ZARZĄDZANIE PŁYNNOŚCIĄ FINANSOWĄ PRZEDSIĘBIORSTWA: ISTOTA I METODY POMIARU (STATYCZNE I DYNAMICZNE) PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ Źródło: http://finanse.wnp.pl/
ANALIZUJĄC FIRMĘ, NIE POWINNIŚMY PATRZEĆ NA SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO NA ZBIÓR CYFR, ALE PATRZEĆ NA NIE JAK NA REZULTAT DECYZJI PODJĘTYCH PRZEZ ZARZĄD I MIERZONY CYFRAMI J. Tuczko
ANALIZA WSKAŹNIKOWA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA Analiza wskaźnikowa jest oparta na badaniach wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami sprawozdań finansowych. Cel: umożliwia standaryzację analizy; umożliwia ustalenie jednolitych celów; daje szansę porównań z przeciętnymi wskaźnikami dla branży; umożliwia badanie trendów i progresji w ciągu kilku lat.
WSKAŹNIKI FINANSOWE SŁUŻĄCE DO OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA wskaźniki płynności finansowej; wskaźniki sprawności działania; wskaźniki struktury finansowania; wskaźniki rentowności; wskaźniki rynku kapitałowego.
METODY ANALIZY DANYCH analiza w przekroju sektorowym analiza zmian w czasie
INTERESARIUSZE SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH zarząd rada nadzorcza banki udziałowcy służby finansowe konkurencja dostawcy
OGRANICZENIA ANALIZY WSKAŹNIKOWEJ wskaźniki nie dostarczają pełnych informacji o przyczynach występujących zdarzeń lub działań gospodarczych
PŁYNNOŚĆ FINANSOWA to zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieżących zobowiązań
Do oceny płynności finansowej konieczne są dane dotyczące: wielkości składników majątkowych przedsiębiorstwa i ich zdolności do zamiany na gotówkę; kwot i terminów zobowiązań krótkoterminowych; relacji między składnikami majątkowymi o wysokim stopniu płynności a wymaganymi zobowiązaniami.
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE PŁYNNOŚĆ FINANSOWĄ Rodzaje czynników Czynniki zewnętrzne ogólne - koniunktura gospodarcza - dostępność kredytu - polityka podatkowa - rynek finansowy -ceny produktów i organizacja sprzedaży Czynniki zewnętrzne branżowe - specyfika branży - poziom rozwoju branży - nowoczesność branży - perspektywy rozwoju branży -ryzyko branżowe Czynniki wewnętrzne przedsiębiorstwa - kształtowanie poziomu należności - poziom zapasów - sposoby pozyskiwania środków pieniężnych - polityka zakupów - kształtowanie zadłużenia
WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ PŁYNNOŚĆ W UJĘCIU STATYCZNYM informuje o bieżącej zdolności podmiotu do spłaty zobowiązań w danym momencie (sporządzana w oparciu o zasadę memoriałową, charakteryzuje się ograniczoną wartością poznawczą). Płynność finansowa przedsiębiorstwa jest oceniana na podstawie porównania płynnych aktywów ze zobowiązaniami, które przedsiębiorstwo musi uregulować w najbliższym czasie.
WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ PŁYNNOŚĆ W UJĘCIU DYNAMICZNYM obejmuje pewien okres i informuje o operacjach finansowych, jakie nastąpiły w trakcie tego okresu. Analiza płynności w ujęciu dynamicznym jest oparta na rachunku przepływów pieniężnych.
SPRAWOZDANIA FINANSOWE bilans rachunek zysków i strat rachunek przepływów pieniężnych
BILANS AKTYWA TRWAŁE KAPITAŁ WŁASNY AKTYWA OBROTOWE KAPITAŁ OBCY
WSKAŹNIKI PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W UJĘCIU STATYCZNYM wskaźnik bieżącej płynności finansowej wskaźnik szybkiej płynności finansowej (wskaźnik podwyższonej płynności) wskaźnik płynności gotówkowej (płynności środków pieniężnych)
WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ (CR current ratio) (wskaźnik płynności finansowej III stopnia) = Aktywa obrotowe Zobowiązania krótkoterminowe (pasywa bieżące) Aktywa obrotowe: zapasy należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe, krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe (czynne). Pasywa bieżące: zobowiązania krótkoterminowe, rezerwy na zobowiązania i rozliczenia międzyokresowe (bierne).
WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ (CR current ratio) (wskaźnik płynności finansowej III stopnia) = Aktywa obrotowe Zobowiązania krótkoterminowe (bieżące) Interpretacja: Wskaźnik informuje, ile razy aktywa bieżące zabezpieczają spłatę zobowiązań bieżących. Wielkość wzorcowa wskaźnika: 1,2 2,0 Bardzo wysoki poziom wskaźnika bieżącej płynności (3 i więcej) świadczy często o nieefektywnym działaniu (występowanie nadmiernych środków obrotowych). Niski poziom wskaźnika CR (1 i poniżej) oznacza występowanie trudności płatniczych.
WSKAŹNIK BIEŻĄCEJ PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ (CR current ratio) (wskaźnik płynności finansowej III stopnia) = Aktywa obrotowe Zobowiązania krótkoterminowe (bieżące) Interpretacja prawidłowej wysokości wskaźnika bieżącej płynności finansowej zależy od celów analityka. Pytania: czy przedsiębiorstwo potrzebuje należności; czy i ile przedsiębiorstwo potrzebuje zapasów; ile spółka potrzebuje środków pieniężnych; czy występowanie zobowiązań jest korzystne dla spółki?
WSKAŹNIK SZYBKIEJ PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ Aktywa obrotowe Zapasy Rozliczenia międzyokresowe czynne Zobowiązania krótkoterminowe (bieżące) Wielkość wzorcowa wskaźnika: 1 Wysoki poziom wskaźnika szybkiej płynności (1,5) może świadczyć o gromadzeniu środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub o wysokim stanie należności. Niski poziom wskaźnika (poniżej 0,8) może oznaczać trudności płatnicze i stać się przyczyną zobowiązań przeterminowanych.
WSKAŹNIK SZYBKIEJ PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ Wartość wskaźnika podwyższonej płynności finansowej dla różnych branż w latach: 2013 i 2014 Lata Branża Branża spożywcza chemiczna 2013 1,10 1,18 2014 1,11 1,06 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych: http://www.dm.pkobp.pl/
PRZYKŁAD Kształtowanie się wskaźników bieżącej płynności oraz płynności szybkiej Wskaźnik Wskaźnik bieżącej płynności Wskaźnik płynności szybki Wartość przeciętna dla branży Wielkość wzorcowa wskaźnika Wartość wskaźnika 1996 1997 2,49 1,2-2,0 4,90 3,81 1,33 1,0 3,04 2,59 Opracowanie na podstawie danych firmy Wólczanka
Przykład: Wskaźnik Rok 2014 Wskaźnik bieżącej płynności Wskaźnik płynności szybki 1,2 0,5 Opracowanie na podstawie danych spółki LPP SA, której działalność opiera się na sprzedaży odzieży, pod jednym ze znaków towarowych, z których najistotniejsze to RESERVED, Cropp, House, MOHITO i SINSAY.
Przykład: Wskaźnik Rok 2016 Wskaźnik bieżącej płynności Wskaźnik płynności szybki 1,4 1,38 Opracowanie na podstawie danych sieci restauracji McDonald s
WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI GOTÓWKOWEJ (wskaźnik płynności finansowej I stopnia) Inwestycje krótkoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe (bieżące) Wskaźnik wypłacalności gotówkowej pozwala określić, jaką część zobowiązań bieżących można bezzwłocznie spłacić, nie czekając na wpływ należności. Wielkość wzorcowa wskaźnika: 0,1 0,2 (0,2 0,3) Wysoki poziom wskaźnika wypłacalności gotówkowej (powyżej 0,3) przy niskim poziomie wskaźnika szybkiej płynności wskazuje na preferowanie obrotu gotówkowego.
WSKAŹNIK PŁYNNOŚCI GOTÓWKOWEJ (wskaźnik płynności finansowej I stopnia) Inwestycje krótkoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe (bieżące) Inwestycje krótkoterminowe obejmują: środki pieniężne w kasie i na rachunkach inne środki pieniężne; inne aktywa pieniężne.
Przykład: Wybrane dane bilansowe spółki XYZ Aktywa Stan na Pasywa Stan na początek roku koniec roku początek roku koniec roku B. Aktywa obrotowe 11 118 12 830 B. Zobowiązania (kapitały obce) 5 406 6 340 5 724 6 994 393 1 040 4 787 5 230 1. Zapasy 2. Należności 3. Inwestycje krótkoterminowe, w tym: środki pieniężne i inne aktywa pieniężne 4. Rozliczenia międzyokresowe 172 435 353 253 1. Zobowiązania (kapitały obce) długoterminowe 2. Zobowiązania (kapitały obce) krótkoterminowe 5 013 5 300 Źródło: Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, M. Jerzemowska (red.), PWE, Warszawa 2004, s. 139.
Przykład: Wskaźnik Wskaźnik bieżącej płynności Wskaźnik szybkiej płynności Wskaźnik wypłacalności gotówkowej Wartość Początek Koniec wzorcowa roku roku 1,2-2,0 2,22 2,42 1 0,99 1,05 0,1-0,2 0,03 0,07
INTERPRETACJA WSKAŹNIKÓW PŁYNNOŚCI W UJĘCIU STATYCZNYM 1. Nie istnieją jednolite wartości wskaźników płynności finansowej dla wszystkich przedsiębiorstw (wartości zależą m. in. od wielkości przedsiębiorstwa, sektora w którym działa); 2. Wartość wskaźnika bieżącej płynności oraz płynności szybkiej zależy od: Formy rozliczeń z klientem; Specyfiki działalności; Kadry zarządzającej; Pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa; Struktury finansowania.
ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W UJĘCIU DYNAMICZNYM W dłuższym okresie cel przedsiębiorstwa precyzowany jest jako maksymalizacja dochodu właścicieli przy ustalonym ryzyku, natomiast w krótkim okresie celem takim jest utrzymanie płynności finansowej.
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (cash flow) Definiowane jako realizowana w danym okresie nadwyżka wpływów nad wydatkami. Źródła dopływu środków pieniężnych: zysk netto, amortyzacja, zwiększenie kapitałów własnych, zwiększenie stanu wszelkich zobowiązań, zmniejszenie stanu aktywów (wynikające głównie ze sprzedaży zapasów, środków trwałych, papierów wartościowych), zatrzymanie dywidendy.
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (cash flow) Zgromadzone środki mogą zostać wykorzystane do: zwiększenia majątku trwałego przedsiębiorstwa (oddanie nowych inwestycji), zwiększenia majątku obrotowego, zmniejszenia kapitału obcego, wypłaty dywidend.
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (cash flow) W sprawozdaniu z przepływu środków pieniężnych wyodrębnia się trzy typy środków pieniężnych: z działalności operacyjnej, z działalności inwestycyjnej, z działalności finansowej.
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (cash flow) Działalność operacyjna jest podstawową działalnością przedsiębiorstwa. W tym obszarze strumieni pieniężnych po stronie wydatków rejestruje się wszystkie wpłaty odbiorców za sprzedane produkty, wpływy przychodów finansowych ( odsetki i dywidendy) i in. Po stronie wypływów znajdują się wydatki na regulowanie zobowiązań wobec dostawców, pracowników, publicznoprawnych, finansowych.
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (cash flow) W obszarze inwestycyjnym, przepływy strumieni pieniężnych obejmują operacje gotówkowe dotyczące zakupu lub sprzedaży rzeczowych składników majątku trwałego, wartości niematerialnych i prawnych, obcych papierów wartościowych.
SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH W obszarze działalności finansowej umieszcza się np. zaciągnięte pożyczki, kredyty, wyemitowane obligacje, koszty pozyskania kapitału, zapłacone dywidendy i odsetki.
ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W UJĘCIU DYNAMICZNYM Informacje o przepływach gotówki można wykorzystać do: oceny i sterowania płynnością finansową, oceny pozycji finansowej przedsiębiorstw. Do oceny płynności finansowej wykorzystuje się dwie grupy wskaźników: wskaźniki wydajności gotówkowej, wskaźniki wystarczalności gotówkowej
ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ W UJĘCIU DYNAMICZNYM I. Wskaźniki wystarczalności gotówkowej Wskaźniki tej grupy informują o tym, w jakiej relacji pozostaje gotówka wygenerowana z działalności operacyjnej do wydatków, tzn. do spłaty zobowiązań, wypłaty dywidend właścicielom oraz wydatków w zakresie inwestycji w majątku trwałym.
WSKAŹNIKI WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKOWEJ 1. Wskaźnik spłaty zobowiązań ogółem środki pieniężne z działalności operacyjnej zobowiązania ogółem Informuje o zdolności przedsiębiorstwa do spłaty jego zobowiązań. 2. Wskaźnik spłaty zobowiązań długoterminowych środki pieniężne z działalności operacyjnej spłata zobowiązań długoterminowych Informuje, czy dostępne, wygospodarowane z działalności podstawowej środki wystarczą na spłatę zobowiązań o okresie płatności dłuższym niż rok obrotowy.
WSKAŹNIKI WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKOWEJ 3. Wskaźnik spłaty zobowiązań krótkoterminowych środki pieniężne z działalności operacyjnej spłata zobowiązań krótkoterminowych Informuje, czy dostępne, wygospodarowane na spłatę zobowiązań o okresie płatności dłuższym niż rok obrotowy. 4. Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki z działalności podstawowej środki wystarczą środki pieniężne z działalności operacyjnej spłata zobowiązań długoterminowych + wypłata dywidend + zakupy majątku trwałego Wskaźnik mierzy ogólną zdolność firmy do regulowania rocznych wydatków z gotówki uzyskanej z działalności operacyjnej. Wskaźnik równy bądź wyższy od jedności oznacza, że przedsiębiorstwo nie ma potrzeby sięgania po dodatkowe źródła gotówki z instrumentów finansowych (akcji, obligacji, kredytów długoterminowych).
WSKAŹNIKI WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKOWEJ 5. Wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej Wskaźnik informuje o wystarczalności gotówki na zakup środków trwałych. Wskaźnik reinwestycji gotówki na poziomie 8-10 % jest uważany za ogólnie satysfakcjonujący. wydatki na zakup rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych środki pieniężne z działalności operacyjnej 6. Wskaźnik wypłaty dywidendy wypłata dywidend środki pieniężne z działalności operacyjnej Wskaźnik służy do oceny realności przyszłych wypłat dywidend.
WSKAŹNIKI WYSTARCZALNOŚCI GOTÓWKOWEJ W przypadku gdy firma ma ujemne przepływy gotówki z działalności operacyjnej, oznacza to, że wygenerowany zysk netto i amortyzacja nie wystarczają na pokrycie przyrostu zapasów i należności. Dzieje się tak np. wtedy, gdy przyrost należności jest niższy od przyrostu sprzedaży.
WSKAŹNIKI WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ Wskaźniki wydajności gotówkowej informują w jakiej relacji pozostaje gotówka operacyjna do obrotu i zysku, generowanego przez ten obrót oraz do majątku przedsiębiorstwa. Stosunek gotówki z tej działalności do aktywów ogółem lub tylko aktywów obrotowych pokazuje stopień ich sfinansowania z tej gotówki. Im wyższy jest poziom wskaźników wydajności gotówkowej oraz kiedy wskaźniki te wykazują tendencję do wzrostu, tym lepsza jest sytuacja przedsiębiorstwa w zakresie płynności finansowej.
WSKAŹNIKI WYDAJNOŚCI GOTÓWKOWEJ 1. Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży środki pieniężne z działalności operacyjnej przychody ze sprzedaży 2. Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku środki pieniężne z działalności operacyjnej Aktywa 3. Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku środki pieniężne z działalności operacyjnej Zysk z działalności operacyjnej
CZY NISKA PŁYNNOŚĆ ZAWSZE OZNACZA KŁOPOTY? Pan X prowadzi działalność gospodarczą w branży usług budowlanych. W danym roku obrotowym jednostka osiągnęła następujące wartości przepływów pieniężnych (dane w tys. zł):
CZY NISKA PŁYNNOŚĆ ZAWSZE OZNACZA KŁOPOTY? Przepływy z działalności operacyjnej, w tym: 22 000 1. Zysk netto 100 000 2. Korekty razem - 88 000 - amortyzacja 1 000 - zmiana stanu należności ( w tym należności z tytułu wypłat zaliczek na poczet zysku dla właściciela) - 80 000 - inne korekty - 9 000 Przepływy z działalności inwestycyjnej 10 000 Przepływy z działalności finansowej - 30 000 Przepływy pieniężne netto razem 2 000 Bilansowa zmiana środków pieniężnych 2 000
CZY WYSOKA PŁYNNOŚĆ TO ZAWSZE POWÓD DO RADOŚCI? Spółka Y działa na rynku wiele lat i ma stabilna sytuację finansową. W ostatnim czasie nastąpiły jednak nagłe zmiany w branży, a produkt jednostki, który jest bardzo wrażliwy na zmiany technologii uległ w znaczącym stopniu procesowi szybkiego starzenia się. Na koniec roku sprawozdanie z przepływów pieniężnych wyglądało następująco (dane w tys. zł):
CZY WYSOKA PŁYNNOŚĆ TO ZAWSZE POWÓD DO RADOŚCI? Przepływy z działalności operacyjnej, w tym: 29 000 1. Zysk netto 100 000 2. Korekty razem - 71 000 - amortyzacja 1 000 - zmiana stanu zapasów - 30 000 - zmiana stanu należności - 50 000 - inne korekty 8 000 Przepływy z działalności inwestycyjnej 50 000 Przepływy z działalności finansowej 40 000 Przepływy pieniężne netto razem 119 000 Bilansowa zmiana środków pieniężnych 119 000
PODSUMOWANIE Spośród obszernej gamy wskaźników płynności finansowej przedsiębiorstwo powinno wybrać te narzędzia pomiaru, które będą najlepiej odzwierciedlać jego płynność w odniesieniu do specyfiki i warunków jego funkcjonowania.
Literatura: 1. Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, M. Jerzemowska (red.), PWE, Warszawa 2004 2. B. Pomykalska, P. Pomykalski, Analiza finansowa przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. 3. M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997. 4. W. Gabrusewicz, Analiza finansowa przedsiębiorstwa. Teoria i zastosowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2014.
DZIĘKUJĘ PAŃSTWU ZA UWAGĘ PREZENTACJA JEST DOSTĘPNA W ZAKŁADCE: WIZYTÓWKI PRACOWNIKÓW NA STRONIE POLITECHNIKI RZESZOWSKIEJ Hasło do pliku: aef