Wpływ chronionej śruty poekstrakcyjnej rzepakowej na produkcyjność krów i skład mleka

Transkrypt

1 Tom XX Rośliny Oleiste 1999 Marek Pieszka, Franciszek Brzóska, Krystyna Sala Instytut Zootechniki, Zakład Paszoznawstwa i Surowców Pochodzenia Zwierzęcego, Balice Wpływ chronionej śruty poekstrakcyjnej rzepakowej na produkcyjność krów i skład mleka Influence of protected extracted on the composition and production of milk of dairy cows Słowa kluczowe: Key words: krowy mleczne, chroniona śruta poekstrakcyjna, wydajność mleczna dairy cows, protected extracted, milk yield Przedstawiona praca obejmuje wyniki badań nad zastosowaniem preparatów chronionej śruty poekstrakcyjnej rzepakowej w żywieniu krów mlecznych w czasie laktacji. Wyniki badań wydają się potwierdzać słuszność stosowania chronionej śruty rzepakowej w żywieniu krów mlecznych w szczycie laktacji. The paper presents the results of investigation on applying of protected extracted in dairy cows feeding in the lactation time. The obtained results confirm the validity of protected in the dairy cows feeding in the period of high lactation. Wstęp Obecnie jednym z ważniejszych zagadnień naukowych w zakresie żywienia krów jest poszukiwanie sposobów i metod zwiększenia zawartości białka w mleku. Nadprodukcja tłuszczu mlecznego z jednej strony oraz wzrost konsumpcji serów z drugiej strony wywołują zainteresowanie hodowców bydła mlecznego, producentów mleka i przemysłu mleczarskiego zwiększeniem poziomu białka w mleku, jak również wzrostem produkcyjności. Jednym z czynników mogących wpływać na zmianę stosunku białkowo-tłuszczowego w mleku jest poprawa warunków żywienia białkowego krów (Rulquin i Verité 1996). Dla właściwego bilansowania potrzeb aminokwasowych przeżuwaczy istotne znaczenie posiada skarmianie preparatów paszowych białka chronionego lub/i chronionych aminokwasów (metionina) przeznaczonych dla młodych intensywnie rosnących zwierząt lub zwierząt dorosłych w czasie laktacji (Holter i in. 1993; Christiensen i in. 1994) Celem badań była ocena efektywności skarmiania poekstrakcyjnej śruty rzepakowej niechronionej i chronionej solami kwasów tłuszczowych u krów mlecznych w okresie żywienia zimowego.

2 186 Marek Pieszka... Materiał i metody Do badań wykorzystano preparat poekstrakcyjnej śruty rzepakowej chronionej solami wapniowymi kwasów tłuszczowych. W przeprowadzonych doświadczeniach określających rozkład białka preparatu (in sacco) oraz jego strawność jelitową (woreczki przepływające przez jelita), stwierdzono ograniczenie rozkładu żwaczowego białka o 56%, nie stwierdzono istotnego obniżenia strawności białka chronionej śruty rzepakowej. Wykonano dwa doświadczenia dwuczynnikowe. Badania przeprowadzono na 16 krowach rasy NCzB w układzie dwóch kwadratów łacińskich po 8 krów każdy. Czynnikami doświadczalnymi były: rodzaj kiszonki, postać śruty (chroniona vs niechroniona). Doświadczenia podzielone zostały na 4 okresy po 21 dni każdy (84 dni), okres wstępny 18 dni oraz okres właściwy kolekcji próbek 3 dni. Dawkę pokarmową doświadczenia pierwszego stanowiła kiszonka z traw oraz mieszanka treściwa (A i B). Dawka pokarmowa doświadczenia nr 2 składała się z kiszonki z traw + kiszonka z kukurydzy oraz mieszanek treściwych (A i B). Mieszanki treściwe normowano w ilości 0,27 kg/kg mleka aktualnej wydajności. Przed każdym udojem zbierano i ważono niedojady kiszonki i mieszanki treściwej. Mieszankę treściwą zadawano przed rozpoczęciem doju (dawkę dzielono na dwie równe porcje). Kiszonkę zadawano po doju rannym i wieczornym w dwóch równych porcjach. Bezwzględną ilość skarmianej kiszonki ustalono po oznaczeniu suchej masy, przyjmując jako założenie spożycie 10 kg suchej masy kiszonki/ krowę/dobę, co w przybliżeniu odpowiadało pobraniu dowolnemu. Krowy ważono po udoju rannym przed rozpoczęciem doświadczenia i po każdym okresie. Skład chemiczny mleka oznaczano w ostatnich 3 dniach każdego okresu właściwego. Próbki mleka zbiorczego na analizy frakcji białka pobierano z udoju rannego i wieczornego przez ostatnie 3 dni każdego okresu właściwego. Oznaczono wydajność dzienną mleka, białka, tłuszczu i laktozy. Badano następujące parametry technologiczne mleka: krzepliwość, ciężar właściwy, kwasowość oraz frakcje białka: N ogólny, N właściwy, N kazeinowy, N serwatkowy, N niebiałkowy oraz Ca. W surowicy krwi oznaczono: poziom glukozy, mocznika, białka właściwego, trójglicerydów, cholesterolu całkowitego, wskaźniki metabolizmu węglowodanów i lipidów. Obliczenia statystyczne wykonano stosując wieloczynnikową analizę wariancji za pomocą programu statystycznego Statgrafics Plus 3.3. Wyniki Pobranie suchej masy pasz oraz składników pokarmowych przedstawiono w tabeli 1. Nie stwierdzono istotnych różnic w pobraniu przez krowy składników pokarmowych. W doświadczeniu nr 1 zastosowanie rzepaku chronionego w grupie A

3 Wpływ chronionej śruty poekstrakcyjnej rzepakowej zwiększyło wydajność mleka o 4,6%, w porównaniu do grupy B otrzymującej śrutę niechronioną. W badanych parametrach technologicznych mleka nie stwierdzono istotnych różnic. Stwierdzono niższą syntezę tłuszczu i laktozy, odpowiednio 6,8% oraz 3,0% w mleku krów żywionych dawką z dodatkiem białka chronionego. Pobranie suchej masy pasz oraz składników pokarmowych w doświadczeniu 2 przedstawiono w tabeli 4. Różnice w pobraniu paszy oraz składników pokarmowych pomiędzy grupami były nieistotne. W doświadczeniu 2 stwierdzono wyższą wydajność mleka o 3,2% u krów żywionych chronioną śrutą rzepakową. Zastosowanie białka chronionego śruty rzepakowej spowodowało obniżenie w mleku zawartości białka i tłuszczu, odpowiednio o 5% i 4%, co jednak nie spowodowało istotnego obniżenia wydajności dziennej białka i tłuszczu. W przeprowadzonych doświadczeniach nie stwierdzono istotnych różnic w parametrach fizjologicznych krwi. Tabela 1 Pobranie paszy i składników pokarmowych Feed intake and nutrients efficiency niechroniona Rapeseed meal Grupa Group chroniona Średnio Average * Pobranie pasz Feed intake [kg SM] Kiszonka Silage Mieszanka treściwa Concentrate mixture Razem Total 8,83 6,14 14,95 9,01 5,99 15,00 8,92 6,06 14,97 0,357 0,211 0,348 Pobranie składników/dzień Nutrients consumption Suchej masy Dry matter [g kg -1 MC -0,75 ] JPM UFL BTJN PDIN [g kg -1 SM] BTJE PDIE [g kg -1 SM] 28,7 15, ,3 1294,2 28,9 15, ,9 1285,6 28,8 15, ,6 1289,9 1,425 0,328 34,63 28,34 * błąd standardowy średnich means standard error

4 188 Marek Pieszka... Tabela 2 Wpływ dodatku białka chronionego do mieszanek treściwych na wskaźniki produkcyjne oraz cechy technologiczne mleka krów The effect of addition of protected on milk production of dairy cows and on milk composition Ilość mleka Yield milk [kg] Białko Protein [%] Tłuszcz Fat [%] Laktoza Lactose [%] Gęstość mleka Density [g/cm 3 ] Krzepliwość Rennting time [s.] Kwasowość Acidity [ o SH] Wapń Calcium [mg/l] Frakcje N białkowego Fractions of N proteins N białka ogólnego N of whole protein [%] N kazeinowy N of caseins [%] N serwatkowy N of wheys [%] 22,6 2,85 3,67 5, , ,0 0,42 0,34 0,077 23,7 2,81 3,51 5, , ,5 0,42 0,34 0,073 0,83 0,058 0,126 0,093 0, ,99 0,132 26,48 0,0091 0,102 0,0047 błąd standardowy średnich means standard error różnice nieistotne not significant differences Tabela 3 Wpływ skarmiania białka chronionego na parametry fizjologiczne krwi The effect of protected in food on physiological parameters in blood Parametry fizjologiczne krwi Blood physiological parameters: Mocznik Urea [mg/dl] Glukoza Glucose [mg/dl] Białko całkowite Total protein [mg/dl] Trójglicerydy Triglicerydes [mg/dl] Cholesterol całkowity Cholesterol [mg/dl] 29,3 62,1 10,22 7,80 282,6 34,1 66,2 9,97 6,91 264,7 2,66 2,24 0,207 1,113 16,56

5 Wpływ chronionej śruty poekstrakcyjnej rzepakowej Pobranie paszy i składników pokarmowych Feed intake and nutrients efficiency Doświadczenie 2 Experiment 2 Tabela 4 niechroniona Rapeseed meal Grupa Group chroniona Średnio Average Pobranie pasz Feed intake [kg SM] Kiszonka Silage Mieszanka treściwa Concentrate mixture Razem Total 8,72 4,96 13,68 8,83 4,58 13,41 8,77 4,77 13,54 0,289 0,426 0,427 Pobranie składników/dzień Nutrients consumption Suchej masy Dry matter [g kg -1 MC -0,75 ) JPM UFL BTJN PDIN [g kg -1 SM] BTJE PDIE [g kg -1 SM] 24,4 13, ,8 1105,5 24,0 13, ,6 1088,6 24,2 13, ,2 1197,0 1,373 0,508 46,71 41,12 Tabela 5 Wpływ dodatku białka chronionego do mieszanek treściwych na wskaźniki produkcyjne oraz cechy technologiczne mleka krów The effect of protected administred on milk production of dairy cows and milk composition Doświadczenie 2 Experiment 2 Ilość mleka Yield milk [kg] Białko Protein [%] Tłuszcz Fat [%] Laktoza Lactose [%] Gęstość mleka Density [g/cm 3 ] Krzepliwość Rennting time [sek.] Kwasowość Acidity [ o SH] Wapń Calcium [mg/l] Frakcje N białkowego Fractions of N proteins N białka ogólnego N of whole protein [%] N kazeinowy N of caseins [%] N serwatkowy N of wheys [%] 20,9 3,11 4,26 5, , ,5 0,46 0,38 0,084 21,6 2,95 4,09 4, , ,0 0,44 0,36 0,077 0,76 0,085 0,091 0,130 0, ,52 0,188 38,14 0,013 0,010 0,006

6 190 Marek Pieszka... Tabela 6 Wpływ skarmiania białka chronionego na parametry fizjologiczne krwi The effect of protected administered on physiological parameters in blood Parametry fizjologiczne krwi Blood physiological parameters: Mocznik Urea [mg/dl] Glukoza Glucose [mg/dl] Białko całkowite Total protein [mg/dl] Trójglicerydy Triglicerydes [mg/dl] Cholesterol całkowity Cholesterol [mg/dl] 21,3 66,5 9,81 8,62 323,3 22,5 65,2 9,79 8,80 307,1 1,36 1,026 0,239 0,85 24,52 Wnioski Uzyskane wyniki wskazują, że : Wprowadzenie chronionego białka paszowego do dawek pokarmowych dla krów mlecznych w szczycie laktacji potwierdza słuszność ich stosowania. Nastąpił wzrost wydajności mlecznej krów. Nie pogorszyły się cechy technologiczne mleka. Literatura Christiensen R.A., Cameron M.R., Clark J.M., Drackley J.K Effects of amount of protein and ruminally protected amino acids in the diet of dairy cows fed supplemental fat. J. Dairy Sci., 77: Holter J.B., Hayes H.H., Kierstead N., Whitehouse J Protein-fat bypass supplement for lactating dairy cows. J. Dairy Sci., 76 (5): Rulquin H., Verité R Amino acid nutrition of dairy cows: Productive effect and animal requirements. In: Recent developments in ruminant nutrition. 3. Ed. P.C. Garnsworthy and D.J.A. Cole, Nottingham University Press,