Działalność naukowa od 2012 roku I. Badania naukowe: 1. Nazwa podzadania: Jakość mięsa i tłuszczu gęsi owsianych utrzymywanych w modyfikowanych systemach żywienia. Nr: 05-5.03.2 (5142.2). Okres realizacji podzadania: 01.01.2011 31.12.2013. Kierownik podzadania: dr inż. Halina Bielińska Współwykonawcy zaangażowani twórczo: - dr inż. Halina Bielińska - prof. dr hab. Mariusz Pietras - dr inż. Kamila Kłos - dr inż. Jakub Badowski - mgr inż. Rafał Sandecki STRESZCZENIE Badania przeprowadzono na 1800 gęsiach Białych Kołudzkich w trzech etapach ( w latach 2011 2013). Każdorazowo wychowalnię zasiedlano gąsiętami z pierwszego wylęgu w marcu, odpowiednio w doświadczeniach (1, 2, 3) było to w dniach 9-y, 7-y, 6-y tego miesiąca. Celem badań było określenie wpływu suplementacji diety gęsi, w tym ziarna owsa suszonymi ziołami (forma zmielona) na wyniki odchowu, wartość rzeźną oraz jakość mięsa i tłuszczu owsianych gęsi Białych Kołudzkich. W doświadczeniach stosowano w różnych proporcjach, odpowiednio w grupach: pokrzywę, pokrzywę + rumianek, pokrzywę i skrzyp, pokrzywę z miętą pieprzową oraz pokrzywę, rumianek, skrzyp i miętę pieprzową. W grupie kontrolnej każdorazowo nie stosowano suplementacji mieszanką ziołową. Dodatek ziół wynosił od 1% do 6% dawki paszy treściwej w odchowie, oraz w takiej samej ilości do dawki owsa podczas 3-tygodniowego dotuczania gęsi. W badaniach rejestrowano wyniki produkcyjne, w tym użytkowości rzeźnej oraz wskaźniki jakości mięsa i tłuszczu gęsi owsianych, których uboje prowadzono po ukończeniu 17. tygodni życia. Uzyskane wyniki opracowano statystycznie za pomocą programu STATISTICA 6.0 PL. Dodatek ziół w odchowie stosowano do czasu, kiedy pojawiała się możliwość skarmiania świeżej zielonki z upraw polowych (żyto, trawy z motylkowymi).
Wnioski: 1. Nie zanotowano statystycznie potwierdzonych różnic w spożyciu paszy, owsa, ziół i zielonki z tendencją do mniejszego zużycia mieszanki treściwej w grupach doświadczalnych. 2. W badaniach zarejestrowano statystycznie istotne różnice między grupami, w masie ciała 17. tygodniowych gęsiorów. 3. Zastosowanie suszonych ziół (pokrzywy, rumianku, mięty pieprzowej, skrzypu) w ilości do 1-6% dawki paszy treściwej wpłynęło ogólnie korzystnie na wyniki odchowu (mniejsza liczba padnięć), dobre samopoczucie gąsiąt i dobrostan ptaków. 4. Dodatek ziół podczas 3 tygodniowego okresu tuczu owsem wpłynął na zwiększenie wartości handlowej tuszek, poprzez bardzo dobre i swoiste wybarwienie, masę mięśni i wypełnienie partii piersiowej, w konsekwencji uzyskanie najwyższej oceny tj. I klasy eksportowej tuszek z grup doświadczalnych. 5. Suplementacja żywienia gęsi owsianych Białych Kołudzkich suszonymi ziołami wpłynęła na zwiększenie w mięśniach piersiowych oraz uda z podudziem, zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie PUFA, C 18:3, PUFAΩ3, PUFAΩ6 oraz CLA, wzbogacając tym samym wartość odżywczą gęsiny. 6. Wyniki badań zawartości cholesterolu w mięsie gęsi owsianych wykazały, że dodatek suszonych ziół wpłynął na obniżenie wskaźnika, średnio od 5,0% do 8,0%, w porównaniu do uzyskanego w grupie kontrolnej. 7. Modyfikowany system żywienia, którego wpływ badano w trzech eksperymentach, został wdrożony do praktyki, jako ważny element technologii produkcji gęsi owsianych, przy braku zielonki w odchowie gęsi z wczesno-wiosennych wylęgów. 2. Nazwa celu szczegółowego: Wpływ wartości pokarmowej wybranych odmian owsa na wskaźniki lipidowe i hormonalne krwi oraz użytkowość rzeźną gęsi owsianych Białych Kołudzkich. Nr : 05-014.2. Okres realizacji celu szczegółowego: 01.01.2014 31.12.2017. Kierownik celu szczegółowego: dr inż. Halina Bielińska Wykonawcy zaangażowani twórczo: - dr inż. Halina Bielińska - prof. dr hab. Mariusz Pietras - mgr inż. Rafał Sandecki - dr inż. Kamila Kłos - dr inż. Jakub Badowski
STRESZCZENIE Celem badań jest określenie wpływu różnych odmian owsa (Furman, Breton, Rajtar, Nagus) stosowanych podczas tuczu, na wskaźniki krwi oraz użytkowość rzeźną gęsi owsianych Białych Kołudzkich. Gąsięta (każdorazowo po 200 sztuk) po wylęgu są oznakowane znaczkami kłódeczkowymi oraz określona jest ich masa ciała. Gęsi utrzymywane są zgodnie z technologią tuczu owsianego i wymogami dobrostanu. Do końca 12. tygodnia gęsiory i gęsi żywione są jednolicie roślinną mieszanką treściwa i zielonką ciętą oraz korzystają z pastwiska. Po ukończeniu 12. tygodnia odchowu ptaki podzielono na dwie grupy po 100 ptaków (50 +50 ). Grupa I (kontrolna) każdorazowo otrzymywała odmianę Furman, a w grupie doświadczalnej skarmiano odpowiednio odmianę Breton, Rajtar i Nagus. Podczas uboju (każdorazowo po 16 ptaków z każdej grupy) dokonanego po ukończeniu 15. tygodnia, pobrano próby krwi oraz wykonano analizę rzeźną gęsiorów i gęsi. Pobrano próby mięśni piersiowych i udowych oraz tłuszczu sadełkowego w celu określenia składu chemicznego, zawartości kwasów tłuszczowych i cholesterolu. Zakończenie badań i opracowanie wyników planowane jest na grudzień 2017 r. 3. Nazwa celu szczegółowego: Wpływ zabiegów technologicznych podczas inkubacji jaj na wskaźniki lęgu piskląt gęsi Białej Kołudzkiej. Nr 06-009.2. Okres realizacji celu szczegółowego: od 01.01.2014 r. do 31.12.2016 r. Kierownik celu szczegółowego: dr inż. Jakub Badowski Wykonawcy zaangażowani twórczo: dr inż. Jakub Badowski dr inż. Halina Bielińska dr inż. Kamila Kłos STRESZCZENIE Wykonane w IZ-PIB badania, miały na celu ocenę wpływu zmiany położenia jaj gęsich podczas inkubacji, tzn. obracania o 180 o wzdłuż osi długiej jaja, w kolejnych dobach inkubacji, na wylęgowość i jakość wylęganych piskląt. Badania dotyczą doskonalenia technologii lęgu piskląt gęsi Białej Kołudzkiej, jedynej komercyjnej rasy gęsi w Polsce. Doświadczenia przeprowadzono w latach 2014-2016, stosując do inkubacji komory lęgowe typu D-36 i komory klujnikowe Atlas 180S. W kolejnych etapach badań nad technologią lęgu gąsiąt, stosowano najkorzystniejszą technikę
wyłonioną w poprzednim etapie. Zbadano technologię bez obracania ręcznego jaj w trakcie inkubacji, z obracaniem jednorazowym i dwukrotnym w ciągu doby, w okresie od 9. do 26. doby lęgu, jak też z obracaniem jeden raz na dobę w okresie od 9. do 15. doby i w okresie od 16. do 26. doby lęgu. Wszystkie warianty technologii stosowano w powiązaniu ze stałą temperaturą 37,8 o C i wilgotnością względną powietrza 52% oraz ze schładzaniem jaj od 9. do 26. doby lęgu. Wyniki badań wskazują, że technologia z zastosowaniem ręcznego obracania jaj jeden raz na dobę, od 9. do 26. doby lęgu jest najkorzystniejsza ekonomicznie. W dwóch etapach badań wykazano dla tej technologii tendencję uzyskiwania najlepszych wskaźników wylęgu, powiązanych z najmniejszym udziałem piskląt wybrakowanych z powodu wady pępka i najlepszej synchronizacji wylęgu. Także w 3. etapie ta technologia wykazywała najlepszą efektywność ekonomiczną. Zwiększenie częstotliwości ręcznego obracania jaj do dwóch razy w ciągu doby, nie wpływało na zwiększenie wylęgu piskląt z jaj zapłodnionych, natomiast w wyniku stosowania zmniejszonej częstotliwości obracania jaj w ciągu doby, uzyskano mniejszą wylęgowość piskląt, jednak zależności tych nie udowodniono statystycznie. W 3. etapie badań, najlepsze wyniki wylęgu gąsiąt z jaj zapłodnionych wykazano w grupie III, z jednokrotnym obracaniem jaj w ciągu doby w okresie od 9. do 15. doby lęgu, jednak badania sugerują, że może skutkować większym udziałem gąsiąt z wadą pępka w porównaniu do grupy II, w której jaja obracano w okresie od 9. do 26. doby lęgu. 4. Nazwa celu szczegółowego: Wpływ probiotyków na wyniki odchowu i jakość mięsa gęsi Białej Kołudzkiej. Nr 05-3.04.2 (5140.2). Okres realizacji podzadania: od 01.01.2011 r. do 31.12.2013 r. Kierownik podzadania: dr inż. Jakub Badowski Wykonawcy zaangażowani twórczo: dr inż. Jakub Badowski dr inż. Halina Bielińska dr inż. Kamila Kłos
STRESZCZENIE Celem naukowym badań była ocena wpływu probiotyku na wyniki odchowu, jakość mięsa i wartość użytkową rzeźnych gęsi Białych Kołudzkich. Celem praktycznym jest opracowanie metody odchowu i tuczu gęsi Białych Kołudzkich z zastosowaniem probiotyku, dla zwiększenia ich zdrowotności, doskonalenia jakości mięsa i wydajności rzeźnej. Materiałem doświadczalnym były gąsięta Białe Kołudzkie w liczbie po 300 sztuk w każdym z trzech etapów badań. W 1. etapie gąsięta grupy I-kontrolnej przez cały okres odchowu i tuczu nie otrzymywały probiotyku, w żywieniu grupy II i III zastosowano do paszy dodatek probiotyku zawierający żywe, liofilizowane kultury bakterii: Bifidobacterium bifidum (BB-241, BB-108, BB-94, BB-77), Enterococcus faecium (EF-42), Lactobacillus acidophillus (LA-31) i Pediccocus acidilactici (PAL-34). W grupie II probiotyk zastosowano od pierwszej doby wychowu do 17. tygodnia życia włącznie (do końca tuczu), w ilości 0,5 kg (40 mld JTK) na 1 tonę mieszanki treściwej. W grupie III probiotyk zastosowano od 10. do 17. tygodnia życia gęsi, w takiej ilości jak w grupie II. W 2. i 3. etapie badań gąsięta grupy I kontrolnej przez cały okres odchowu i tuczu nie otrzymywały probiotyku, natomiast w grupie II i III, czynnikiem różnicującym grupy była dawka probiotyku, w grupie II taka sama jak w 1. etapie (40 mld JTK/na 1 tonę mieszanki treściwej), a w grupie III większa niż w 1. etapie badań (60 mld JTK/na 1 tonę mieszanki treściwej). Zastosowanie probiotyku w żywieniu gęsi Białej Kołudzkiej wpłynęło zwiększenie średniej masy ciała 17-tygodniowych gęsi rzeźnych i średniej masy tuszki. Stosowanie probiotyku w żywieniu gęsi od początku wychowu lub od 10. tygodnia życia powoduje zbliżoną efektywność tuczu. Uzyskana przez gęsi masa ciała w 17. tygodniu, nie różni grup statystycznie istotnie. Zwiększenie dawki probiotyku z 40 do 60 mld JTK/na 1 tonę nie wpływa na masę ciała 17-tygodniowych gęsi rzeźnych. Stosowanie probiotyku w żywieniu nie wpływa na wydajność rzeźną, jakość i skład mięsa gęsi.
5. Nazwa podzadania: Szacowanie umięśnienia ud i podudzi u mieszańca W31 gęsi Białych Kołudzkich. Numer podzadania: 01-1.06.2. Okres realizacji podzadania: od 01.01.2011 r. do 31.12.2012 r. Kierownik podzadania: dr inż. Kamila Kłos Wykonawcy zaangażowani twórczo: dr inż. Kamila Kłos dr inż. Jakub Badowski dr inż. Halina Bielińska STRESZCZENIE Celem badań była ocena masy mięśni ud i podudzi u mieszańca W31 (samiec W33 i samica W11) gęsi Białych Kołudzkich. Badania były przeprowadzone w dwóch etapach. W etapie I materiał doświadczalny stanowiły gęsi Białe Kołudzkie w liczbie 340 szt., w tym 240 samic rodu W11 i 100 samców rodu W33. Ptaki utrzymywano w jednej grupie zgodnie z technologią wychowu stosowaną w IZ- PIB ZD Kołuda Wielka. W 11. i 17. tygodniu życia ptaków wykonano następujące pomiary zoometryczne: długość lewego ramienia, długość lewego przedramienia, długość grzebienia mostka, długość lewego podudzia, długość lewego skoku, obwód lewego skoku oraz zmierzono grubość mięśni piersiowych. Na podstawie uzyskanych danych wyliczono współczynniki korelacji między wybranymi parametrami, indeksy selekcyjne, a następnie wybrano 120 samic W11 i 32 samce W33, na rodziców przyszłego pokolenia mieszańca W31. W etapie II natomiast materiałem doświadczalnym były mieszańce W31 gęsi Białej Kołudzkiej w liczbie 200 ptaków (100 samic i 100 samców). Ptaki były odchowywane w jednej grupie i tuczone do 17. tygodnia zgodnie z technologią własną IZ- PIB ZD Kołuda Wielka. W 17. tygodniu życia wykonano następujące pomiary zoometryczne: długość lewego ramienia, długość lewego przedramienia, długość grzebienia mostka, długość lewego podudzia, długość lewego skoku, obwód lewego skoku oraz zmierzono grubość mięśni piersiowych. Następnie wybrane ptaki ubito i poddano uproszczonej dysekcji. Na podstawie zgromadzonych danych obliczono wydajność rzeźną i korelacje pomiędzy poszczególnymi cechami. Po analizie zebranych wyników sformułowano następujące wnioski: 1. Wykazano u gęsi Białych Kołudzkich w czystych rodach W11 i W33 istotne korelacje między długością grzebienia mostka i długością podudzia, a wykonanymi
przyżyciowo pomiarami zoometrycznymi (długość ramienia, długość przedramienia, długość skoku, obwód skoku, grubość mięśni piersiowych). 2. Stwierdzono wysoko istotne współczynniki korelacji między masą mięśni nogi, a długością i obwodem skoku u mieszańca W31 gęsi Białych Kołudzkich. 3. Długość skoku i obwód skoku (duża powtarzalność i dokładność pomiaru) u samców rodu W33 są parametrami, które powinny być wykorzystane do dokładniejszego przyżyciowego szacowania masy mięśni ptaków, a co za tym idzie w selekcji na zwiększenie masy mięśni ud i podudzi u mieszańca W31. 4. Analiza rzeźna mieszańca W31 wykazała, że przy technologii tuczu owsianego stosowanego w IZ PIB ZD Kołuda Wielka najcenniejsze wyręby, czyli mięśnie piersiowe i całe nogi osiągają masę na zbliżonym poziomie. Udział mięśni piersiowych w tuszce wynosi średnio 16,85%, a mięśni udowych z podudziem 14%. Wpływ warunków świetlnych na synchronizację nieśności gęsi Białych Kołudzkich mgr inż. Kamila Kłos CEL I ZAKRES BADAŃ Głównym celem podjętych badań było opracowanie - możliwej do wprowadzenia w fermach reprodukcyjnych - technologii łagodnego, ale skutecznego hamowania rozrodu gęsi Białych Kołudzkich, z zachowaniem warunków niezbędnych dla utrzymania wysokiego poziomu dobrostanu ptaków. Przystępując do realizacji postawionego celu przyjęto tezę, że gwałtowne wydłużenie dnia świetlnego w okresie reprodukcji spowoduje zahamowanie nieśności u gęsi. Realizacji celu głównego służyło podjęcie zadań niższego rzędu, które miały odpowiedzieć na następujące pytania: Czy wydłużenie czasu oświetlenia do 14 godzin na dobę spowoduje zahamowanie nieśności gęsi? Czy wydłużenie czasu oświetlenia do 18 godzin może być skutecznym sposobem zahamowania nieśności? Czy dla zahamowania nieśności można wykorzystać naturalną długość dnia świetlnego w miesiącach letnich tj. około 16 godzin na dobę?
Ponadto podjęto próbę oceny przebiegu nieśności u gęsi w odpowiedzi na skrócenie czasu oświetlenia do 6 godzin na dobę. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom producentów jaj gęsich koncentrujących uwagę na opłacalności produkcji dokonano oceny efektów produkcyjnych (wyniki i przebieg nieśności oraz wyniki zapłodnienia i wylęgu) i ekonomicznych (zysk i wskaźnik opłacalności) poszczególnych programów świetlnych zastosowanych w celu zahamowania nieśności. Aby sprostać wymaganiom współczesnej zoohigieny najskuteczniejszą metodę zahamowania nieśności oceniono pod kątem wpływu na poziom dobrostanu gęsi. W ocenie dobrostanu uwzględniono reakcję fizjologiczną gęsi na zastosowany program świetlny (poziom kortykosteronu i glukozy w plazmie krwi) oraz ocenę reakcji behawioralnych gęsi w warunkach zastosowanego programu świetlnego. MATERIAŁ I METODY Badania przeprowadzono w latach 2009-2010 w Zakładzie Doświadczalnym Instytutu Zootechniki- PIB w Kołudzie Wielkiej. Wykonano cztery doświadczenia, w których materiał badawczy stanowiło łącznie 2072 gęsi w tym 1680 samic i 392 samce. W przeprowadzonych doświadczeniach badano wyniki produkcyjne oraz wyniki reprodukcji dwu- i trzy- letnich gęsi Białych Kołudzkich rodu W11 w odpowiedzi na zmianę warunków świetlnych w końcowym okresie reprodukcji. W doświadczeniu 1. badano wpływ wydłużenia czasu oświetlenia w końcowym okresie reprodukcji (od 19. tygodnia nieśności, tj. od 21 maja do końca okresu nieśności) z 10 (10L:14D) do 14 godzin na dobę (14L:10D). W doświadczeniu 2. badano wpływ wydłużenia czasu oświetlenia w końcowym okresie reprodukcji (od 19. tygodnia nieśności, tj. od 21 maja do końca okresu nieśności) z 10 (10L:14D) do 18 godzin na dobę (18L:6D). W doświadczeniu 3. badano wpływ wydłużenia czasu oświetlenia w końcowym okresie reprodukcji (od 19 tygodnia nieśności tj. od dnia 17 maja do końca okresu nieśności) z 10 godzin (10L:14D) do długości naturalnego dnia świetlnego tj. do około 16 godzin na dobę. W doświadczeniu 4. badano wpływ skrócenia czasu oświetlenia do 6 godzin w końcowym okresie reprodukcji (od 22 tygodnia nieśności tj. od 28 czerwca do końca okresu nieśności). WNIOSKI Wyniki uzyskane w przeprowadzonych badaniach upoważniają do sformułowania następujących stwierdzeń i wniosków: 1. Stosując odpowiedni program świetlny, można skutecznie indukować wcześniejsze zakończenie okresu reprodukcji u gęsi Białych Kołudzkich.
2. Najkorzystniejszą metodą indukowania zakończenia nieśności jest gwałtowne wydłużenie czasu oświetlenia do 18 godzin (18L:6D), które powoduje zahamowanie nieśności o 4 tygodnie wcześniej niż w standardowych warunkach oświetlenia (10L:14D). 3. Wyniki pomiaru stężenia kortykosteronu i glukozy w plazmie krwi wskazują, że indukowanie zakończenia nieśności poprzez wydłużenie czasu oświetlenia do 18 (18L:6D) godzin nie jest dla ptaków stresujące. 4. Indukowanie zakończenia nieśności poprzez wydłużenie czasu oświetlenia (18L:6D) nie zaburza naturalnego rytmu zachowań gęsi Białych Kołudzkich. 5. Indukowanie zakończenia nieśności polegające na wydłużeniu czasu oświetlania w końcowym okresie reprodukcji do 18 godzin (18L:6D) na dobę jest najbardziej efektywną ekonomicznie metodą zahamowania nieśności u gęsi Białych Kołudzkich. 6. Wydłużanie dnia świetlnego do 14 godzin (14L:10D) bądź do długości naturalnego dnia świetlnego jest mało skuteczną i ekonomicznie nieuzasadnioną metodą indukowania zakończenia nieśności w stadzie gęsi Białych Kołudzkich. 7. Najmniej skuteczną a zarazem stresującą dla gęsi metodą indukowania zakończenia nieśności jest skrócenie dnia świetlnego do 6 godzin (6L:18D).
INSTYTUT ZOOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Kraków- Balice Eugeniusz Kłopotek WPŁYW POSTACI FIZYCZNEJ ZIARNA OWSA NA EFEKTY PRODUKCYJNE, STRAWNOŚĆ I JAKOŚĆ TUSZEK GĘSI BIAŁYCH KOŁUDZKICH Praca doktorska wykonana pod kierunkiem prof. zw. dr. hab. Franciszka Brzóski Badania sfinansowane ze środków własnych Instytutu Zootechniki PIB Kraków- Balice 2016
1. STRESZCZENIE Słowa kluczowe: gęś Biała Kołudzka, owies (ziarno całe, gniecione, śrutowane), analiza rzeźna, profil kwasów tłuszczowych, strawność białka i aminokwasów. Celem pracy było zbadanie wpływu postaci fizycznej ziarna owsa (ziarno całe, gniecione, śrutowane) na efekty produkcyjne tuczu, wykorzystanie paszy, jakość tuszek, profil kwasów tłuszczowych, pozorną strawność białka i aminokwasów gęsi rzeźnych Białych Kołudzkich, rodu W-33. Do doświadczenia wybrano losowo 120 piskląt (60 +60 ). Gęsi do ukończenia 14 tygodnia życia żywiono jednakowo, podając mieszanki treściwe KB-1, -2, i -3 w ilości 250-300 g/szt/dzień i zielonkę z traw podawaną do woli. Po ukończeniu 14 tygodnia życia gęsi zostały podzielone na 3 grupy żywieniowe ( 20 + 20 w każdej grupie), przy czym po 5 ptaków każdej płci z każdej grupy wyłączono do badań, by określić współczynniki pozornej strawności jelitowej białka i aminokwasów. W ten sposób utworzono 3 grupy doświadczalne gęsi ( po 15 i 15 ) w doświadczeniu 1 i 3 grupy doświadczalne ( po 5 i 5 ) w doświadczeniu 2. Gęsi w okresie od 15 do 17 tygodnia, łącznie 21 dni, żywiono wyłącznie ziarnem owsa zwyczajnego oplewionego odmiany Rajtar, przy czym I grupa otrzymywała całe ziarno, II grupa ziarno gniecione, a III ziarno śrutowane. Po zakończeniu tuczu, z każdej z 3 grup doświadczalnych w doświadczeniu 1 przeznaczono po 5 gęsiorów i 5 gęsi do analizy rzeźnej, badań chemicznych na zawartość składników pokarmowych w mięśniu piersiowym i mięśniach nogi, zawartość cholesterolu w mięśniach i tłuszczu sadełkowym, a także, by określić w nich profil kwasów tłuszczowych. W dodatkowym doświadczeniu badano czas przepływu treści przez przewód pokarmowy gęsi zależnie od postaci fizycznej ziarna owsa. Najwyższą masę ciała, przyrost masy ciała od 15 do 17 tygodnia życia, najlepsze wykorzystanie paszy i wydajność rzeźną uzyskano podając gęsiom całe ziarno owsa. Skarmianie gęsi owsem śrutowanym w porównaniu z żywieniem owsem gniecionym i całym, istotnie poprawiło jakość tuszek z uwagi na największą zawartość białka i najmniejszą cholesterolu w mięśniu piersiowym i w mięśniach nogi u gęsi karmionych owsem śrutowanym. Postać fizyczna owsa nie wpłynęła istotnie na profil kwasów tłuszczowych mięśni piersiowych i mięśni nóg, natomiast istotnie zróżnicowała ich zawartość w tłuszczu sadełkowym gęsi. Istotnie wyższą strawność białka i aminokwasów stwierdzono u gęsi spożywających owies śrutowany, a przy tym odnotowano wysoko istotną interakcję między postacią fizyczną owsa i płcią. Najdłużej przez przewód
pokarmowy przemieszczało się całe ziarno owsa (130 minut), krócej ziarno gniecione (75 minut), a najkrócej ziarno śrutowane (55 minut). Gęsiory w porównaniu z gęsiami miały większą masę ciała, większą zawartość tkanki mięśniowej, a mniejszą tkanki tłuszczowej (P 0,01). Obie płcie gęsi nie różniły się istotnie wydajnością rzeźną i zawartością tłuszczu sadełkowego. Nie stwierdzono również wpływu czynników doświadczalnych na skład chemiczny mięśnia piersiowego, natomiast mięśnie nogi gęsiorów zawierały więcej białka (P 0,01) i więcej popiołu (P 0,05) oraz mniej tłuszczu i suchej masy (P 0,05) niż u gęsi. Zawartość cholesterolu była wyższa w mięśniu piersiowym gęsiorów (P 0,01). Profile grup kwasów tłuszczowych w mięśniu piersiowym i mięśniach nogi u obu płci nie różniły się istotnie, poza większą zawartością PUFA-3 w mięśniu piersiowym i korzystniejszym stosunkiem PUFA 6/3 w mięśniu piersiowym i w tłuszczu sadełkowym (P 0,01) oraz większą zawartością PUFA-3 w tłuszczu sadełkowym (P 0,05) u samic. Współczynniki pozornej strawności jelitowej białka i aminokwasów były wyższe u gęsi w porównaniu z gęsiorami ( P 0,01). Stwierdzono, że najlepsze efekty produkcyjne daje tucz gęsi skarmianych całym ziarnem owsa, natomiast podawanie gęsiom ziarna śrutowanego poprawia jakość ich tuszek z uwagi na największą zawartość białka i najmniejszą cholesterolu w mięśniach.
SUMMARY Key words: White Kołuda goose, oats (whole grain, crushed, ground), slaughter analysis, fatty acids profile, digestibility of protein and amino acids. The aim of the study was to investigate the effect of physical form of oats grain (whole grain, crushed, ground) on production results of fattening, feed efficiency, carcasses quality, fatty acids profile, apparent digestibility of protein and amino acids in slaughter White Kołuda geese, strain W-33. 120 (60 +60 ) chicks were randomly chosen for the experiment. Until completion of 14 weeks of life geese were fed equally, giving concentrate feed KB-1, -2, i -3 in amount of 250-300 g/per goose/per day and green forage from grasses given ad libitum. After completion of 14 weeks of life geese were divided into three feeding groups (20 + 20 in each group), whereat five birds of each sex were excluded from each group for research to determine coefficients of apparent intestinal digestibility of protein and amino acids. Thus three experimental groups of geese ( in each group 15 and 15 ) were formed in Experiment 1 and three experimental groups ( in each group 5 and 5 ) in Experiment 2. In period between 15 th and 17 th week of life, a total of 21 days geese were fed only grain of hulled oats variety Rajtar, whereat group I received whole grain, group II crushed grain and group III ground grain. In Experiment 1, after the end of fattening, from each of three experimental groups 5 males and 5 females were allocated for slaughter analysis, chemical research of content of nutrients in breast muscle and leg muscles, content of cholesterol in muscles and abdominal fat and also to determine the profile of fatty acids. In additional experiment the flow time of content through the digestive tract of geese depending on the physical form of oats grain was investigated. The highest body weight, highest body weight gains from 15 th to 17 th week of life, the best feed efficiency and slaughter efficiency were obtained in geese fed whole grain of oats. Feeding geese with ground grain of oats in comparison to feeding geese with crushed and whole grain of oats significantly improved the quality of carcasses in consideration of the highest protein content and the lowest cholesterol content in breast muscle and leg muscles in geese fed ground grain of oats. The physical form of oats did not significantly impact on the fatty acid profile of the breasts muscles and legs muscles, while significantly differentiated their content in abdominal fat of geese. Significantly higher protein and amino acids digestibility was found in geese eating ground oats and thereat highly significant interaction between physical form of oats and sex was noted. Whole grain of oats moved the longest
(130 minutes), crushed grain moved shorter (75 minutes) and ground grain moved the shortest (55 minutes) through the digestive tract. Males had a higher body weight, higher content of muscle tissue and lower content of fat tissue in comparison with females (P 0,01). There were no significantly differences between both sexes of geese in slaughter yield and content of abdominal fat. There was also no influence of experimental factors on chemical composition of breast muscle, whereas leg muscles of males contained more protein (P 0,01) more ash (P 0.05) and less fat and dry matter (P 0.05 ) than in females. The content of cholesterol was higher in breast muscle of males (P 0,01). Profiles of groups of fatty acids in breast muscle and muscles of leg did not differ significantly in both sexes except higher content of PUFA-3 in breast muscle, more favourable PUFA6/3 ratio in breast muscle and in abdominal fat (P 0,01) as well as higher content of PUFA-3 in abdominal fat (P 0.05) in females. Coefficients of apparent intestinal digestibility of protein and amino acids were higher in females in comparison with males ( P 0,01). In summary, it was stated that fattening of geese fed with whole grain of oats gives the best production results, whereas feeding geese with ground grain improves the quality of their carcasses in consideration of the highest protein content and the lowest cholesterol content in muscles.