl.gdzie in.nieskl. 341990 10 5,3 3,9 3,3 1,0 Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Pracownicy ds. finansowych i handlowych na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 7,4 4,2 2,1 1,1 5,3 5,3 29,1 45,5 Handlow iec (zaw.szk.:technik handlow iec) Telemarketer Zaopatrzeniow iec Asystent ekonomiczny(technik ekonomista) Przedstaw iciel handlow y (przed.region.) Pozostali agenci ds.sprzedaży(handlow cy) Asystent bankow ości Poz.prac.ds.fin.i handl.gdzie in.nieskl. W następnej analizowanej średniej Średni personel biurowy, zebrano 47 ofert pracy w 4 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Księgowy (343201), gdzie zebrano 25 ofert pracy a ich udział procentowy był następujący: w średniej 53,2%, w dużej 9,8%, w wielkiej 8,3%, w 2,5%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Średni personel biurowy (343) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Pracownik administracyjny 343101 1 2,1 0,4 0,3 0,1 2. Sekretarz asystent 343104 17 36,2 6,7 5,6 1,7 3. Sekretarz biura zarządu 343105 4 8,5 1,6 1,3 0,4 4. Księgowy (samodzielny) 343201 25 53,2 9,8 8,3 2,5 14

Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Średni personel biurowy na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 2,1 36,2 53,2 8,5 Pracow nik administracyjny Sekretarz asystent Sekretarz biura zarządu Księgow y (samodzielny) Kolejną analizowaną grupą wielką jest grupa Pracownicy biurowi w której zebrano 119 ofert pracy w 12 zawodach. Udział ofert pracy w tej zawodowej w ofertach pracy wyniósł 11,9%. W średniej Pracownicy obsługi biurowej zarejestrowano jedynie 50 ofert w 1 zawodzie. Popyt pracy w tej zawodowej wystąpił jedynie w zawodzie Pracownik biurowy (419101), gdzie zebrano 50 ofert, a ich procentowy udział był następujący: w średniej 100%, w dużej 50,5%, w wielkiej 42%, w 5%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Pracownicy obsługi biurowej (419) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Pracownik biurowy 419101 50 100,0 50,5 42,0 5,0 Następną przeanalizowaną grupą średnią Pracownicy ds. ewidencji materiałowej, transportu i produkcji, w której zarejestrowano 44 oferty pracy w 4 zawodach. Największy popyt na pracę w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Magazynier (413103), gdzie zebrano 29 ofert pracy a ich udział procentowy w średniej to 65,9%, w dużej 29,3%, w wielkiej 24,4%, w 2,4%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Pracownicy ds. ewidencji materiałowej, transportu i produkcji (413) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Magazynier 413103 29 65,9 29,3 24,4 2,9 2. Planista produkcyjny 413201 13 29,5 13,1 10,9 1,3 3. Dyspozytor transportu samochodowego 413301 1 2,3 1,0 0,8 0,1 4. Pozostali pracownicy do spraw transportu 413390 1 2,3 1,0 0,8 0,1 15

Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Pracownicy ds. ewidencji materiałowej, transportu i produkcji na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 29,5 2,3 2,3 65,9 Magazynier Dyspozytor transportu samochodow ego Planista produkcyjny Pozostali pracow nicy do spraw transportu Kolejną analizowaną grupą wielką jest grupa Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy, w której zebrano 12 ofert pracy w 8 zawodach. Udział ofert pracy w tej zawodowej w ofertach pracy wyniósł 1,2%. W średniej Pracownicy usług domowych i gastronomicznych zarejestrowano niewielką liczbę 4 ofert pracy w 3 zawodach. Największy popyt pracy w tej zawodowej odnotowano w zawodzie Kelner, gdzie zebrano 2 oferty, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 50%, w dużej 16,67%, w wielkiej 16,67%, w 0,2%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Pracownicy usług domowych i gastronomicznych na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Szef kuchni 512203 1 25 8,33 8,3 0,1 2. Barman 512301 1 25 8,33 8,3 0,1 3. Kelner 512302 2 50 16,67 16,67 0,2 W wielkiej Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy nie zebrano żadnych ofert pracy nie podlega więc ona dalszemu badaniu. Wywnioskować należy, iż nie wystąpienie ani jednej oferty pracy uwidacznia wręcz znikome zapotrzebowanie na zawody i specjalności omawianej grupy zawodowej. Odnotowuje się, zatem w okresie badawczym bardzo mały popyt na pracowników danej grupy na regionalnym rynku pracy województwa dolnośląskiego. Kolejną analizowaną grupą wielką jest grupa Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, w której zebrano 77 ofert pracy w 23 zawodach. Udział ofert pracy w tej zawodowej w ofertach pracy wyniósł 7,7%. Kolejną grupą średnią są Kowale, ślusarze i pokrewni, w której zarejestrowano 8 ofert pracy w 5 zawodach. Największą liczbę ofert pracy zarejestrowano dla zawodu i specjalności Ślusarz (722204), gdzie zebrano 3 oferty pracy, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 37,5%, w dużej 5,6%, w wielkiej 3,9%, w 0,3%. 16

Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej Kowale, ślusarze i pokrewni na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Kowal 722102 1 12,5 1,9 1,3 0,1 2. Ślusarz 722204 3 37,5 5,6 3,9 0,3 3. Tokarz 722304 1 12,5 1,9 1,3 0,1 4. Ustawiacz maszyn do obróbki skrawaniem 722305 2 25,0 3,7 2,6 0,2 5. Szlifierz 722402 1 12,5 1,9 1,3 0,1 Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Kowale, ślusarze i pokrewni na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 12,5 12,5 25,0 37,5 12,5 Kow al Ślusarz Tokarz Ustaw iacz maszyn do obróbki skraw aniem Szlifierz W średniej Mechanicy maszyn i urządzeń zebrano 29 ofert pracy w 6 zawodach i specjalnościach. Największy popyt pracy w tej zawodowej wystąpił w zawodzie Mechanik samochodów osobowych (723105), gdzie zebrano 14 ofert, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 48,3%, w dużej 25,9%, w wielkiej 18,2%, w 1,4%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Mechanicy maszyn i urządzeń (723) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % dużej w % w % 1. Mechanik samochodów osobowych 723105 14 48,3 25,9 18,2 1,4 2. Mechanik maszyn i urządz. bud. 723301 2 6,9 3,7 2,6 0,2 3. Mechanik maszyn i urządz. do obróbki met. 723302 9 31,0 16,7 11,7 0,9 4. Mechanik maszyn i rządz. przemysłowych 723304 1 3,4 1,9 1,3 0,1 5. Mechanik urządz. dźwignicowych 723308 1 3,4 1,9 1,3 0,1 Pozostali mechanicy-monterzy maszyn i urządz. 723390 2 6,9 3,7 2,6 0,2 6. 17

Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Mechanicy maszyn i urządzeń na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 3,4 3,4 6,9 48,3 31,0 6,9 Mechanik samochodów osobow ych Mechanik maszyn i urządz. do obróbki met. Mechanik urządz. dźw ignicow ych Mechanik maszyn i urządz. bud. Mechanik maszyn i rządz. przemysłow ych Pozostali mechanicy-monterzy maszyn i urządz. Kolejną grupą średnią są Elektrycy (zawód szkolny Elektryk), w której zarejestrowano 11 ofert pracy w 2 zawodach. Największą liczbę ofert pracy zarejestrowano dla zawodu i specjalności Elektromonter (Elektryk) zakładowy (724201), gdzie zebrano 7 ofert pracy, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 63,6%, w dużej 13%, w wielkiej 9,1%, w 0,7%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej Elektrycy na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Elektromechanik pojazdów samochodowych 724102 4 36,4 7,4 5,2 0,4 2. Elektromonter (elektryk) zakładowy 724201 7 63,6 13,0 9,1 0,7 Udział procentowy ofert pracy według zawodów i specjalności w średniej Elektrycy na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. 36,4 63,6 Elektromechanik pojazdów samochodow ych Elektromonter (elektryk) zakładow y 18

Kolejną analizowaną grupą wielką jest grupa Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, w której zebrano 34 oferty pracy w 11 zawodach. Udział ofert pracy w tej zawodowej w ofertach pracy wyniósł 3,4%. W średniej Kierowcy pojazdów zebrano 9 ofert pracy w 2 zawodach.. Największy popyt pracy wystąpił w zawodzie Kierowca samochodu osobowego (832101), gdzie zarejestrowano 7 ofert pracy, a ich udział procentowy był następujący: w średniej 77,8%, w dużej 46,7%, w wielkiej 20,6%, w 0,7%. Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających średniej: Kierowcy pojazdów (832) na podstawie obserwacji czwartego kwartału 2006r. Nazwa Kod zawodu i specjalności Liczba ofert pracy średniej w % dużej w % wielkiej w % w % 1. Kierowca samochodu osobowego 832101 7 77,8 46,7 20,6 0,7 2. Kierowca samochodu ciężarowego 832302 2 22,2 13,3 5,9 0,2 Kolejne grupy wielkie Pracownicy przy pracach prostych oraz Siły zbrojne nie zostały wzięte pod uwagę w dalszym badaniu ze względu na zbyt niski poziom ilościowy. 19

Podsumowanie Podsumowując, analizę udziałów zebranych ofert pracy w zawodach i specjalnościach odpowiadających wielkiej Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy wykazała następujące wyniki. Największy udział procentowy w poszczególnych analizowanych grupach średnich miały zawody i specjalności: Dyrektor generalny (121101) 37,2% Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej (122901) 40,0%; Kierownik działu marketingu i sprzedaży (123301) 54,8%, Kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu hurtowym i detalicznym (131401) 60,0%. Największą liczbę ofert zarejestrowano dla zawodu Kierownik działu marketingu i sprzedaży - 40 ofert. W wielkiej Specjaliści największy udział procentowy w poszczególnych analizowanych grupach średnich miały zawody i specjalności: Specjalista ds. marketingu i handlu (241912) - 35,8%; Inżynier organizacji i planowania produkcji (214908) 27,3%, Programista (213201) 78,4%. Największą liczbę ofert zarejestrowano dla zawodu Specjalista ds. marketingu i handlu - 63 oferty. W wielkiej Technicy i inny średni personel największy udział procentowy w poszczególnych analizowanych grupach średnich miały zawody i specjalności: Kreślarz techniczny (311802) 23,5%, Kontroler jakości wyrobów artykułów przemysłowych (315206) 54,5%, Przedstawiciel handlowy (341503) 45,5%, Handlowiec (341501) 29,1%, Księgowy (343201) 53,2%. Największą liczbę ofert zarejestrowano dla zawodu Przedstawiciel handlowy - 86 ofert. W wielkiej Pracownicy biurowi największy udział procentowy w analizowanej średniej miały zawody i specjalności Pracownik biurowy (419101) -100% z ogólną liczbą ofert 50, Magazynier (413103) 65,9%. Największą liczbę ofert zarejestrowano dla zawodu Pracownik biurowy 50 ofert W wielkiej Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy największy udział ofert w analizowanej średniej odnotowano dla zawodu Kelner (512302) - 50% z ogólną liczbą ofert 2. W wielkiej Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy nie zebrano żadnych ofert pracy. W wielkiej Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy największy udział procentowy ofert w poszczególnych analizowanych grupach średnich miały zawody Elektromonter (elektryk) zakładowy (724201)- 63,6%, Ślusarz (722204) 37,5%, Mechanik samochodów osobowych (723105) 48,3%. Największą liczbę ofert zarejestrowano dla zawodu Mechanik samochodów osobowych 14 ofert. W wielkiej Operatorzy maszyn i urządzeń największy udział ofert w analizowanej średniej odnotowano dla zawodu Kierowca samochodu osobowego (832101)- 77,8% z ogólną liczbą 7 ofert. Analizując zawody o największej ogólnej liczbę ofert pod względem ich liczby w poszczególnych miesiącach kwartału zobrazowano, w jaki sposób kształtowała się dynamika występowania określonych zawodów w badanym okresie. Poziom popytu na zawody i specjalności o największej ogólnej liczbie ofert w poszczególnych miesiącach kwartału 40 35 30 25 20 15 10 5 0 X XI XII Kierownik działu marketingu i sprzedaży Specjalista ds. marketingu i handlu Przedstawiciel handlowy Pracownik biurowy Kelner Mechanik samochodów osobowych Kierowca samochodu osobowego 20

1.2.2. Charakterystyka wymaganych kompetencji na przykładzie wybranych zawodów. Kolejnym etapem prac analitycznych była charakterystyka struktury wymaganych kompetencji poprzez stworzenie obrazu zawodów. Dla przedstawienia wyników przeprowadzonego badania skupiono się na dziesięciu pierwszych grupach zawodowych o największej ogólnej liczbie ofert pracy, które stale występowały w ofertach prasowych w badanym okresie. W badaniu kompetencji zawodowych wzięto pod uwagę następujące elementy struktury ofert pracy pojawiających się w prasie: - rodzaj i poziom wykształcenia - liczba i rodzaj kompetencji odnoszących się do posiadanej wiedzy - liczba i rodzaj kompetencji społecznych (odnoszących się do umiejętności komunikowania się i współdziałania z ludźmi), cech charakteru oraz prezentowanych postaw - zapotrzebowanie na wybrane zawody w powiatach Wyniki analiz empirycznych prasowych ofert pracy pod względem kwalifikacyjnym wykazały następujące wyniki. Porównując proporcje liczby ofert pracy dla poszczególnych poziomów wykształcenia zaobserwowano, że w badanym okresie szczególnie preferowani byli pracownicy o wyższym (54,91%) i średnim (38,45%) poziomie wykształcenia. Zapotrzebowanie na pracowników z wykształceniem zawodowym kształtowało się na poziomie 6,64%. Udział procentowy ofert pracy w ogólnej liczbie ofert według poziomu wykształcenia. 6,64 38,45 54,91 wyższe średnie zawodowe Na podstawie przeprowadzonego porównania liczby ofert z liczbą zawodów w poszczególnych poziomach wykształcenia stwierdzono, iż w analizowanych zawodach w badanym okresie największe zapotrzebowanie występowało na pracowników z wykształceniem wyższym - 397 ofert pracy w 92 zawodach, średnim - 278 ofert dla 70 zawodów oraz zawodowym - 48 w 20 zawodach. 21

Stosunek liczby ofert pracy do liczby zawodów w ofertach prasowych w wykształceniu 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 397 278 92 70 48 20 wyższe średnie zawodowe liczba ofert liczba zawodów Charakterystyka wymaganych kompetencji opiera się na rankingu zawodów, wśród których występuję najwyższa liczba rejestracji ofert pracy (gdzie zebrano więcej niż 16 ofert pracy) i od zawodu z największą liczbą ofert zostanie rozpoczęta właściwa analiza. Nazwa Symbol* Suma ofert dla zawodu Przedstawiciel handlowy (przed.region.) 341503 86 Specjalista ds. marketingu i handlu 241912 63 Handlowiec 341301 55 Pracownik biurowy 419101 50 Kierownik działu marketingu i sprzedaży 123301 40 Informatyk 213201 29 Magazynier 413103 29 Księgowy 343201 25 Przedstawiciel medyczny 241906 23 Specjalista ds. kadr i płac 241306 22 Kierownik wewnętrznej jedn. organizacyjnej 123901 20 Asystent / Asystentka 343104 17 Logistyk Dyrektor generalny 241914 16 121101 16 Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród Przedstawicieli handlowych pracodawcy poszukują głównie osób z wykształceniem średnim- 77,2 % i wyższym- 22,8 %. Na obraz badanego zawodu składa się zespół 25 kompetencji, w tym są to kompetencje w podziale na odnoszące się do wiedzy oraz społeczne wraz z cechami i postawami oczekiwanymi od przyszłego pracownika. 22

Zestawiając obydwie grupy kompetencji ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważność poszczególnych kompetencji dla pracodawców (stopień ważności ustalono na podstawie liczby zebranych kompetencji tj. od najmniejszej do największej liczby kompetencji występujących w ofertach dla danego zawodu). Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: doświadczenie w pracy na podobnym stanowisku- 13,0%, dodatkowe uprawnienia-prawo jazdy kat. B- 10,8%. Na niższym poziomie znalazły się takie kompetencje jak: umiejętność obsługi komputera oraz znajomość rynku- 4,4%. Na ostatnich miejscach znalazły się: znajomość technik sprzedaży i negocjacji- 2,1% oraz znajomość języka angielskiego- 1,8% W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały takie kompetencje jak: dyspozycyjność 8,8%, umiejętności interpersonalne - 8,3%, umiejętności organizacyjne 8,0%, samodzielność oraz zaangażowanie 5,7%. Najmniej pożądana umiejętnością, która występowała w ofertach dla tego zawodu jest rzetelność 0,5%. Zestawienie liczby kompetencji odnoszących się do wiedzy, kompetencji społecznych,cech i postaw oraz procent wskazań w ogólnej liczbie kompetencji. Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku- praktyka zawodowa 50 13,0 2. dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B 41 10,6 3. umiejętność obsługi komputera 17 4,4 4. znajomość rynku-branży 17 4,4 5. znajomość technik sprzedaży i negocjacji 8 2,1 6. znajomość języka angielskiego 7 1,8 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. dyspozycyjność 34 8,8 2. interpersonalne 32 8,3 3. organizacyjne 31 8,0 4. samodzielność 22 5,7 5. zaangażowanie 22 5,7 6. kreatywność 15 3,9 7. nastawienie na realizację celów 15 3,9 8. komunikatywność 13 3,4 9. wysoka motywacja do pracy 11 2,8 10. negocjacyjne 9 2,3 11. Skuteczność 8 2,1 12. nastawienie na sukces 7 1,8 13. Konsekwencja 6 1,6 14. kultura osobista 5 1,3 15. Inicjatywa 5 1,3 16. miła prezentacja 3 0,8 17. Otwartość 3 0,8 18. Samodyscyplina 3 0,8 19. Rzetelność 2 0,5 Stopień ważności danej kompetencji jest równoznaczny z największą bądź najmniejszą (skala od 0 do 90) liczbą wszystkich kompetencji i został zaprezentowany na poniższym wykresie radarowym. Na wykresie wyróżniono kolorami dwie linie: różową, która oznacza kompetencje odnoszące się do wiedzy; niebieską, która oznacza kompetencje społeczne, cechy i postawy. 23

Charakterystyka kompetencji dla zawodu Przedstawiciel handlowy (przedst. Regionalny) (341503) doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowiskupraktyka zawodowa 50 negocjacyjne 45 dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B 40 wysoka motywacja do pracy 35 30 umiejętność obsługi komputera 25 komunikatywność 20 15 znajomość rynku-branży 10 5 nastawienie na realizację celów 0 znajomość technik sprzedaży i negocjacji kreatywność znajomość języka angielskiego zaangażowanie dyspozycyjność samodzielność interpersonalne organizacyjne 24

W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się: językiem angielskim na poziomie podstawowym w 81,82% oraz dobrym w 18,18%. Powinni również posiadać umiejętność obsługi komputera na poziomie: podstawowym w 80,00%, oraz dobrym w 20,00%. % wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności L.p. kompetencje biegły bardzo dobry dobry podstawowy 1. znajomość j. angielskiego 18,18 81,82 2. umiejętność obsługi komputera 20,00 80,00 % wskazań wg poziomu znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera w prasowych ofertach pracy dla zawodu Przedstawiciel handlowy 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 18,18 20,00 81,82 80,00 biegły bardzo dobry dobry podstaw ow y znajomość j. angielskiego umiejętność obsługi komputera Przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników- Przedstawicieli handlowych. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 69,8%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym. Kształtowało się ono w następujący sposób: w powiecie wałbrzyskim - 7,0%, legnickim - 5,8%, lubińskim i świdnickim - 2,6%, średzkim 2,3% oraz bolesławieckim, głogowskim, jeleniogórskim, kamiennogórskim, kłodzkim 1,2% Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 60 69,8 2. wałbrzyski 6 7,0 3. legnicki 5 5,8 4. lubiński 4 4,7 5. świdnicki 4 4,7 6. średzki 2 2,3 7. bolesławiecki 1 1,2 8. głogowski 1 1,2 9. jeleniogórski 1 1,2 10. kamiennogórski 1 1,2 11. kłodzki 1 1,2 25

Udział procentowy ofert pracy w ogólnej liczbie ofert zebranych dla zawodu przedstawiciel handlowy ze względu na obszar występowania zapotrzebowania 4,7 5,8 4,7 2,3 7,0 69,8 w rocław ski w ałbrzyski legnicki lubiński św idnicki średzki bolesław iecki głogow ski jeleniogórski kamiennogórski kłodzki Na pozycji drugiej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Specjalista ds. marketingu i handlu - 63 oferty. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród Specjalistów ds. marketingu i handlu pracodawcy poszukują głównie osób z wykształceniem wyższym - 62,2 % i średnim 37,8%. Na obraz badanego zawodu składa się zespół 25 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważność poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej podstawie jak we wcześniejszym przypadku. Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 16,3%, umiejętność obsługi komputera- 13,5%, znajomość języka angielskiego 8,3% posiadanie prawa jazdy kat. B 6,4%. Na ostatnim miejscu znalazły się znajomość rynku branży 3,1% oraz znajomość technik sprzedaży i negocjacji 2,8%. W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy: samodzielność 6,4%; umiejętności organizacyjne - 5,8%, dyspozycyjność - 4,6%, komunikatywność 4,3%. Najrzadziej wskazywanymi umiejętnościami, które występowały w ofertach dla tego zawodu są: inicjatywa, miła prezencja oraz rzetelność 0,6% Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 53 16,3 2. umiejętność obsługi komputera 44 13,5 3. Znajomość języka angielskiego 27 8,3 4. Dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B 21 6,4 5. Znajomość rynku-branży 10 3,1 6. Znajomość technik sprzedaży i negocjacji 9 2,8 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. samodzielność 21 6,4 2. organizacyjne 19 5,8 3. dyspozycyjność 15 4,6 4. komunikatywność 14 4,3 5. nastawienie na realizację celów 13 4,0 6. negocjacyjne 13 4,0 7. interpersonalne 13 4,0 8. umiejętność pracy w zespole 8 2,5 26

9. zaangażowanie 7 2,1 10. kultura osobista 6 1,8 11. kreatywność 6 1,8 12. odporność na stres 5 1,5 13. analityczne 5 1,5 14. wysoka motywacja do pracy 4 1,2 15. dokładność 4 1,2 16. odpowiedzialność 3 0,9 17. inicjatywa 2 0,6 18. miła prezentacja 2 0,6 19. rzetelność 2 0,6 W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera, według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się: językiem angielskim na poziomie podstawowym w 59,26%, dobrym w 18,52%, bardzo dobrym w 14,81% oraz biegłym w 7,41%. Powinni również posiadać umiejętność obsługi komputera na poziomie: podstawowym w 65,91%, bardzo dobrym i biegłym w 13,64% oraz dobrym w 6,82%. % wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności L.p. kompetencje bardzo biegły dobry dobry podstawowy 1. j. angielski 7,41 14,81 18,52 59,26 2. obsługa komputera 13,64 13,64 6,82 65,91 % wskazań wg poziomu znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera w prasowych ofertach pracy dla zawodu Specjalista ds. marketingu i handlu 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 13,64 14,8113,64 7,41 18,52 6,82 65,91 59,26 biegły bardzo dobry dobry podstawowy j. angielski obsługa komputera Jak poprzednio przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników Specjalistów ds. marketingu i handlu. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 81,0%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym. Kształtował się on w następujący sposób: w powiecie legnickim, oławskim i wołowskim 3,2%, świdnickim, dzierżoniowskim, jaworskim, kamiennogórskim, wałbrzyskim i ząbkowickim 1,6%. 27

Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 51 81,0 2. legnicki 2 3,2 3. oławski 2 3,2 4. wołowski 2 3,2 5. dzierżoniowski 1 1,6 6. jaworski 1 1,6 7. kamiennogórski 1 1,6 8. świdnicki 1 1,6 9. wałbrzyski 1 1,6 10. ząbkowicki 1 1,6 Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu Specjalista ds. marketingu i handlu 3,2 3,2 3,2 w rocław ski legnicki oław ski w ołow ski dzierżoniow ski jaw orski 81,0 kamiennogórski św idnicki w ałbrzyski Stopień ważności danej kompetencji jest równoznaczny z największą bądź najmniejszą (skala od 0 do 45) liczbą wszystkich kompetencji i został zaprezentowany na wykresie radarowym. Na wykresie tym wyróżniono kolorami dwie linie: różową, która oznacza kompetencje odnoszące się do wiedzy oraz niebieską, która oznacza kompetencje społeczne, cechy i postawy. 28

Charakterystyka kompetencji dla zawodu Specjalista ds. marketingu i handlu (241912) zaangażowanie kultura osobista doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku inicjatywa 35 30 znajomość rynku - branży negocjacyjne 25 umiejętność obsługi komputera 20 15 10 5 0 znajomość języka angielskiego posiadanie dodatkowych uprawnienień - prawo jazdy kat. B wysoka motywacja do pracy dyspozycyjność kreatywność komunikatywność samodzielność umiejętność pracy w zespole interpersonalne organizacyjne 29

Na pozycji trzeciej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Handlowiec - 55 ofert. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród Handlowców pracodawcy poszukują głównie osób z wykształceniem średnim 71,4 %, wyższym - 22,9% i zawodowym 5,7% Na obraz badanego zawodu składa się zespół 26 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważności poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej podstawie jak we wcześniejszym przypadku. Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku praktyka zawodowa 13,0%, znajomość rynku branży 9,3%, umiejętność obsługi komputera 7,7%, znajomość języka angielskiego 5,3%. Na ostatnim miejscu znalazło się posiadanie prawa jazdy kat. B 4,9%. W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy: dyspozycyjność- 6,1%, umiejętność komunikowania się z innymi- 6,1%, umiejętności organizacyjne 5,3%, zdolności interpersonalne 4,9%, umiejętność pracy w zespole oraz samodzielność 3,6%, kultura osobista, kreatywność i wysoka motywacja do pracy po 3,2%. Najrzadziej wskazywaną cechą, która występowała w ofertach dla tego zawodu jest elastyczność 0,8%. Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 32 13,0 2. znajomość rynku - branży 23 9,3 3. umiejętność obsługi komputera 19 7,7 4. znajomość języka angielskiego 13 5,3 5. posiadanie dodatkowych uprawnień - prawo jazdy kat. B 12 4,9 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba cech % wskazań w 1. dyspozycyjność 15 6,1 2. komunikatywność 15 6,1 3. organizacyjne 13 5,3 4. interpersonalne 12 4,9 5. umiejętność pracy w zespole 9 3,6 6. samodzielność 9 3,6 7. kreatywność 8 3,2 8. wysoka motywacja do pracy 8 3,2 9. kultura osobista 8 3,2 10. zaangażowanie 7 2,8 11. negocjacyjne 7 2,8 12. inicjatywa 6 2,4 13. nastawienie na realizację celów 5 2,0 14. miła prezentacja 4 1,6 15. odpowiedzialność 4 1,6 16. otwartość 4 1,6 17. odporność na stres 3 1,2 18. konsekwencja 3 1,2 19. uczciwość 3 1,2 20. samodyscyplina 3 1,2 21. elastyczność 2 0,8 30

W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera, według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się: językiem angielskim na poziomie podstawowym w 84,6% oraz dobrym w 15,4%. Powinni również posiadać umiejętność obsługi komputera na poziomie: podstawowym w 78,9% oraz bardzo dobrym i dobrym w 10,5% % wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności L.p. Kompetencje biegły bardzo dobry dobry podstawowy 1. j. angielski 15,4 84,6 2. obsługa komputera 10,5 10,5 78,9 % wskazań kompetencji odnoszących się do wiedzy dla zawodu Handlowiec 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 84,6 78,9 30,0 20,0 10,0 10,5 15,4 10,5 0,0 biegły bardzo dobry dobry podstaw ow y j. angielski obsługa komputera Przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników - Handlowców. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 78,2%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym. Kształtował się on w następujący sposób: w powiecie legnickim 7,3%, głogowskim i świdnickim 3,6%, bolesławieckim, lubińskim, wałbrzyskim oraz zgorzeleckim po 1,8%. Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 43 78,2 2. legnicki 4 7,3 3. głogowski 2 3,6 4. świdnicki 2 3,6 5. bolesławiecki 1 1,8 6. lubiński 1 1,8 7. wałbrzyski 1 1,8 8. zgorzelecki 1 1,8 31

Obszary występowania zapotrzebowania na zawód Handlowców wg powiatów 3,6 7,3 3,6 1,8 1,8 wrocławski legnicki głogowski świdnicki bolesławiecki lubiński wałbrzyski zgorzelecki 78,2 32

Charakterystyka kompetencji dla zawodu Handlowiec (341301) doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 35 inicjatywa znajomość rynku - branży 30 negocjacyjne 25 umiejętność obsługi komputera 20 zaangażowanie 15 znajomość języka angielskiego 10 kultura osobista 5 0 posiadanie dodatkowych uprawnienień - prawo jazdy kat. B wysoka motywacja do pracy dyspozycyjność kreatywność komunikatywność samodzielność organizacyjne umiejętność pracy w zespole interpersonalne 33

Na pozycji czwartej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Pracownik biurowy - 50 ofert. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż w tej pracodawcy poszukują głównie osób z wykształceniem średnim - 65,3 % oraz wyższym - 34,7%. Na obraz badanego zawodu składa się zespół złożony z 21 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważności poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej zasadzie jak w poprzednich przypadkach. Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowiskupraktyka zawodowa - 16,3%, umiejętność obsługi komputera 10,9%, znajomość języka angielskiego-7,1%. Najrzadziej wskazywaną umiejętnością dla tego zawodu było posiadanie prawa jazdy kat. B 4,2%. W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy i postawy: umiejętność komunikowania się z innymi 7,9%, dyspozycyjność, nastawienie na realizację celów, zdolności interpersonalne 5,9%; umiejętności organizacyjne 5,4%, samodzielność 4,6%, kultura osobista, wysoka motywacja do pracy, zaangażowanie, umiejętność pracy w zespole, umiejętności negocjacyjne 3,3%. Najrzadziej wskazywaną umiejętnością, która występowała w ofertach dla tego zawodu jest samodyscyplina 0,8%. Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 39 16,3 2. umiejętność obsługi komputera 26 10,9 3. znajomość języka angielskiego 17 7,1 4. dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B 10 4,2 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. Komunikatywność 19 7,9 2. Dyspozycyjność 14 5,9 3. nastawienie na realizację celów 14 5,9 4. Interpersonalne 14 5,9 5. Organizacyjne 13 5,4 6. Samodzielność 11 4,6 7. kultura osobista 8 3,3 8. wysoka motywacja do pracy 8 3,3 9. Zaangażowanie 8 3,3 10. umiejętność pracy w zespole 8 3,3 11. Negocjacyjne 8 3,3 12. Inicjatywa 5 2,1 13. odporność na stres 4 1,7 14. Kreatywność 4 1,7 15. miła prezentacja 4 1,7 16. Odpowiedzialność 3 1,3 17. Samodyscyplina 2 0,8 W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące umiejętności obsługi komputera oraz znajomości języków obcych według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się językiem angielskim na poziomie podstawowym w 58,8%, biegłym w 23,5%, dobrym w 11,8% oraz bardzo dobrym w 5,9%. Powinni również posiadać umiejętność obsługi komputera na poziomie podstawowym w 61,54%, bardzo dobrym w 19,23%, biegłym w 11,54% oraz dobrym w 7,69%. 34

% wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności bardzo L.p. Kompetencje biegły dobry dobry Podstawowy 1. znajomość j. angielskiego 23,5 5,9 11,8 58,8 3. umiejętność obsługi komputera 11,54 19,23 7,69 61,54 % wskazań wg poziomu znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera w prasowych ofertach pracy dla zawodu Pracownik biurowy 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 58,8 61,54 23,5 19,23 11,54 11,8 5,9 7,69 biegły bardzo dobry dobry podstawowy znajomość j. angielskiego umiejętność obsługi komputera Jak poprzednio przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na Pracowników biurowych. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 78%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym. Kształtował się on w następujący sposób: w powiecie legnickim i wałbrzyskim - 6,0%, jeleniogórskim i świdnickim - 4,0%, strzelińskim - 2,0%. Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1 wrocławski 39 78,0 2 legnicki 3 6,0 3 wałbrzyski 3 6,0 4 jeleniogórski 2 4,0 5 świdnicki 2 4,0 6 strzeliński 1 2,0 Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu Pracownik biurowy 35

6,0 4,0 4,0 2,0 6,0 78,0 wrocławski legnicki wałbrzyski jeleniogórski świdnicki strzeliński Stopień ważności danej kompetencji jest równoznaczny z największą bądź najmniejszą (skala od 0 do 50) liczbą wszystkich kompetencji i został zaprezentowany na poniższym wykresie radarowym. Na wykresie tym wyróżniono kolorami dwie linie: różowym, która oznacza kompetencje społeczne, cechy i postawy oraz niebieskim, która oznacza kompetencje odnoszące się do wiedzy. 36

Charakterystyka kompetencji dla zawodu Pracownik biurowy umiejętność pracy w zespole zaangażowanie doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 40 30 20 umiejętnośc obsługi komputera znajomość języka angielskiego wysoka motywacja do pracy kultura osobista 10 0 dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B komunikatywność samodzielność dyspozycyjność organizacyjne interpersonalne nastawienie na realizację celów 37

Na pozycji piątej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Kierownik działu marketingu i sprzedaży- 40 ofert. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż w tej pracodawcy poszukują osób z wykształceniem wyższym- 59,1% oraz średnim- 40,9%. Na obraz badanego zawodu składa się zespół 22 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważność poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej zasadzie jak w poprzednich przypadkach. Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowiskupraktyka zawodowa 19,9%. Średni procent wskazań posiadały takie umiejętności jak: znajomość rynku branży 9,0%, znajomość języka angielskiego 6,0%, posiadanie prawa jazdy kat. B 5,4%. Najrzadziej wskazywaną umiejętnością dla tego zawodu była umiejętność obsługi komputera 4,8%. W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności organizacyjne 10,8%. Średni procent wskazań posiadały takie umiejętności jak: odpowiedzialność- 4,8%, nastawienie na realizację celów 4,2%, umiejętność pracy w zespole i dyspozycyjność 3,6%, kreatywność, zaangażowanie, samodzielność, zdolności interpersonalne, umiejętności negocjacyjne po 3,0%. Najrzadziej wskazywaną umiejętnością, która występowała w ofertach dla tego zawodu jest otwartość 1,2%. Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 33 19,9 2. znajomość rynku-branży 15 9,0 3. znajomość języka angielskiego 10 6,0 4. dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B 9 5,4 5. umiejętność obsługi komputera 8 4,8 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. organizacyjne 18 10,8 2. odpowiedzialność 8 4,8 3. nastawienie na realizację celów 7 4,2 4. umiejętność pracy w zespole 6 3,6 5. dyspozycyjność 6 3,6 6. kreatywność 5 3,0 7. zaangażowanie 5 3,0 8. samodzielność 5 3,0 9. negocjacyjne 5 3,0 10. interpersonalne 5 3,0 11. komunikatywność 4 2,4 12. wysoka motywacja do pracy 4 2,4 13. odporność na stres 3 1,8 14. inicjatywa 3 1,8 15. analityczne 3 1,8 16. samodyscyplina 2 1,2 17. otwartość 2 1,2 W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące umiejętności obsługi komputera oraz znajomości języków obcych według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się językiem angielskim na poziomie dobrym i podstawowym w 50%. Powinni również posiadać umiejętność obsługi komputera na poziomie podstawowym w 50% oraz dobrym i bardzo dobrym w 25%. 38

% wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności bardzo L.p. kompetencje biegły dobry dobry podstawowy 1. znajomość j. angielskiego 50,0 50,0 2. umiejętność obsługi komputera 25,0 25,0 50,0 % wskazań wg poziomu znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera w prasowych ofertach pracy dla zawodu Kierownik działu marketingu i sprzedaży 50,0 40,0 50,0 50,050,0 30,0 20,0 10,0 25,0 25,0 0,0 biegły bardzo dobry dobry podstwaowy znajomość j. angielskiego umiejętność obsługi komputera Przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników Kierowników działu marketingu i sprzedaży. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 67,5%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym. Kształtował się on w następujący sposób: w powiecie legnickim - 20%, jeleniogórskim, lubińskim, średzkim, świdnickim i wałbrzyskim - 2,5%. Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. Wrocławski 27 67,5 2. Legnicki 8 20,0 3. Jeleniogórski 1 2,5 4. Lubiński 1 2,5 5. Średzki 1 2,5 6. Świdnicki 1 2,5 7. Wałbrzyski 1 2,5 39

Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu Kierownik działu marketingu i sprzedaży 2,5 2,5 2,5 2,5 3,2 20,0 67,5 wrocławski legnicki jeleniogórski lubiński średzki świdnicki wałbrzyski Stopień ważności danej kompetencji jest równoznaczny z największą bądź najmniejszą (skala od 0 do 35) liczbą wszystkich kompetencji i został zaprezentowany na poniższym wykresie radarowym. Na wykresie tym wyróżniono kolorami dwie linie: różowym, która oznacza kompetencje społeczne, cechy i postawy oraz niebieskim, która oznacza kompetencje odnoszące się do wiedzy 40

Charakterystyka kompetencji dla zawodu Kierownik działu marketingu i sprzedaży dośw iadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanow isku 35 samodzielność 30 25 znajomość rynku-branży zaangażow anie kreatyw ność 20 15 10 5 0 znajomość języka angielskiego dodatkow e upraw nienia- praw o jazdy kat. B dyspozycyjność umiejętnośc obsługi komputera umiejętność pracy w zespole organizacyjne nastaw ienie na realizację celów odpow iedzialność 41

Na pozycji szóstej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Informatyk - 29 ofert. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż w Informatyków pracodawcy poszukują osób tylko z wykształceniem wyższym. Na obraz badanego zawodu składa się zespół z 12 kompetencji. Ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważność poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej zasadzie jak w poprzednich przypadkach. Kompetencje odnoszące się do wiedzy liczba kompetencji % wskazań w 1. umiejętność obsługi komputera 27 19,9 2. znajomość rynku-branży 26 19,1 3. znajomość języka angielskiego 20 14,7 doświadczenie w pracy na podobnym lub 4. takim samym stanowisku 20 14,7 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. umiejętność pracy w zespole 9 6,6 2. samodzielność 8 5,9 3. kreatywność 7 5,1 4. komunikatywność 5 3,7 5. dyspozycyjność 4 2,9 6. organizacyjne 4 2,9 7. analityczne 4 2,9 8. rzetelność 2 1,5 Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: umiejętność obsługi komputera 19,9%, znajomość rynku branży- 19,1%, znajomość języka angielskiego i doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 14,7%. % wskazań kompetencji odnoszących się do wiedzy dla zawodu Informatyk 14,7 19,9 14,7 19,1 umiejętnośc obsługi komputera znajomość rynku-branży znajomość języka angielskiego dośw iadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanow isku W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadała umiejętność pracy w zespole 6,6%, samodzielność- 5,9%, kreatywność 5,1%, komunikatywność 3,7%, dyspozycyjność i umiejętności organizacyjne 2,9% Najrzadziej wskazywaną umiejętnością która wystąpiła w ofertach dla tego zawodu jest rzetelność - 1,6%. 42

% wskazań kompetencji społecznych, cech i postaw dla zawodu Informatyk 2,9 2,9 6,6 2,9 3,7 5,1 5,9 umiejętność pracy w zespole kreatyw ność dyspozycyjność analityczne samodzielność komunikatyw ność organizacyjne Popyt na pracowników zawodu - Informatyk wystąpił w powiatach: wrocławskim- 89,7%, wałbrzyskim- 6,9% oraz ząbkowickim 3,4%. Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 26 89,7 2. wałbrzyski 2 6,9 3. ząbkowicki 1 3,4 Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu Informatyk 6,9 3,4 89,7 w rocław ski w ałbrzyski ząbkow icki. 43

Na pozycji siódmej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Magazynier- 29 ofert. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród pracowników badanego zawodu pracodawcy poszukują osób z wykształceniem średnim - 52,94%, zawodowym 41,18% oraz wyższym 5,88% Na obraz badanego zawodu składa się zespół z 11 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważność poszczególnych kompetencji dla pracodawców. Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 22 19,1 2. uprawnienia na wózki widłowe 15 13,0 3. umiejętność obsługi komputera 11 9,6 4. dodatkowe uprawnienia - prawo jazdy kat. B 5 4,3 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. dyspozycyjność 15 13,0 2. organizacyjne 8 7,0 3. odpowiedzialność 6 5,2 4. umiejętność pracy w zespole 6 5,2 5. zaangażowanie 6 5,2 6. rzetelność 5 4,3 7. uczciwość 4 3,5 8. dokładność 3 2,6 9. komunikatywność 3 2,6 10. odporność na stres 2 1,7 11. samodyscyplina 2 1,7 12. analityczne 2 1,7 Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowiskupraktyka zawodowa 19,1%, uprawnienia na wózki widłowe- 13%, umiejętność obsługi komputera 9,6% oraz prawo jazdy kat. B - 4,3%. % wskazań kompetencji odnoszących się do wiedzy dla zawodu Magazynier 9,6 4,3 25,0 13,0 dośw iadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanow isku upraw nienia na w ózki w idłow e umiejętność obsługi komputera dodatkow e upraw nienia - praw o jazdy kat. B W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy: dyspozycyjność- 13%, umiejętności organizacyjne- 7,0%, odpowiedzialność, umiejętność pracy w zespole, zaangażowanie 5,2%, rzetelność 4,3%. Najniższy procent wskazań posiadały takie kompetencje jak: odporność na stres, samodyscyplina i umiejętności analityczne 1,7% 44

% wskazań kompetencji społecznych, cech i postaw dla zawodu Magazynier 4,3 3,5 13,0 5,2 5,2 5,2 7,0 dyspozycyjność odpow iedzialność zaangażow anie uczciw ość organizacyjne umiejętność pracy w zespole rzetelność W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące umiejętności obsługi komputera, według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posiadać umiejętność obsługi komputera na poziomie podstawowym 81,8% oraz dobrym 18,2%. L.p. poziom umiejętności obsługi komputera liczba ofert % wskazań wg poziomu umiejętności 1. podstawowa 9,0 81,8 2. dobra 2,0 18,2 3. bardzo dobra 4. biegła Badanie pod kątem pochodzenia zebranych ofert pracy ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników- Magazynier. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 79,3%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym. Kształtował się on w następujący sposób: w powiecie legnickim i świdnickim - 6,9% oraz głogowskim i trzebnickim po 3,4% Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 23 79,3 2. legnicki 2 6,9 3. świdnicki 2 6,9 4. głogowski 1 3,4 5. trzebnicki 1 3,4 45

Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu- Magazynier 6,9 3,4 3,4 6,9 79,3 wrocławski legnicki świdnicki głogowski trzebnicki Na pozycji ósmej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód- Księgowy - 25 ofert. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród pracowników badanego zawodu pracodawcy poszukują głównie osób z wykształceniem wyższym 68,4% oraz średnim 31,6%. Na obraz badanego zawodu składa się zespół 11 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważność poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej zasadzie jak we wcześniejszym przypadku. Kompetencje odnoszące się do wiedzy liczba kompetencji % wskazań w 1. wiedza z zakresu finansów 23 24,0 2. doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 22 22,9 3. umiejętność obsługi komputera 12 12,5 4. znajomość języka angielskiego 8 8,3 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. umiejętność pracy w zespole 8 8,3 2. organizacyjne 7 7,3 3. dyspozycyjność 4 4,2 4. dokładność 4 4,2 5. samodzielność 3 3,1 6. analityczne 3 3,1 7. odpowiedzialność 2 2,1 Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: wiedza z zakresu finansów 24% oraz doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 22,9% Dużo niższy procent wskazań miały kompetencje: umiejętność obsługi komputera- 12,5% oraz znajomość języka angielskiego 8,3%. 46

% wskazań kompetencji odnoszących się do wiedzy dla zawodu Księgowy 12,5 8,3 24,0 22,9 w iedza z zakresu finansów dośw iadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanow isku umiejętnośc obsługi komputera znajomość języka angielskiego W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy: umiejętność pracy w zespole 8,3%, umiejętności organizacyjne 7,3%, dyspozycyjność oraz dokładność po 4,2%, samodzielność oraz umiejętności analityczne po 3,1%, odpowiedzialność 2,1%. % wskazań kompetencji społecznych, cech i postaw dla zawodu Księgowy 3,1 3,1 2,1 8,3 4,2 4,2 7,3 umiejętność pracy w zespole dyspozycyjność samodzielność odpow iedzialność organizacyjne dokładność analityczne W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące znajomości języków obcych oraz umiejętność obsługi komputera, według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się językiem angielskim na poziomie podstawowym i dobrym w 37,5%, oraz biegłym i bardzo dobrym w 13%. Powinni także wykazywać się znajomością obsługi komputera na poziomie podstawowym w 41,7%, bardzo dobrym w 33,3%, dobrym w 16,7% oraz biegłym w 8,3% % wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności Lp kompetencje biegły bardzo dobry dobry podstawowy 1. znajomość j. angielskiego 13 13 37,5 37,5 2. umiejętność obsługi komputera 8,3 33,3 16,7 41,7 47

% wskazań wg poziomu znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera w prasowych ofertach pracy dla zawodu Księgowy 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 13 8,3 13 33,3 37,5 16,7 41,7 37,5 biegły bardzo dobry dobry podstawowy znajomość j. angielskiego umiejętnośc obsługi komputera Jak poprzednio przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników- Przedstawicieli medycznych I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 68,0% W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie niższym. Kształtowało się ono w następujący sposób: w powiecie oławskim - 12,0%, świdnickim 8,0%, jaworskim, lubińskim, wałbrzyskim - 4,0%. Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 17 68,0 2. oławski 3 12,0 3. świdnicki 2 8,0 4. jaworski 1 4,0 5. lubiński 1 4,0 6. wałbrzyski 1 4,0 Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu Księgowy 8,0 4,0 4,0 4,0 12,0 68,0 w rocław ski oław ski św idnicki jaw orski lubiński w ałbrzyski 48

Na pozycji dziewiątej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Przedstawiciel medyczny - 23 oferty. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród pracowników badanego zawodu pracodawcy poszukują głównie osób z wykształceniem wyższym - 85,7% oraz średnim- 14,3%. Na obraz badanego zawodu składa się zespół z 19 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważności poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej zasadzie jak we wcześniejszym przypadku. Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 16 12,9 2. dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B 12 9,7 3. znajomość języka angielskiego 9 7,3 4. umiejętność obsługi komputera 6 4,8 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. dyspozycyjność 12 9,7 2. interpersonalne 11 8,9 3. wysoka motywacja do pracy 8 6,5 4. nastawienie na realizację celów 7 5,6 5. otwartość 6 4,8 6. organizacyjne 6 4,8 7. samodzielność 5 4,0 8. umiejętność pracy w zespole 5 4,0 9. zaangażowanie 4 3,2 10. kultura osobista 4 3,2 11. komunikatywność 4 3,2 12. nastawienie na sukces 3 2,4 13. kreatywność 2 1,6 14. odpowiedzialność 2 1,6 15. negocjacyjne 2 1,6 Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowiskupraktyka zawodowa - 12,9%, posiadanie prawa jazdy kat. B 9,7%, znajomość języka angielskiego 7,3% oraz umiejętność obsługi komputera- 4,8%. % wskazań kompetencji odnoszących się do wiedzy dla zawodu Przedstawiciel medyczny 7,3 4,8 12,9 9,7 dośw iadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanow isku dodatkow e upraw nienia- praw o jazdy kat. B znajomość języka angielskiego umiejętność obsługi komputera 49

W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy: dyspozycyjność- 9,7%, zdolności interpersonalne 8,9%, wysoka motywacja do pracy 6,5%, nastawienie na realizację celów 5,6%, otwartość i umiejętności organizacyjne po 4,8%. Najrzadziej wskazywanymi cechami, które występowały w ofertach dla tego zawodu były: kreatywność, odpowiedzialność oraz umiejętności negocjacyjne 1,6%. % wskazań kompetencji społecznych, cech i postaw dla zawodu Przedstawiciel medyczny 4,0 4,0 9,7 4,8 4,8 8,9 5,6 dyspozycyjność w ysoka m otyw acja do pracy otw artość sam odzielność 6,5 interpersonalne nastaw ienie na realizację celów organizacyjne um iejętność pracy w zespole W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące znajomości języków obcych oraz umiejętność obsługi komputera, według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się językiem angielskim na poziomie podstawowym w 88,9% oraz dobrym w 11,1%. Powinni także wykazywać się znajomością obsługi komputera na poziomie podstawowym w 100%. % wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności L.p. kompetencje bardzo biegły dobry dobry podstawowy 1. znajomość j. angielskiego 11,1 88,9 2. umiejętność obsługi komputera 100,0 Jak poprzednio przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników - Przedstawicieli medycznych. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 78,3%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym, w powiecie legnickim oraz wałbrzyskim 8,7% Natomiast najniższe zapotrzebowanie na pracowników odnotowano w powiecie głogowskim - 4,3%. Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 18 78,3 2 legnicki 2 8,7 3 wałbrzyski 2 8,7 4 głogowski 1 4,3 50

Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu - Przedstawiciel medyczny 8,7 8,7 4,3 78,3 wrocławski legnicki wałbrzyski głogowski Na pozycji dziesiątej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Specjalista ds. kadr i płac - 22 oferty. Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród Specjalistów ds. kadr i płac pracodawcy poszukują osób z wykształceniem średnim - 84,6% oraz wyższym - 15,4%. Na obraz badanego zawodu składa się zespół z 16 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważności poszczególnych kompetencji dla pracodawców na takiej samej zasadzie jak we wcześniejszym przypadku. Kompetencje odnoszące się do wiedzy 1. liczba kompetencji % wskazań w doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 14 16,9 2. obsługa komputera 14 16,9 3. znajomość j. angielskiego 6 7,2 4. prawo jazdy kat. B 1 1,2 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. samodzielność 7 8,4 2. odpowiedzialność 6 7,2 3. komunikatywność 5 6,0 4. umiejętność pracy w zespole 5 6,0 5. dokładność 5 6,0 6. zaangażowanie 4 4,8 7. organizacyjne 4 4,8 8. dyspozycyjność 3 3,6 9. analityczne 3 3,6 10. kultura osobista 2 2,4 11. nastawienie na realizację celów 2 2,4 12. interpersonalne 2 2,4 Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowiskupraktyka zawodowa - 16,9%, umiejętność obsługi komputera- 16,9%, znajomość języka angielskiego 7,2% oraz prawo jazdy kat. B - 1,2%. 51

% wskazań kompetencji odnoszących się do wiedzy dla zawodu Specjalista ds. kadr i płac 7,2 1,2 16,9 16,9 dośw iadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanow isku obsługa komputera znajomość j. angielskiego praw o jazdy kat. B W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy: samodzielność 8,4%, odpowiedzialność 7,2%, komunikatywność, umiejętność pracy w zespole, dokładność 6,0%, zaangażowanie oraz umiejętności organizacyjne po 4,8%. Najniższy procent wskazań wśród ogółu kompetencji miały: kultura osobista, nastawienie na realizację celów oraz zdolności interpersonalne po 2,4%. % wskazań kompetencji społecznych, cech i postaw dla zawodu Specjalista ds. kadr i płac 4,8 4,8 8,4 6,0 6,0 6,0 7,2 samodzielność komunikatyw ność dokładność organizacyjne odpow iedzialność umiejętność pracy w zespole zaangażow anie W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące znajomości języka angielskiego oraz umiejętności obsługi komputera, według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się językiem angielskim na poziomie podstawowym w 66,7%, dobrym w 33,3%. W ogłoszeniach prasowych pracodawcy wymagali również od pracowników badanego zawodu umiejętności obsługi komputera na poziomie: podstawowym w 50%, dobrym i biegłym w 21,43% oraz bardzo dobrym w 7,14%. % wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności L.p. kompetencje bardzo biegły dobry dobry podstawowy 1. znajomość j. angielskiego 33,3 66,7 2. obsługa komputera 21,43 7,14 21,43 50,00 52

% wskazań wg znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera dla zawodu Specjalista ds. kadr i płac 70,0 60,0 50,0 66,7 50,00 40,0 30,0 20,0 10,0 21,43 7,14 33,3 21,43 0,0 biegły bardzo dobry dobry podstawowy znajomość j. angielskiego obsługa komputera Przeanalizowano również pochodzenie ofert pracy zebranych dla danego zawodu. Badanie pod tym kątem ujawniło obszary występowania zapotrzebowania na pracowników Specjalistów ds. kadr i płac. I tak największy popyt na pracowników tego zawodu występował w powiecie wrocławskim i kształtował się na poziomie 77,3%. W pozostałych powiatach odnotowano zapotrzebowanie na poziomie dużo niższym. Kształtowało się ono w następujący sposób: w powiecie oławskim, świdnickim 9,1%, oraz wałbrzyskim 4,5% Lp Powiat liczba ofert Udział % w 1. wrocławski 17 77,3 2. oławski 2 9,1 3. świdnicki 2 9,1 4. wałbrzyski 1 4,5 Obszary występowania zapotrzebowania na pracowników zawodu Specjalista ds. kadr i płac 9,1 4,5 9,1 77,3 wrocławski oławski świdnicki wałbrzyski 53

Na pozycji jedenastej w rankingu zawodów i specjalności uplasował się zawód Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej 20 ofert Z ofert pracy umieszczanych w prasie wynika, iż wśród pracowników badanego zawodu pracodawcy poszukują osób z wykształceniem wyższym 93,8% oraz średnim- 6,2%. Na obraz badanego zawodu składa się zespół z 10 kompetencji. Zestawiając grupę kompetencji odnoszących się do wiedzy z grupą kompetencji społecznych ustalony został procent wskazań w ogólnej liczbie zebranych kompetencji oraz stopień ważność poszczególnych kompetencji dla pracodawców. Kompetencje odnoszące się do wiedzy liczba kompetencji % wskazań w 1. znajomość rynku-branży 17 18,3 2. znajomość języka angielskiego 15 16,1 3. doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku 14 15,1 4. umiejętność obsługi komputera 8 8,6 5. dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B 3 3,2 6. znajomość technik negocjacji i sprzedaży 1 1,1 Kompetencje społeczne, cechy i postawy liczba kompetencji % wskazań w 1. zaangażowanie 6 6,5 2. analityczne 6 6,5 3. samodzielność 5 5,4 4. systematyczność 3 3,2 5. organizacyjne 3 3,2 6. kreatywność 2 2,2 7. dyspozycyjność 2 2,2 8. umiejętność pracy w zespole 2 2,2 9. komunikatywność 2 2,2 10. negocjacyjne 2 2,2 11. interpersonalne 2 2,2 Wśród kompetencji zawodowych odnoszących się do wiedzy o najwyższym procencie wskazań w ofertach uplasowały się takie kompetencje jak: znajomość rynku branży 18,3%, znajomość języka angielskiego 16,1%, doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku-praktyka zawodowa- 15,1%, umiejętność obsługi komputera 8,6%, posiadanie prawa jazdy kat. B 3,2% oraz znajomość technik sprzedaży i negocjacji 1,1% % wskazań kompetencji odnoszących się do wiedzy dla zawodu kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej 3,2 1,1 8,6 18,3 15,1 16,1 znajomość rynku-branży znajomość języka angielskiego doświadczenie w pracy na podobnym lub takim samym stanowisku umiejętnośc obsługi komputera dodatkowe uprawnienia- prawo jazdy kat. B znajomość technik negocjacji i sprzedaży 54

W kompetencji społecznych najwyższy procent wskazań posiadały umiejętności oraz cechy: zaangażowanie, umiejętności analityczne 6,5%, samodzielność 5,4%, systematyczność, umiejętności organizacyjne 3,2% % wskazań kompetencji społecznych, cech i postaw dla zawodu kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej 3,2 3,2 6,5 5,4 6,5 zaangażowanie analityczne samodzielność systematyczność organizacyjne W kompetencji odnoszących się do wiedzy rozróżniono kompetencje dotyczące znajomości języka angielskiego oraz umiejętności obsługi komputera, według poziomów od biegłego do podstawowego. I tak pracownicy analizowanego zawodu powinni posługiwać się językiem angielskim na poziomie dobrym w 53,33%, bardzo dobrym w 26,67% oraz podstawowym w 20,0%. W ogłoszeniach prasowych pracodawcy wymagali również od pracowników badanego zawodu umiejętności obsługi komputera na poziomie: podstawowym i biegłym w 50,0%. % wskazań wg poziomu znajomości/umiejętności bardzo L.p. kompetencje biegły dobry dobry podstawowy 1. znajomość j. angielskiego 26,67 53,33 20,00 2. umiejętność obsługi komputera 50,00 50,00 % wskazań wg znajomości języków obcych oraz umiejętności obsługi komputera dla zawodu Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 50,00 53,33 50,00 26,67 20,00 biegły bardzo dobry dobry podstaw ow y znajomość j. angielskiego umiejętność obsługi komputera 55