RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198239 (21) Numer zgłoszenia: 355441 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 13.07.2000 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: 13.07.2000, PCT/UA00/00023 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: 25.01.2001, WO01/05351 PCT Gazette nr 04/01 (51) Int.Cl. A61H 39/08 (2006.01) (54) Igła do aplikatora do refleksoterapii (30) Pierwszeństwo: 15.07.1999,UA,99074080 (76) Uprawniony i twórca wynalazku: Lyapko Nikolai Grigorievich, Krasnogorivka,UA (43) Zgłoszenie ogłoszono: 19.04.2004 BUP 08/04 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 30.06.2008 WUP 06/08 (74) Pełnomocnik: Grabowski Andrzej, Biuro Patentów, Licencji i Znaków Towarowych (57) 1. Igła do aplikatora do refleksoterapii, który ma podstawę i umocowane w niej igły, która to igła jest powlekana i ma trzon, ostrze i główkę, znamienna tym, że powłoki (9, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 35, 37) składają się z co najmniej dwóch materiałów o różnych potencjałach elektrycznych na powierzchni obszaru styku igły z naskórkiem (8) pacjenta. PL 198239 B1
2 PL 198 239 B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest igła do aplikatora do refleksoterapii, stosowanych do stymulowania specyficznych obszarów odruchowych człowieka, które mogą być stosowane w zakładach leczniczych lub także w warunkach bytowych. Znana jest igła akupunkturowa, której ostrze jest powlekane materiałem odmiennym od materiału trzonu (SU-A-1264942), tj. igła z częściową powłoką. Podobna powłoka zapewnia obecność na powierzchni igły w obszarze jej styku z naskórkiem pacjenta dwóch materiałów o różnych potencjałach elektrochemicznych i w wyniku tego powstanie w naskórku mikroprądów galwanicznych, linie sił których leżą w płaszczyznach, przechodzących przez oś igły. Zastosowanie podobnych igieł w aplikatorze wytwarza pole elektryczne, jednorodne względem usytuowania jego linii sił. Znane są igły do aplikatora refleksoterapii, które mają trzon, ostrze i główkę, przy czym jedne igły są wyprodukowane z materiałów, odmiennych od materiałów, z których wyprodukowane są inne, a przynajmniej część igieł jest powlekana jednolitymi (tj. pokrywającymi całą powierzchnię igły) powłokami z różnych materiałów, odmiennych od materiałów, z których są wyprodukowane igły (SU-A-1797889). Powlekanie całej powierzchni igieł zapewnia powstanie mikroprądów galwanicznych naskórka pacjenta tylko między igłami, wyprodukowanymi z różnych materiałów lub mającymi powłoki z różnych materiałów, tj. mikroprądów, przepływających, w istocie, w płaszczyznach, prostopadłych do osi igieł, tj. w istocie, równolegle do powierzchni naskórka i wytwarzających jednorodne, względem usytuowania jego linii sił, pole elektryczne, co eliminuje możliwość wyrównania zaburzonego wskutek choroby pola elektrycznego naskórka pacjenta po zastosowaniu aplikatora i ogranicza intensywność przeniesienia do ciała pacjenta mikroelementów z igieł. Powlekanie całej powierzchni igieł ogranicza zestaw mikroelementów, przenoszonych do ciała pacjenta z igieł, ponieważ do ciała pacjenta nadchodzą tylko mikroelementy z powłok oraz nieznaczna ilość mikroelementów z materiałów igieł kosztem dyfuzji przez powłoki. Poza tym, choć to umożliwia wykorzystanie do wytwarzania igieł niedrogich, twardych i trwałych materiałów, na przykład stali, miedzi, mosiądzu itd., a dla powłok - miękkich, drogich i rzadkich materiałów, na przykład cyny, złota, srebra itd.- jednakże powlekanie całej powierzchni igieł wymaga stosunkowo znacznego zużycia cennych materiałów. W ten sposób, zarówno w aplikatorze, znanym z SU-A-1797889, jak i w aplikatorze, znanym z SU-A-1264942, są wytwarzane pola elektryczne, jednorodne względem usytuowania ich linii sił, ale odróżniające się płaszczyznami usytuowania tych linii. Za podstawę wynalazku przyjęto zadanie udoskonalenia aplikatora drogą zapewnienia obecności na powierzchni obszarów styku igieł z naskórkiem pacjenta co najmniej dwóch materiałów o różnych potencjałach elektrochemicznych, co zabezpiecza wytwarzanie w naskórku pacjenta złożonego przestrzennego heterogenicznego pola elektrycznego, uwarunkowanego współdziałaniem mikroprądów galwanicznych między igłami z mikroprądami między materiałami poszczególnych igieł i ich powłokami i tym samym, wyrównanie w wyniku elektroforezy zaburzonej wskutek choroby równomierności pola elektrycznego naskórka pacjenta oraz przeniesienie do jego ciała większego zestawu mikroelementów i intensyfikację procesu tego przeniesienia. Igła do aplikatora do refleksoterapii, który ma podstawę i umocowane w niej igły, która to igła jest powlekana i ma trzon, ostrze i główkę, wyróżnia się tym, że powłoki składają się z co najmniej dwóch materiałów o różnych potencjałach elektrycznych na powierzchni obszaru styku igły z naskórkiem (8) pacjenta. Według jednej z możliwych postaci realizacji wynalazku, powłoki są wielowarstwowe. Postawione wynalazkowi zadanie jest więc rozwiązywane w ten sposób, że w aplikatorze z podstawą i umocowanymi w niej igłami, z których każda ma trzon, ostrze i główkę, przy czym co najmniej część igieł jest powlekana i co najmniej część igieł odróżnia się od drugiej części materiałami, z których są one wyprodukowane i/lub materiałami powłok, według wynalazku, powłoki części igieł są wykonane częściowo w taki sposób, aby na powierzchnię obszaru styku każdej igły z naskórkiem pacjenta zostały wprowadzone co najmniej dwa materiały o różnych potencjałach elektrochemicznych. Aplikator wyposażony w igły według wynalazku zapewnia powstanie w naskórku mikroprądów galwanicznych zarówno między materiałami każdej igły, na której jest powłoka (tj. między materiałem igły i co najmniej materiałem jednej warstwy powłoki) jak i między igłami, przy czym aplikator według wynalazku wytwarza większą ilość mikroprądów między igłami, niż aplikator-prototyp, ponieważ każda igła z powłoką wytwarza przynajmniej dwa mikroprądy z każdą graniczącą igłą. Linie sił pól, wytwarzanych wspomnianymi mikroprądami, przechodzą we wzajemnie prostopadłych płaszczyznach
PL 198 239 B1 3 i współdziałają między sobą, zawdzięczając czemu w naskórku pacjenta jest stwarzane wynikowe złożone przestrzenne heterogeniczne pole elektryczne. Przy tym różnorodność stanu elektrobiochemicznego naskórka przy współdziałaniu z różnymi materiałami powierzchni igieł uwarunkowuje samodzielną regulację parametrów mikroprądów między igłami i mikroprądów między różnymi materiałami poszczególnych igieł. Wysoka heterogeniczność pola elektrycznego uwarunkowuje wyrównanie w wyniku zastosowania aplikatora zaburzonej wskutek choroby równomierności pola elektrycznego naskórka pacjenta. Razem z tym, obecność na powierzchni obszarów styku igieł z naskórkiem pacjenta dwóch i więcej materiałów o różnych potencjałach elektrochemicznych zapewnia przeniesienie do jego ciała większego zestawu mikroelementów, ponieważ mikroelementy są przenoszone do ciała pacjenta zarówno potencjałach materiałów igieł, jak i z powłok i podwyższa intensywność tego przeniesienia. Korzystnie powłoki są wykonywane na części igieł wielowarstwowymi, co zapewnia obecność na powierzchni obszaru styku każdej, mającej podobną powłokę, igły z naskórkiem kilku materiałów o różnych potencjałach elektrochemicznych, co z kolei zwiększa ilość różnych mikroprądów w naskórku pacjenta, przepływających zarówno między materiałami poszczególnej igły, jak i między igłami, oraz styczność naskórka z kilkoma materiałami poszczególnych igieł, więc, zwiększa heterogeniczność wynikowego pola elektrycznego i zestaw mikroelementów, przenoszonych z materiałów igieł i warstw ich powłok do ciała pacjenta. Korzystnie jest umieszczać igły w aplikatorze w taki sposób, żeby graniczącymi były igły, odmienne względem materiałów, obecnych na powierzchni obszarów ich styku z naskórkiem pacjenta. Podobne usytuowanie igieł w aplikatorze uwarunkowuje powstanie w naskórku mikroprądów o różnych parametrach, co zwiększa heterogeniczność wynikowego pola elektrycznego. Wynalazek tytułem przykładu został pokazany na rysunkach jego realizacja została pokazana na rysunkach, na których fig. 1 przedstawia w przekroju fragment aplikatora według wynalazku z igłą, która jest powlekana powłoką jednowarstwową za wyjątkiem jej ostrza i która współdziała z naskórkiem pacjenta; fig. 2 i 3 przedstawiają schemat obnażonego z powłoki ostrza igły według fig. 1, fig. 4 przedstawia schematycznie powstanie mikroprądu galwanicznego w naskórku między materiałem i powłoką igły według fig. 1, fig. 5 przedstawia schemat igły z powłoką tylko na ostrzu, fig. 6 przedstawia schematycznie igły z powłoką na ostrzu i obnażonym z powłoki szczytem ostrza, fig. 7 przedstawia schemat igły z powłoką dwuwarstwową, powlekającą igłę za wyjątkiem ostrza, fig. 8 przedstawia schematycznie igły z powłoką jednowarstwową i powlekaną po wierzchu warstwą powłoki na ostrzu, fig. 9 przedstawia rysunek schematyczny igły z powłoką jednowarstwową i powlekaną po wierzchu warstwą powłoki na ostrzu i z obnażeniem z obu warstw powłoki szczytu ostrza, fig. 10 przedstawia schematycznie igły z powłoką trzywarstwową elementu podstawowego i powlekaną po wierzchu warstwą powłoki na ostrzu i z obnażeniem ze wszystkich warstw powłoki szczytu ostrza, fig. 11 przedstawia widok od góry fragment schematycznego rysunku aplikatora według wynalazku; zaś na fig. 12 przedstawia przekrój AA aplikatora według fig. 11 Igła 1 aplikatora (fig. 1) składa się z trzonu 2 z ostrzem 3 na jednym końcu i główką 4 na drugim. Igła 1 jest zamocowana w podstawie 5 aplikatora z wystawieniem jej części ostrzem 3 nad powierzchnią 6 podstawy 5. Obszar 7 w pobliżu ostrza 3, tj. obszar styku igły 1 naskórkiem 8 pacjenta, zajmuje boczną powierzchnię igły 1 od ostrza 3 do powierzchni 6 lub jej część, w zależności od pożądanej głębokości wnikania igły 1 do naskórka 8, która jest wyznaczana przez uciskanie na aplikator, gęstość igieł i ostrość ich ostrz, przy czym na obszarze 7 na jego powierzchni są obecne dwa materiały o różnych potencjałach elektrochemicznych: materiał igły 1 i materiał warstwy 9 powłoki powlekającej igłę 1 za wyjątkiem jej ostrza 3 (za wyjątkiem ostrza 3 lub jego części, lub za wyjątkiem ostrza 3 i części trzonu 2 w pobliżu ostrza 3, ponieważ dokładne powlekanie całego trzonu z dokładnym wyeliminowaniem ostrza 3 jest trudnym). Igła 1 jest wyprodukowana z żelaza lub stali, a warstwa 9 powłoki jest wykonana, na przykład z niklu, chromu, cynku lub miedzi. Igła 1 może być też wyprodukowana z miedzi albo ze stopu miedzi, na przykład z mosiądzu, a warstwa 9 powłoki może być wykonana z niklu, chromu lub srebra. Przy tym korzystnie jest powlekać nikiel chromem. Powlekanie może być wykonane z zastosowaniem różnych sposobów: przy pomocy zanurzania, napylania albo sposobem galwanicznym. Korzystnym jest powlekanie warstwą 9 całej igły 1 tj. również jej ostrza 3, a potem obnażanie ostrza 3 z powłoki, na przykład drogą zeszlifowania powłoki w pobliżu ostrza 3 na kształt stożka (fig. 2), po powierzchni stożkowej 10 ze zdejmowaniem części 11 warstwy 9, lub drogą ścinania powłoki po płaszczyźnie 10 (fig. 3) ze zdejmowaniem części 11 warstwy 9.
4 PL 198 239 B1 Przy wnikaniu igły 1 (fig. 4) do naskórka 8 pacjenta, mającego ciekłą zjonizowaną część składową, różnica potencjałów elektrochemicznych między materiałem igły 1 i materiałem warstwy 9 powłoki wytwarza mikroprąd galwaniczny G, tj. przy tym powstaje ogniwo galwaniczne z elektrodami, którymi są materiał igły 1 i warstwa 9 powłoki i elektrolitem, którym jest ciekła zjonizowana część naskórka 8. Wywołanemu wnikaniem igły 1 podrażnieniu mechanicznemu naskórka 8 towarzyszy oddziaływanie na niego pola elektrycznego, wywołanego przez mikroprąd galwaniczny G. Ponadto odbywa się przeniesienie do naskórka 8 mikroelementów zarówno z ostrza igły 3, jak i z warstwy 9 powłoki, przy czym jest ono znacznie wzmocnione wskutek obecności mikroprądu galwanicznego G, co zwiększa zarówno efekt refleksoterapii, jak i efekt elektroforezy, zarówno jakościowy (dwa rodzaje mikroelementów), jak i ilościowy (bardziej intensywne przeniesienie mikroelementów). Na fig. 5 jest pokazana igła 1 z powlekanym warstwą 12 powłoki ostrzem 3. Igła 1 i warstwa 12 powłoki mogą być wykonane z tych samych materiałów, wskazanych dla nich w poprzednim wariancie wykonania igły 1. Najkorzystniejszą jest podobna forma wykonania igły 1 w wypadku powlekania metalami szlachetnymi i rzadkimi: platyną, złotem, srebrem, tellurem itd., ponieważ to znacznie obniża ich zużycie (tymi metalami powlekają tylko ostrze 3, a nie całą igłę 1). Przy obnażaniu części ostrza 3 z powłoki (fig. 6) powstają dwa ogniwa galwaniczne między szczytem 13 ostrza 3 igły 1 i warstwą 14 powłoki (mikroprąd galwaniczny G 1 ) oraz między tą warstwą i trzonem 2 (mikroprąd galwaniczny G 2 ). Obszar styku igły 1 z naskórkiem pacjenta (fig. 7) może być złożony z materiału igły 1 i kilku, na przykład dwóch warstw 15 i 16 powłoki, usuniętych w pobliżu ostrza 3 igły 1. W podobnym wypadku powstają trzy ogniwa galwaniczne: warstwa 15 powłoki - ostrze 3 (mikroprąd galwaniczny G 3 ), warstwa 16 - ostrze 3 (mikroprąd galwaniczny G 4 ) i warstwa 15 - warstwa 16 (mikroprąd galwaniczny G 5 ). To jeszcze więcej wzmacnia oddziaływanie elektryczne aplikatora i zapewnia przeniesienie do ciała 8 pacjenta mikroelementów ze wszystkich trzech materiałów: igły 1 i warstw 15 i 16. Należy też powiedzieć, iż przeniesienie mikroelementów z trzonu 2 i warstwy 15 przez warstwę 16 do naskórka 8 pacjenta jest również dokonywane kosztem dyfuzji, przy czym zakres tego przeniesienia jest znacznym wskutek dużego obszaru styku trzonu 2 z warstwą 15, warstw 15 i 16 między sobą oraz warstwy 16 z naskórkiem 8. Igła 1 może być również powlekana większą ilością warstw, przy czym wzmacnia to efekt oddziaływania pól elektrycznych i umożliwia przeniesienie do naskórka 8 większej ilości rodzajów mikroelementów. Obszar styku igły 1 z naskórkiem 8 może być utworzony (fig. 8) z powlekającej całą igłę 1 jednej warstwy 17 powłoki i powlekanej po wierzchu warstwy 18 powłoki na ostrzu 3 igły 1. W podobnym wypadku powstaje ogniwo galwaniczne: warstwa 17 powłoki - warstwa 18 powłoki (mikroprąd galwaniczny G 6 ), a przeniesienie mikroelementów z materiału igły 1 i warstw 17, 18 odbywa się drogą dyfuzji kosztem dużego obszaru styczności wszystkich powierzchni. Opisany wyżej wariant zrealizowania wynalazku może zostać nieco zmieniony, jeżeli ostrze 3 zostanie obnażone z warstw 17, 18, na przykład drogą ich zeszlifowania (fig. 9) (lub szybkiego zużycia w procesie wykorzystania aplikatora). W podobnym wypadku poza mikroprądem galwanicznym G6 między warstwami 17,18 powłoki zostaje też wytwarzany mikroprąd galwaniczny G7 między warstwą 17 ostrzem 3 i mikroprąd galwaniczny G8 między warstwą 18 i ostrzem 3. To wzmacnia oddziaływanie elektryczne igły 1 na naskórek 8 i powoduje bardziej intensywne przeniesienie mikroelementów z materiału igły 1 i warstw 17, 18 powłok. Igła 1 może być powlekana powłoką wielowarstwową, na przykład z warstw 19, 20., 21, powlekających całą igłę i warstwy 22, powlekającej tylko jej ostrze 3. Wszystkie wspomniane warstwy są ścięte wzdłuż płaszczyzny 23 z wyjściem każdej z nich na powierzchnię igły 1. Uwarunkowuje to utworzenie pięciu różnych mikroprądów galwanicznych (nie są pokazane), co znacznie wzmacnia elektryczne oddziaływanie igły 1 na naskórek 8 i przeniesienie do niego czterech rozmaitych mikroelementów. Jedna lub więcej warstw powłok mogą być wykonane sposobem napylania z uzyskaniem warstw niespoistych i spoistych. Niespoiste warstwy powłok zwiększają strumień przechodzących przez nie mikroelementów. Kolejność umieszczania materiałów na igłach, poczynając od materiału igły i kończąc zewnętrzną warstwą powłoki, może być na przykład, taką: Fe (stal) - Ni - Cu (lub Pt, lub Pd, lub Au) - Ag; Fe - Ni - Au; Fe - Cr - Au; Fe - Cr (lub Ag, lub Cu) - Cu (lub Pt); Fe - Zn - Cr;
PL 198 239 B1 5 Cu - Ag; Cu - Ni - Cr. Igły są produkowane z żelaza lub miedzi albo z ich stopów, na przykład ze stali lub mosiądzu. Mogą one być powlekane warstwami powłok ze wszystkich wymienionych wyżej materiałów we wskazanej kolejności, na przykład, pierwsza warstwa powłoki z niklu, druga z miedzi (lub z platyny, lub z palladu, lub ze złota), trzecia - ze srebra. Z kolei miedziany albo mosiężny element podstawowy może być powlekany srebrem, złotem, platyną, palladem niklem z cienką warstwą chromu. Korzystnie jest, gdy aplikator według wynalazku, jak to jest pokazane na fig. 11, 12 zawiera podstawę 5 i umocowane w niej igły 24-32, przy czym przynajmniej część igieł 24-32 jest powlekana częściowymi jednowarstwowymi lub wielowarstwowymi powłokami z wyjściem na powierzchnię obszarów styku igieł z naskórkiem 8 pacjenta co najmniej dwóch materiałów o różnych potencjałach elektrochemicznych. Igły 24-32 są wyprodukowane z różnych materiałów i powlekane powłokami, umieszczonymi na przykład w takiej kolejności: w jednym rzędzie 33 są umieszczone igła całkowicie miedziana 24, igła stalowa 25 z warstwą 35 powłoki z niklu i obnażonym ostrzem 3, stalowa lub żelazna igła 26 z warstwą 36 powłoki miedzianej, powlekającej całą igłę i warstwą 37 powłoki ze srebra (lub ze złota, platyny lub palladu) na ostrzu 3, stalowa lub żelazna igła 27 z dwuwarstwową powłoką z cynku i chromu i obnażonym ostrzem 3, igła miedziana 28 z powlekanym srebrem (lub złotem, platyną lub palladem) ostrzem 3 itd. W drugim rzędzie 38 są umieszczone igła miedziana lub mosiężna 29 z dwuwarstwową powłoką z niklu i chromu, igła miedziana 24; stalowa lub żelazna igła 30 z dwuwarstwową powłoką z cynku i chromu, igła stalowa 31, miedziana lub mosiężna igła 32 z warstwą powłoki z miedzi za wyjątkiem ostrza 3 itd. W następnych rzędach porządek umieszczania igieł może być podobnym albo innym, istotnym jest to, żeby każda poszczególna igła była otoczona igłami o różnych materiałach igieł i powłok. To przyśpiesza elektroforezę i wyrównuje w wyniku refleksoterapii naturalną niejednorodność pola elektrycznego naskórka. Działanie aplikatora polega na poniższym. Wnikanie igieł 24-32 do naskórka 8 wywołuje efekt podrażnienia mechanicznego wybranego obszaru powierzchni ciała pacjenta. Razem z tym na obszarze styku igieł 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32 z naskórkiem są wytwarzane mikroprądy galwaniczne G B (opisane wcześniej dla różnych wariantów igieł), które przepływają w płaszczyznach osi igieł i uwarunkowują oddziaływanie na naskórek 8 pacjenta słabych pól elektrycznych. Oprócz tego, różne potencjały elektryczne różnych igieł uwarunkowują powstanie mikroprądów galwanicznych G R, między materiałami granicznych igieł i ich powłok, przepływających w płaszczyznach, prostopadłych do płaszczyzn przepływu mikroprądów między materiałami poszczególnych igieł lub nachylonych względem nich. Mikroprądy G R współdziałają z mikroprądami G B, wytwarzanymi przez poszczególne igły, z utworzeniem złożonego przestrzennego heterogenicznego pola elektrycznego w naskórku 8 pacjenta. Różne mikroelementy z igieł 24-32 przechodzą do naskórka 8, przy czym intensywność ich przejścia do naskórka 8 jest wzmacniana istniejącymi w nim mikroprądami. Zawdzięczając różnorodności stanu elektrobiochemicznego naskórka 8 przy jego współdziałaniu z materiałami powierzchni igieł, naskórek 8 samoczynnie reguluje parametry mikroprądów i elektroforezy. Usytuowanie igieł na aplikatorze, materiały igieł i ich powłok są wybierane w zależności od pożądanego oddziaływania aplikatora na wybrane obszary ciała pacjenta (pożądanych intensywności oddziaływania mechanicznego, parametrów pól elektrycznych, nasycania tymi czy owymi mikroelementami). W najprostszym wypadku mogą być wykorzystane dwa rodzaje igieł, na przykład, miedziane (mosiężne) lub stalowe igły i igły z powłoką lub powłokami jednego rodzaju. Igły mogą być też umieszczone rzędami, z których każdy jest stwarzany z igieł z jednego lub jednakowych materiałów i odróżnia się względem materiałów od igieł pozostałych rzędów, co uwarunkowuje bardziej jednorodne pole elektryczne. Dla wytwarzania igieł mogą być wykorzystane elementy chemiczne z grupy: miedź, żelazo, nikiel, chrom, kobalt, aluminium, magnez, cynk, cyna, srebro, tytan, wanad, beryl, złoto, platyna, pallad, stron, tellur oraz ich stopy i tlenki. Umożliwia to uzyskanie trwałych, niedrogich igieł, powlekanych niedużą ilością materiałów szlachetnych, w tym rzadkich, poszerzenie zestawu wykorzystywanych materiałów i w wyniku, uzyskanie mnóstwa ogniw galwanicznych, wytwarzających mnóstwo prądów galwanicznych o różnych parametrach. Zapewnia to też przejście do ciała pacjenta mnóstwa mikroelementów.
6 PL 198 239 B1 Zastrzeżenia patentowe 1. Igła do aplikatora do refleksoterapii, który ma podstawę i umocowane w niej igły, która to igła jest powlekana i ma trzon, ostrze i główkę, znamienna tym, że powłoki (9, 12, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 35, 37) składają się z co najmniej dwóch materiałów o różnych potencjałach elektrycznych na powierzchni obszaru styku igły z naskórkiem (8) pacjenta. 2. Igła według zastrz. 1, znamienna tym, że powłoki są wielowarstwowe. Rysunki
PL 198 239 B1 7
8 PL 198 239 B1
PL 198 239 B1 9
10 PL 198 239 B1 Departament Wydawnictw UP RP Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.