Mięsne użytkowanie drobiu

Transkrypt

1 Mięsne użytkowanie drobiu Do produkcji mięsa drobiowego wykorzystuje się młode ptaki, czyli brojlery, które są mieszańcami międzyrasowymi i międzyliniowymi. W wyniku odpowiedniego doboru genotypów do krzyżowania uzyskujemy materiał o wysokich cechach użytkowości mięsnej. Poza tym mięso pochodzące od brojlerów zawiera dużo białka oraz mało tłuszczu, dlatego jest mięsem dietetycznym. W tabeli zestawiono wartość odżywczą wybranych rodzajów mięsa w całej tuszce. Wartość odżywcza wybranych rodzajów mięsa w całej tuszce Rodzaj mięsa Woda(%) Białko(%) Tłuszcz(%) Kalorie w 100g Brojlery kurze ,5 110 Kury ,5 130 Perlice ,4 140 Kaczki Gęsi Indyki Wołowina Wieprzowina Zawartość składników odżywczych w mięsie zależy od wielu czynników, m.in.: od gatunku, wieku, żywienia oraz systemu chowu. Mięso drobiowe pozyskujemy również od ptaków dorosłych po zakończeniu okresu reprodukcyjnego, jednak jego udział w ogólnej produkcji żywca drobiowego wynosi kilka procent. Mięso to przeznacza się głównie do wyrobów garmażeryjnych.

2 Młode ptaki przeznaczone do tuczu muszą charakteryzować się następującymi cechami: szybkim tempem wzrostu, dobrym wykorzystaniem paszy, szybkim opierzaniem, białą barwą upierzenia, wysoką wydajnością rzeźną i dobrą jakością mięsa. Szybkie tempo wzrostu. Szybki wzrost kurcząt umożliwia uzyskanie pożądanej masy ciała brojlera w krótkim okresie czasu. Skraca okres odchowu brojlerów, a tym samym zwiększa liczbę cykli produkcyjnych w ciągu roku. Szybko rosnące kurczęta charakteryzuje lepsze wyrównanie masy ciała, a przede wszystkim lepsze wykorzystanie mieszanki na przyrost 1 kg masy ciała niż ptaki o wolniejszym tempie wzrostu. Tempo wzrostu (tw)wyraża się w procentach, oblicza się według wzoru: Mk - Mp tw = x 100 1/2 (Mp + Mk) gdzie: tw - tempo wzrostu wyrażone w %, Mk - masa ciała na końcu danego okresu (g), Mp - masa ciała na początku danego okresu (g). Tempo wzrostu zmienia się wraz z wiekiem. Im ptaki są starsze, tym tempo wzrostu jest mniejsze. Najwyższe tempo wzrostu mają brojlery do 4 tygodnia życia, później się ono zmniejsza. Spadek tempa wzrostu zależy m.in.: od gatunku, płci, żywienia oraz warunków środowiskowych. Spadek tempa wzrostu brojlerów wraz z wiekiem przedstawia podany przykład: Wiek (tyg.) Tempo wzrostu (%)

3 Szybkość wzrostu kurcząt zależy od płci. Samce rosną szybciej niż samice, a różnice w masie ciała zależą od mieszańca. Wolniejsze tempo wzrostu samic wynika z zakończenia procesów kostnienia i szybszego zakończenia wzrostu. Dobre wykorzystanie paszy. Decyduje ono głównie o wynikach ekonomicznych tuczu brojlerów, gdyż koszt paszy stanowi 65-70% wszystkich poniesionych kosztów produkcji. Wykorzystanie paszy (Zp) na 1 kg przyrostu masy ciała oblicza się według wzoru: masa spożytej paszy (kg) Zp = masa uzyskanego przyrostu (kg) Wykorzystanie paszy zależy od: tempa wzrostu, wieku kurcząt, jakości i formy skarmianej paszy, warunków środowiskowych. Wykorzystanie paszy na 1 kg przyrostu masy ciała zależy głównie od tempa wzrostu ptaków, wieku i jakości mieszanek. Warunki środowiskowe również wpływają na wyniki tuczu, ale nie decydują o efektach ekonomicznych odchowu w takim stopniu, jak wcześniej wymienione czynniki. Wysokie tempo wzrostu umożliwia skrócenie okresu tuczu, a tym samym przeprowadzenie większej liczby cykli produkcyjnych w ciągu roku. Żywienie brojlerów mieszankami prawidłowo zbilansowanymi i przygotowanymi z surowców dobrej jakości zmniejsza zużycie paszy na 1 kg przyrostu masy ciała. Szybkie opierzanie. Zapobiega występowaniu pterofagii (wydziobywaniu piór) i kanibalizmu oraz ułatwia mechaniczne skubanie. Ptaki szybko opierzające się tracą mniej energii oraz w mniejszym stopniu reagują na niekorzystne warunki środowiskowe.

4 Biała barwa upierzenia oraz biała lub żółta barwa skóry. Wymagana jest ze względu na estetyczny wygląd tuszki. Jeżeli pióra są białe, to po usunięciu niedojrzałych piór w skórze nie pozostają ślady pigmentu. Budowa ciała. Brojlery powinny mieć szeroką, dobrze umięśnioną pierś oraz dobrze umięśnione nogi. Mięśnie piersiowe oraz mięśnie nóg (udowe i podudzi) są najbardziej wartościowymi częściami tuszki. Budowę ciała brojlerów możemy ocenić przyżyciowo lub po uboju. Ocena przyżyciowa polega na wykonaniu pomiarów zoometrycznych, takich jak: pomiar wielkości kąta piersi, obwodu i głębokości klatki piersiowej czy długości skoku, którą mierzy się, określając długość kości śródstopia wraz ze stawem skokowym i rogową warstwą naskórka znajdującą się ponad nim. Najczęściej wykonywanym pomiarem w fermach zarodowych, w których prowadzi się prace hodowlane jest pomiar wielkości kąta. Umięśnienie piersi można również określić, mierząc grubość mięśni piersiowych za pomocą ultradźwięków lub zgłębnikiem igłowym. Wysoka wydajność rzeźna i dobra jakość mięsa. Wydajność rzeźną ocenianą poubojowo określa się w procentach według następującego wzoru: masa tuszki patroszonej (g) Wrz = x 100 masa ciała przed ubojem (g) Wydajność rzeźną możemy liczyć z podrobami jadalnymi lub bez podrobów. Przy szczegółowej ocenie wydajności rzeźnej wykonuje się dysekcję, czyli dokładny rozbiór tuszek i oblicza się procentowy udział mięśni, skóry z tłuszczem, kości w stosunku do masy tuszki patroszonej. Jakość mięsa określa się: analizami fizykochemicznymi - ph, wodochłonność, wyciek cieplny, barwa; badaniami sensorycznymi - zapach, smak, soczystość, kruchość; składem chemicznym mięśni. Wydajność rzeźna zależy od: wieku i masy ciała,

5 żywienia, warunków utrzymania, transportu i techniki uboju. Aby w pełni wykorzystać duży potencjał mieszańców międzyrasowych lub międzyrodowych wykorzystywanych do tuczu, należy stworzyć im optymalne warunki środowiskowe, a przede wszystkim prawidłowe żywienie. Kurczęta brojlery Ponad 70% produkcji mięsa drobiowego w kraju stanowią brojlery kurze. Są to mieszańce międzyrasowe i międzyrodowe ras Dominant White Cornish ( ) i White Rock ( ). W Polsce użytkuje się kilka rodów mieszańców, które pochodzą z importu. Nazwy mieszańców zostały podane w charakterystyce typów użytkowych i ras drobiu. Tempo wzrostu brojlerów jest wysokie w pierwszych tygodniach życia (rysunek). Zależność między tempem wzrostu i zużyciem paszy a wiekiem kurcząt brojlerów Zużycie paszy na przyrost 1 kg masy ciała wzrasta wraz z wiekiem ptaków. Obecnie tuczone brojlery ubija się w wieku 5-6 tygodni przy średniej masie ciała 2,0-2,2 kg oraz zużyciu paszy

6 około 1,8-2,0 kg na kg przyrostu masy ciała. Kurczęta brojlery charakteryzuje dobra wydajność rzeźna (rysunek). Wyższą wydajnością charakteryzują się jedynie indyki rzeźne. Wydajność rzeźna kurcząt brojlerów Brojlery indycze Indyki są drugim gatunkiem drobiu po kurczętach brojlerach użytkowanych w kierunku mięsnym. Materiał do produkcji indyków rzeźnych pochodzi z importu i w kraju dostępne są indyki ciężkie Hybrid Large White i BIG 6 oraz indyki średniociężkie BUT 8 i BUT 9. Są to mieszańce trzy- lub czterorodowe rasy Białej Szerokopierśnej. Cykl produkcyjny indyków rzeźnych trwa średnio 16 tygodni, jeżeli sprzedajemy jednocześnie indyczki i indory. W wypadku oddzielnej sprzedaży indyczek i indorów, odchów indyczek wynosi 16 tygodni, a indorów tygodnie. Długość odchowu u indyków zależy od typu indyka, indyki lżejsze tuczymy krócej, natomiast cięższe dłużej. Ze względu na różny okres tuczu indyków i indyczek zasiedlanie budynków może odbywać się w trzech wariantach.

7 Odchów indyków w jednym budynku przez cały okres. Jeżeli mamy pisklęta seksowane, samce i samice wstawiamy do oddzielnych budynków lub budynek dzielimy na cztery przedziały, w których na przemian umieszczamy samce i samice. Po sprzedaży indyczek na te wolne przedziały przepędza się indory i usuwa przedziały. Można odchowywać podwójną liczbę ptaków w jednym budynku do wieku 4 tygodni, a następnie połowę przenieść do drugiego budynku. W okresie od wiosny do jesieni można prowadzić odchów do 6 tygodni w wychowalni, a następnie pod wiatami. Każdy z przyjętych wariantów zasiedlania indycznika będzie wpływał na koszty produkcji kg żywca. Wybór typu odchowywanego zależy przede wszystkim od zapotrzebowania rynku. Jeżeli istnieje zapotrzebowanie rynku na całe tuszki, lepiej jest odchowywać indyki lekkie (tucz tygodni) lub średniociężkie (tucz tygodni). W wypadku sprzedaży elementów dzielonych tuszki lub wykorzystania mięsa do przetwórstwa - odchowujemy do tygodni indyki średniociężkie lub ciężkie. Dojrzałość ubojową indyki osiągają w wieku 12 tygodni, który jest najwcześniejszym terminem zakończenia odchowu. Średnie wyniki odchowu brojlerów indyczych typu ciężkiego BIG 6 i Hybrid Large White przedstawiono w tabeli. Średnie wyniki odchowu indyków rzeźnych typu ciężkiego Wiek Masa ciała (kg) Płeć (tyg.) BIG 6 Hybrid Large White 12 indory 7,6-8,8 8,5 indyczki 6,2-6,8 6,8 14 indory 9,4-9,8 10,4 indyczki 7,6-8,0 8,2 16 indory 11,3-12,7 12,2 indyczki 8,8-9,5 9,2 18 indory 13,4-15,2 14,4 20 indory 15,5-17,2 16,4 22 indory 18,0-19,7 18,3 24 indory 19,5-21,2 19,8

8 Odchów indyczek prowadzony jest krócej - do wieku 16 tygodni. Indory rosną dłużej i możemy je odchowywać do 24 tygodnia. Wykorzystanie paszy na kg przyrostu masy ciała nie powinno być wyższe niż 2,5 kg. Indyki charakteryzuje najlepsza wydajność rzeźna ze wszystkich gospodarskich zwierząt (78-84%) oraz mają one najwyższy udział mięśni w tuszce (ok. 62%). Kaczki brojlery Pisklęta przeznaczone do odchowu, będące mieszańcami dwurodowymi kaczek w typie Pekin, rozprowadzane są w kraju pod nazwą handlową Astra K. Kaczki nie stwarzają większych trudności w odchowie, gdyż łatwo przystosowują się do warunków środowiskowych oraz mają stosunkowo małe wymagania pokarmowe. Tempo wzrostu kaczek w pierwszych 4 tygodniach życia jest bardzo duże, a między 7-8 tygodniem życia ulega zahamowaniu i rozpoczyna się pierzenie. Ubój kaczek powinien nastąpić przed pierzeniem, gdyż ptaki pierzące się mają niedojrzałe pióra, które są bardzo trudne do usunięcia podczas skubania oraz mogą powodować mechaniczne uszkodzenia skóry. Odchów kaczek powinien być zakończony między 7-8 tygodniem życia, kaczki osiągają masę ciała 2,5-3,0 kg, przy zużyciu paszy 3,0-3,5 kg na 1 kg przyrostu. Wskaźniki użytkowości brojlerów kaczych Astra K zestawiono w tabeli. Średnie wyniki odchowu brojlerów kaczych Astra K Wyszczególnienie Wiek (tyg.) Masa ciała (g) Zużycie paszy na 1 kg przyrostu masy ciała (kg) 2,0 3,0 3,3 Śmiertelność (%) 1,0 1,5 2,0 Kaczki charakteryzuje mniejsza wydajność rzeźna (67%) oraz duże otłuszczenie. Od 1980 roku zapoczątkowano chów kaczek piżmowych na skalę przemysłową. Do produkcji brojlerów używa się mieszańców dwurodowych. Kaczki piżmowe mają bardzo silnie

9 zaznaczony dymorfizm płciowy (kaczory ważą od 4 do 6 kg, a kaczki od 2 do 2,5 kg) oraz mają charakterystyczne narośla na głowie. Młode gęsi rzeźne Mogą być użytkowane jako brojlery, intensywnie żywione mieszankami pełnoporcjowymi lub jako dorosłe młode osobniki żywione mieszankami, zbożami, zielonkami oraz korzystające z pastwisk. W kraju dominującą rolę odgrywa gęś biała włoska na bazie, której została wytworzona gęś Biała Kołudzka. Pod taką nazwą handlową gęś ta jest rozprowadzana w kraju do chowu. Termin zakończenia odchowu brojlerów gęsich zależy od dojrzałości piór. Jest to wiek ok tygodni, wtedy masa ciała wynosi ok. 5 kg, a zużycie mieszanki na przyrost kg masy ciała wynosi 3,5 kg. Wydajność rzeźna gęsi brojlerów wynosi 63%, a udział tłuszczu i skóry w tuszce patroszonej 21%. Opłacalnym produktem eksportowym jest jesienny tucz gęsi, tzw. owsiany. Gęś owsiana zyskała na rynku europejskim wysoką renomę. Wpływ na to miała jakość mięsa gwarantowana marką oraz świadomość konsumenta, że jest to produkt ekologiczny, który spełnia wszystkie kryteria zapisane w Dyrektywie Unijnej Nr 1538 dla producentów niepochodzących z przemysłowej hodowli. Wszystkie fermy i gospodarstwa zajmujące się produkcją gęsi owsianej podlegają kontroli IJHARS (Inspekcja Jakości Handlowej art. Rol.- Spoż.) pod kątem sposobu produkcji, żywienia podczas końcowego okresu tuczu oraz dokumentacji związanej z chowem i tuczem. Technologia żywienia gęsi zaakceptowana przez największego eksportera gęsi owsianej" zakłada tucz 3-tygodniowy od 15 do 17 tygodnia. Od 3-7 dnia przed rozpoczęciem tuczu gęsi należy przyzwyczajać do pobierania owsa, w 4 dniu tuczu podaje się już 300 g owsa/szt/dzień, a od 5 do 21 dnia g/szt/dzień - praktycznie do woli. Oprócz owsa podaje się marchew, zielonkę i mieszankę mineralną. Mięso od tak żywionych gęsi charakteryzuje się bardzo dobrymi walorami smakowymi i jest soczyste. W okresie tuczu gęsi zwiększają masę ciała o około 1,5 kg.

10 Kurczęta Label Rouge W przyszłości oprócz standardowej produkcji brojlerów należy spodziewać się produkcji kurcząt typu Label Rouge. Produkcja taka będzie wymagała modernizacji obecnych budynków. Produkcję kurcząt rzeźnych o tej nazwie rozpoczęto w 1965 roku we Francji. Mięso pochodzące od tak żywionych kurcząt posiada certyfikat zdrowego produktu i cieszy się dużą popularnością wśród konsumentów. Produkty te charakteryzuje niewielkie otłuszczenie, biała lub żółta skóra. Poza produkcją kurcząt w systemie Label Rouge utrzymuje się również: kaczki, gęsi, indyki, perlice. Kurczęta odchowuje się systemem półintensywnym w budynkach z oknami i wybiegami. Kurnik może mieć powierzchnię do 400 m 2. Gęstość obsady wynosi 11 szt./m 2 kurnika. Od 5. tygodnia życia ptaki mają dostęp do wolnego wybiegu (min. 2 m 2 na ptaka), a na 1 kurnik o pow. 400 m 2 potrzeba 1 ha powierzchni ogółem. W tradycyjnym chowie Label Rouge ptaki minimum przez 6 tygodni muszą przebywać na trawiastym wybiegu. Kurczęta ubija się w wieku min. 81 dni do 100 dni. Lokalizacja fermy nie może przekraczać 100 km od zakładów drobiarskich.