SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI NARODOWEGO PLANU ROZWOJU / PODSTAW WSPARCIA WSPÓLNOTY 2004-2006. Przebieg realizacji w II półroczu 2007 r.

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI NARODOWEGO PLANU ROZWOJU / PODSTAW WSPARCIA WSPÓLNOTY 2004-2006 Przebieg realizacji w II półroczu 2007 r. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa, kwiecień 2008 1

Dokument opracowano w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, kierowanym przez Minister ElŜbietę Bieńkowską, w Departamencie Koordynacji i Zarządzania Podstawami Wsparcia Wspólnoty przy udziale Departamentu Koordynacji Polityki Strukturalnej (rozdział VI), Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych (podrozdział 2.2.10) oraz Departamentu Informacji i Promocji (podrozdział 1.6.2, rozdział V). Prace nadzorowała dr Hanna Jahns, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Zespół redakcyjny pod kierunkiem: Marka Kalupy w składzie: Grzegorz Borkowski, Magdalena Brzozowska, Paweł Ejmocki, Łukasz Jasek, Agnieszka Karsz, dr Edyta Martini, Agata Miazga, Dorota Misterka, Paweł Paczóski, Aleksandra Pellowska, Konstancja Piątkowska, BoŜena Piwowar, Eliza Połaska, Dorota Szulc, Agnieszka Wiśniewska, ElŜbieta Wojda, Tomasz Złakowski, Piotr Zygadło 2

SPIS TREŚCI WSTĘP... 5 I. SYSTEM WDRAśANIA... 6 1.1. ZMIANY SYSTEMU PRAWNEGO... 6 1.2. ZMIANY W DOKUMENTACH PROGRAMOWYCH... 6 1.3. POZALEGISLACYJNE UPROSZCZENIA WE WDRAśANIU FUNDUSZY STRUKTURALNYCH I FUNDUSZU SPÓJNOŚCI I ICH EFEKTY... 7 1.4. PROCEDURY... 8 1.5. SYSTEM FINANSOWANIA... 10 1.5.1. NADKONTRAKTACJA ŚRODKÓW W RAMACH PROGRAMÓW NPR 2004-2006... 10 1.6. ZDOLNOŚĆ INSTYTUCJONALNA... 10 1.6.1. ZATRUDNIENIE... 10 1.6.2. SZKOLENIA... 12 1.7. SYSTEM SIMIK 2004-2006... 12 1.8. POMOC TECHNICZNA ANALIZA PRZEKROJOWA... 15 II. POSTĘP REALIZACJI NARODOWEGO PLANU ROZWOJU 2004-2006... 18 2.1 POSTĘP FINANSOWY PROGRAMÓW WSPÓŁFINANSOWANYCH Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH... 18 2.2 POSTĘP REALIZACJI POSZCZEGÓLNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH, INICJATYW WSPÓLNOTOWYCH ORAZ FUNDUSZU SPÓJNOŚCI... 20 2.2.1 Sektorowy Program Operacyjny Rozwój zasobów ludzkich... 20 2.2.2 Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw... 25 2.2.3 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego... 28 2.2.4 Sektorowy Program Operacyjny Transport... 35 2.2.5 Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich... 37 2.2.6 Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i przetwórstwo ryb... 41 2.2.7 Program Operacyjny Pomoc Techniczna... 44 2.2.8 Program Inicjatywy Wspólnotowej Equal... 46 2.2.9 Inicjatywa Wspólnotowa Interreg III A... 48 2.2.10 Fundusz Spójności... 50 III. MONITORING POSTĘPU RZECZOWEGO... 51 3.1 POSTĘP RZECZOWY WEDŁUG OSI NPR... 51 3.1.1.Rozwój sektora przedsiębiorstw i zatrudnienia w sektorze przedsiębiorstw... 51 3.1.2. Rozwój Zasobów Ludzkich... 52 3.1.3 Zwiększenie poziomu inwestycji infrastrukturalnych związanych ze wzrostem gospodarczym i jakością Ŝycia... 55 3.1.4 Poprawa warunków dla rozwoju regionalnego, w tym rozwoju obszarów wiejskich... 57 3.1.5 SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb... 57 3.1.6 SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich... 58 3.1.7 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego... 58 IV. SYSTEM KONTROLI I AUDYTU... 61 SYSTEM KONTROLI I AUDYTU ŚRODKÓW POCHODZĄCYCH Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH... 61 4.1 OPIS SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA I KONTROLI... 62 3

4.2 SYSTEM INFORMOWANIA O NIEPRAWIDŁOWOŚCIACH... 62 4.3 KONTROLA REALIZACJI PROGRAMÓW OPERACYJNYCH... 70 V. PROMOCJA... 77 VI. OCENA (EWALUACJA) REALIZACJI NPR... 79 8. PODSUMOWANIE... 81 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW... 84 SPIS WYKRESÓW... 84 SPIS RYSUNKÓW... 85 SPIS MAP... 85 SPIS TABEL... 85 4

WSTĘP Sprawozdanie z realizacji Narodowego Planu Rozwoju/Podstaw Wsparcia Wspólnoty 2004-2006 w II połowie 2007 r. zostało przygotowane przez Instytucję Zarządzającą Podstawami Wsparcia Wspólnoty w oparciu o system sprawozdawczości i monitoringu przewidziany w następujących aktach prawnych: Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1260/1999/WE z dnia 21 czerwca 1999 r. ustanawiającym przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych (Dz. U. L 161/1 z 26.06.1999, str. 1, Dz. U. Polskie wydanie specjalne, rozdz. 14, t.1, str. 31), ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116, poz. 1206 z późn. zm.), Rozporządzeniu Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 26 lutego 2007 r. w sprawie trybu, terminów i zakresu sprawozdawczości dotyczącej realizacji Narodowego Planu Rozwoju oraz trybu i zakresu rozliczeń (Dz.U. Nr 44, poz. 283). Niniejsze Sprawozdanie zawiera dane dotyczące II półrocza 2007 r.: od 1 lipca do 31 grudnia. W przypadku dysponowania aktualnymi informacjami nt. prezentowanej treści, odpowiednie adnotacje zostały zamieszczone w tekście. Dla potrzeb sprawozdania zastosowano przelicznik euro według kursu 1 EUR=3,6015 PLN. Sprawozdanie zostało przygotowane w oparciu o sprawozdania półroczne za II połowę 2007 r. z poszczególnych programów operacyjnych oraz Inicjatyw Wspólnotowych. Sprawozdanie zawiera: prezentację informacji dotyczących systemu wdraŝania (rozdział 1), informację o postępie realizacji Narodowego Planu Rozwoju za okres lipiec - grudzień 2007 (rozdział 2), omówienie rozkładu udzielonego wsparcia (rozdział 3), przebieg oceny (ewaluacji) realizacji NPR (rozdział 4), opis działań kontrolnych podejmowanych w ramach systemu wdraŝania przez instytucje uprawnione do ich przeprowadzania (rozdział 5), opis zagadnień związanych z monitorowaniem realizacji NPR (rozdział 6), a takŝe opis działań w zakresie promocji (rozdział 7) oraz podsumowanie. 5

I. SYSTEM WDRAśANIA 1.1. ZMIANY SYSTEMU PRAWNEGO A. W II półroczu 2007 r. na podstawie ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. z 2004 r., Nr 116, poz. 1206, z późn. zm.), wydanych zostało 8 rozporządzeń zmieniających rozporządzenia w sprawie przyjęcia programów operacyjnych lub uzupełnień programów w ramach: SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 3 rozporządzenia, SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2 rozporządzenia, PIW Equal 2 rozporządzenia, PO Pomoc techniczna 1 rozporządzenie. B. W okresie sprawozdawczym kontynuowano prace legislacyjne nad dokumentami ujętymi w Propozycji zmian legislacyjnych słuŝących likwidacji barier prawnych warunkujących absorpcję funduszy Unii Europejskiej w perspektywach finansowych 2004-2006 oraz 2007-2013, opracowanej przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego w grudniu 2006 r. Jednocześnie w II półroczu 2007 r. prowadzone były prace nad nowelizacją ww. Propozycji w celu weryfikacji postępu prac nad aktami prawnymi ujętymi w ww. dokumencie. 1.2. ZMIANY W DOKUMENTACH PROGRAMOWYCH W drugim półroczu 2007 r. zasadnicze decyzje podjęte przez Komitety Monitorujące programy operacyjne dotyczyły przesunięć środków pomiędzy działaniami programów 1 mającymi na celu optymalne i pełne wykorzystanie funduszy przyznanych na realizację programów operacyjnych, jak równieŝ dostosowanie treści dokumentów programowych do zaistniałych zmian organizacyjnych. Decyzje o zatwierdzeniu przesunięć środków pomiędzy priorytetami podjęły w II półroczu 2007 r. Komitety Monitorujące następujące programy: SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, SPO Rozwój zasobów ludzkich, SPO Transport, SPO Restrukturyzacja oraz PO Pomoc techniczna. W omawianym okresie modyfikowano równieŝ uzupełnienia programów Komitety Monitorujące 10-krotnie przyjmowały zmiany do powyŝszych dokumentów: w ramach SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw 3-krotnie, PO Pomoc techniczna 3-krotnie, SPO Transport 1-krotnie, SPO Restrukturyzacja 1-krotnie, ZPORR 1-krotnie, PIW Equal 1-krotnie. Zmiany przyjęte w uzupełnieniach programów dotyczyły: realokacji środków pomiędzy działaniami SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb, SPO Transport, SPO Restrukturyzacja, PO Pomoc techniczna oraz PIW Equal; zmian w zakresie kwalifikowalności wydatków SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw. uwzględnienia aktualnie wypracowanych rozwiązań w systemie wdraŝania wszystkie programy operacyjne. 1 Zgodnie z decyzją KE z dnia 1 sierpnia 2006 r. (Wytyczne dotyczące zamknięcia pomocy finansowanej z funduszy strukturalnych) (COM(2006)3424) realokacje środków pomiędzy priorytetami mogły być dokonywane jedynie do końca 2006 r. 6

Szczegółowy wykaz modyfikacji wprowadzonych do dokumentów programowych w omawianym okresie zawiera Załącznik 1. Zmiany w dokumentach programowych w II półroczu 2007 r. Pomoc publiczna Proces dostosowywania rozporządzeń krajowych, regulujących zasady udzielania pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006, do przepisów wspólnotowych, jakie obowiązują od początku 2007 r., został ostatecznie zakończony w I połowie 2007 r. W II półroczu 2007 r. prace poszczególnych instytucji zarządzających skupiły się na dopracowywaniu aktów prawnych, które będą stanowiły podstawę udzielania pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych okresu programowania 2007-2013. W związku z powyŝszym, w odniesieniu do programów pomocowych perspektywy finansowej 2004-2006, w II półroczu 2007 r. prace legislacyjne prowadzone były tylko w przypadku 2 rozporządzeń: - Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 7 września 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania pomocy finansowej funduszom kapitału zaląŝkowego (Dz.U. 2007 nr 178 poz. 1259), - Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu dokonywania refundacji ze środków Funduszu Pracy kosztów wyposaŝenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej oraz form zabezpieczenia zwrotu otrzymanych środków (Dz.U. 2007 nr 230 poz. 1697). 1.3. POZALEGISLACYJNE UPROSZCZENIA WE WDRAśANIU FUNDUSZY STRUKTURALNYCH I FUNDUSZU SPÓJNOŚCI I ICH EFEKTY A. W II półroczu 2007 r. kontynuował swoją działalność, utworzony w lipcu 2006 r., Komitet Monitorujący ds. Wykorzystania Funduszy ze Środków UE pod przewodnictwem Prezesa Rady Ministrów, który podejmował m.in. kwestie związane z problemami we wdraŝaniu niektórych działań w programach operacyjnych 2004-2006, jak równieŝ zagadnienia związane z nową perspektywą finansową 2007-2013 (m.in. dotyczące stanu negocjacji nowych programów operacyjnych i zdolności instytucjonalnej) 2. 2 Pod koniec 2007 r. rozpoczął się proces uchylania zarządzenia będącego podstawą funkcjonowania Komitetu, jako Ŝe równocześnie zadecydowano o powołaniu w 2008 r. zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów Międzyresortowego Zespołu ds. Wykorzystania Środków Strukturalnych Unii Europejskiej, którego prace dotyczyć będą zagadnień związanych z postępem wdraŝania środków UE, wymiany informacji, koordynacji działań w zakresie skutecznej realizacji polityki spójności w Polsce oraz rozwiązywania problemów, zidentyfikowanych podczas realizacji programów. Stałym punktem posiedzeń będzie równieŝ bieŝąca analiza wydatkowania środków w ramach programów operacyjnych. W IV kwartale 2007 r. prowadzone były prace nad zarządzaniem powołującym ww. Zespół. 7

B. W grudniu 2007 r. odbyły się dwa spotkania przedstawicieli instytucji uczestniczących w realizacji Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006 oraz Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013. C. Wypełniając postanowienia Decyzji Prezesa Rady Ministrów z dnia 6 lipca 2007 r. w sprawie zakresu i trybu prowadzenia szczególnego nadzoru nad projektami współfinansowanymi z funduszy strukturalnych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przekazało w II półroczu 2007 r. na ręce Premiera cztery informacje na temat jej realizacji. Decyzja nałoŝyła na Członków Rady Ministrów zobowiązania do objęcia trybem szczególnego nadzoru projektów, w ramach działań, w których stwierdzono opóźnienia lub w których wartość i znaczenie projektu są szczególnie istotne dla sprawnej absorpcji środków z funduszy strukturalnych 3. 1.4. PROCEDURY SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb W II półroczu 2007 r. w ramach działań usprawniających procedury przepływów finansowych oraz ułatwiających beneficjentom dostęp do pomocy, dokonano zmian we wzorach wniosków i umów o dofinansowanie, a co za tym idzie w procedurach Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wprowadzone zmiany dotyczyły m.in. umoŝliwienia beneficjentom częstszego występowania o płatność pośrednią, a takŝe potwierdzania przez wnioskodawcę za zgodność z oryginałem załączników do wniosków o dofinansowanie i płatność. W analizowanym okresie Instytucja WdraŜająca przedłoŝyła do zatwierdzenia Instytucji Zarządzającej zmiany w swoich ksiąŝkach procedur oraz stworzyła nowe procedury, regulujące m. in. proces obsługi wniosku o płatność w ramach Działania 4.1 Rybołówstwo przybrzeŝne, postępowanie w przypadku rozwiązania umowy o dofinansowanie na wniosek beneficjenta, a takŝe zwrotu beneficjentowi dokumentów związanych z prawnym zabezpieczeniem wykonania zobowiązań. SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006. W okresie sprawozdawczym kontynuowane były prace nad zmianą zapisów Podręcznika Procedur Zarządzania i Kontroli Instytucji Zarządzającej SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, 2004 2006. Na poziomie Instytucji Zarządzającej przygotowane zostały w II półroczu 2007 r. zmiany do Ogólnej KsiąŜki Procedur (na podstawie której samorządy województw przygotowują wewnętrzne procedury). Z kolei na poziomie Instytucji WdraŜającej zatwierdzone zostały zmiany w 4 ksiąŝkach procedur (KP), a takŝe prowadzono prace nad zmianą dziewięciu KP. SPO Transport W II półroczu 2007 r. przeprowadzona została nowelizacja instrukcji do wniosku beneficjenta o płatność (obowiązującego od dn. 24 września 2007 r. i od dn. 10 grudnia 2007 r.). Ponadto, dokonano nowelizacji podręcznika procedur IZ SPOT oraz IPZ SPOT 4. 3 W dniu 7 grudnia 2007 r. została wydana Decyzja Prezesa Rady Ministrów uchylająca decyzję z 6 lipca 2007 r. w sprawie zakresu i trybu prowadzenia szczególnego nadzoru nad projektami współfinansowanymi z funduszy strukturalnych. 4 Dostosowano podręcznik do wprowadzanych uproszczeń, uszczegółowiono procedury w zakresie nieprawidłowości, uszczegółowiono procedury w zakresie realizacji projektów pomocy technicznej, 8

PO Pomoc Techniczna W okresie sprawozdawczym zmiany dokonane w procedurach Instytucji Zarządzającej PO Pomoc Techniczna 2004-2006 przełoŝyły się na opracowanie nowego Podręcznika Zarządzania i Kontroli IZ POPT 2004-2006 wraz z załącznikami, mającego swoje zastosowanie od sierpnia 2007 r. ZPORR W dniu 31 lipca 2007 r. IZ ZPORR zaktualizowała Wytyczne IZ ZPORR w zakresie przeprowadzania wizyty monitorującej/kontrolnej na miejscu wydane w oparciu o art. 4 rozporządzenia Komisji (WE) nr 438/2001 z dnia 2 marca 2001 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999 dotyczącego zarządzania i systemów kontroli pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych (Dz. U. L 63 z 3.3.2001, str. 21-43) wraz z listami sprawdzającymi. Wytyczne zostały przekazane do stosowania instytucjom zaangaŝowanym we wdraŝanie ZPORR. W dniu 15 października 2007 r. IZ ZPORR zaktualizowała Wytyczne IZ ZPORR na temat audytu zewnętrznego projektów realizowanych w ramach ZPORR (z wyłączeniem projektów realizowanych w ramach Priorytetu 4). W II półroczu 2007 r. dokonano aktualizacji Podręcznika procedur wdraŝania ZPORR, który został opublikowany w dniu 1 sierpnia 2007 r. na stronie internetowej IZ ZPORR. Wprowadzone zmiany dotyczyły procedury przekazywania informacji o nieprawidłowościach w ramach ZPORR (rozdział 15 Podręcznika procedur wdraŝania ZPORR) oraz przygotowała instrukcje wypełniania kwartalnych zestawień nieprawidłowości. W ciągu drugiego półrocza 2007 r. zaktualizowano równieŝ wzór ankiety do informacji miesięcznej nt. stanu realizacji ZPORR (wraz z instrukcją). Ponadto, zmieniono instrukcję wypełniania Wniosku beneficjenta o płatność dla projektu finansowanego z EFS, jak równieŝ zmieniono wniosek o płatność od Instytucji Pośredniczącej do Instytucji Zarządzającej dla projektów realizowanych w ramach EFS wraz z instrukcją wypełniania. IW Equal 13 września 2007 r. opublikowano Komunikat Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie zmienionego wzoru umowy o dofinansowanie działania w ramach programu operacyjnego - PIW EQUAL dla Polski 2004-2006. Ponadto, 15 października 2007 r. opublikowano komunikat Ministra Rozwoju Regionalnego w sprawie wzoru umowy o dofinansowanie Działania 3 realizowanego w formie projektu uzupełniającego w ramach programu operacyjnego - PIW EQUAL dla Polski 2004-2006. Wprowadzenie nowego wzoru umowy umoŝliwiło realizację projektów uzupełniających w ramach Działania 3 komórce wydzielonej w ramach Fundacji Fundusz Współpracy, pełniącej rolę Krajowej Struktury Wsparcia. dostosowano zapisy do zmian w stanie aktów prawnych powszechnie obowiązujących oraz aktów wewnętrznych Ministerstwa, doprecyzowano opis przepływu środków, uściślono zasady postępowania w sytuacji wystąpienia nieprawidłowości systemowej, uściślono procedury monitorowania zaleceń pokontrolnych. 9

1.5. SYSTEM FINANSOWANIA W drugiej połowie 2007 r. nie wprowadzono w Ŝycie zasadniczych modyfikacji systemu finansowego, w oparciu o który jednostki sektora finansów publicznych pozyskują środki niezbędne dla realizacji projektów współfinansowanych z publicznych środków wspólnotowych. Zgodnie z funkcjonującym cały czas systemem, te jednostki sektora finansów publicznych, które w swoich budŝetach nie miały zapewnionych wystarczających środków, nadal pozyskiwać mogły brakujące kwoty w oparciu o dwa niezaleŝne źródła: tj. rezerwę celową budŝetu państwa oraz prefinansowanie wydatków wspólnotowych oparte o instrument poŝyczkowy. W drugim półroczu 2007 r. finansowano ze środków rezerwy celowej budŝetu państwa (część 83, poz. 8) zarówno wydatki stanowiące wymagane współfinansowanie budŝetu państwa jak i wydatki stanowiące prefinansowanie, tj. podlegające refundacji ze środków wspólnotowych. 1.5.1. NADKONTRAKTACJA ŚRODKÓW W RAMACH PROGRAMÓW NPR 2004-2006 Nadkontraktacja (czyli dopuszczenie podpisywania umów o dofinansowanie ponad wartość alokacji w danym działaniu/priorytecie) jest mechanizmem mającym na celu umoŝliwienie wykorzystania 100% alokacji dostępnej w ramach danego działania/priorytetu. Zakontraktowanie większej ilości środków niŝ to wynika z alokacji umoŝliwia wykorzystanie uwalnianych środków powstałych w wyniku oszczędności podczas realizacji programu. Do końca 2007 r. Ministerstwo Finansów w porozumieniu z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego wydało zgodę na zastosowanie mechanizmu nadkontraktacji w następujących programach operacyjnych: Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (do 3% w ramach całego programu), SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (do 9,12% w Działaniu 1.3 i 1.4 oraz do 19% w Podziałaniu 2.2.1), SPO Rozwój zasobów ludzkich (do 2% w Priorytecie 1, 7,9% w Działaniu 2.1, 9% w Działaniu 2.3), SPO Restrukturyzacja... (do 10% w Działaniu 1.1, 4% w Działaniu 1.5, 20% w Działaniu 2.3), SPO Rybołówstwo... (do 2% w Priorytecie 3 i 4), PO Pomoc techniczna (do 5% w działaniach 1.1, 1.2, 1.3, 1.5, 2.2, 2,5, 3.1, 3.3), IW Equal (do 12% w Temacie A 20,5% w Temacie D, 17% w Temacie F, 5% w Temacie G, 12% w Temacie I), IW Interreg (do 3% we wszystkich programach). 1.6. ZDOLNOŚĆ INSTYTUCJONALNA 1.6.1. ZATRUDNIENIE Instytucje zaangaŝowane w proces zarządzania i wdraŝania funduszy strukturalnych zatrudniały na koniec grudnia 2007 r. 5416 osób (stan zatrudnienia na koniec czerwca wyniósł 5209 etatów). 10

Wykres 1 Wzrost zatrudnienia w jednostkach administracji publicznej oraz innych instytucjach uczestniczących we wdraŝaniu funduszy strukturalnych w okresie od I kwartału 2004 do końca grudnia 2007 r. 6000 5000 4970 5073 5209 5416 4465 4000 3985 3381 3000 2000 1960 1000 0 30 czerwca 2004 31 grudnia 2004 30 czerwca 2005 31 grudnia 2005 30 czerwca 2006 31 grudnia 2006 30 czerwca 2007 30 grudnia 2007 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji przedstawianych przez Instytucje Zarządzające PO. W administracji rządowej szczebla centralnego na koniec grudnia 2007 r. zatrudnienie wynosiło 1014 etatów (wzrost o 178 w porównaniu z I półroczem 2007 r.). Najwięcej nowych osób zatrudniono przy obsłudze SPO Transport w Instytucji Pośredniczącej w Zarządzaniu (IPZ) liczba zatrudnionych wzrosła z 64 do 168 osób. Wynika to częściowo z faktu, iŝ w II półroczu 2007 r. w wyniku zmian instytucjonalnych (Ministerstwo Transportu połączono z Ministerstwem Budownictwa ) powstała nowa instytucja Ministerstwo Infrastruktury. W regionalnej administracji rządowej na koniec grudnia 2007 r. było zatrudnionych 589 osób zatrudnienie w urzędach wojewódzkich spadło w bardzo niewielkim stopniu. Administracja samorządowa tj. Wojewódzkie Urzędy Pracy i Urzędy Marszałkowskie liczyła na koniec 2007 r. ponad 1619 etatów (takŝe i tu odnotowano jedynie niewielkie zmiany, w stosunku do poprzedniego okresu sprawozdawczego). Na zwiększenie stabilizacji zatrudnienia w instytucjach zaangaŝowanych wpłynęło przyjęcie w I połowie 2007 roku przez Radę Ministrów Planu działania na rzecz zwiększenia potencjału administracyjnego jednostek zaangaŝowanych w realizację Programów Operacyjnych w Polsce w latach 2007 2013. 11

Wykres 2 Stan zatrudnienia w jednostkach administracji publicznej oraz w innych instytucjach uczestniczących we wdraŝaniu funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności (ilość etatów wg stanu na dzień 31grudnia2007r.) 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 ogółem SPO RYBY SPO Transport PIW EQUAL F. Spójności ZPORR PO PT SPO RZL SPO WKP SPO ROL IW Interreg Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji przedstawianych przez Instytucje Zarządzające PO. 1.6.2. SZKOLENIA Zgodnie z podziałem kompetencji w zakresie szkoleń Departament Informacji, Promocji i Szkoleń w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego zapewnia szkolenia o charakterze horyzontalnym dla instytucji uczestniczących w procesie realizacji programów, zaś instytucje zarządzające organizują szkolenia dotyczące danego programu. Departament Informacji, Promocji i Szkoleń w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, w trakcie drugiego półrocza 2007 roku zapewnił przeszkolenie ponad 700 osób. Tematyka szkoleń dotyczyła takich kwestii jak m.in. kwalifikowalność kosztów, ewaluacja, promocja, sprawozdawczość, kryteria wyboru projektów. Szkolenia, zarówno horyzontalne, jak i te organizowane przez Instytucje Zarządzające, będą kontynuowane. 1.7. SYSTEM SIMIK 2004-2006 W 2007 roku kontynuowane były prace mające na celu zakończenie procesu wdroŝenia SIMIK 2004-2006, w tym przede wszystkim uzupełnianie tzw. danych historycznych (tj. informacji powstałych przed uruchomieniem poszczególnych funkcjonalności w systemie). Dzięki odpowiedniemu zaangaŝowaniu instytucji odpowiedzialnych za rejestrację danych proces ten udało się zakończyć i w chwili obecnej procent realizacji tego zadania wynosi blisko 100%. W związku z zaleceniami audytów systemu przeprowadzonych na przełomie 12

2006 i 2007 wskazujących na niezasadność kontynuacji prac w zakresie budowy i wdroŝenia niektórych funkcjonalności podjęto decyzję o ograniczeniu zakresu funkcjonalnego systemu. Główne prace prowadzone w 2007 roku skoncentrowane były na udostępnieniu do uŝytkowania części finansowej. PoniŜej przedstawiono szczegóły w zakresie poszczególnych modułów SIMIK 2004-2006 oraz stopnia wdroŝenia systemu w programach operacyjnych: PO Pomoc techniczna Udostępniono do uŝytkowania wszystkie funkcjonalności uzgodnione z IZ POPT. System jest operacyjny w pełnym zakresie. Wprowadzono wszystkie dane historyczne. Do chwili obecnej w bazie SIMIK 2004-2006 zarejestrowano prawie 200 wniosków aplikacyjnych, 150 projektów, ponad 200 umów o dofinansowanie i aneksów a takŝe prawie 400 wniosków o płatność i 18 wniosków o refundacje. IW EQUAL Instytucje uczestniczące w systemie wdraŝania korzystają z systemu SIMIK na bieŝąco. Wszystkie funkcjonalności dotyczące programowania, obsługi wniosków aplikacyjnych i umów o dofinansowanie zostały udostępnione do uŝytkowania instytucjom odpowiedzialnym za wdraŝanie IW EQUAL. Wprowadzono wszystkie dane historyczne. Do chwili obecnej w systemie SIMIK zarejestrowano ponad 1 000 wniosków aplikacyjnych, prawie 300 projektów, 650 umów o dofinansowanie i aneksów, a takŝe ponad 200 o wniosków o płatność. SPO Rozwój zasobów ludzkich Funkcjonalności systemu SIMIK w zakresie programowania, obsługi wniosków aplikacyjnych i części finansowej zostały udostępnione instytucjom zaangaŝowanym we wdraŝanie SPO RZL. Obecnie w systemie zarejestrowanych jest około 20 000 wniosków płatniczych (biorąc pod uwagę wszystkie wersje konkretnego wniosku liczba wpisanych wniosków wynosi ponad 25 000). Wszystkie instytucje sporządzają poświadczenia i zestawienia wydatków oraz wnioski o refundację od Instytucji WdraŜającej do Instytucji Zarządzającej w SIMIK (łącznie z danymi nt. środków odzyskanych od beneficjentów). Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Funkcjonalność systemu SIMIK, uzgodniona z IZ ZPORR w zakresie programowania, obsługi wniosków i części płatniczej, została w całości udostępniona. W systemie zarejestrowanych jest ponad 20 000 wniosków. Utworzonych zostało ponad 13 000 projektów, stworzono ponad 36 000 umów o dofinansowanie wraz z aneksami/zmianami. Wszystkie nowe wnioski są na bieŝąco obsługiwane z wykorzystaniem systemu. Funkcjonalność części finansowej SIMIK została udostępniona na poziomie instytucji, która przyjmuje wnioski płatnicze od beneficjentów. Nie przewidziano agregacji wniosków beneficjenta oraz funkcjonalności pozwalającej sporządzać zestawienia, poświadczenia wydatków oraz wnioski o refundację instytucji wyŝszego szczebla. Obecnie w systemie zarejestrowanych jest ponad 13 000 wniosków płatniczych. Na poziomie Instytucji WdraŜających rejestrowane są rozliczone i poświadczone wnioski beneficjenta (do systemu 13

nie są wprowadzane wersje złoŝonych przez beneficjenta wniosków, a jedynie wnioski rozliczone, które przeszły wszystkie etapy oceny). SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw W 2007 r. została udostępniona funkcjonalność obsługi wniosków płatniczych dla instytucji odpowiedzialnych za wdraŝanie następujących działań/poddziałań: 1.1.1, 1.1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 2.1, 2.2.1 (Ministerstwo Gospodarki), 2.2.2, 2.4, 3.1, 3.2, 3.3, 3.4 z wyłączeniem Działania 2.3. Zakres funkcjonalności obejmuje obsługę wniosków płatniczych dla w/w działań/poddziałań oraz agregacji danych płatniczych z poziomu Instytucji WdraŜającej do Pośredniczącej dla działań 2.4 i 2.2.1. Do systemu wprowadzono ponad 31 000 wniosków o dofinansowanie. Utworzono ponad 10 000 projektów, ponad 14 000 umów/decyzji z aneksami. W systemie SIMIK znajdują się równieŝ wnioski płatnicze beneficjentów w liczbie 4 480. Z uwagi na przedłuŝający się proces wdraŝania systemu SIMIK, Instytucja WdraŜająca dla działań 2.1, 2.3, 1.2, 2.2.1 zdecydowała się dodatkowo na stworzenie wewnętrznej bazy danych o projektach, Semi-Simik. SPO Transport Wszystkie funkcjonalności systemu dotyczące programowania, obsługi wniosków aplikacyjnych i umów o dofinansowanie zostały udostępnione do uŝytkowania instytucjom odpowiedzialnym za wdroŝenie SPO Transport. Wprowadzono wszystkie dane historyczne. Instytucje korzystają z systemu na bieŝąco. Do chwili obecnej w systemie SIMIK zarejestrowano blisko 200 wniosków aplikacyjnych, ponad 100 projektów, 300 umów o dofinansowanie i aneksów. Z początkiem grudnia 2007 r. zakończono równieŝ wdroŝenie części finansowej. Obecnie w bazie danych znajduje się ponad 350 wniosków o płatność i 18 wniosków o refundacje. Moduły kontroli i nieprawidłowości Funkcjonalności w modułach kontroli i nieprawidłowości systemu SIMIK zostały udostępnione uŝytkownikom z instytucji odpowiedzialnych za wprowadzanie danych o kontrolach systemowych i nieprawidłowościach raportowanych do KE. W systemie zarejestrowane są dane dotyczące ok. 400 kontroli systemowych i ponad 200 nieprawidłowości. Informacje o poszczególnych kontrolach i nieprawidłowościach są w systemie skojarzone z projektami lub poziomami wdraŝania, których dotyczą. Uzupełniono dane historyczne; trwa proces odnotowywania w SIMIK bieŝących zdarzeń. Moduł kontroli pogłębionych W module kontroli pogłębionych systemu SIMIK wszystkie funkcjonalności zostały udostępnione uŝytkownikom, tj. pracownikom Departamentu Certyfikacji i Poświadczeń Środków z UE w Ministerstwie Finansów oraz pracownikom odpowiedzialnym za wprowadzanie informacji dotyczących kontroli pogłębionych we wszystkich Urzędach Kontroli Skarbowej w Polsce. W systemie zarejestrowane są informacje dotyczące około 1 300 kontroli pogłębionych. Poszczególne informacje są w systemie powiązane z projektami lub poziomami wdraŝania, których dotyczą. Uzupełniono dane historyczne; obecnie trwa proces uzupełniania danych bieŝących. 14

Sieć SIMIK-NET System SIMIK 2004-2006 funkcjonuje w oparciu o wydzieloną sieć SIMIK-NET. Od lutego 2007 r., z łączy stałych w ramach tejŝe sieci korzystają wszystkie przewidziane 84 instytucje zaangaŝowane w proces wdraŝania w Polsce funduszy unijnych na lata 2004-2006. Jednocześnie w ramach zadania zapewnienia sprzętu komputerowego dla uŝytkowników systemu SIMIK w styczniu 2007 r. została zrealizowana dostawa sprzętu komputerowego dla uŝytkowników SIMIK w 58 instytucjach. Pozostałe 26 instytucji wykorzystuje własny sprzęt komputerowy. 1.8. POMOC TECHNICZNA ANALIZA PRZEKROJOWA W II połowie 2007 r. łączna kwota płatności ze środków pomocy technicznej poszczególnych programów operacyjnych oraz Inicjatyw Wspólnotowych przekroczyła poziom 310,18 mln zł (53,84% dostępnej na lata 2004-2006 alokacji), co w porównaniu ze stanem na koniec 2006 r. oznacza przyrost o ponad 90,5 mln zł (wzrost rzędu 17,8% w porównaniu z poziomem płatności odnotowanym na koniec I półrocza 2007 r.). Łączna wartość umów/decyzji o dofinansowanie projektów w części wsparcia wspólnotowego wzrosła do poziomu ponad 560 mln zł, co odpowiada 97,27% dostępnej alokacji dla priorytetów pomocy technicznej w poszczególnych programach w porównaniu z poziomem 82,2% odnotowanym dla poprzedniego okresu sprawozdawczego. Wykres 3 Wartość złoŝonych wniosków, podpisanych umów i zrealizowanych płatności w ramach pomocy technicznej w poszczególnych programach operacyjnych jako procentowy udział w alokacji pomocy technicznej na lata 2004-2006 250% 238,75% 200% 191,45% 175,34% 150% 100% 50% 0% 102,21% SPO WKP 72,03% 146,04% 137,40% 127,01% 91,73% ZPORR 49,69% 75,15% SPO Transport 26,27% 102,02% 102,31% SPO RZL 54,48% 76,44% 48,84% 48,99% 1,29% 124,80% 100,08% 57,60% 91,87% 68,15%. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych otrzymanych od Instytucji Zarządzających PO. SPO Restrukturyzacja SPO Rybołówstwo PO Pomoc Techniczna wartość złoŝonych wniosków jako % realizacji zobowiązań na cały okres programowania wartość podpisanych umów jako % realizacji zobowiązań na cały okres programowania wartość zrealizowanych płatności jako % realizacji zobowiązań na cąły okres programowania IW Equal 15

W większości programów operacyjnych (za wyjątkiem SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb) beneficjenci złoŝyli wnioski o dofinansowanie projektów o łącznej wartości przekraczającej wysokość alokacji dostępnej w ramach pomocy technicznej dla danego programu. Wnioski o najwyŝszej wartości, przekraczającej 238% alokacji dla priorytetu pomocy technicznej, złoŝono w ramach SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich. We wszystkich programach, oprócz SPO Rybołówstwo, wartość zawartych umów i wydanych decyzji o dofinansowaniu projektów przekroczyła próg 75% wartości alokacji przyznanej na ten cel w planie finansowym na lata 2004-2006. NajwyŜsza wartość tego wskaźnika odnotowana została dla SPO Restrukturyzacja (102,31%). Podobnie jak w ubiegłym półroczu, tak i w okresie od lipca do końca grudnia 2007 r., realizacja płatności w ramach pomocy technicznej przebiegała najsprawniej w następujących programach: SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw (72,03% alokacji dla priorytetu pomocy technicznej), PIW Equal (68,15% alokacji), jak równieŝ w przypadku PO Pomoc techniczna (54,48% alokacji). NajniŜszy poziom realizacji płatności w ramach komponentu pomocy technicznej utrzymywał się, podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, w ramach SPO Rybołówstwo, gdzie wartość zrealizowanych na rzecz beneficjentów płatności ukształtowała się na poziomie zaledwie 1,29% alokacji, pozostając niemalŝe niezmieniona w porównaniu ze stanem realizacji płatności zarejestrowanym na dzień 30 czerwca 2007 r. (wzrost o ok. 0,07 pkt proc.). Wykres 4 Główne rodzaje projektów realizowanych ze środków pomocy technicznej w ramach programów operacyjnych (z wyjątkiem PO PT) i PIW Equal. Stan na 31 grudnia 2007 r. Organizacja KS i KM/ ocena projektów 1% Inne 11% Szkolenia 9% Kontrola/ audyt 2% Eks pertyzy/ doradztwo/ ewaluacje 2% Prom ocja 14% Sprzęt kom puterowy/ wys pos aŝenie powierzchni biurowych 7% Zatrudnienie 54% Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiety nt. wykorzystania środków w ramach priorytetu Pomoc techniczna. Rozpatrując zagadnienie wykorzystania środków pomocy technicznej w poszczególnych programach, pod kątem głównych rodzajów realizowanych projektów, naleŝy zauwaŝyć, iŝ analogicznie, jak w ubiegłych okresach, najwięcej środków (do końca grudnia 2007 r. ponad 223,15 mln zł, czyli ok. 54% dotychczas wypłaconych środków w ramach zawartych umów 16

dla komponentu pomocy technicznej) jest przeznaczanych na finansowanie wynagrodzeń pracowników instytucji zaangaŝowanych we wdraŝanie funduszy strukturalnych w Polsce. Ponadto, znaczącą część środków przeznaczono na projekty o charakterze promocyjnym (około 56,66 mln zł, czyli ponad 13% zrealizowanych płatności w ramach komponentu pomocy technicznej). Analiza stopnia realizacji wykorzystania komponentu pomocy technicznej w poszczególnych programach operacyjnych pozwala zauwaŝyć, iŝ w odniesieniu do części z nich SPO Rybołówstwo, SPO Transport, SPO Restrukturyzacja oraz ZPORR poziom zrealizowanych do końca grudnia 2007 roku płatności nie przekroczył progu 50% wartości alokacji dla osi pomocy technicznej w tych programach. W związku z powyŝszym, niezbędne jest podjęcie w ramach wspomnianych programów działań ukierunkowanych na podniesienie efektywności wykorzystania środków pomocy technicznej. 17

II. POSTĘP REALIZACJI NARODOWEGO PLANU ROZWOJU 2004-2006 2.1 POSTĘP FINANSOWY PROGRAMÓW WSPÓŁFINANSOWANYCH Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH Do końca grudnia 2007 r. w ramach siedmiu programów operacyjnych oraz Inicjatyw Wspólnotowych Equal i Interreg IIIA złoŝono wnioski o dofinansowanie o wartości wnioskowanego wsparcia ze środków wspólnotowych sięgającej ponad 73,6 mld 5 zł, co stanowi 238,1 % alokacji wspomnianych środków na cały okres programowania 2004-2006. Wnioski o dofinansowanie projektów o największej wartości złoŝono w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, gdzie wartości wnioskowanego wsparcia sięgnęły odpowiednio 29,8 mld zł oraz 17,5 mld zł. Podkreślić naleŝy, iŝ w kaŝdym programie operacyjnym wartość złoŝonych wniosków była większa niŝ środki funduszy strukturalnych przewidziane dla programu w okresie 2004-2006 6. Od początku uruchomienia programów do końca 2007 r. podpisano umowy lub wydano decyzje o dofinansowanie realizacji projektów angaŝujące środki wspólnotowe na łączną kwotę blisko 33 mld zł, co stanowi blisko 107% alokacji środków wspólnotowych na lata 2004-2006. Zaawansowanie procesu zawierania umów było zróŝnicowane pomiędzy programami, a w ramach poszczególnych programów pomiędzy priorytetami i działaniami. Programem, w ramach którego zakontraktowano największą kwotę środków wspólnotowych był ZPORR, gdzie wartość podpisanych umów (wydanych decyzji) wyniosła prawie 11,4 mld zł. Jeśli za miarę postępu kontraktowania środków uznać procentową relację wartości podpisanych umów do przypadającej na dany program alokacji środków funduszy strukturalnych, to programami najbardziej zaawansowanymi w analizowanym procesie okaŝą się IW EQUAL oraz SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich, w ramach których wartość umów zawartych do końca grudnia 2007 r. r. stanowiła odpowiednio 118,5% i 113,7% alokacji środków funduszy strukturalnych przewidzianej na lata 2004-2006. Do końca grudnia 2007 r. w ramach SPO Restrukturyzacja zawarto umowy (wydano decyzje) angaŝujące 113,7% Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Procent zakontraktowanych środków pozostałych funduszy strukturalnych był niŝszy i wynosił: dla Europejskiego Funduszu Społecznego 109,5%, dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 104,1%, a dla Finansowego Instrumentu Wspierania Rybołówstwa 97,9% alokacji przewidzianej na lata 2004-2006. W drugim półroczu 2007 r. zrealizowane zostały płatności w programach w wysokości blisko 6 066 mln zł. Wartość płatności sfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych zgromadzonych na rachunkach programowych sięgnęła od początku uruchomienia programów do końca 2007 r. kwoty blisko 21 861 mln zł, co stanowiło 70,69% środków przeznaczonych na cały okres programowania 2004-2006. Programem charakteryzującym się największą wartością płatności dokonanych ze środków wspólnotowych ponad 8 347 mln zł - był ZPORR, natomiast programem o najwyŝszej relacji dokonanych płatności do wartości 5 W przypadku programów INTERREG III A powyŝsza kwota uwzględnia wnioski zarekomendowane przez Komitety Sterujące. 6 Ze względu na fakt, iŝ dane odnośnie wnioskowanego zapotrzebowania na środki wspólnotowe w programach realizowanych w ramach INTERREG III A nie obejmują wszystkich złoŝonych (i poprawnych pod względem formalnym) wniosków, lecz jedynie wnioski zarekomendowane przez Komitety Sterujące, powyŝsza informacja nie uwzględnia wspomnianych programów. 18

dostępnych środków wspólnotowych był program IW INTERREG IIIA Polska Republika Słowacka 2004-2006, w ramach którego do końca grudnia 2007 r. dokonano płatności w wysokości odpowiadającej blisko 84,5% środków funduszy strukturalnych przeznaczonych na program w latach 2004-2006. Wykres 5 Wartość złoŝonych wniosków, podpisanych umów o dofinansowanie oraz płatności zrealizowanych z kont programowych w ramach programów operacyjnych oraz IW EQUAL i INTERREG IIIA jako procent realizacji zobowiązań na lata 2004-2006 ( stan na 31 grudnia 2007 r., 1 EUR = 3,6015 PLN). 400% 387,24% 350% 300% 278,65% 250% 238,11% 200% 157,52% 191,06% 167,09% 162,93% 150% 100% 50% 104,11% 57,76% 106,51% 78,08% 99,23% 66,21% 109,75% 71,90% 122,84% 124,80% 113,70% 97,92% 100,08% 75,21% 57,60% 51,67% 118,51% 58,50% 109,64% 101,30% 59,95% 106,59% 70,69% 0% SPO Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego SPO Transport SPO Rozwój SPO SPO Rybołówstwo zasobów ludzkich Restrukturyzacja i i przetwórstwo ryb modernizacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich PO Pomoc techniczna IW EQUAL IW INTERREG IIIA OGÓŁEM wartość wniosków złoŝonych od uruchomienia programu jako procent realizacji zobowiązań na cały okres programowania 2004-2006 wartość umów (decyzji) o dofinansowanie zawartych od początku uruchomienia programu jako procent realizacji zobowiązań na cały okres programowania 2004-2006 wartość płatności dokonanych z kont programowych od początku uruchomienia programu jako procent realizacji zobowiązań na cały okres programowania 2004-2006 Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji miesięcznych z programów operacyjnych. Do końca grudnia 2007 r. dokonane zostały płatności odpowiadające 75,2% alokacji środków Sekcji Orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, przewidzianej na cały okres programowania. Procent wypłaconych środków z pozostałych funduszy strukturalnych był niŝszy i wynosił: dla Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 71,5%, dla Europejskiego Funduszu Społecznego 67,9%, natomiast dla Finansowego Instrumentu Wspierania Rybołówstwa 51,7% alokacji przewidzianej na lata 2004-2006. Wartość wydatków kwalifikowalnych, poniesionych przez beneficjentów w drugim półroczu 2007 r. wyniosła 10 653 mln zł, co stanowi ponad 24% ogółu wydatków kwalifikowalnych, poniesionych od początku uruchomienia programów (tj. 44 132 mln zł). Wartość wniosków o refundację skierowanych w drugim półroczu 2007 r. przez Instytucję Płatniczą do Komisji Europejskiej sięgnęła w części obejmującej wkład wspólnotowy kwoty blisko 1 598 mln euro. Łączna wartość wspomnianych wniosków przekazanych dotychczas Komisji wyniosła ponad 4 911 mln euro, co stanowi 57,2% alokacji środków funduszy strukturalnych na lata 2004-2006. Tytułem płatności pośrednich do końca grudnia 2007 r. Komisja Europejska przekazała blisko 4 483 mln euro (co odpowiada 52,2% alokacji 19

funduszy strukturalnych na lata 2004-2006), w tym ponad 1 464 mln euro przekazane zostało w drugim półroczu 2007 r. Wykres 6 Wartość wniosków przesłanych do Instytucji Płatniczej, Komisji Europejskiej oraz płatności okresowych zrealizowanych w ramach programów operacyjnych, IW Equal oraz Interreg IIIA w mln euro oraz jako procent zobowiązań na lata 2004-2006 (dane narastające). Stan na 31 grudnia 2007 r. 7 000 80,00% wartość wniosków oraz dokonanych płatności w mln euro 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 3 125,6 3 375,8 3 614,1 2 982,2 505,2 2 645,6 2 750,8 2 377,8 2 533,7 2 275,2 2 478,6 2 014,2 4 126,7 3 838,9 3 134,2 3 277,6 3 163,2 2 937,5 2 725,8 2 812,3 4 661,7 4 385,5 3 709,6 3 525,8 3 612,0 3 313,4 3 265,9 3 018,5 4 934,6 4 159,7 3 738,6 3 447,8 5 198,4 4 311,2 4 097,8 3 759,0 6 069,870,00% 5 441,8 5 699,2 5 067,8 4 649,9 4 760,2 4 911,260,00% 4 641,8 4 262,9 4 393,3 4 482,9 50,00% 3 949,7 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% procent alokacji środków wspólnotowych na lata 2004-2006 0 sty-07 lut-07 mar-07 kwi-07 maj-07 cze-07 lip-07 sie-07 wrz-07 paź-07 lis-07 gru-07 0,00% wartość płatności dokonanych z kont programowych (przeliczone na euro wg kursu 1 euro = 3,6015 zł) wartość wniosków o refundację skierowanych przez instytucje zarzadzające do Instytucji Płatniczej wartość wniosków o płatność skierowanych do Komisji Europejskiej wartośc płatności okresowych przekazanych przez Komisję Europejską Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji miesięcznych z programów operacyjnych. 2.2 POSTĘP REALIZACJI POSZCZEGÓLNYCH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH, INICJATYW WSPÓLNOTOWYCH ORAZ FUNDUSZU SPÓJNOŚCI 2.2.1 Sektorowy Program Operacyjny Rozwój zasobów ludzkich SPO Rozwój zasobów ludzkich jest jednym z najsprawniej wdraŝanych programów w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006, o czym świadczy zarówno wysoki poziom zakontraktowanych środków, rosnąca dynamika dokonywanych płatności, jak i osiągane wskaźniki postępu rzeczowego. Od początku realizacji SPO RZL zarejestrowano blisko 10 000 wniosków o dofinansowanie, w tym ponad 7,5 tys. spełniających kryteria poprawności formalnej, na kwotę ponad 10 mln zł (191% alokacji na lata 2004-2006). Od uruchomienia programu liczba podpisanych umów/wydanych decyzji przekroczyła 4 tys. o wartości dofinansowania środków UE 5,81 mld PLN, co oznacza zakontraktowanie dostępnych środków na poziomie 110% alokacji na lata 2004-2006). Ww. poziom kontraktacji środków wynika w duŝym stopniu z zastosowania mechanizmu nadkontraktacji w Priorytecie 1 (do 2%), a takŝe w Działaniu 2.1 (do 7,9%) oraz w Działaniu 2.3 (do 9%). 20

W II połowie 2007 r. podpisano 62 umowy/decyzje na realizację projektów. Na niewielki wzrost liczby nowych umów wpłynął niewątpliwie zbliŝający się termin zakończenia realizacji SPO RZL. Od początku realizacji programu do końca 2007 r. zrealizowano i rozliczono 2 029 projektów, dla których poniesiono wydatki o łącznej wartości ponad 1,42 mld PLN (w części EFS), co stanowiło ok. 27% realizacji zobowiązań na cały okres programowania. W porównaniu z I półroczem 2007 r. liczba zakończonych i rozliczonych projektów wzrosła ok. 1,5 krotnie (w okresie lipiec grudzień 2007 r. zakończono i rozliczono 709 projektów, o wartości dofinansowania EFS 563,5 mln PLN). W przedostatnim roku wdraŝania SPO RZL gros prac koncentrowało się na sprawnym rozliczaniu projektów, co przyniosło efekt w postaci wzrostu poziomu refundacji z konta programowego o 44% (1, 16 mld PLN). Poziom płatności wg stanu na koniec grudnia 2007 r. wyniósł ok. 3,8 mld PLN, co oznacza wykorzystanie przyznanej Polsce alokacji na lata 2004-2006 na poziomie blisko 72%. Poziom refundacji w dalszym ciągu był najwyŝszy w Priorytecie 1 Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej 87,2% alokacji na lata 2004-2006. W Priorytecie 2 Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy kształtował się na poziomie 58,3%, natomiast najniŝszy pozostawał w Priorytecie 3 Pomoc techniczna 54,5%. Ww. Poziomy płatności są zdeterminowane przede wszystkim specyfiką kaŝdego z priorytetów, w szczególności faktem, iŝ w Priorytecie 1 ponad 50% alokacji przypada na Działania 1.2 i 1.3 SPO RZL, które charakteryzują się projektami o względnie krótkim okresie realizacji (maksymalnie 1,5 roku), finansowanymi z Funduszu Pracy. Natomiast w ramach Priorytetu 3 dominują wieloletnie projekty finansowane z budŝetu państwa. 21

Wykres 7 Wartość złoŝonych wniosków, podpisanych umów i zrealizowanych płatności w ramach SPO Rozwój zasobów ludzkich jako procentowy udział w zobowiązaniach na lata 2004 2006 (stan na 31 grudnia 2007 r., 1 EUR = 3,6015 PLN) 250,00% 234,10% 200,00% 191,10% 150,00% 100,00% 147,80% 111,90% 87,24% 108,20% 58,26% 137,40% 102,00% 54,48% 110,00% 71,90% 50,00% 0,00% Priorytet 1 Priorytet 2 Priorytet 3 OGÓŁEM w artość złoŝonych w niosków jako % realizacji zobow iązań na cały okres programow ania (od uruchomienia programu) w artość podpisanych umów jako % realizacji zobow iązań na cały okres programow ania (od uruchomienia programu) w artość zrealizow anych płatności jako % realizacji zobow iązań na cały okres programow ania (od uruchomienia Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji przedstawionych przez Instytucję Zarządzającą SPO RZL. Według danych na koniec grudnia 2007 r., poziom kontraktacji w ramach Priorytetu 1 Aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej wyniósł 2, 8 mld PLN (w części EFS). Ogółem poziom kontraktacji wzrósł o prawie 5 punktów procentowych w stosunku do sytuacji z końca czerwca 2007 r. (wzrost odpowiednio ze 107% do 111,9% alokacji na lata 2004-2006). NajwyŜszy stopień zakontraktowania środków 859, 9 mln PLN, czyli 119,9% przyznanej alokacji osiągnięto w Działaniu 1.2 Perspektywy dla młodzieŝy. Poziom zakontraktowanych środków jest równieŝ bardzo wysoki w Działaniu 1.3 Przeciwdziałanie i zwalczanie długotrwałego bezrobocia. Jakkolwiek obydwa wspomniane działania róŝnią się grupą odbiorów, do których kierowane jest wsparcie, to jednak realizowane są w ich ramach podobne typy projektów, obejmujące pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe oraz przygotowanie zawodowe w miejscu pracy. To z kolei znajduje odzwierciedlenie zarówno w wysokim poziomie kontraktacji środków, jak i w liczbie realizowanych projektów łącznie na obydwa działania przypada 58% wszystkich realizowanych w ramach Priorytetu 1 projektów. Spośród pozostałych działań na zbliŝonym poziomie kontraktacji środków pozostają Działania 1.5 Promocja aktywnej polityki społecznej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka oraz 1.6 Integracja i reintegracja zawodowa kobiet. W ramach ww. działań do końca grudnia 2007 r. zawarto umowy dotyczące, odpowiednio, 422 i 336 projektów, o wartości dofinansowania EFS 316,4 i 258,7 mln PLN, co stanowi 109,4 i 109,6% alokacji na lata 2004-2006. Wg informacji przekazanych przez Instytucję Zarządzającą, w przypadku 22

Działania 1.6 powodem zmniejszenia ogólnej kwoty, na którą zawarte zostały umowy (tzn. zgodnie z poprzednim okresem sprawozdawczym) było wprowadzenie aneksów zmniejszających ich wartość. Omawiając realizację Działania 1.6 naleŝy zaznaczyć, iŝ dla usprawnienia wdraŝania, została powołana grupa robocza, w której pracach biorą udział przedstawiciele Instytucji WdraŜającej (MPiPS) i Beneficjenta (Departamentu ds. Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania Dyskryminacji w MPiPS) w II połowie 2007 r. miały miejsce 4 spotkania grupy. Na koniec grudnia 2007 r. w ramach Działania 1.4 Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych realizowano 216 projektów, o wartości dofinansowania EFS 295,8 mln PLN (jest to równieŝ wartość mniejsza niŝ wykazana w poprzednim sprawozdaniu okresowym spowodowana aneksowaniem niektórych umów o dofinansowanie). Wartość podpisanych umów oznacza zakontraktowanie dostępnych środków na poziomie 107,6% przyznanej alokacji. Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez Instytucję Zarządzającą SPO RZL w II połowie 2007 r. podpisano jedną umowę o dofinansowanie, jednakŝe została ona rozwiązana. W przypadku działania 1.1 Rozwój i modernizacja instrumentów i instytucji rynku pracy wartość środków EFS zaangaŝowanych w realizację 259 projektów wyniosła 304,9 mln PLN, co wykorzystuje 105,7% alokacji na lata 2004-2006 przeznaczonej na to działanie. Poziom płatności w Priorytecie 1 na koniec grudnia 2007 r. wyniósł 2, 18 mld PLN, co stanowi 87,2 % alokacji dla całego Priorytetu na lata 2004-2006. Natomiast w II półroczu 2007 r. dokonano refundacji środków w wysokości 590,3 mln PLN. Analizując Priorytet 1 pod względem wysokości refundacji z kont programowych naleŝy stwierdzić, iŝ najlepszy wynik pod tym względem osiągnięto w Działaniu 1.2, w którym wartość płatności na rzecz beneficjentów dokonanych z konta programowego wyniosła na koniec grudnia 2007 r. ponad 766,1 mln zł, co wyczerpuje 106,8% alokacji na lata 2004-2006. Średni poziom płatności dla całego Priorytetu przekroczono takŝe w przypadku Działania 1.3-686,6 mln PLN, co oznacza wykorzystanie dostępnej alokacji na poziomie 98,01%. W przypadku pozostałych działań takŝe osiągnięto satysfakcjonujący, przekraczający połowę limitu alokacji na cały okres programowania, poziom refundacji. W Działaniu 1.4 wydatkowano ponad 200 mln PLN, co stanowi 75,4 % przyznanej alokacji. Z kolei w Działaniu 1.5 odnotowano znaczącą poprawę w porównaniu z poprzednim okresem sprawozdawczym - wartość dokonanych refundacji z konta programowego wzrosła blisko dwukrotnie i wyniosła 196,6 mln PLN (67,96% alokacji na lata 2004-2006). Działanie 1.1 charakteryzuje jeden z najniŝszych stopni wydatkowania w ramach Priorytetu 1. Niemniej jednak do końca grudnia 2007 r. w ramach działania z konta programowego zrefundowano ponad 185 mln PLN, co stanowi 64,1% alokacji na lata 2004-2006. Podkreślić naleŝy, iŝ wartość tego wskaźnika wzrosła niemal dwukrotnie w stosunku do stanu na koniec ubiegłego okresu sprawozdawczego. W przypadku Działania 1.6, mimo najniŝszego na tle Priorytetu 1 stopnia wydatkowania środków (145,1 mln PLN - 61,48% alokacji na lata 2004-2006) podkreślić naleŝy, iŝ odnotowano ponad dwukrotny wzrost płatności w odniesieniu do I półrocza 2007 r. Stan zaawansowania realizacji Priorytetu 2 Rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy pozwala stwierdzić, iŝ równieŝ i w tym przypadku odnotowano wysoką dynamikę wykorzystywania dostępnych środków. Do końca grudnia 2007 r. poziom kontraktacji w ramach 834 umów wyniósł 2,88 mld PLN, czyli 108,2% alokacji na lata 2004-2006. NajwyŜszy poziom kontraktacji środków odnotowano w Działaniach 2.1 Zwiększenie dostępu do edukacji promocja kształcenia przez całe Ŝycie oraz 2.3 Rozwój kadr nowoczesnej gospodarki, odpowiednio: w Działaniu 2.1 79 projektów o łącznej wartości dofinansowania z EFS w wysokości 860,1 mln PLN (114,54 % alokacji na lata 2004-2006) i w Działaniu 2.3-706 projektów o łącznej wartości 777,2 mln PLN (114% alokacji). Projekty realizowane 23